Agimtuod Dagiti Agtutubo

Ania ti Rumbeng a Maammuak Maipapan iti Panagsigarilio?

Basaem dagiti sumaganad ken ikkam iti ✔ ti kahon iti abay ti mangdeskribir iti riknam.

□ Kayatko a padasen

□ Mais-istresak

□ Diak kayat ti maipuera

□ Diak kayat ti lumukmeg

NO TSINEKAM ti aniaman kadagiti nadakamat iti ngato, adda nakaipadaam kadagiti kakaduam nga agsigsigarilion wenno agpampanunot a mangaramid iti dayta.a Kas pagarigan:

Tapno mapadasan. “Kayatko a mapadasan ti marikna ti agsigarilio isu nga innalak ti inted ti kaeskuelaak sa naglibasak a nagsigarilio.”—Tracy.

Pangontra iti stress ken tapno di maipuera. “Kuna no kua dagiti kaeskuelaak, ‘Kasapulak ti sigarilio,’ sa kalpasanna kunada, ‘Haay! Kabaelakon daytoy!’ No makapa-stress ti kasasaad, kayatko met dayta.”—Nikki.

Panagpakuttong. “Agsigsigarilio ti dadduma a babbai tapno dida lumukmeg—adayo a nalaklaka dayta ngem iti agdieta!”—Samantha.

Ngem sakbay a sindiam ti damo—wenno ti sumaruno—a sigariliom, agpanunotka nga umuna. Dika koma agbalin a kas iti ikan a mangsikbab iti naappanan a sima ti banniit. Agpayso nga adda bassit a maala ti ikan ngem kasukat dayta ti biagna! Surotem ketdi ti balakad ti Biblia ken usarem ti ‘nasin-aw a pannakabalinmo nga agpanunot.’ (2 Pedro 3:1) Sungbatam dagiti sumaganad.

Ania a Talaga ti Ammom Maipapan iti Panagsigarilio?

Isuratmo no umiso wenno di umiso ti tunggal maysa kadagiti sumaganad.

a. ․․․ Ti panagsigarilio kissayanna ti stress.

b. ․․․ Maipug-awko ti dandani amin nga asuk.

c. ․․․ Dagiti epekto ti panagsigarilio iti salun-atko ket mariknak laeng inton nataenganakon.

d. ․․․ No agsigarilioak, ad-adda a magustuandak dagiti kasungani a sekso.

e. ․․․ Siak laeng ti maapektaran no agsigarilioak.

f. ․․․ Saan a napateg iti Dios no agsigarilioak wenno saan.

Dagiti Sungbat

a. Ti panagsigarilio kissayanna ti stress.—Di umiso. Nupay ti panagsigarilio temporario a bang-arannaka iti stress gapu kadagiti sintoma ti panangisardeng, naduktalan dagiti sientista a ti nikotina paaduenna ketdi dagiti stress hormone iti bagim.

b. Maipug-awko ti dandani amin nga asuk.—Di umiso. Ipakita ti dadduma a panagadal nga agtalinaed iti bagim ti nasurok a 80% dagiti partikulo ti asuk ti sigarilio a malang-abmo.

c. Dagiti epekto ti panagsigarilio iti salun-atko ket mariknak laeng inton nataenganakon.—Di umiso. Pudno nga iti tunggal sigarilio a susopem, dumakkel ti risgo nga agsakitka inton nataengankan, ngem uray ita, mariknamon ti sumagmamano nga epektona. Adda dagiti maadikto kalpasan ti maysa laeng a sigarilio. Kumapsut ti baram ket nalabit kanayonkanto nga aguyek. Ad-adda ken nasapsapa nga agkuretret ti kudilmo. No agsigarilioka, dumakkel ti posibilidad a mapasaramto ti seksual a kinainutil, bigla a pannakarikna iti nakaro a danag, ken depresion.

d. No agsigarilioak, ad-adda a magustuandak dagiti kasungani a sekso.—Di umiso. Sigun iti managsirarak a ni Lloyd Johnston, dagiti agtutubo nga agsigsigarilio ket “ad-adda a di magustuan ti kaaduan a kasunganida a sekso.”

e. Siak laeng ti maapektaran no agsigarilioak.—Di umiso. Kada tawen, rinibu ti matay gapu iti nalang-abda nga asuk ti sigarilio ti sabali. Madangran ti pamiliam, gagayyemmo, ken uray dagiti tarakenmo nga animal.

f. Saan a napateg iti Dios no agsigarilioak wenno saan.—Di umiso. Dagidiay mayat a mangparagsak iti Dios masapul a dalusanda ti bagida iti “tunggal pakatulawan iti lasag.” (2 Corinto 7:1) Sigurado a ti panagsigarilio tulawanna ti bagi. No ikeddengmo ti agbalin a narugit, ket dangram ti bagim ken ti sabsabali babaen ti panagsigariliom, dikanto agbalin a gayyem ti Dios.—Mateo 22:39; Galacia 5:19-21.

No Kasano ti Agkedked

Ania ngarud ti aramidem no adda mangted kenka iti sigarilio? Kadawyanna nga epektibo ti simple ngem determinado a sungbat a kas iti “Pasensiakan, diak nga agsigsigarilio.” No ipapilitna wenno kantiawannaka, laglagipem a desisionmo dayta. Mabalin a kunaem:

● “Diak kayat ti agsigarilio ta ammok a makadangran dayta iti salun-at.”

● “Diak kayat ti masapa a matay ta adu pay ti kayatko nga aramiden iti biagko.”

