Panangmatmat iti Lubong
Narelihiosuan a Panangkomberte Idiay Britania
Nabibiit itan ngem idi a sukatan dagiti Britano iti relihionda. Sigun iti The Sunday Telegraph, agarup 1,000 ti makomberte iti kada lawas. “Agbalbalinen a Romano Katoliko dagiti Anglicano, ken agbalbalin metten nga Anglicano dagiti Romano Katoliko, agbalbalin a Budista dagiti Judio, agbalbalin nga Anglicano dagiti Muslim ket agbalbalinen a Judio dagiti Romano Katoliko.” Ti Islam, Budismo, dagiti mobimiento ti New Age, ken paganismo ti kaaduan iti makomberte. Kastoy ti kuna ni Dr. Ahmed Andrews ti Derby University idiay England, nga isu a mismo ket nakomberte iti Islam nupay dati a Katoliko: “Addan 5,000 agingga iti 10,000 a puraw a nagbalin a Muslim iti daytoy a pagilian, ket Katoliko ti kaaduan kadagiti am-ammok.” Judio ti 10 agingga iti 30 a porsiento kadagiti nagbalin a Budista. Dagiti Anglicano a nagbalin a Katoliko ti kaaduan iti bilang kalpasan nga inkeddeng ti Church of England nga ordenan dagiti babbai. Sigun ken ni Rabbi Jonathan Romain, “marikna dagiti tattao ti naespirituan a kinakawaw isu nga agsapulda iti ruar ti namulagatanda a relihion.”
Estilo ti Panagbiag ken Kanser
“Ti kangrunaan a makagapu iti kanser ket ti lugarmo, ti ar-aramidem, ken ti mapaspasamak iti biagmo, imbes a no siasinoka. Kasta ti naammuan idi naadal ti kabibiag ti dandani 90,000 a singin,” sigun iti periodiko ti London a The Guardian. Ni Dr. Paul Lichtenstein iti Karolinska Institute idiay Sweden ti nangidaulo iti grupo a nagsukisok iti daytoy a panagadal. Kunana: “Napatpateg dagiti maaramidan ti aglawlaw ngem iti maaramidan dagiti gene.” Patien dagiti sientista a ti panagsigarilio ti makagapu iti agarup 35 a porsiento kadagiti kanser, idinto ta 30 pay a porsiento ti agparang a nainaig iti taraon. Adda met ti maaramidan dagiti gene iti panagkanser ti prostate, colon ken rectum, agraman suso, ngem mamalakad ni Dr. Tim Key ti Imperial Cancer Research Fund idiay Oxford, England: “Uray no adda . . . miembro ti pamiliam [a nagkanseren], napatpateg nga amang ti ar-aramidem iti biagmo. Rumbeng a dika agsigarilio ken agannadka iti kanem. Dagita ti mangpabassit iti tsansam nga agkanser.”
Usarem ti Utekmo
Sigun iti periodiko a Vancouver Sun, “mabalin nga agtalinaed a nasaririt ti utek iti intero a panagbiagtayo, no la ket ta kanayontay nga usaren dayta.” Kastoy met ti kinuna ni Dr. Amir Soas ti Case Western Reserve University Medical School idiay Ohio, E.U.A.: “Agbasaka, agbasaka, agbasaka.” Tapno agtalinaed a nalaing ti utekmo bayat a lumaklakay wenno bumakbaketka, piliem dagiti mangkarit panunot a pagesman, agadalka iti baro a lenguahe, sursuruem ti agtokar iti instrumento, wenno makipasetka kadagiti makagutugot a saritaan. “Aniaman a manggutugot iti utek tapno agpanunot,” kinuna ni Dr. Soas. Iparparegtana met a pabassitem ti panawenmo nga agbuya iti TV. “No agbuyaka iti telebision, saan a magutugot ti utekmo,” kinunana. Dakamaten pay ti Sun a kasapulan met ti nasalun-at nga utek ti oksihena a maibomba kadagiti nasalun-at nga arteria. No kasta, makatulong met iti utek dagiti pamay-an a manglapped iti panagsakit ti puso ken diabetes a kas iti panagehersisio ken umiso a taraon.
