Malaria—Ti Masapul a Maammuam

1 ANIA TI MALARIA?

Ti malaria ket maysa a sakit gapu kadagiti parasite. Karaman kadagiti sintomana ti gurigor, panagpayegpeg, panagling-et, sakit ti ulo, sakit ti bagi, makaduldul-ok, ken panagsarwa. Mabalin nga agsubli dagiti sintoma kada 2-3 nga aldaw, depende no ania a klase ti parasite ti kimpet ken no kasano kabayagen nga adda malaria ti maysa.

2 KASANO A MANGRUGI TI MALARIA?

1. 

   Dagiti parasite a pakaigapuan iti malaria—protozoans a maaw-awagan Plasmodia—ket makastrek iti dara ti tao babaen ti kagat ti babai a lamok nga Anopheles.

2. Biroken dagiti parasite dagiti selula ti dalem ti nakaptan a tao, serkenda sada agpaadu sadiay.

3. No pumutok ti naserrek a selula ti dalem, agwaras dagiti parasite sa serkenda dagiti red blood cells sa agtultuloyda nga agpaadu.

4. 

   No bumtak ti naserrek a red blood cell, agwaras manen dagiti parasite ket serkenda ti ad-adu pay a red blood cells.

5. Maulit-ulit ti pannakaserrek ken panagbettak dagiti red blood cells. Kada pumutok dagiti red blood cells, makita iti nakaptan a tao dagiti sintoma ti malaria.

3 KASANOM A MAPROTEKTARAN TI BAGIM?

No aggigianka iti lugar nga apektado iti malaria . . .

• Agusarka iti moskitero. Masapul a

  • naikkan iti insektisidio.

  • awan buttaw wenno pigisna.

  • naisaluksok a naimbag iti sirok ti ikamen wenno kutson.

• Ispreyam iti insektisidio ti diding ken amin a suli ti balayyo.

• No posible, kabilam iti iskrin dagiti ridaw ken tawayo, ken agusarkayo iti aircon ken electric fan, a mabalin a mangabug kadagiti lamok.

• Agbadoka iti napusiaw ti kolorna a lupot a maabbonganna ti intero a bagim.

• No posible, dika mapmapan kadagiti nasamek a lugar nga ayan ti nakaad-adu a lamok, ken iti ayan dagiti naurnong a danum a pagit-itloganda.

• No nakaptanka, agpaagaska a dagus.

No agplamplanoka nga agpasiar iti lugar nga apektado iti malaria . . .

• Ammuem dagiti kabaruan nga impormasion sakbay nga agbiaheka. Mabalin nga agduduma dagiti kita ti parasite a pakaigapuan ti malaria iti tunggal lugar, isu a nakadepende iti dayta no ania nga agas ti kaepektibuan. Nasayaat met no damagem iti doktormo dagiti kasapulan a maammuam maipapan iti rekord ti salun-atmo.

• No addakan sadiay, surotem dagiti nabasam iti daytoy nga artikulo nga instruksion para kadagiti aggigian iti lugar nga apektado iti malaria.

• No nakaptanka, agpaagaska a dagus. Tantandaanam a sa la makita dagiti sintoma kalpasan ti maysa agingga iti uppat a lawas kalpasan a nakastrek ti parasite.