Tulong Kadagiti Makabkabil a Babbai

ANIA ti maaramidan a makatulong kadagiti babbai a biktima ti kinaranggas? Umuna, masapul a maawatan ti maysa a tao no ania a rigat ti sagsagabaenda. Masansan a saan laeng a pannakakabil ti mapaspasaranda kadagiti manangkabil nga assawada. Gagangay a pangtaan ken butbutngenda ida, tapno marikna ti biktima nga awan ti mamaay ken awan gawayna.

Alaentay a pagarigan ni Roxana, a nangisalaysay iti pakasaritaanna iti immuna nga artikulo. No dadduma pagsasawan ni lakayna. “Awagannak kadagiti makapainsulto a nagan,” impudno ni Roxana. “Kunana: ‘Dimo man la naturpos ti panageskuelam. Kasano koma a maaywanam dagiti annakta no awanak? Talaga a sadutka ken awan serserbim nga ina. Panagkunam ipalubos ngata ti gobierno a sika ti pakaipoderan dagiti annakta no panawannak?’”

Tinaginayon ti asawa ni Roxana ti autoridadna babaen ti kinaimutna iti kuarta. Dina ipausar ti kotse kenkuana, ken agmalmalem nga agkaraawag tapno ammuenna no ania ti ar-aramiden ni baketna. Makaunget no ibaga ni baketna ti kayatna. Isu a nasursuro ni Roxana a dina pulos ibaga ti opinionna.

Kas makitatayo, narikut a tema ti panangabuso iti asawa. Tapno makaparegta ken makatulongka, umimdengka a buyogen ti panangngaasi. Laglagipem a marigatan ti biktima a mangibaga iti mapaspasamak kenkuana. Pabilgem koma ti biktima bayat ti panangtamingna iti parikut iti kayatna a kapartak.

Mabalin a kasapulan ti sumagmamano a makabkabil a babbai ti agpatulong kadagiti autoridad. No dadduma, ti maysa a napateg a pamuspusan​—kas iti pannakibiang ti polis​—ti mangipabigbig iti lalaki ti kinagrabe dagiti tignayna. Ngem bigbigentayo nga aniaman a pakatignayan nga agbalbaliw ket masansan a malipatan apaman a nalpasen dayta a pamuspusan.

Rumbeng aya a panawan ti babai ni lakayna? Saan a laglag-anen ti Biblia ti panagsina ti agassawa. Maigiddato iti dayta, di obligado ti makabkabil nga asawa a babai a makitipon iti lalaki a mamagpeggad iti salun-atna ken nalabit iti mismo a biagna. Insurat ti Kristiano nga apostol a ni Pablo: “No isu agpayso a sumina, agtalinaed koma a di makiasawa wenno no saan makikappia manen iti asawana.” (1 Corinto 7:10-16) Gapu ta di iparit ti Biblia ti panagsina gapu kadagiti nakaro a kasasaad, personal a desision ti aramiden ti babai maipapan iti daytoy a banag. (Galacia 6:5) Awan koma ti mangsugsog iti babai a mangpanaw ken lakayna, ngem awan koma ti mangpilit iti makabkabil a babai a makitipon iti abusado a lalaki no agpeggad ti salun-at, biag, ken espiritualidadna.

Adda Aya Namnama Dagiti Mangkabkabil iti Assawada?

Ti panangkabil iti asawa ket nabatad a pananglabsing kadagiti prinsipio ti Biblia. Idiay Efeso 4:29, 31, mabasatayo: “Saan koma a rummuar iti ngiwatyo ti rinuker a sasao . . . Maikkat koma kadakayo ti isuamin a makadangran a kinapait ken unget ken pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao agraman ti isuamin a kinadakes.”

Saan a maibaga ti asawa a lalaki nga agkunkuna nga isut’ pasurot ni Kristo a talaga nga ay-ayatenna ni baketna no isut’ ab-abusuenna. No maltratuenna ni baketna, ania koma ti pateg ti amin a naimbag nga inaramidna? Ti “manangkabil” saan a kualipikado a maikkan iti naisangsangayan a pribilehio iti kongregasion Kristiano. (1 Timoteo 3:3; 1 Corinto 13:1-3) Kinapudnona, mabalin a mailaksid iti kongregasion Kristiano ti siasinoman nga agkunkuna a Kristiano a kanayon nga agpungtot ken saan nga agbabawi.​—Galacia 5:19-21; 2 Juan 9, 10.

Kabaelan kadi a balbaliwan dagiti naranggas a lallaki ti kababalinda? Nabaelan ti dadduma. Nupay kasta, saan nga agbalbaliw ti mangkabil ken baketna malaksid no (1) aminenna a di umiso ti kababalinna, (2) kayatna a balbaliwan ti ugalina, ken (3) kayatna ti agpatulong. Natakuatan dagiti Saksi ni Jehova a dakkel ti maitulong ti Biblia iti panagbalbaliw. Adu nga interesado a nakipagadal kadagiti Saksi ti naaddaan iti napigsa a tarigagay a mangay-ayo iti Dios. Maipapan ken Jehova a Dios, naammuan dagitoy a kabarbaro nga estudiante ti Biblia nga “asinoman a mangay-ayat iti kinaranggas pudno unay a guraen ti kararuana.” (Salmo 11:5) Siempre, saan laeng a ti di panangkabil ti kasapulan tapno mabalbaliwan ti ugali ti manangkabil ken baketna. Ramanen met dayta ti interamente a panangbalbaliw iti kababalinna ken baketna.

