Agyamanak ken Jehova Gapu iti Lima a Babbarok

KAS INSALAYSAY NI HELEN SAULSBERY

Maysa kadagiti kalilidayan nga aldaw iti biagko ti Marso 2, 1997. Nagtataripnong ti 600 a gagayyem ken kakabagian idiay Wilmington, Delaware, E.U.A., para iti pumpon ni Dean, ti dungdungnguek nga asawa. Isut’ Kristiano a panglakayen ken mamangulo a manangaywan iti maysa a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Bayat a lagipek ti 40 a nararagsak a tawen ti panagasawami, nagadu ti rumbeng a yamanek. Ammok a masalsalaknibanen ni Dean iti katatalgedan a disso, iti lagip ti Mannakabalin-amin a Dios a ni Jehova, isu a makitaminto manen ni Dean iti masanguanan.

NAGPALISTA ni Dean iti air force kalpasan ti panagturposna iti haiskul idi 1950. Saan a relihioso ken kas man la supiatenna dagiti isursuro ti patpatgek idi nga Iglesia Katolika. Ngem nagnummuanmi a padakkelen dagiti annakmi kas Katoliko. Rinabii nga agparintumengkami ken agkararag a siuulimek. Maulit-ulit nga ilualok dagiti kararagmi kas Katoliko, ket ikararag ni Dean ti aniaman a kayatna nga ikararag. Kadagiti simmaganad a tawen, naipasngay ti lima a babbaromi: da Bill, Jim, Dean Jr., Joe, ken ni Charlie.

Napeklanak a mannakimisa ken kanayon nga intugotko dagiti babbarok. Ngem naupayak iti relihionko, nangnangruna iti pannakipasetna iti Vietnam War. Imbaga daydi Cardinal Spellman kadagiti tattao a nalabit mangkuestion iti kinaumiso ti ilablaban ti E.U.: “Suportarak ti pagiliak husto man dayta wenno saan.” Diak kayat a makigubat dagiti babbarok, nupay nakigubat ti relihionko. Ngem inkararagko a sapay koma ta agbalin a padi ti uray maysa kadakuada ken agbalin metten a Katoliko ni lakayko.

Namalbaliw a Kapanunotan

Maysa a rabii ti Sabado, nakidayaak a kadua ti sumagmamano a Katoliko a gagayyemko ken ti padi iti lugarmi. Agiinum ken agraragsakkami idi inyimtuod ti maysa kadagiti babbai iti padi: “Padre, agpayso kadi a mortal a basol no kalpasan ti padaya a kas iti daytoy, dika makabangon kabigatanna tapno makimisa?”

“Saan, saan,” insungbatna. “Okey laeng dayta. Agmisatayonto idiay kumbento inton rabii ti Martes. Iti kasta mabalinmonto ti makimisa ket matungpalmo dagiti obligasionmo.”

Sipud kinaubingko, naisuro nga aniaman ti mapasamak, rumbeng a makimisaka no Domingo. Idi sinupiatko, naglunod ken nagunget a nangibaga a di maiparbeng a korehiren ti babai ti maysa a padi.

Kinunak iti un-unegko, ‘Kastoy kadi ti ikarkararagko a pagbalinan dagiti babbarok?’ Nupay ammok a saan a kasta dagiti amin a papadi, pinagpanunotnak dayta.

Kabayatan ti ngalay ti dekada 1960, sinarungkarandakami dagiti Saksi ni Jehova idiay Philadelphia, Pennsylvania, ket idi agangay idiay Newark, Delaware. Nupay dayawek ti Nakristianuan a kinaregtada, kanayon a kunaek: “Ladingitek. Saanak nga interesado ta maysaak a Katoliko.”

Kalpasanna, maysa a nalamiis nga agsapa ti Nobiembre 1970, immay manen dagiti Saksi. Adda inyimtuodda maipapan iti Biblia ket binasada ti Salmo 119:105: “Ti saom pagsilawan kadagiti saksakak, ket silaw iti danak.” Dakkel ti epekto dagidiay a sasao kaniak. Malagipko a kinunak idi iti un-unegko, ‘Ti Biblia! Nalabit daytat’ solusion, ngem awan man lat’ Bibliak.’ Naisuro kaniak a di kasapulan dagiti Katoliko ti Biblia, ta riruennakami, ket dagiti laeng papadi ti rumbeng nga agbasa ken mangilawlawag iti Biblia. Impagarupko a nasungdoak a Katoliko no awan Bibliak.

