De Kalidad a Kape—Makagteng iti Tasam ti Aggapu iti Kayo
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY BRAZIL
AWAGAN dayta dagiti taga Finland kas ti nasional nga inumenda. Para kadagiti adu nga Italiano, maibilang ti panangisagana iti dayta a kas nalabor a rutina. Idiay Alemania, Estados Unidos, Francia, Mexico, ken adu pay a pagilian, daytat’ nasken a paset ti pammigat ket maidasar met kadagiti bisita kas panangipakita iti kinamanagpadagus. Dayta ti pagay-ayat iti lubong nga inumen ngem maikadua laeng iti tsa. Ania dayta? Iti agarup maysa a kakatlo iti lubong, maymaysa laeng ti sungbat—kape!
Aniaman ti panangipagarupmo iti dayta, di mailibak ti kinalatak ti kape. Ania ti mairaman iti pannakagun-odmo iti de kalidad a kape? Sadino ti pakaimulaanna? Kasano a maapit? Talaga kadi nga adda dakkel a nagdudumaan dagiti klase ti kape? Ania dagiti banag a mangapektar iti kalidad, raman, ken presiona?
Sadino ti Paggapuanna?
Maaramid ti kape babaen ti panangikirog kadagiti bukel ti kayo a kape, dakkel a palungpong nga aduan iti bulong a nasileng ken natayengteng a berde nga agtubtubo kadagiti subtropikal a rehion. No agsabsabong, maabbungotan ti kayo kadagiti napintas a puraw a sabong nga agayamuom iti makaay-ayo a banglo ti jasmine. Kalpasan laeng ti sumagmamano nga aldaw, masukatanen dagiti sabong kadagiti rinaay a kakasla cherry a berde a bunga nga agtultuloy a dumakkel ken agbaliwbaliw ti kolorna manipud agduduma a kolor a berde sa golden brown sa nalabaga wenno duyaw inton natangkenandan.
Nupay adda agarup 70 a nagduduma a kita ti kayo a kape, manipud kadagiti babassit a palungpong agingga kadagiti 12 a metro ti katayagna a kayo, dua laeng a kita, ti Coffea arabica, wenno basta Arabica, ken ti Coffea canephora, a maawagan met iti Robusta, ti pagtaudan ti agarup 98 a porsiento a maap-apit iti intero a lubong. Agtaud dagiti kasayaatan a kape iti klase nga Arabica, nangnangruna dagidiay agtubo kadagiti nangangato a lugar. Dagitoy a kayo dumakkelda iti 4 agingga iti 6 a metro, nupay gagangay a matadawanda tapno dumakkelda laeng agingga iti agarup 4 a metro. Ad-adu ti caffeine ti Robusta, a kaaduanna a maus-usar iti kape a nagbiit a maikanaw iti danum ken naam-amnaw ti ramanna.
Panangtaripato iti De Kalidad a Kape
Ania ti ramanen ti panangpataud iti de kalidad kape? Iti maymaysa a sao, trabaho! Mangrugi dayta iti panangipalakay kadagiti napili a bin-i iti nursery a nadisenio a kalalainganna a mainitan ken malinongan. Kalpasan iti agarup innem a bulan, mayakar dagiti palakay iti bangkag, a ti dagana ket naabunuan ken nawarisanen kadagiti mineral. Maimula dagiti palakay a kape kadagiti inaray a maisurot iti kurba ti salog. Adda baet dagitoy tapno nawaya ti panagdakkelda ken panangtaripato kadagiti kayo ken ti daga ken nalaklaka nga apiten.
Masapul a mataripato a kanayon dagiti kayo iti intero a tawen tapno nabunga. Iraman daytoy ti pannakaikkat dagiti ruot a mangibus kadagiti sustansia ti daga ken ti regular a pannakaispreyna iti fungicide ken insektisidio tapno masaluadanda kadagiti peste ken sakit a kas iti bukbok ken coffee rust.
