Nasarakak ti Pudno nga Ayat ken Talna
Kas Insalaysay ni Egidio Nahakbria
Idi dumakdakkelak, panagriknak ket nabaybay-an ken awan ti mangay-ayat kaniak. Ngem ita, adun ti mangdungdungngo kaniak ken nataltalgeden ti riknak. Kasano a napasamak daytoy a panagbalbaliw? Ilawlawagko kadakayo.
NAYANAKAK idi 1976 iti daga-ti-suelona a kalapaw iti kabambantayan ti East Timor a dati a paset ti Indonesia. Maikawaloak iti 10 nga annak ti pobre a nagannak. Gapu ta didakam amin mabiag, nabati iti poderda ti kasinginko ket impaaywandak iti kasinsinko.
Idi Disiembre 1975, sakbay a nayanakak, rinaut ti Indonesia ti East Timor. Daydi ti nangrugian ti gubat nga indauluan dagiti gerilia a nagpaut iti nasurok a 20 a tawen. Bin-ig a kinaranggas ken panagsagaba ti naimarka iti naganus a panunotko. Nalitnaw pay laeng iti lagipko ti iraraut dagiti soldado iti bariomi sadakami pinilit amin nga agtalaw tapno dikam matay. Nagnagnakami nga agkasinsin a nagkamang iti nasulinek a bakras ti bantay a nagbakuitan ti rinibu a Timorese.
Ngem nasarakan dagiti soldado ti paglemlemmenganmi ket di nagbayag, maulit-ulit a binombadakami. Kanayon a malaglagipko ti buteng, ipapatay, ken pannakadadael a resultana. Idi nakaawidkamin iti bariomi, kanayonak lattan a mabutbuteng. Adu kadagiti kaarrubami ti nagpukaw wenno napapatay. Madanaganak di la ket ta siakon ti sumaruno.
Idi 10 ti tawenko, nagsakit sa natay ti kasinsinko isu nga impandak dagiti nagannakko ken ni lolak. Maysa a biuda a nasakit ti nakemna iti biag isu nga imbilangnak a dadagsen. Inadipennak. Naminsan, diak makatrabaho gapu ta masakitak. Kinabkabilnak sa binaybay-annakon a matay. Imbag laengen ta innalanak ti maysa kadagiti angkelko a makipagyan iti pamiliana.
Nageskuelaak met laengen idi agtawenak iti 12. Di nagbayag, nagsakit ti asawa ni angkelko isu a naldaangan unay. Gapu ta diak kayaten ti agbalin a padagsen kadakuada, nagtalawak. Nakikaduaak iti grupo dagiti Indonesian a soldado a nagkampo iti bakir. Nagbalinak a katulonganda kas paralaba, paraluto, ken paradalus iti kampo. Mayat met ti tratoda kaniak isu a nariknak nga adda serbik. Ngem kalpasan ti sumagmamano a bulan, nasarakandak dagiti kakabagiak isu a pinilitda dagiti soldado a pagawidendak.
Aktibista iti Politika
Idi nagturposak iti haiskul, immakarak iti Dili a kabesera ti East Timor tapno agadal iti unibersidad. Adu ti naam-ammok sadiay nga agtutubo a kas kaniak ti kabibiagda. Impapanmi a politikal nga aksion ti kakaisuna a pamay-an tapno magun-odan ti nasionmi ti wayawaya ken panagbalbaliw. Adu a protesta ti inyusuat ti grupomi nga estudiante, a kaaduanna a nariribuk ken naranggas ti nagbanaganna. Adu kadagiti gagayyemko ti nasugatan. Natay pay ketdi ti dadduma.
Nawayawayaan ti East Timor idi 2002. Adu ti nadadael iti pagilian ken pinullo a ribu ti natay. Ginasut a ribu ti napilitan nga umakar iti pagyanan. Ninamnamak a sumayaat dagiti kasasaad. Ngem nagtultuloy latta ti riribuk iti politika ken ti iyaadu dagiti awanan trabaho ken napanglaw.
Baro a Kasasaad
Iti dayta a tiempo, makipagnanaedak iti dadduma a kakabagian, a pakairamanan ti adayo a kabagiak ken ub-ubing kaniak a ni Andre. Isu ket makipagad-adal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Kas napeklan a Romano Katoliko, diak kayat nga adda sabali a relihion a pakikaduaan dagiti kabagiak. Ngem kaskasdi nga interesadoak iti Biblia ken pasaray basaek ti Biblia ni Andre nga adda iti kuartona. Rimmayray ti interesko gapu iti nabasak.
Idi 2004, inikkannak ni Andre iti imbitasion para iti Memorial ti ipapatay ni Jesus. Inkeddengko ti umatender. Gapu ta nagkamali ti pannakabasak iti imbitasion, simmangpetak a nasapsapa iti dua nga oras. Idi simmangpet dagiti Saksi a lumugar ken ganggannaet, sibabara nga inalamanodak ken impariknada a maragsakanda a nakakita kaniak. Nagbilibak. Bayat ti palawag, insuratko iti notebook ti amin a nadakamat a teksto. Idi nagawidak, kinitak dagita iti Bibliami a Katoliko tapno masiertok no umiso met laeng ti imbaga ti ispiker. Napaneknekak a husto!
Iti simmaruno a lawas, nakimisaak. Gapu ta adukami a naladaw, pimmidut ti padi iti kayo sa sipupungtot a pinaruarnakami. Bayat nga agtaktakderkami iti ruar, inngudo ti padi ti sermonna babaen ti panangibagana iti tallaong iti, “Kumuyog koma kadakayo ti talna ni Jesus.” Impukkaw ti maysa a natured a babai, “Kasano koma a maibagam nga adda talna idinto ta kalkalpasmo a pinaruar iti simbaan dagidiay a tattao?” Kasla awan nangngeg ti padi. Pimmanawak iti simbaan ket diakon pulos nagsubli.