‘Di Malipatan Dagiti Elepante ti Gagayyemda’
“Pulos a di makalipat dagiti elepante—wenno uray kaskasano, dida malipatan ti gagayyemda,” sigun iti magasin a New Scientist. Inrekord ni Dra. Karen McComb ti University of Sussex, England, ti nabangag a “panagayab” dagiti kabaian nga elepante ti Africa idiay Amboseli National Park, Kenya. Nadlawna no siasino dagiti elepante a masansan nga aguummong ken no siasino dagiti estranghero. Kalpasanna, pinagunina manen ti panagayabda iti 27 a pamilia dagiti elepante tapno maadalna ti reaksionda. No am-ammo a naimbag dagiti animal ti nagayab, dagus nga agrespondeda. No medio am-ammoda ti nagayab, dumngegda ngem dida agresponde, ket no dida am-ammo ti nagayab, makarurod ken agsaganada a rumaut. “Mailasinda ti di kumurang a 14 a dadduma pay a pamilia manipud iti iyaawagda, a mangipasimudaag a malagip ti tunggal elepante ti agarup 100 a dadduma pay nga adulto,” sigun iti artikulo. Mabalin a malagip met dagiti elepante ti tattao. Imbaga ni John Partridge, panguluen dagiti mamalia idiay Bristol Zoo ti England, nga isut’ nalasin ti maysa a taga Asia nga elepante a nakatrabahuanna iti 18 a tawen idi nagsubli kalpasan ti tallo a tawen a kaawanna.
Dagiti Mammuslit nga Agus-usar iti Sopistikado nga Alikamen
Iti napalabas, pangpasahero nga eroplano ken barko ti pagidulinan dagiti taga Colombia a mammuslit iti tagilakoda a droga. Ngem itay nabiit, nasdaaw dagiti autoridad idi naduktalanda nga agar-aramid dagiti mammuslit iti sopistikado a submarino a doble ti kadaklan a pasetna. Tallo a metro ti diametrona ken nasurok a 200 a tonelada a cocaine ti malaonna. Dagiti polis ket pinakaammuan dagiti adda iti asideg a suspetsoso a residente maipapan iti “maysa a kamarin iti ruar ti Bogotá, 2,300 a metro iti ngatuen ti Andes ken 300 a kilometro ti kaadayona manipud iti aniaman a sangladan,” sigun iti The New York Times. “Ti 30 a metro a submarino ket mabalin koman a limmasat iti taaw, nakadanon agingga idiay Miami wenno dadduma pay a siudad ken sililimed a nagdiskarga iti kargamentona a droga.” Nupay awan tattao iti dayta a lugar wenno awan ti naaresto, maipagarup a dagiti Ruso ken Americano a kriminal ti naikalam-it iti dayta, agraman ti maysa a nalaing nga inheniero iti submarino. Kinuna dagiti opisial a ti submarino ket mabalin koma a talluen nga ibiahe dagiti semitrailer agingga iti taaw. Nasdaawda iti kinalaing ken panagregget dagiti mammuslit iti droga tapno mailako ti produktoda iti ballasiw taaw.
Agbibiag Dagiti Animal Idiay DMZ
“Nanipud pannakaipasdek ti DMZ [Demilitarized Zone] idi 1953 a panagngudo ti Korean War, dagiti pamuspusan a pangseguridad ti makagapu a saan unay a naan-ano ti natural nga aglawlaw sadiay,” sigun iti The Wall Street Journal. “Nupay ti irarang-ay ti ekonomia ti nangdadael iti kaaduan a paset ti daga iti dua a pagilian a Korea, ti lugar iti beddeng ket nagbalin a kapatgan a natalged a pagnaedan dagiti animal iti peninsula.” Agnanaed sadiay dagiti manmano ken agpegpeggad a maungaw a tumatayab ken animal. Mapapati a nasayaat met ti kasasaad dagiti tigre ken leopardo sadiay. Madanagan itan dagiti maseknan iti aglawlaw a ti nabiit pay a panangikagumaan ti North ken South Korea a maaddaan iti natalna a relasion ti mabalin a mangdadael iti natalged a taeng dagiti animal iti DMZ. Dayta ti gapuna a kidkiddawenda a maaramid ti “maysa a ‘parke a pakaiparitan ti panaganup’ iti beddeng” tapno masalakniban dagiti atap nga animal sadiay ken mapalubosan dagiti animal iti agsumbangir a Korea nga agpaadu. Kuna ti Journal: “Maparparegta dagiti maseknan iti aglawlaw gapu iti pammatida a nalabit makatulong ti talna tapno makapagkakadua manen dagitoy nga animal, a kaasping ti nataltalnan a kasasaad a nakatulong tapno agkakadua manen dagiti pamilia a nabayagen a nagsisina.”