Di kumurang a dua a tawen ti urayem sakbay a mangrugi nga agbunga ti mula. No panagbuburasen, umadu unay ti trabaho. Ti kasayaatan a pamay-an ket saggaysa laeng a maburas dagiti natangkenanen a bunga, kas iti maar-aramid kadagiti pagilian a kas iti Colombia ken Costa Rica.
Gagangay a maproseso dagiti bunga a kastoy ti pannakaburasna babaen ti maawagan a wet process. Babaen ti kastoy a proseso, maikabil dagiti bunga iti makina a pagikkat iti ngula, a mangikkat iti kaaduan a ngula manipud iti bukel. Sumaganad, maikabil dagiti bukel kadagiti tangke iti las-ud ti maysa agingga iti tallo nga aldaw. Bayat dayta a tiempo, runawen dagiti enzyme a natural a tumaud kadagiti nabatbati a ngula babaen ti panangpaalsem. Kalpasanna, mabugguan dagiti bukel tapno maikkat ti nabatbati pay a ngula. Dadduma ti maibilag kadagiti natukadtukad a konkreto a pagpamagaan wenno pagpamagaan a lamisaan, wenno babaen ti panangipalabas kadagitoy iti dryer a mangipugpugso iti napudot nga angin. Kalpasanna, ikkaten ti makina ti nagrutap nga ukis ti bukel a buklen ti parchment ken ti silver skin. Ti panagalsemna, a mapasamak bayat ti wet process, agraman ti panangusar laeng kadagiti bin-ig a natangkenan a bunga pataudenna ti kalkalainganna ti kinaingelna a kape a nagsayaat ti kalidadna.
Ditoy Brazil, ti kangrunaan nga agpatpataud iti kape iti lubong, agusar ti kaaduan nga agmulmula iti pamay-an ti panagburas a maawagan derriça. Maapit ti kape babaen ti aggigiddan a panangruros ti tao kadagiti amin a bunga iti sanga, kasano man ti katangkenda. Nabiit pay nga us-usaren ti dadduma nga agmulmula dagiti makinawenno kas man la makina nga alikamen a pagburas tapno mapasayaat ti kalidad ken ti kaadu ti maapit. Ti maysa a pamay-an usarenna ti maiggaman nga alikamen nga atiddog ti putanna a paandaren ti puersa ti angin nga iti pungtona addaan kadagiti agpigerger a “ramay” a mangwagwag iti sanga, tapno dagiti laeng natangkenan a bunga ti matnag iti daga.
Karaiden ken taepan ti tao wenno makina dagiti natnag a bunga, tapno maikkat dagiti bulong, rugit, ken babassit a sanga. Kalpasanna, maikabil dagiti bunga iti dadakkel a 60-litro a basket. Mabugguan dagiti nataepan a bunga kadagiti konkreto a kalasugan wenno babaen ti makina a nairanta a mangugas. Ti panangugas ilasinna dagiti natangkenan kadagiti nagangon a bunga a malunglungsoten.
Apaman a maugasan, maiwaras ti kape iti nalawa a konkreto nga asotia tapno mabilag iti 15 agingga iti 20 nga aldaw. Bayat daytoy a tiempo, makiwar dagiti bukel iti tunggal 20 a minuto wenno nasursurok tapno parepareho ti panagmagada. No maminsan, mausar dagiti makina a pagpamagaan tapno naparpartak a mamagaan. Masapul a masiputan ti kaadu ti agneb ti kape tapno di malabes ti pannakabilagna, a pakaigapuan ti panagsarangsang ken panagbirri dagiti bukel, a mangpalaka iti presioda. Apaman a ti kalalainganna nga agneb ket addan iti baet a 11 ken 12 a porsiento, maukisan ti kape babaen ti makina. Kalpasanna, maisako dagiti bukel kadagiti sako a sinamay a makalaon iti 60 a kilo. Gagangay nga iti daytoy a tiempo maipanen ti kape iti kooperatiba, a sadiay a maklaseklase ken maproseso pay.
