Naannayas a Panagpalawag

AGTIBBAKOLKA aya kadagiti dadduma a sao no pigsaam ti agbasa? Wenno no agpalawagka iti sanguanan ti tallaong, masansan aya nga agar-arikapka kadagiti maitutop a sasao? No wen, mabalin a parikutmo ti saan a naannayas a panagsao. Ti tao a naannayas ti panagsasao ken panagpampanunotna ket di marigatan nga agbasa ken agsao. Di kayat a sawen daytoy nga isu ket sao a sao, a nakaparpartak ti panagsaona, wenno agsao a dina pampanunoten ti ibagbagana. Nasayud ken makaay-ayo ti panagsasaona. Ti kinaannayas ket maikkan iti naipangruna nga atension iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro.

Adda sumagmamano a makagapu iti di naannayas a panagpalawag. Masapul kadi nga ikkam iti naipangruna nga atension ti aniaman kadagiti sumaganad? (1) No adda agdengdengngeg iti panagbasam, mabalin a bumdengka gapu ta saan a pamiliar dagiti dadduma a sasao. (2) Ti apagbiit a panagsardesardeng iti adu a paset ket mabalin nga agbanag iti agtibbatibbakol a panagpalawag. (3) Saan a naannayas ti panagsaom no saanka a nakasagana. (4) No agpalawagka iti maysa a grupo, ti kadawyan a makagapu iti di naannayas a panagsao isu ti di lohikal a pannakaorganisar ti material. (5) Gapu iti limitado a bokabulario, mabalin a bumdeng ti maysa bayat nga agar-arikap kadagiti maitutop a sasao. (6) No adu unay a sasao ti maipaganetget, mabalin a maapektaran ti annayas ti palawag. (7) No dimo kabesado dagiti pagalagadan iti gramatika, mangnayon met dayta iti problema.

No saan a naannayas ti panagsaom, saan a literal a pumanaw dagiti agdengdengngeg idiay Kingdom Hall, ngem mabalin nga agtawataw ti panunotda. Pagbanaganna, adu kadagiti imbagam ti masayang.

Iti kasumbangirna, annadam koma di la ket ta agbalin a bombastiko ti napuersa ken naannayas a palawagmo, a nalabit pagalusiisenna pay ketdi dagiti dumdumngeg. No gapu iti panagduduma ti kultura ket matmatanda ti panagpalawagmo a darasudos wenno saan a napasnek, madadael ti panggepmo. Makapainteres a ni apostol Pablo, nupay nasanay a pumapalawag, inasitganna dagiti taga Corinto “a sikakapuy ken sibubuteng ken buyogen iti kasta unay a panagpigerger” tapno di maiturong kenkuana ti di kasapulan nga atension.​—1 Cor. 2:3.

Dagiti Ugali a Liklikan. Adu dagidiay nairuam a mangiballaet kadagiti ebkas a kas iti “ken-ah” no agsaoda. Masansan a dagiti dadduma irugida ti maysa a kapanunotan babaen ti “ita,” wenno pakuyoganda iti sasao, a kas iti “ammoyo” wenno “kua,” iti uray ania a sawenda. Nalabit saanmo a madmadlaw a mamin-adu nga usarem ti kakasta nga ebkas. Padasem ti agensayo nga adda agdengngeg kenka ket ulitenna dagitoy nga ebkas tunggal isaom dagita. Mabalin a masdaawka.

Adda dagidiay agbasa ken agsao a mamin-adu nga agsublisublida. Kayatna a sawen, rugianda nga isao ti maysa a sentensia sada agsardeng iti katengngaanna ket ulitenda ti paset a nalpasdan nga imbaga.

Dagiti dadduma umdas met ti kapartak ti panagsaoda, ngem irugida iti maysa a kapanunotan sa kalpasanna, iti katengngaan ti sentensia, umallatiwda iti sabali a kapanunotan. Uray no naannayas ti sasao, maapektaran ti kinasayud no bigla nga agbaliw ti kapanunotan.

No Kasano a Parang-ayen. No parikutmo ti masansan a panagarikap iti maitutop a sao, masapul nga ikagumaam a paaduen ti bokabulariom. Ipangrunam a siputan dagiti sasao a dimo kabesado iti Ti Pagwanawanan, Agriingkayo!, ken dadduma pay a publikasion a basbasaem. Birokem dagitoy iti diksionario, kitaem ti pannakaibalikas ken kaipapananda, ket inayonmo iti bokabulariom ti sumagmamano kadagitoy a sasao. No awan ti diksionariom, agdamagka iti daydiay nalaing iti dayta a lenguahe.