Makapataranta a Pangngaldaw
“Dagiti laeng nakapuy ti kanayon a mangaldaw idiay Britania, ti lugar a ti kinaagresibo ken kinalaing iti panggedan ti maibilang itan a napateg, bayat a saanen a mangaldaw dagiti sobra ti kinagagetda nga empleado. Kaykayatda laengen ti mangan iti sandwich kadagiti lamisaanda iti opisina,” sigun iti Financial Times ti London. Ipakita ti nabiit pay a panagsukisok a 36 laengen a minuto ti promedio nga “oras ti pangngaldaw” dagiti Britano. Sigun kadagiti eksperto iti medisina, agkalma ti pannakatarantam no aginanaka biit no agmatuon. Nupay kasta, iyurnos dagiti amo a maangay dagiti miting no oras ti pangngaldaw, isu a saanen a pulos a makapaginana dagiti empleado. Kuna ti Datamonitor, ti organisasion a nagsukisok ken nangurnong iti report: “Gapu ta arigna nasimbalud ti pangngaldaw iti kagimongan a mangkalikagum iti ad-adu a magapuanan dagiti trabahadorna ken mangibilang a ti oras ket nakapatpateg, adut’ mangmatmat a daytat’ saan a kombiniente a pangngaldaw, ken panangtaraon laeng iti bagi.” Kuna pay ti analista ti Datamonitor a ni Sarah Nunny: “Makikomkompetensiatayo kadagiti sangalubongan a pagtagilakuan. Saanen a mabalin nga ibaga ti ‘Aramidekto dayta.’ Masapul nga itan nga aramidem dayta.”
Pannakaadikto iti Panagsigarilio Idiay Mexico
Kas paset ti nabiit pay a programa idiay Mexico a panglapped ken pangkontrol iti makaadikto a panagsigarilio, insurat ti dati a sekretario iti salun-at ti pagilian a ni José Antonio González Fernández a 27.7 a porsiento kadagiti Mexicano ti mannigarilio. Ti kangrunaan a pakaseknan ket agtawen iti nagbaetan ti 12 ken 17 ti agarup sangamilion a mannigarilio. Kinuna ni Mr. González a mapattapatta a 122 a Mexicano ti matay iti kada aldaw gapu iti panagsigarilio. Ladingitenna “ti dakkel a pakalugian ti ekonomia ti pagilian gapu iti daytoy, ti masayang a tawtawen ti nabunga koma a panagbiag, . . . ken ti saan a direkta a pannakadangrantayo gapu kadagiti agsigsigarilio iti aglawlawtayo.”
Panangpennek iti Naespirituan a Kasapulan?
Lumatlatak dagiti tattao a dakkel ti impluensiada ken mangitantandudo iti pannakaparang-ay ti biagmo. Ikaskasabada ti panagtalek iti bagi, positibo a panagpanunot, ken panangparang-ay iti biag a “maitutop iti pagannayasan dagiti umili nga umikay manipud iti organisado a relihion,” sigun iti periodiko a Globe and Mail ti Canada. “Rumayrayray ti panaginteres iti espiritualidad, idinto ta kumapkapuy dagiti tradisional a gubuayan.” Sigun iti panagsukimat, nupay 80 a porsiento kadagiti taga Canada ti agkuna a mamatida iti Dios, 22 a porsiento kadagiti agkunkuna a Kristianoda ti ad-adda a mangipateg iti bukodda a pammati ngem iti pannursuro ti aniaman a relihion. Ti panangallukoy dagiti mangitantandudo iti personal nga irarang-ay ket ibilang ti report ti Globe kas “pammabileg manen kenka tapno maitultuloymo a parang-ayen ti biagmo.”