Pannakaklaseklase
Idiay kooperatiba, saggaysa a maidissaag dagiti sinako a kape manipud kadagiti trak. Sakbay nga idissoda ti sinusuonda, lumabas dagiti trabahador iti tao a mangitudok iti atiddog, natirad nga alikamen iti tunggal sako ket mangala iti sangkabassit a sample ti nagyanna. Kalpasanna mapagtitipon dagiti sangkabassit a sample a naala kadagiti amin a sako a karga ti maymaysa a trak, sa maikkan iti etiketa ken maklase.
Apaman a naalan dagiti sample, mapagtitipon dagiti kape a karga dagiti nadumaduma a trak ket maproseso pay tapno mapasayaat ti kalidadna. Umuna, lumasat iti makina a mangikkat kadagiti rugit, sa lumasat iti mangyakayak a makina a mamaglasinlasin kadagiti bukel sigun iti kadakkel, sa mapan iti mayegyegyeg a lamisaan a mamaglasinlasin kadagitoy sigun iti kadagsenda. Kalpasanna, paglalasinen ti elektroniko nga alikamen dagiti bukel, a mangikkat kadagiti aniaman a nangisit wenno berde a bukel a mabalin a mangperdi iti raman ti naanger a kape. Ti mabati ket maipan iti pagipempenan ken, kalpasanna, maibukbok kadagiti sako. Dagiti sako aglaonda kadagiti bukel a pareho ti kadadakkel ken kalidad a sisasaganan a mailako kadagiti agilaklako kadagiti sabali a pagilian wenno kadagiti lokal nga aggatang.
Ania ti pakausaran dagiti sample a naala itay? Maklase dagitoy tapno maammuan ti presio ti kape ti tunggal agmulmula. Umuna, magrado dagiti sample sigun iti kita, a maibasar ti bilang dagiti depekto iti 300 a gramo a sample. Dagiti depekto iramanna dagiti nangisit, berde, wenno narumek a bukel ken dagiti rugit, kas kadagiti ukis, ruting, ken bisil. Sumaganad, maikabil dagiti bukel kadagiti agsasaruno a yakayakan ket malasinlasinda sigun iti kadadakkel.
Kamaudiananna maaramiden ti panangraman. Maikirog bassit ti sample ken magiling kalpasanna, ket masukat a maikabil iti sumagmamano a baso. Manayonan iti agburburek a danum, makanaw, ket say-upen ti nalaing a manangraman ti ayamuom a sumngaw iti tunggal sample. Inton nabaawen ti sample ket nagarinsaeden dagiti giniling, mangkaod iti sangkabassit iti sample sana sisipen ken dagus nga itupra, sa mapan a dagus iti sumaganad a baso tapno ulitenna manen ti proseso. Inton naramanannan amin a sample, klaseanna ti kape a saan a naingel (makaay-ayo, naimas, medio nasam-it) ken naingel (nakaing-ingel, a kasla iodine ti ramanna).
Ti mangraman masapul a nalaing a rumaman ken aduan iti pannakaammo ken kapadasan tapno siuumiso a mailasinna dagiti adu a narigat nga ilasin nga ayamuom ti kape. Malaksid nga agserbi a pangibatayan iti presio ti kape, nasken ti panangraman para iti sumaganad a pamay-an ti panangpataud iti naimas a kape.
Pananglaok ken Panangkirog
Ti pananglaok, a gagangay a maaramid kadagiti naata a bukel ket maysa nga arte ti panangitipon kadagiti kape a mangkomplemento kadagiti kalidad ti sabali tapno mapataud ti balanse a produkto a mangpasayaat kadagiti makaay-ayo a kalidad a kas iti raman, ayamuom, kinaingel, ken ti itsurana. Ti karit kadagiti mamaglaok isu ti panangpataud ti agpapada ti ramanna a naimas nga inumen a naisangsangayan dagiti kalidadna.