Di nagbayag, rinugiakon ti nakipagadal iti Biblia ken kaduak ni Andre a timmabunon kadagiti gimong dagiti Saksi. Naalarma dagiti kabagianmi isu a rinugiandakami a busoren. Impangta ti lola ni Andre: “No itultuloyyo ti makipagadal iti dayta a baro a relihion, ikalikayo a sibibiag.” Ngem saankami a napabutngan. Determinadokami a rumang-ay iti naespirituan.
Panagbalbaliw
Bayat nga agad-adalak iti Biblia, nariknak nga awan pulos gayam ti ammok maipapan iti ayat. Diak maseknan iti sabsabali, managikalinteganak ken marigatanak nga agtalek iti tattao. Ngem impakita kaniak dagiti Saksi ti pudno a pannakaseknan. Idi nagsakitak iti nakaro, didak inasikaso dagiti kakabagiak idinto ta sinarungkaran ken tinulongandak dagiti Saksi. Ti ayatda ket saan la nga “iti sao wenno sarita,” no di ket iti “pudno a panagayat babaen iti aramid.”—1 Juan 3:18, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.
Nupay saan a makaay-ayo ti langak ken kababalinko, nakipagrikna kaniak dagiti Saksi ket impakitaandak iti “nainkabsatan a panagayat.” (1 Pedro 3:8) Idi pay laeng ti damo a pannakariknak nga adda dagiti mangay-ayat kaniak. Simmayaat ti personalidadko ken nasursurok nga ayaten ti Dios ken ti padak a tao. Isu nga idi Disiembre 2004, nagpabautisarak kas simbolo ti dedikasionko ken Jehova. Di nagbayag, nagpabautisar met ni Andre.
Dagiti Bendision iti Laksid Dagiti Riribuk
Kalpasan a nabautisaranak, magagaranak unay a tumulong kadagidiay di pay pulos nakapadas iti pudno nga ayat ken hustisia. Nakipasetak ngarud iti amin-tiempo a Nakristianuan a panagministerio, wenno panagpayunir, kas awag iti dayta dagiti Saksi ni Jehova. Adayo a nasaysayaat ti mangiranud iti makapabileg a mensahe ti Biblia ngem ti pannakipaset kadagiti napolitikaan a protesta ken iyaalsa. Talaga a makatultulongak met laengen kadagiti tattao!
Idi 2006, rimsua manen ti napolitikaan a riribuk iti nadumaduma a rehion iti East Timor. Nagraranget ti nadumaduma a paksion gapu kadagiti nabayagen a dida pagtutunosan. Naraut ti siudad ti Dili isu a nagtalaw ti adu a taga-daya tapno dida mapapatay. Kaduak ti dadduma a Saksi a nagkamang iti Baucau. Dakkel dayta nga ili agarup 120 kilometro iti daya ti Dili. Nagbalin a bendision ti rigatmi sadiay yantangay nakaipasdekkami iti baro a kongregasion—ti kaunaan iti ruar ti Dili.
Tallo a tawen kalpasanna, idi 2009, naawisak a mapan idiay Jakarta, Indonesia tapno tumabuno iti maysa nga espesial nga eskuelaan para kadagiti amin-tiempo a Kristiano a ministro. Pinadagus ken inaywanandak a naimbag dagiti Saksi idiay Jakarta. Diak pulos malipatan ti pudno nga ayatda kaniak. Nariknak a pasetak ti maysa a sangalubongan a “timpuyog dagiti agkakabsat,” maysa nga internasional a “pamilia,” a talaga a maseknan kaniak.—1 Pedro 2:17.
Nasarakak Met Laengen ti Talna!
Kalpasan ti panageskuelak, nagsubliak ditoy Baucau nga ayanko ita. Maragragsakanak a tumulong kadagiti tattao nga agserbi iti Dios, kas iti tulong a naawatko iti sabsabali. Kas pagarigan, iti maysa a naiputputong a bario iti ruar ti Baucau, siak ken ti kakaduak ket mangisursuro iti Biblia iti agarup 20 a tattao, a pakairamanan ti adu a natataengan a di makabasa ken makasurat. Linawas a makigimgimong ti intero a grupo. Tallo kadakuada ti nagbalinen a paset ti naespirituan a “pamiliami” kas bautisado a miembro ti kongregasion Kristiano.
Sumagmamano a tawenen ti napalabas, naam-ammok ti nasingpet a balasang a ni Felizarda nga immawat met iti kinapudno ti Biblia. Nagpartak a rimmang-ay iti naespirituan ket nagpabautisar. Nagkasarkami idi 2011. Maragsakanak ta ti kabagiak a ni Andre ket agserserbin iti opisina dagiti Saksi ni Jehova iti East Timor. Ti pammatik ket raraemenen ti kaaduan a kabagiak, agraman ti lola ni Andre a nangipangta idi nga ikalinakami a sibibiag.
Napnoak idi iti gura, awan ti mangay-ayat kaniak, ken narigat nga ayaten. Ngem agyamanak ken Jehova ta nasarakak met laeng ti pudno nga ayat ken talna!
[Ladawan iti panid 19]
Idi aktibista pay laeng ni Egidio
[Ladawan iti panid 21]
Da Egidio ken Felizarda ken dagiti miembro ti Baucau Congregation, East Timor