Makatulong iti panagrang-aymo no ruamem ti agbasa iti napigsa. Siputam dagiti narikut a sasao, ket mamin-adu a pigsaam a baliksen dagitoy.

Tapno naannayas ti panagbasam, nasken a maawatam no kasano nga agaallot dagiti sasao iti maysa a sentensia. Masansan a masapul a grupuen dagiti sasao a basaen tapno mayallatiw ti kapanunotan a binukel ti nagsurat. Siputam a nalaing ti pannakagrupo dagitoy a sasao. Markaam ida no makatulong dayta. Ti panggepmo ket saan a basta basaen a siuumiso ti sasao, no di ket tapno mayallatiw a silalawag dagiti kapanunotan. No naalamon ti kababagas ti maysa a sentensia, mapankan iti sumaruno agingga a maadalmo ti intero a parapo. Kabesaduem ti panagannayas ti kapanunotan. Kalpasanna, sanayem a basaen iti napigsa. Ulit-ulitem a basaen ti parapo agingga a dikan agbeddal ken dika agsardeng iti pasetna a di rumbeng a pagsarimadengan. Ket ituloymo kadagiti sumarsaruno a parapo.

Sumaganad, parang-ayem ti kapartakmo. No maawatamon no kasano nga agaallot dagiti sasao iti maysa a sentensia, saan a maysa laeng a sao ti makitam no di ket mapadaanam dagiti sumarsaruno a sasao. Dakkel ti maitulongna daytoy iti kinaepektibo ti panagbasam.

Nasayaat no iyugalim ti agbasa iti naulimek. Kas pagarigan, uray no saanka nga agsagana a nasakbay, basaem iti napigsa ti teksto iti dayta nga aldaw ken dagiti komentona; regular nga aramidem dayta. Iruammo ti matam a mangkita kadagiti sao a kas grupo a mangyebkas kadagiti kompleto a kapanunotan imbes a saggaysaem a kitaen ti tunggal sao.

No makisarsaritaka, agpanunotka sakbay nga agsaoka tapno naannayas ti panagsaom. Iyugalim dayta iti inaldaw nga aktibidadmo. Ikeddengmo no ania dagiti ideya a kayatmo nga iyallatiw ken ti panagsasagadsad a kayatmo a panangyebkas kadagita; kalpasanna, irugimon ti agsao. Saanka nga agap-apura. Ikagumaam nga iyebkas ti kompleto a kapanunotan a dika agsarsardeng wenno balbaliwan dagiti ideya iti katengngaanna. Mabalin a makatulong ti panangusarmo kadagiti ababa, simple a sentensia.

Automatiko a mayebkas dagiti sasao no ammom nga eksakto ti kayatmo nga ibaga. Kaaduanna, saan a nasken a piliem dagiti sasao nga usarem. Kinapudnona, kas panagsanay, nasaysayaat no siguraduem a nalawag ti ideya iti isipmo ken panunotem dagiti sasao bayat nga agsasaoka. No kasta ti aramidem ken no isentrom ti isipmo iti ideya imbes a kadagiti sasao nga ibagbagam, automatiko a rummuar dagiti sasao, ket naimpusuan a mayebkasmo dagiti kapanunotam. Ngem apaman a panunotem ti sasao imbes a dagiti ideya, mabalin nga agsarisarimadeng ti panagsaom. Buyogen ti panagsanay, mapaannayasmo ti panagsaom, a napateg a kualidad iti epektibo a panagsao ken panagbasa.

Idi nadutokan ni Moises nga agserbi a pannakabagi ni Jehova iti nasion ti Israel ken iti saklang ni Faraon ti Egipto, impagarupna a dina kabaelan. Apay? Saan a naannayas ti panagpalawagna; mabalin nga adda problemana iti panagsao. (Ex. 4:10; 6:12) Nagpambar ni Moises, ngem awan kadagita ti inawat ti Dios. Impakuyog ni Jehova ni Aaron kas pannakangiwatna, ngem tinulonganna met ni Moises nga agsao. Maulit-ulit ken epektibo a nagsao ni Moises, saan laeng a kadagiti indibidual ken babassit a grupo, no di ket iti intero a nasion. (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) No sipapasnek nga aramidem ti pasetmo bayat nga agtalekka ken ni Jehova, mausarmo met ti panagsaom a mangidayaw iti Dios.