Awanan Amma a Pampamilia​—Panangpasardeng iti Pannakaulitna

NO AGTULTULOY ti agdama a kasasaad, iti saan a mabayag agbalinton a gagangay dagiti awanan amma a pampamilia. Kuna ti maysa a report ti Department of Health and Human Services ti E.U.: “Dagiti annak a pinadakkel ti agsolsolo nga ama wenno ina masansan a nababbaba ti gradoda, ad-adu ti parikut iti kababalinda, ken ad-adu dagiti nakaro a sakit ti bagi ken isipda. . . . Ti pannakapadakkel iti pamilia nga agsolsolo ti ina adda nakainaiganna iti dakkel a posibilidad nga agpasngay wenno agputot dagiti agtutubo, agsardengda nga ageskuela iti haiskul, [ken] agtungpalda iti pagbaludan.”

Saan ngarud a pakasdaawan nga ikagkagumaan dagiti social scientist, mamalbalakad iti pamilia, edukador, ken uray dagiti politiko a pasardengen daytoy a nakas-ang a kasasaad. Naangay ti dadakkel ken nasaknap a demonstrasion para kadagiti lallaki tapno maipagpannakkel ti kinaama ken mapasingkedan ti kinapasnek dagiti lallaki iti pamilia. Agdadarisonen dagiti magatang a libro maipapan iti kinaama. Adda dagiti maar-aramid a panagregget tapno mapilitan dagiti amma a mangibaklay kadagiti rebbengenda. Idiay Estados Unidos, “dagiti managbaybay-a nga amma” ket kinastigo dagiti hues, nababalaw kadagiti talk show iti TV, ken naibabain payen iti publiko. Ngem awan unay ti nagmamaayan dagita a panagregget.

Dagiti Nalaka a Solusion

Mabalin met a mapagduaduaan ti epekto ti nalaka a solusion. Kas pagarigan, mabalin nga aggarasugas ti maysa a diborsiada a makiasawa manen, iti pananginanamana a maaddaan iti baro nga ama ti annakna. Ngem nupay mabalin nga adda dagiti pagimbagan ti pannakiasawa manen, mabalin nga adda dagiti parikut a tumaud. No dadduma, narigat a maawat dagiti annak ti agsiuman kadakuada. No dadduma pulos a dida maawat. Impalgak ti maysa a panagadal a “nagtalaw ti dandani dua a kakatlo kadagiti babbai a makipagnanaed idi iti agsiuman kadakuada sakbay nga agtawenda iti 19 . . . , no idilig iti 50% kadagiti babbai a saan a nagsina ti nagannak kadakuada.” Uray kadagiti naballigi a pamilia dagiti agsiuman, kasapulan no dadduma ti sumagmamano a tawen sakbay nga awaten dagiti annak ti agsiuman kadakuada.a

Umasping iti dayta, awan dagiti nalaka a solusion iti panagsikog dagiti babbalasitang. Kas pagarigan, ti aborsion ket maisalungasing iti linteg ti Dios ken pilitenna ti agtutubo nga ina a mangipaidam iti ayat ken asi iti mabukbukel a biag iti aanakanna. (Exodo 20:13; 21:22, 23; Salmo 139:14-16; idiligyo ti 1 Juan 3:17.) Saan ngata a mangibati dayta kadagiti emosional a piglat? Ti panangipaampon iti anak ti ipagarup ti adu a nasaysayaat a solusion, ngem mangibati met dayta kadagiti emosional a piglat​—agpadpada iti ina ken iti anak.

Awan dagiti nalaka a solusion a mangpasardeng iti pannakaulit ti awanan amma a pampamilia. Mapasardeng laeng dagiti agdama a kasasaad iti pamilia no situtulok dagiti tattao a mangbalbaliw a mamimpinsan iti panagpampanunot, kababalin, ugali, ken moralidadda. Ad-adu pay ngem kadagiti makaguyugoy a sasao ken nalatak a sikolohia ti kasapulan tapno matignay dagiti tattao a mangaramid iti kasta a dakkel a panagbalbaliw. Dayta nga “ad-adu pay” ket masarakan iti Sao ti Dios a ti Biblia. Ngamin, mismo a ti Dios ti nangirugi iti urnos ti pamilia. (Efeso 3:14, 15) Ad-adu ti ammona ngem ti siasinoman maipapan iti kasapulan dagiti annak.