Iti dayta nga agsapa, nangalaak kadagiti Saksi ti maysa a katulongan iti panagadal iti Biblia a Ti Kinapudno a Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana. Binasak dayta iti daydi a lawas ket naamirisko a nabirokakon ti kinapudno! Nagsubli dagiti Saksi ken nangitugotda iti dua a Biblia, patarus dagiti Katoliko ti maysa. Nasdaawak a nakakita nga adda a mismo iti Biblia dagiti Katoliko dagiti teksto nga inadaw ti katulongan iti panagadal iti Biblia. Nanipud idin, nangrugin ti narang-ay a panagadal iti Biblia iti pagtaengan, ket nabautisaranak idi Agosto 1972, agraman ni manangko a Sally a nakipagadal metten iti Biblia.

Pulos a dinak binusor ni lakayko a Dean, ngem nasdaaw idi nakitana a naginteresak iti sabali a relihion malaksid iti relihion dagiti Katoliko. Kanayon a dimngeg ken nagpaliiw. Kanayon idi a bugkawak dagiti babbarok tapno mangipangagda. Ngem naadalko a mamakdaar ti Biblia maibusor iti “pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao.” (Efeso 4:31, 32) Sa dika maisuro dagiti ubbing babaen ti panangbugkawmo kadakuada. Naminsan, nangngegko ti nasao ni lakayko ken ni nanangna maipapan kadagiti Saksi ni Jehova: “Nanang, iyap-aplikar dagidiay a tattao ti ikaskasabada!” Di nagbayag, nagpayadalen iti Biblia. Enero 1975 idi nabautisaran ni Dean.

Panangsanay iti Lima a Babbaromi

Idi nangrugiak a makigimong idiay Kingdom Hall, impagarupko no mabayag unay dagiti gimong para kadagiti babbarok. Isu nga ibatik ida idiay balay a kadua ni tatangda. Makaay-ayo ken makaparelaks no sisiak ti mapan. Ngem, idi adda nagdiskurso maipapan ti kapaut dagiti Nakristianuan a gimong, inyimtuodna: “Inut-utobyo kadin no mano nga oras nga agbuya dagiti annakyo iti telebision?” Kastat’ madama nga ar-aramiden dagiti babbarok! Isu a kinunak iti un-unegko, ‘Ultimo daytan! Itugotkonto idan!’ Immanamong ni lakayko nga itugotko dagiti babbaromi, ket idi agangay, timmabuno metten.

Ti regular a pannakigimong ti nangurnos ken nangpabileg iti biagmi a sangapamiliaan. Ngem saan la a dayta. Kanayon nga inkagumaanmi ken ni Dean nga agbalinkami a mapagwadan a nagannak. Inadmitirmi no agkamalikami ken siaannad nga inyaplikarmi dagiti pagalagadan ti Biblia. Pulos a saanmi nga impalubos dagiti doble a pagalagadan. Ti umiso para kadakami nga agassawa ket umiso kadagiti babbaromi. Masapul a regular a mangasabakami.

No maipapan iti panaglinglingay, maiparit dagiti naranggas, imoral a sine. Kanayon a tinagiragsakmi dagiti aramid a makagunggona iti intero a pamiliami, agraman ti panag-skating, panag-bowling, panagay-ayam iti mini-golf, panagpasiar kadagiti parke, panagpiknik, ken pannangan iti pizza no rabii ti Biernes. Sa nadungngo nga ulo iti pamiliami ni Dean. Iti unos ti panagbiagmi kas agassawa, inkeddengmi a kastoy ti rumbeng a panagbiag ti pamiliami.​—Efeso 5:22, 23.

Idi inrugik ti nakipagadal kadagiti Saksi ni Jehova idi 1970, 12 anyos ni Billy, 11 ni Jimmy, 9 ni Dean Jr., 7 ni Joe, ken 2 ni Charlie. Nairuamda idin a makimisa, ngem ita, Biblian ti ad-adalenda. Makapagagar dayta kadakami. Ibagak no kua kadakuada: “Kitaenyo! Kitaenyo daytoy! Umaykayo ditoy!” Umayda, ket siraragsak a pagsasaritaanmi ti kabarbaro a banag kadakami. Babaen ti panangadalmi iti kangatuan nga autoridad ditoy daga, ti Biblia, nasursuro dagiti babbarok nga ayaten ni Jehova ken nariknada a manungsungbatda kenkuana kas Diosda ken Namarsua kadakuada​—saan laeng a kada tatang ken nanangda.