Ti sumaganad nga addang, ti panangkirog, ket napateg met iti kalidad ti kape. Bayat daytoy nga addang, mapasamak ti komplikado a panagbalbaliw ti kemikal iti bukel, a mangiruar iti ayamuom a pakailasinan ti kape. Mabalin a saan unay a nakirog, kalkalainganna, wenno nangisit, agpannuray iti raman a kayatmo ken ti nausar a panangipaburek. Nupay kasta, no masobraan ti pannakakirogna, pasilengenna ti bukel a mangikkat kadagiti naayamuom a linab. Daytoy papaitenna ti kape ket saan unay a naayamuom.
Nasken met ti umiso a pananggiling tapno mapataud ti nasayaat ti kalidadna a kape. Ti kinagaspang ti pannakagilingna ket maikeddeng babaen ti pamay-an ti pannakaipaburekna. Kas pagarigan, ti kalkalainganna a pannakagiling ket mausar iti panangaramid iti kape a sagaten iti lupot wenno sagatan a papel, idinto ta ti napino a pannakagiling ket mausar iti naasukaran a pulbos a kape (Turkish coffee) a saan a masagat.
Apaman a nagiling, maipakete ti kape ken maipatuloden. Dagiti kape a naipakete iti plastik agpautda iti agarup 60 nga aldaw, ngem ti kape a naipakete babaen ti vacuum agpaut iti makatawen. No nalukatanen, masapul a maidulin ti kape iti nairut ti pannakaserrana a pagkargaan, a nasaysayaat no mai-refrigerator.
Panangisagana iti Dayta ‘Nagimas a Sangatasa’
Kalpasan dagiti amin a panagmula, panangtaripato, panangapit, panangproseso, panangklase, pananglaok, panangkirog, ken pananggiling, dimtengtayon kamaudiananna iti uy-urayenyo a paset—panangisagana iti dayta ‘nagimas a sangatasa’! Adda adu a nagduduma a wagas ti panangipaburek, kas iti Turkish, automatic drip, ken Italian moka, no inaganan ti sumagmamano—ket tunggal maysa kalikagumanna ti nagduduma a panangisagana. Kaaduanna, nupay kasta, mairekomendar nga usarem ti nasurok nga innem wenno kurang a walo a kutsara a kape iti tunggal litro a danum. Isaganam laeng ti maipainummo a dagus. Dika pulos uliten nga ipaburek ti giniling, ken kanayon nga ugasam a dagus ti kapetera, ti mangtengngel iti sagatan, ken dadduma pay nga alikamen kalpasan ti panangusar.
Iti sumaganad a panagtugawmo a mangnanam iti raman ken ayamuom ti paboritom a kape, dayta man ket cafezinho ti Brazil, tinto ti Colombia, espresso ti Italia, wenno ti naisangsangayan a pinaburekmo, apay a dika agsarimadeng ken panunoten dagiti amin a rigat a nairaman tapno magun-odan dayta de kalidad a kape—makagteng iti tasam ti aggapu iti kayo.
[Ladawan iti panid 24]
Idiay nursery, kalkalainganna a mainitan ken malinongan dagiti palakay
[Ladawan iti panid 24]
Dagiti pinuon ti dadakkelen a kayo ti kape
[Ladawan iti panid 25]
Mapuros dagiti bunga ti kape babaen ti panangruros kadagitoy kadagiti sanga
[Ladawan iti panid 25]
Ti agburburas a taga Brazil a mangtataep kadagiti bunga tapno maikkat dagiti bulong ken rugit
[Ladawan iti panid 26]
Dagiti sample a naklaseklase babaen ti panangbilang kadagiti depekto iti 300 a gramo a bukel
[Ladawan iti panid 26]
Ti mangraman masapul nga adun ti kapadasanna