Makatulong Dagiti Prinsipio ti Biblia Tapno Madaeran Dagiti Pamilia ti Kasasaadda

Ngem agpayso kadi a makatulong ti Biblia kadagiti annak nga awanan iti ama wenno ina? Adda pay kadi pangnamnamaanda? Adda! Iti pangrugian daytoy nga artikulo, dinakamatmi ti maysa a report ti gobierno ti E.U. a nangsaggaysa iti adu a peggad a pakaipasanguan dagitoy nga annak. Malaksid kadagiti mamakdaar a sasao, kastoy ti konklusion ti report: “Nupay adda natibker nga ebidensia a dakdakkel ti peggad, ipakita met ti panagsirarak a normal ti itatanor ti kaaduan nga annak dagiti agsolsolo ti nagannakna a pamilia.” Wen, mabalin a maikkat wenno uray kaskasano ket mapabassit dagiti epekto ti kinaawan ama. Mapasamak daytoy nangnangruna no mayaplikar dagiti prinsipio ti Biblia iti panangpadakkel iti annak.

Kalikaguman daytoy ti panagregget ti agsolsolo nga ama wenno ina​—a no iti damo, mabalin a kasla nagrigat. Ngem no addaka iti kastoy a kasasaad, masursurom ti agtalek a naan-anay ken Jehova a Dios. (Proverbio 3:1, 2) Adda dagiti Kristiano a babbai idi panawen ti Biblia a naipasango kadagiti nakalkaldaang a kasasaad, kas iti kinabalo. Kuna ti Biblia maipapan iti kakasta a babbai: “Ti babai a pudpudno a balo ken napanawan a taltalipungawen inkabilna ti namnamana iti Dios ket agtultuloy kadagiti panagararaw ken panagkararag iti rabii ken aldaw.” (1 Timoteo 5:5) Laglagipem a ni Jehova awaganna ti bagina nga “ama dagiti ul-ulila.” (Salmo 68:5) Manamnamam a saranayenna ti managbuteng-Dios a babai kadagiti panagreggetna a mangpadakkel iti annakna.

Ti panangidaulo ti maysa nga ina wenno ama iti regular a panagadal iti Biblia iti pagtaengan a kaduana ti annakna ket napateg a pamay-an a tumulong kadakuada nga agbalin a natimbeng, manakem nga adulto. (Deuteronomio 6:6-9) Kadagiti Saksi ni Jehova, us-usaren ti adu nga agsolsolo a nagannak dagiti naibasar-Biblia a publikasion a nangnangruna a para kadagiti agtutubo, kas Dagiti Saludsod nga Iyimtuod ti Agtutubo​—Dagiti Sungbat nga Epektibo.b Dagiti linaonna nga impormasion ti tumulong kadagiti agtutubo a mangpatanor kadagiti moral a pagalagadan a makatulong kadakuada tapno maliklikanda dagiti nagkamalian dagiti nagannak kadakuada. Bayat a dagiti annak maam-ammoda ni Jehova a Dios, mangrugi a maamirisda nga addaanda iti nailangitan nga Ama a maseknan unay kadakuada. (Salmo 27:10) Daytoy ti makatulong kadakuada a mangdaer kadagiti rikna a nabaybay-anda. Malagip ti maysa a Britano a balasitang a nagdiborsio dagiti nagannak kenkuana: “Uray ania ti napasamak, intukit kaniak ni Nanang ti kinapateg ti panagkararag ken ti naan-anay a panagpannuray ken Jehova. Dayta ti nakatulong kadakami a mangdaer iti kasasaadmi.”

Panangtaginayon iti Singgalut ti Nagannak ken Annak

Nalawag nga ibagbaga ti Biblia a masapul a dayawen ti anak agpadpada ni ina ken ni amana. (Exodo 20:12) Ket saan a gupden ti panagdiborsio ti singgalut ti ama iti anak. Nupay mabalin a saanen nga agnanaed iti pagtaengan ti dati nga asawa a lalaki, mabalin a magunggonaan pay laeng dagiti annak iti nabara a relasionda kenkuana.c Ti parikut ket mabalin a kaluksaw ti ina ken sakiten ti nakemna ti panangasikasona kadagiti annak. Kasano a madaeran ti ina dagitoy a rikna?