Sakbay a naammuanmi dagiti kinapudno ti Biblia, nagadu ti utangmi. Tapno makabayadkami iti sumagmamano kadagitoy, inlakomi ti balaymi ket nagabangkami iti balay. Inlakomi met ti kabarbaro a luganmi ket gimmatangkami iti segunda mano. Inkagumaanmi ti agbiag a simple. Daytoy ti nangiwaya kaniak nga agyan idiay balay a kadua dagiti babbaromi imbes a manggedak pay. Naamirismi a kasapulan dagiti babbaromi ti ina iti pagtaengan. Daytoy met ti nangiwaya iti panangbusbosko iti ad-adu nga oras iti Nakristianuan a ministerio bayat nga adda dagiti babbarok idiay eskuelaan. Nagbanaganna, nagbalinak a payunir (amin tiempo a ministro) idi Setiembre 1983. Wen, saan a kanayon a naaddaan dagiti babbaromi kadagiti kasayaatan a material a banag, ngem dida narikna a mapapaidamanda. Teknikal haiskul ti nageskuelaan ti tunggal maysa kadakuada isu a nakasursuroda kadagiti trabaho a kas iti panagmula, panagkarpintero, panagmekaniko, ken graphic arts. Isu a nakaadalda kadagiti paglaingan a pangsuportarda iti panagbiagda.

Masansan a pampanunotek ti biagmi a sangapamiliaan ket kunaek no kua iti un-unegko, ‘Mailadawanko a dakami ti maysa kadagiti kararagsakan a pamilia ditoy daga, nupay saankami a nabaknang.’ Di nagbayag, naragpaten ni Dean dagiti kualipikasion a maikkan kadagiti responsabilidad iti kongregasion, ket kasta met ti inaramid dagiti babbarok. Nadutokan ni Dean kas Kristiano a panglakayen idi 1982. Walo a tawen kalpasanna, nadutokan kas panglakayen ti inauna a baromi a ni Bill idi 1990. Kalpasanna, nadutokan met ni Joe iti dayta met la a tawen, ni Dean Jr. idi 1991, ni Charlie idi 1992, ken ni Jim idi 1993.

Ammok nga adda met dagiti nagkamalianmi kas nagannak, ket saan a kas karina a lagipen dagiti naimbag a naaramidanmi. Inimtuod ti maysa a gayyem kadagiti babbarok no ania ti malagipda maipapan kadagiti damo a tawtawenda kas Kristiano ken nangnangruna no ania dagiti nasursuroda a prinsipio ti Biblia nanipud pannakasanayda idi ubbingda a nakatulong kadakuada a mangragpat ken makualipikar kas Kristiano a papanglakayen. Maragsakanak kadagiti sungbatda.

Ti Makuna Dagiti Babbarok

Bill: “Naipasagepsep iti panunotko ti naadalmi iti Roma 12:9-12. Kastoy ti sagudayen ti sumagmamano a pasetna: ‘Iti nainkabsatan nga ayat maaddaankayo iti nadungngo a panagayat iti maysa ken maysa. Iti panangipakita ti pammadayaw iti maysa ken maysa mangidaulokayo. . . . Nasgedkayo koma iti espiritu. . . . Agrag-okayo iti namnama.’ Nabaelan dagiti nagannak kaniak nga ipakita ti kaipapanan ti panagayat kadagiti tattao. Makitayo a pakaragsakanda ti panangipakita iti ayat kadagiti sabsabali. Naimula a naimbag dagiti kinapudno ti Biblia iti panunotmi gapu iti daytoy naayat a kasasaad iti pagtaenganmi. Dayta ti namagtalinaed kadakami iti kinapudno. Naan-anay nga inayat dagiti nagannak kaniak ti kinapudno ti Biblia. Isu a pulos a diak narigatan a mangipateg iti kinapudno, ken pulos a diak narigatan a mangsurot iti dayta.”

Jim: “Maysa kadagiti kangrunaan a prinsipio a malagipko isut’ Mateo 5:37: ‘Ti koma latta saoyo a Wen kaipapananna ti Wen, ti saoyo a Saan, Saan; ta ti aniaman a surok dagitoy ket nagtaud iti daydiay nadangkes.’ Kanayon nga ammomi nga agkakabsat ti namnamaen dagiti nagannak kadakami, ket inyulidanda a mismo kadakami ti rumbeng a kabibiag dagiti Kristiano. Agtunosda a kanayon. Pulos a dida nagsinnupiat. No adda dida pagtunosan, pulos a dimi naammuan dayta. Agkatunosanda, ket dakkel ti impluensia dayta kadakami amin. Dikam kayat a sairen da Nanang ken Tatang ken, kangrunaanna ni Jehova.”

