Panangmatmat iti Lubong
Ubbing ken Naalas a Musika
Dumdumngeg dagiti ubbing nga agedad iti pito wenno walo iti musika nga aglaon iti naalas a sasao, dinederrep a liriko, ken kinaranggas, sigun iti Chicago Tribune. “Iti napalabas, dagiti ubbing nga ages-eskuela iti kindergarten agingga iti haiskul adda bukodda a ‘musika a pang-ubbing,’” ngem “kadagitoy nga aldaw, dagiti ubbing nga ages-eskuela iti elementaria mabalindan ti dumngeg kadagiti estasion a dengdenggen ti dadakkelda wenno dagiti tin-edyer a kakabsatda.” Ket nupay maikalikagum kadagiti kompania nga agirekrekord iti musika idiay Estados Unidos a mangikabilda iti mamakdaar nga etiketa kadagiti compact disc nga aglaon iti naranggas wenno dinederrep a liriko a makatulong tapno di magun-odan dagiti ubbing dagitoy, nalaka laeng a mangngeg dagita a musika kadagiti estasion a pangdenggan iti musika wenno tiendaan nga aglaklako iti nairekord a musika. Namakdaar ni Diane Levin, maysa nga espesialista iti media ken kultura ti ubbing idiay Wheelock College sadi Boston: “Kumarkaron ti pannakabibinegtayo bayat a dumakdakes ti kasasaad dagiti bambanag.”
“Santo” Columbus?
“Maidagdagadag iti Vatican a pagbalinenna a santo ni Christopher Columbus,” kuna ti The Times ti London. Sigun kadagiti eskolar a mangus-usig kadagiti artsibo ti Vatican, saan a da Ari Ferdinand ken Reyna Isabella ti España ti nangpondo iti panaglayag ni Columbus no di ket ni Papa Inocente VIII. Isu ti nangibaon kenkuana iti sekreto a mision tapno ponduanna dagiti Krusada ken “agkomberte kadagiti agbalin a Kristiano.” Kastoy ti nadakamat iti maysa a paset ti surat ni Papa Pio IX idi 1851: “Naan-anay a mapaneknekanto nga imbanag ni Columbus ti nagsayaat a plano gapu iti pagayatan daytoy a saad ti papa.” Ti simmaganad a papa a ni Leo XIII dineskribirna ti managsukisok a ni Columbus kas “tao a nadekket iti Simbaan.” Ngem apaman a nagsubli ni Columbus sadi España idi 1493, dagiti pammadayaw kadagiti natakuatanna ket pormal nga inyallatiw ti simmukat ken ni Inocente VIII a ni Papa Alejandro VI, a Rodrigo Borgia ti naganna sadi España, iti ari ti España.
Panangliklik iti Utang
Ipadamag ti Newstream.com a maysa a grupo a mangsipsiput kadagiti aggatang idiay United Kingdom ti “nangilungalong iti dakkel a kampania a, Saanmo nga ipalubos nga agbalin nga utang ti kreditom, tapno mapakdaaran dagiti tattao kadagiti peggad ti napalaus a panagutang.” Sigun iti Office of Fair Trading (OFT), dimmakkel ti kredito dagiti aggatang idiay UK iti nasurok nga 60 a porsiento iti napalabas nga uppat a tawen. Kanayonanna, ti ordinario a tao ket addaan itan iti mapattapatta a $3,700 nga utang a saan a protektado maibusor iti pinansial a pakalugian. Isingasing ti OFT nga aramidem ti sumaganad sakbay a manggun-odka iti kredito: “Imtuodem a naimbag iti bagim no kabaelam dayta.” Maikadua, mapanka iti nadumaduma a paglakuan tapno maammuam no sadino ti kalakaan. Adu a tattao ti makagun-od iti kasayaatan a presio no gumatangda, ngem no manggun-odda iti kredito, kontentodan iti aniaman nga interes nga ipataw ti naglako. Pagdidiligem ti tinawen a porsiento nga ipataw dagiti bangko wenno kompania ti credit card tapno maammuam no pakagun-odam iti nalaklaka a kredito. Ket maikatlo, agpatulongka no nailumlomka iti utang.