Adda nasayaat a balakad ti Biblia babaen ti panangipakdaarna iti kastoy: “Ti pungtot dinaka koma tignayen a maibusor iti dusdusa . . . Agaluadka, dika ipapuso ti kinadangkes.” (Job 36:18-21) Pudno a narigat ti makisarita a siaayat iti tao a nangpasakit wenno nangbaybay-a kenka. Ngem iyimtuodmo iti bagim: ‘Masursuro ngata ti maysa nga ubing a babai ti agtalek iti maysa a lalaki no kanayon a maibaga kenkuana no kasano kadakes ni amana? Makapatanor ngata ti maysa nga ubing a lalaki iti natimbeng, malalaki a kinatao no matubngar iti, “Kapadpadam latta ni amam”? Maaddaan ngata dagiti annak iti nasayaat a panangmatmat iti autoridad no maisuro kadakuada a laisenda ti amada wenno malapdanda a makipagkita kenkuana?’ Nalawag a makadangran ti panangpakapuymo iti relasion ti annakmo iti amada.

Nalabit masdaawka a makaammo a saan a kondenaren ti Biblia ti nalinteg a panagpungtot. “Agpungtotkayo,” kuna ti Biblia, “ngem nupay kasta dikay agbasol.” (Efeso 4:26) Saan a basol ti panagpungtot, no di ket ti panagpadaeg iti “pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a panagsasao.” (Colosas 3:8) Isu a saanmo a ‘pagsasawan ti ama’ dagiti annakmo iti imatangda. No pagarupem a masapul nga iyebkasmo ti sakit ti nakemmo, surotem ti singasing ti Biblia nga ibagam ti ‘babantotmo’​—nalabit iti maysa a mapagtalkan a gayyem imbes a kadagiti annakmo. (Proverbio 12:25) Ikagumaam a taginayonen ti positibo a kababalin ket saanmon a sangkapanunot ti napalabas. (Eclesiastes 7:10) Dakkel ti maitulong ti panangaramidmo iti kasta tapno mamedmedam ti pungtotmo.

Kamaudiananna, laglagipem nga ibilbilin ti Biblia iti anak a pagraemanna ti amana​—uray no saan a mapagulidanan. (Efeso 6:2, 3) Isu a pagreggetam a tulongan ti annakmo a realistiko koma ti panangmatmatda kadagiti pagkurkurangan ti amada. Kuna ti maysa nga agtutubo a babai a dimmakkel iti nasinasina a pagtaengan: “Naawatak met laeng ni tatangko gapu iti realistiko a panangmatmatko kenkuana​—kas managbasol, imperpekto a tao.” No paregtaem ti annakmo a pagraemanda ti amada, tultulongam ida a mangpatanor iti nasayaat a panangmatmat iti autoridadyo kas nagannak!

Napateg met a saanmo a palidemen ti nagdumaan ti akem ti nagannak ken ti akem ti annak. Kaskasdi nga addada pay laeng iti sidong ti ‘linteg ni inada.’ (Proverbio 1:8) Mabalin a madagsenan ti annak a lallaki no mainanama nga agbalinda a ‘padre de pamilia.’ Umasping iti dayta, mabalin a mapadagsenan dagiti annak a babbai no isuda ti pagipeksaan ni nanangda kadagiti parikut wenno rikriknaenna. Kasapulan dagiti annak ti pammatalged a sika kas ama wenno ina ti mangaywan kadakuada​—saan ket nga isuda ti mangaywan kenka. (Idiligmo ti 2 Corinto 12:14.) Natalged ti riknada no ipanamnamam ti kasta, uray no ti kasasaad ti pamiliada ket saan nga isu ti kasayaatan.

Dagiti Pannakaama

Kasanon no ti ama ket saanen a paset ti pamilia? Kuna dagiti eksperto a magunggonaan dagiti annak no adda lallaki a pakilangenanda. Nupay adda pagimbagan ti naayat a pannakaseknan ti maysa nga uliteg wenno kaarruba iti maysa nga anak, nangnangruna a magunggonaan iti nasayaat a pannakilangenna kadagiti lallaki iti uneg ti kongregasion Kristiano. Inkari ni Jesus a ti kongregasion ket agbalin kas maysa a manangandingay a pamilia.​—Marcos 10:29, 30.

Idi panawen ti Biblia, dimmakkel ni ubing a Timoteo kas nagsayaat a tao ti Dios, nupay awan ti panangandingay ti maysa a manamati nga ama. Kasta unay ti panangpadayaw ti Biblia iti naayat nga ina ken lolana gapu iti daytoy. (Aramid 16:1; 2 Timoteo 1:1-5) Ngem adda met naitulong ti pannakilangenna iti maysa a Kristiano a lalaki​—ni apostol Pablo. Inawagan ni Pablo ni Timoteo kas ti ‘dungdunguenna ken matalek nga anak iti Apo.’ (1 Corinto 4:17) Umasping ita, maiparparegta kadagiti Saksi ni Jehova nga ipangagda ti pammagbaga ti Biblia a ‘taripatuenda dagiti ulila ken balo.’ (Santiago 1:27) Maidagadag kadakuada nga ‘ispalenda dagiti ulila’ babaen ti panangipakitada iti napasnek, balanse a pannakaseknan kadakuada. (Job 29:12) Malagip ti maysa nga agtutubo a babai nga agnagan Annette ti napudno a pannakaseknan kenkuana ti maysa a Kristiano a panglakayen idi ubing pay, a kunkunana: “Isu ti kakaisuna a pannakaamak.”