Dean: “Kuna ti Proverbio 15:1: ‘Ti naalumamay a sungbat pagbaw-ingenna ti pungtot, ngem ti makapaladingit a sao pataudenna ti unget.’ Naalumamay ti karirikna ni Tatang. Awan a pulos ti malagipko a nagsinnupiatkami​—uray idi tin-edyerak pay laeng. Kanayon a nakaal-alumamay, uray no makaunget. No dadduma, ibaonnak iti siledko wenno ikkatenna ti dadduma a pribilehiok, ngem pulos a dikami nagsinnupiat. Isut’ saan laeng nga amami. Gayyemmi met, ket dimi kayat a sairen.”

Joe: “Iti 2 Corinto 10:5, saritaen ti Biblia ti ‘panangkayawmi iti tunggal panunot tapno pagbalinen a natulnog ken Kristo.’ Iti pagtaenganmi, naisuro kadakami a pagtulnoganmi dagiti pagalagadan ken paglintegan ni Jehova. Ti kinapudno isut’ biagmi. Ti pannakigimong isut’ wagas ti panagbiagmi. Pulos a diak langanan ti makigimong gapu laeng ta adda sabali nga aramidek. Regular met a paset ti panagbiagmi ti Nakristianuan a ministeriomi​—pulos a saan a pagpilian. Dagidiay adda idiay Kingdom Hall ti gagayyemmi. Din kasapulan nga agbirokkami iti sabali pay. Ania pay ti nasaysayaat a maaramidan ti maysa nga ama kadagiti annakna no di ti panangisurona kadakuada iti dalan ti biag!”

Charlie: “Ti Proverbio 1:7 isut’ kangrunaan a malagipko. Kunana: ‘Ti panagbuteng ken ni Jehova isu ti punganay ti pannakaammo; ngem dagiti maag laisenda ti sirib ken sursuro.’ Tinulongandakami dagiti nagannak kadakami a mangamiris nga agpayso nga adda ni Jehova ken mangtarus iti kinapateg ti panangpatanor iti panagbuteng ken panagayat kenkuana. Makirinnasonda no kua kadakami babaen ti panangibagada iti, ‘Dikay aramiden daytoy gapu laeng ta imbagami ti kasta. Ania ti panagkunayo? Ania ngata ti panagrikna ni Jehova no makitana daytoy? Ania ngata ti panagrikna ni Satanas?’

“Daytat’ nangipaawat kadakami iti pudno nga isyu. Saanmi a kanayon a kadua da Nanang ken Tatang. Ti laeng maaramidanda ket ikagumaanda nga itukit dagiti kinapudno ti Biblia iti puso ken panunotmi. Dakdakami idiay eskuelaan, panggedan, ken dagiti gagayyemmi. Ti umno a panagbuteng ken Jehova nagdakkel ti naitulongna idi kadakami​—ken uray kadagitoy nga aldaw.

“Kasta met a masansan nga estoriaen ni Nanang ti panagpayunirna ken dagiti nagsasayaat a kapadasanna. Kanayon a positibo maipapan iti ministerio, ket naimbag ti epekto dayta kadakami. Napatanormi ti panagayatmi kadagiti tattao a kas kenkuana, ket naapresiarmi a makaparagsak unay a trabaho ti panagbalaybalay.”

Ti Pamkuatak nga Agyaman

Kasadon dagiti annakko, ket adda lima a napipintas a mamanugangko a simamatalekda amin nga agserserbi ken Jehova. Naparaburanak met iti lima pay a babbaro​—wen, lima nga appoko a lallaki! Aminda ket mapadpadakkel nga agayat ken Jehova ken kanayon a mangipangpangruna iti Pagarian iti panagbiagda. Ikarkararagmi nga addanto aldaw nga agbalinda a papanglakayen, kas kadagiti ammada ken iti daydi loloda.

Di nagbayag kalpasan ti ipapatay ni Dean, nagsurat ti maysa kadagiti annakko: “Talaga a mailiwakto ken ni tatang, agsipud ta matmaturogen. Din makarikna iti ut-ot. Saanen nga agsagsagaba. Saanen a maopera, maineksionan, ken mapakan babaen ti tubo​—natalnan ti kasasaadna. Diak man la nakapagpakada sakbay a natay. Saan ngamin a kanayon a mapasamak dagiti bambanag sigun iti planom. Ti la makunak ket determinadoak nga agmatalek tapno addaakto a mangsabat kenkuana!”

Anian a yamanko ken Jehova gapu ta naaddaanak iti naayat nga asawa ken gapu iti sigurado a namnama a panagungar! (Juan 5:28, 29) Ket anian a yamanko Kenkuana ta naaddaanak iti lima a babbaro!

[Ladawan iti panid 23]

Ni Helen Saulsbery ken ti pamiliana ita