Nainsiriban a Panang-recycle
Babaen ti panangusar ti maysa a grupo dagiti mannalon kadagiti naibelleng a plastik a bote, nakaaramidda iti 8 a kilometro a kanal iti asideg ti Trujillo, iti makin-amianan a Peru. Sigun iti periodiko ti Lima nga El Comercio, 81 a mannalon ti nangtagikua iti sumagmamano a natikag a daga isu a nagsapulda iti gubuayan ti padanum, ngem dida kabaelan ti gumatang iti tubo a kasapulan a mangpadanum iti dagada. Tapno marisut ti problema, adda sabali a pamuspusan nga insingasing ti maysa kadagiti mannalon. Gimmatangda kadagiti naibellengen a plastik a bote sada nangbusbos iti 14 nga aldaw a nangputed iti agsumbangir a pungto. Kalpasanna, pinagsusulbongda ti 39,000 kadagitoy tapno agbalin nga atiddog a tubo. Ti kanal ti agserbinto a temporario a suplay ti danum agingga a makakalida iti bubon.
Makasursuro Dagiti Sikog ken Matandaananda ti Nasursuroda
“Saan laeng a makasursuro dagiti maladaga bayat a mayin-inawda pay laeng no di ket addaanda met iti 10 a minuto nga apagbiit a memoria agraman ti 24 nga oras nga agpaut a memoria,” sigun iti Reuters a serbisio ti panagipadamag. Nagusar dagiti Olandes a managsukisok idiay University Hospital sadi Maastricht kadagiti batingting ken akostika a pangpaganaygay iti “25 a sikog a 37 agingga iti 40 a lawasen a mayin-inaw” ken “pinaliiwda dagiti reaksion dagitoy babaen ti ultrasound scanner.” Kalpasan dagiti damo a panangeksamen, naulit ti panangpaganaygay iti 10 a minuto ken 24 nga oras a baet. “No inggaraw ti maladaga ti saka wenno imana iti las-ud ti maysa a segundo a panangpaganaygay, naibilang dayta kas positibo a reaksion,” sigun iti Reuters, ngem “no awan ti reaksion ti maladaga kalpasan ti mamimpat nga agsasaruno a panangpaganaygay, dayta ti mangipasimudaag a nalasin ti maladaga ti panangpaganaygay.” Natakuatan dagiti sientista nga idi naulit dagiti panangeksamen, nairuamen dagiti sikog kadagiti batingting ken akostika ket awanen ti reaksionda iti panangpaganaygay. Dayta ti nangipasimudaag a natandaananda ti panangpaganaygay.
Babbai ken Sakit ti Puso
“Gagangay a maibilang a sakit ti lallaki ti sakit ti puso, uray no agpada ti bilang dagiti lallaki ken babbai a matay gapu iti dayta iti kada tawen,” sigun iti The Toronto Star. Ipadamag ti periodiko a masansan a naladaw unayen a madayagnos ti sakit ti puso dagiti babbai. Kadagiti lallaki ken babbai, nagduma dagiti sintoma ti sakit ti puso—ti kangrunaan a pakaigapuan ti ipapatay idiay Amianan nga America. “Nupay masansan nga agut-ot ti barukong dagiti lallaki a dumanon agingga iti tengnged, bukot ken abaga, masansan nga agsakit ti pangal dagiti babbai, marigatanda nga aganges ken maulawda,” sigun iti Star. Agparang a masansan unay a mapasamak dagiti sintoma kadagiti babbai a nasurok a 55 ti tawenda, ti panawen a bassiten ti estrogen-da. “Apaman nga interamente nga awanen ti estrogen, agsakit metten ti pusomi a babbai a kas kadagiti lallaki,” kuna ni Dra. Stephanie Brister, maysa a siruhano ti puso idiay Toronto General Hospital.
