Dagiti Pangta iti Kinatalged ken Seguridadtayo

“Tagtagiragsaken daytoy a henerasion ti nagadu a nasayaat a gapuanan ti teknolohia, siensia, ken ekonomia . . . Ngem daytoy siguro ti kaunaan a henerasion a mangisagmak iti lubong iti pannakadadael ti kasasaad [ti politika, ekonomia, ken aglawlaw].”​—The Global Risks Report 2018, World Economic Forum.

APAY NGA ADU A MANAGPANUNOT A TATTAO TI MADANAGAN ITI MASAKBAYANTAYO KEN ITI DAGA? KITAEM TI SUMAGMAMANO KADAGITI PROBLEMA.

• 

  CYBERCRIME: “Pumegpeggaden ti internet. Umok dayta dagiti bully, troll,a hacker, ken seksual a mangab-abuso iti ubbing,” kuna ti diario a The Australian. “Maysa kadagiti umad-adu a krimen iti lubong ti illegal a panagala ken panagusar iti personal nga impormasion tapno mausar iti krimen. . . . Gapu iti internet, adda gundaway dagiti tattao nga ipakita ti maysa kadagiti kadadaksan nga ugali—ti panagbalin a naranggas ken naulpit.”

• 

  NAGDUMAAN TI POBRE KEN BAKNANG: Iti kabaruan a report ti Oxfam International, ti kinabaknang ti 8 a kababaknangan a tattao ket kapada ti kaadu ti kinabaknang ti 3.6 a bilion a kapopobrean. Kuna ti Oxfam a “gapu iti nakaro a saan a patas nga ekonomia, bumakbaknang ti manmano a baknang ngem rumigrigat dagiti kapopobrean, a ti kaaduan ket babbai.” Gapu iti dayta, madanagan ti dadduma amangan no agrebelde dagiti umili.

• 

  GULO KEN IBUBUSOR: Kuna ti 2018 United Nations Refugee Agency: “Makitkitatayon ti kangatuan a bilang dagiti nagbakuit.” Nasurok nga 68 a milion ti napilitan a mangpanaw kadagiti balayda, kaaduanna ket gapu iti gulo wenno ibubusor, ken “kada 2 a segundo, dandani 1 a tao ti puersado nga agbakuit.”

• 

  DAGITI MAMAGPELIGRO ITI AGLAWLAW: “Nagpartak ti pannakaawan ti adu a klase ti mula ken animal,” kuna ti The Global Risks Report 2018, ken gapu iti “polusion iti angin ken baybay, agsaksakit dagiti tattao.” Bumasbassit met ti bilang dagiti insekto iti dadduma a lugar. Gapu ta dagiti insekto ti mangpolinar kadagiti mula, ipakpakdaar dagiti sientista a posible nga interamente a madadael ti aglawlawtayo. Agpegpeggad met dagiti kadilian. Tinantiar dagiti sientista nga iti napalabas a 30 a tawen, natayen ti dandani 50% kadagiti kadilian iti lubong.

Kabaelantayo kadi ti agaramid iti panagbalbaliw tapno nataltalged ti lubong? Kuna ti dadduma a ti edukasion ket masapul a paset ti solusion. No kasta, ania a klase ti edukasion? Masungbatan dagita kadagiti sumaruno nga artikulo.