No adda pannakaammo ti maysa a tao iti Dios, masursurona a matmatan ni baketna kas “katulongan” a saan ket nga adipen ken saan a nababbaba no di ket kas maysa a ‘madaydayaw.’ (Genesis 2:18; 1 Pedro 3:7) Masursurona met ti mangngaasi ken masapul a dumngeg iti kapanunotan ni baketna. (Genesis 21:12; Eclesiastes 4:1) Adun ti agassawa a natulongan ti programa a panagadal iti Biblia nga ituktukon dagiti Saksi ni Jehova. Awan ti lugar ti abusado, nauyong, wenno naasing iti Nakristianuan a pamilia.​—Efeso 5:25, 28, 29.

“Ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna.” (Hebreo 4:12) Isu a ti sirib a linaon ti Biblia ket makatulong kadagiti agassawa a mangamiris iti parparikut a maipaspasango kadakuada ken mapabilegda a mangrisut kadagitoy. Saan la a dayta, linaon pay ti Biblia ti sigurado ken makaliwliwa a namnama a makitadanto ti lubong nga awanan kinaranggas inton iturayan ti nailangitan nga Ari ni Jehova ti amin a natulnog a sangatauan. Kuna ti Biblia: “Ispalennanto daydiay napanglaw nga agpatpatulong, kasta met daydiay naparigatan ken siasinoman nga awanan katulongan. Iti pannakairurumen ken iti kinaranggas subbotennanto ti kararuada.”​—Salmo 72:12, 14.

[Blurb iti panid 12]

Awan ti lugar ti naturay, naranggas, wenno naasing iti Nakristianuan a pamilia

[Kahon iti panid 8]

Panangkorehir Kadagiti Di Umiso a Pannakaawat

• Basol ti babbai ti panangkabil kadakuada dagiti assawada.

Ilibak ti adu a manangkabil iti asawa ti aramidda, a kunaenda a pinagpungtot ida ti assawada. Mamati uray ti dadduma a gagayyem ti pamilia a narigat a pakilangenan ti babai, isu nga awan duadua a kanayon nga agpungtot ni lakayna. Ngem daytoy ket panangikalintegan iti manangkabil ken panangpabasol iti biktima. Kinapudnona, ikagkagumaan unay dagiti makabkabil nga assawa a pagkalmaen ti assawada. Malaksid iti dayta, di pulos nainkalintegan ti panangkabil iti asawa iti aniaman a kasasaad. Kastoy ti kuna ti libro a The Batterer​—A Psychological Profile: “Nairuamen iti kinaranggas dagiti lallaki nga ibaon dagiti korte nga agpaagas gapu iti panangranggasda iti asawada. Aramatenda ti panangranggas a mangipapas iti pungtot ken leddaangda, pangkontrol ken pangrisutda iti pannakisubang, ken pangkissay iti tensionda. . . . Masansan a dida pay ketdi bigbigen ti basolda wenno laglag-anenda laeng ti parikut.”

• Ti arak ti pakaigapuan ti panangkabil ti lalaki ken baketna.

Ipapantayon a narangranggas ti dadduma a lallaki no nakainumda. Ngem nainkalintegan aya a pabasolem ti arak? “Malaksid iti bagina, adda pagpambar ti agkabil gapu ta nakainum,” kuna ni K. J. Wilson iti librona a When Violence Begins at Home. Kuna pay ni Wilson: “Agparang nga iti kagimongantayo, kasla nalaklaka a maawatan ti makagapu iti kinaranggas iti pagtaengan no nakainum ti agkabil. Ti makabil a babai dina ibilang ni lakayna nga abusado, no di ket pagarupenna a mammartek wenno alkoholiko.” Ipatuldo ni Wilson a ti kasta a pagarup ket makaipaay iti palso a namnama iti babai a “no la koma agsardeng nga aginum, sumardeng nga agkabil.”

Iti agdama, ibilang ti adu a managsukisok ti panaginum ken ti panangkabil kas dua a nagduma a problema. Ngamin, kaaduan kadagiti lallaki nga agdroga ken agbartek dida kabilen ti assawada. Kastoy ti napaliiw dagiti nagsurat iti When Men Batter Women: “Agtultuloy ti panangkabil gapu ta nasayaat dayta a mangkontrol, mangbutbuteng, ken mangparmek iti makabkabil a babai. . . . Ti nalabes a panaginum ken panagdroga ket paset ti biag ti manangkabil iti asawa. Ngem biddut ti mangipagarup a ti droga ken arak ti pakaigapuan ti kinaranggas.”

• Naranggas iti amin a tao ti manangkabil ken baketna.

Masansan a ti manangkabil ken baketna ket makaay-ayo a gayyem ti sabsabali. Mabalin a naan-anay a naiduma ti personalidadna. Isu a di mamati dagiti gagayyem ti pamilia iti kinaranggasna. Ngem daytoy a manangkabil iti asawa kaykayatna ti kinaranggas tapno madominaranna ti asawana.

• Di agkedked dagiti babbai a mamaltrato.

Mabalin a rumsua daytoy nga ideya gapu iti di pannakaawat iti kasasaad ti awanan gaway a babai nga awan ti pagkamanganna. Mabalin nga adda gagayyem ti makabkabil a babai a mangsaranay kenkuana iti makalawas wenno dua a lawas, ngem ania ti aramidenna kalpasanna? Makapadanag kenkuana ti agsapul iti trabaho bayat nga ay-aywananna ti annakna. Ken iparit ti linteg nga ikuyogna ti annakna no pumanaw. Pinadas ti sumagmamano ti pimmanaw ngem nabirokan dagitoy ket inkapilitan wenno inallukoy nga inyawid dagiti assawada. Mabalin a pagkamalian dagiti gagayyem a di makaawat, a dagita a babbai ket di nagkedked iti pannakamaltratoda.