Kanser ti Bará Kadagiti Britano a Babbai
“Ita pay laeng nga ad-adu ti matay kadagiti Britano a babbai gapu iti kanser ti bará ngem iti kanser ti suso, isu a dayta ti kangrunaanen a kanser a pakatayan dagiti babbai iti kada tawen,” sigun iti The Daily Telegraph ti London. Dagiti babbai a matmatayen gapu iti sakit ket dagidiay nangrugi a nagsigarilio uppat a dekadan ti napalabas idi nayanunsio a ti bisio ket makatulong iti panagpakuttong. Sigun iti Cancer Research Campaign, bimmassit iti 5 a porsiento dagiti babbai a natay gapu iti kanser ti suso iti napalabas a 20 a tawen, idinto ta immadu iti 36 a porsiento dagiti natay gapu iti kanser ti bará. Iti isu met la a panawen, bimmassit iti 31 a porsiento ti bilang dagiti natay a lallaki gapu iti kanser ti bará, a mangipakita a bimmassit ti bilang dagiti mannigarilio a lallaki. Kuna ti direktor heneral ti kampania a ni Propesor Gordon McVie nga agpapan pay kadagiti pakdaar, “ad-adu a babbalasitang ngem babbarito ti agsigsigarilio.”
Presko a Taraon Uray no Awan ti Refrigerator
Narigat a pagtalinaeden a nalamiis ken presko ti taraon no awan ti de koriente a refrigerator. Nupay kasta, adda simple, nalaka nga imbension a napaneknekan nga agkurri unay iti lugar a manmano a matuduan idiay makin-amianan a Nigeria. Ramanen dayta ti panangikabil iti maysa a banga iti uneg ti maysa pay a banga sa punuen iti nabasa a darat ti espasio a nagbaetanda. Maikabil ti taraon iti basbassit a banga, ket makaluban ti banga iti nabasa a lupot. “Ti nabara nga angin iti ruar ti mangpaagneb iti rabaw ti makinruar a banga, a sadiay ti pagalingasawanna,” sigun iti magasin a New Scientist. “Ti alingasaw ti danum ti mangpalamiis, isu a daytoy a panagmaga ti naynay a mangpalamiis iti uneg ti banga, no la ket ta kanayon a nabasa ti darat ken lupot.” No mausar daytoy a pamay-an, mabalin nga agtalinaed a presko dagiti kamatis ken sili iti nasurok a tallo a lawas ken dandani makabulan no tarong. Sigun iti nangimbento iti daytoy a sistema a pakausaran ti “banga iti uneg ti banga,” a ni Mohammed Bah Abba, mabalin itan nga aglako dagiti mannalon iti produktoda no kasapulan, ket nawayan a makapageskuela ti babbalasangda, a gagangay nga agtalinaed iti balay tapno aglako iti taraon iti kada aldaw.
Linawas a Mapukawan ti Lubong iti Dua a Puli ti Animal
Linawas a mapukpukawan ti lubong iti 2 a puli dagiti animal iti talon, ket 1,350 a puli ti agpegpeggad a maungaw, sigun iti periodiko ti Italia a Corriere della Sera. Sangapulo a tawen nga inadal dagiti managsukisok manipud iti Food and Agriculture Organization (FAO) ti UN ti 6,500 a napaamo a mamalia ken tumatayab iti 170 a pagilian. Sigun ken ni Dr. Keith Hammond, senior officer ti Animal Genetic Resources Group ti FAO, “no awan ti maaramid a pamuspusan, mapukaw ti maikatlo a klase dagiti puli ti animal iti sumaganad a 20 a tawen.” Ilawlawag ti maysa a report ti Reuters manipud Roma a ti panaglako dagiti nabaknang a pagilian kadagiti animalda iti sabali a pagilian ti nangpakaro iti daytoy a problema. Mabalin a mangasawa dagiti naangkat nga animal kadagiti lokal nga animal, isu a maungawen dagiti lokal a puli. “Ti problema, nupay kasta,” kuna ni Dr. Hammond, “ket maibagay laeng dagitoy a naangkat nga animal kadagiti kasasaad ti pagilian a naggapuanda isu a marigatanda a makibagay iti masansan a narigat a kasasaad kadagiti napanglaw a pagilian.”