Panangpasardeng iti Pannakaulitna

Ti panangsurot kadagitoy a prinsipio ket makatulong kadagiti awanan amma nga agballigi. Nupay naliday ti panagubingda, makapagbalinda a nasimbeng, nabunga nga adulto ken naayat, matalek, ken dedikado a nagannak. Nupay kasta, ti pananglapped ket nasaysayaat nga amang ngem iti aniaman a panangagas. Ket kangrunaanna, mabalin a pasardengen ti pannakaulit dagiti awanan amma a pamilia no laeng paypaysuen dagiti lallaki ken babbai nga iyaplikar ti Biblia iti biagda​—kas pagarigan, babaen ti panangtungpalda iti panangiparit ti Biblia iti panagdenna sakbay ti panagkasar ken ti panangsurotda kadagiti pagalagadan ti Biblia para kadagiti assawa a lallaki ken babbai.​—1 Corinto 6:9; Efeso 5:21-33.

Kadagitoy nga aldaw, adu nga annak ti addaan amma iti balayda ngem kaskasdi a maawaganda pay laeng nga awanan amma. Kastoy ti kuna ti maysa nga eksperto kadagiti isyu mainaig iti pamilia: “Ti kadakkelan a problema a sangsanguen . . . dagiti annak kadagitoy nga aldaw isu ti kurang a panawen ken atension dagiti nagannak kadakuada.” Direkta ti panangtaming ti Sao ti Dios iti daytoy nga isyu. Kastoy ti ibilbilinna kadagiti amma maipapan kadagiti annakda: “Ipaayyo kadakuada ti pannursuro, ken ti panangatur, a nainaig iti Nakristianuan a panangpadakkel.” (Efeso 6:4, New English Bible; Proverbio 24:27) No suroten dagiti amma ti balakad ti Biblia, saan nga agamak dagiti annak a mabaybay-anda.

Ngem realistiko ngata a patien nga agpaiwanwan ti adu a tattao iti Biblia? Saan. (Mateo 7:14) Nupay kasta, minilionen ti natulongan dagiti Saksi ni Jehova a nangsagrap iti kinaragsak iti biag ti pamiliada babaen ti programa a panagadal iti Biblia iti pagtaengan.d Siempre, mamakdaar ti Biblia nga amin a pagassawaan ket “maaddaandanto ti rigat iti lasagda” gapu iti kinaimperpekto. (1 Corinto 7:28) Ngem dagidiay pudno nga agraraem iti Sao ti Dios ikagumaanda a solbaren dagiti parikutda, saan ketdi nga agdiborsiodan iti damo a pagilasinan ti riribuk. Kinapudnona, adda panawen a mabalin a mayanatup nga usigen ti maysa a Kristiano ti panagsina wenno uray ti panagdiborsio. (Mateo 5:32) Nupay kasta, ti panangammo kadagiti posible nga epekto daytoy kadagiti annak ti mangtignay iti maysa a Kristiano a mangpanunot kadagiti pamay-an a mangsalbar no mabalbalin iti panagasawa.

Saan laeng a masalbar ita ti pamiliayo no surotenyo ti Biblia. Mabalinyo pay amin ti agbiag nga agnanayon! Kinuna ni Jesus: “Daytoy kaipapananna ti agnanayon a biag, ti pananggun-odda iti pannakaammo maipapan kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken iti daydiay imbaonmo, ni Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Ti panagbasa ken panangyaplikar kadagiti pammagbaga a masarakan iti Sao ti Dios ti maysa kadagiti kasayaatan a pamay-an tapno masigurado nga agtalinaed a nadekket ti pamiliayo iti agnanayon.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 8, 9]

Babaen ti panangsurot kadagiti prinsipio ti Biblia, makapagballigi ti agsolsolo a nagannak a mangpadakkel kadagiti annakna

[Ladawan iti panid 10]

Dagiti Kristiano a lallaki masansan a ‘maispalda ti awanan ama nga ubing a lalaki’ babaen iti panangipakitada iti napasnek ken natimbeng a pannakaseknan kenkuana