Ngem kas kadagiti agtutubo a nadakamat iti rugi daytoy nga artikulo, mabalin a napigsa ti mismo a panagtarigagaymo nga agsigarilio. No kasta ti riknam, kabaelam a lapdan dayta. Panunotem dagiti sumaganad:

● Talaga kadi a pagsayaatak ti agsigarilio? Kas pagarigan, no agsigarilioak tapno laeng saanak a maipuera, agpayso kadi nga akseptarendak uray no dandani awan ti pagpapadaanmi? Talaga kadi a kayatko ti makigayyem kadagiti maragsakan a makakita a daddadaelek ti salun-atko?

● Kasano kadakkel ti mapukawko a kuarta, salun-at, ken panagraem kaniak ti sabsabali gapu iti panagsigarilio?

● Kayatko kadi nga isukat ti pannakigayyemko iti Dios gapu laeng iti panagsigarilio?

Ngem kasanon no naadikkan? Kasanom a maisardeng dayta?

No Kasano nga Isardeng

1. Kombinsirem ti bagim. Isuratmo dagiti bukodmo a rason a sumardengka, ken kanayonmo a basaen dayta. Nabileg a rason ti panagtarigagaymo nga agbalin a nadalus iti imatang ti Dios.—Roma 12:1; Efeso 4:17-19.

2. Agpatulongka. No ilimlimedmo ti agsigarilio, itan ti tiempo nga ipudnom dayta. Ibagam kadagiti pangilimlimedam a kayatmon ti sumardeng ken agpatulongka kadakuada. No kayatmo ti agserbi iti Dios, ikararagmo a tulongannaka.—1 Juan 5:14.

3. Mangikeddengka iti petsa ti panagsardengmo. Ikkam ti bagim iti dua a lawas wenno ab-ababa pay ken markaam ti petsa iti kalendariom no kaano a determinadokan a mangisardeng. Ibagam kadagiti kapamilia ken gagayyemmo a sumardengkan iti dayta a petsa.

4. Sukisokem ken ibasuram. Sakbay a dumteng ti petsa ti panagsardengmo, sukisokem ti kuartom, lugan, ken kawesmo no adda sigarilio a nakadulin. Ibasuram dagita agraman dagiti posporo, lighter, ken ashtray.

5. Ibturam dagiti sintoma ti panangisardeng. Uminumka iti adu a fruit juice wenno danum, ken maturogka iti napapaut. Laglagipem a temporario laeng ti rigatmo ngem permanente dagiti pagsayaatan ti panangisardengmo!

6. Liklikam dagiti sulisog. Liklikam dagiti lugar ken kasasaad a pakasulisogam nga agsigarilio. Nalabit nasken pay a dikan makikadua kadagiti agsigsigarilio.—Proverbio 13:20.

7. Liklikam ti agikalintegan. Dimo allilawen ti bagim babaen ti panagkunam, “Maminsanak laeng a sumusop.” No kasta ti panangikalintegam, kadawyanna a masubliam manen ti bisiom.—Jeremias 17:9.

Dika Paallilaw

Tinawen a binilion a doliar ti gasgastuen dagiti kompania ti tabako para iti adbertismen. Ammoda la ketdi a no adu nga agtutubo ti mangrugin nga agsigarilio, mannigariliodanton agingga nga agmataenganda.

Dimo pabaknangen dagiti kompania ti sigarilio. Apay a kagatem ti appanda? Saan a ti pagimbagam wenno dagiti kakaduam nga agsigsigarilio ti pampanunotenda. Imbes a dumngegka kadakuada, ipangagmo ti balakad ti Biblia tapno “magunggonaam ti bagim.”—Isaias 48:17.

Ad-adu pay nga artikulo ti masarakan iti serye a “Young People Ask” iti Web site a www.watchtower.org/ype

[Footnote]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 27]

TI KUNA DAGITI KAPATADAM

“No adda agdamag no apay a diak agsigsigarilio, kunak, ‘Diak ngamin kayat a ngumisit ti barak ken umababa ti biagko.’”

“No adda mangted kaniak iti sigarilio, kunak, ‘Diak kayat.’ No pilitendak, kunak, ‘Apay, awan kadin ti kalintegak a mangaramid iti bukodko a desision? Saanen a mabalin ti kasta ita!”

[Dagiti Ladawan]

Benjamin

Heather

[Kahon iti panid 28]

● AMMOM KADI?

Ti di masindian a tabako a kas kadagiti mangalngal a tabako ket ad-adu ti nikotinana ken nasurok a 25 ti linaonna a makapakanser a kemikal. Dakdakkel ti posibilidad nga agkanser ti karabukob ken ngiwat ti agusar kadagita.

[Kahon iti panid 28]

DAMAGEM ITI NAGANNAKMO

Nalaklaka a sanguen ti panangpilit dagiti kakaduam no nakasaganaka. Kiddawem iti nagannakmo a praktisenyo ti isungbatmo no adda mangted kenka iti sigarilio. Ti nagannakmo ti agakem a manangipapilit a kapatadam. Singasing: Usarenyo ti “Dagiti Aramidek no Pilitendak Dagiti Kapatadak” iti panid 132 ken 133 iti Dagiti Saludsod nga Iyimtuod ti Agtutubo—Dagiti Sungbat nga Epektibo, Tomo 2, a pakabasaanyo iti pagtuladan no kasano ti sumungbat.

[Ladawan iti panid 28]

Kas iti ikan a mangsikbab iti appan, adda maganab ti agsigarilio ngem biagna ti kasukat dayta