Ti Kumaribuso a Kasasaad Daytoy a Lubong
TI KADI PAKAKUMIKOMAN ITI BIAG LAPUNOSENNAKA NO DADDUMA? UPAYEN KEN BANNOGENNAKA KADI, A DANDANI SAANMON A MAIBTURAN? NO KASTA, SAAN LA A SIKA TI KASTA.
MINILION a tattao, nangnangruna kadagiti siudad, ti makaamiris a nagbalinen a makariribuk ken makapaksuy ti agap-apura a kasasaad ti biag. Agpayso daytoy nangnangruna kadagiti Makinlaud a pagilian. Iti nabiit pay a narelihiosuan a miting idiay Estados Unidos, kiniddaw ti maysa a nagpalawag nga itayag ti tallaong ti imada no mabannogda iti kaaduan a tiempo. Giddato a nagadu ti nagitayag iti imada.
Kuna ti libro a Why Am I So Tired?: “Nakaad-adu ti pakaaburiduan nga ita pay laeng a mapaspasaran ti moderno a panagbiag—dagiti sambuten nga eroplano, petsa a rumbeng a maileppas ti trabaho, annak a masapul nga itulod ken dagasen manipud eskuelaan ti kindergarten iti naikeddeng a tiempo—di agpatpatingga ti listaan.” Di ngarud pakasdaawan a ti pannakabannog ket nadeskribir kas lunod iti tiempotayo.a
Kadagiti napalabas a tawen, nasimsimple ken nabambannayat ti kasasaad ti panagbiag. Ad-adda nga agbiag idi dagiti tattao a maitunos iti siklo ti nakaparsuaan—agtrabahoda no aldaw, ket ti rabii ti maipaay iti pamilia ken iti pannaturog. Itatta, adu dagiti makagapu no apay a kumarkaro ti pannakabannog ken pannakapaksuy dagiti tattao.
Kellaat nga Immatiddog ti Al-aldaw
Nalabit ti maysa a makagapu ket ab-ababan ti pannaturog dagiti tattao. Ket ti kaadda ti koriente ti maysa kadagiti mas naisangsangayan a nagrang-ayan a nangsinga iti tiempo ti pannaturog. Babaen laeng ti panangitalmeg iti switch, makontrolen dagiti tattao ti kaatiddog ti “aldaw,” isu a naladladawdan a maturog. Kinapudnona, awan ti maaramidan ti adu gapu ta nangrugin ti beinte-kuatro-oras a panagandar dagiti paktoria ken immatiddogen ti oras ti serbisio dagiti industria. Kinuna ti maysa a mannurat: “Naipasngay ti beinte-kuatro-oras a kagimongan.”
Mapapaidaman met dagiti tattao iti turog gapu iti dadduma a gapuanan ti idudur-as ti teknolohia kas iti radio, TV, ken ti personal computer. Iti adu a pagilian, 24-oras iti kada aldaw dagiti programa iti telebision. Gagangayen kadagiti managayat iti sine wenno isports ti makatugtuglep ken nabannog no mapanda agtrabaho gapu iti napaut a panagbuyada iti rabii. Dagiti computer iti pagtaengan, ken ti awan sardayna a pangawis dagitoy, ti mangguyugoy met iti minilion tapno agpuyatda. Siempre, awan basol dagitoy a produkto; nupay kasta, guyugoyenda ti dadduma a tattao a di mangikankano iti pannakasapulda iti inana.
Pumarpartak ti Panagbiag
Saan laeng nga umat-atiddog dagiti aldaw no di ket kasla pumarpartak ti panagbiag—gapu manen iti teknolohia. Naiduma unay ti guyguyoden ti kabalio a kalesa iti napalabas a kurang a maysa a siglo kadagiti napapartak a lugan, bullet train, ken eroplano a jet itatta. Kinapudnona, ti negosiante kadagitoy nga aldaw, a nalabit nagna wenno nagkabalio wenno nagbisikleta idi ni apongna a lakay, mabalinnan ti mangaldaw iti ballasiw ti Atlantic Ocean ken mangrabii iti sabali pay a deppaar ti daga!
Adda met naulimek a pannakabalbaliw ti opisina gapu iti panagregget a maragpat ti kinapartak ken mapaadu ti magapuanan. Nasukatanen dagiti makinilia ken ti kadawyan a panagsurat babaen kadagiti computer, fax machine, ken E-mail. Dagiti babassit a computer, cellular a telepono, ken pager indanonda payen ti saklawen ti opisina agingga iti pagtaengan.
Siempre, awan kadatayo ti makabael a mangpabannayat iti pumarpartak a kasasaad ti lubong. Nupay kasta, kabaelan ti tunggal maysa kadatayo ti makibagay tapno makapagbiagtayo a nataltalna ken natimtimbeng. Ngem sakbay nga amirisentayo daytoy a banag, usigentay ti sumagmamano nga epekto kadatayo a mismo ken iti intero a kagimongan ti agap-apura a kasasaad iti kaaldawantayo.
[Footnote]
a Ti masansan a pannakabannog ket mabalin met a gapu iti wenno pakaruen ti adu a banag malaksid kadagiti inaldaw a pakaaburiduan. Mabalin a karaman kadagiti makagapu ti nakapuy a salun-at, di nasustansia a taraon, droga, kemikal a polusion, problema ti isip ken emosion, panaglakay ken panagbaket, wenno ti kombinasion dagitoy a kasasaad.