TIMEL
[Heb., par·ʽoshʹ].
Maysa a nagbassit nga awanan payak a parasitiko nga insekto. Dagiti timel ket kaaduanna a lumabaga a kayumanggi ken addaanda kadagiti ababa a kamauna ken nagtengnga a saksaka ngem atitiddog a kamaudi. Babaen kadagiti natibker ken adu ti tudokna a saksaka ti timel, kasta met kadagiti kippit a bakrangna, nalaka ken napartak a makapaggunay dayta iti nagbabaetan dagiti buok wenno dutdot ti animal a nagdissuanna. Gapu kadagiti ababa nga agpalikud ti turongna a dutdot a nangbalkut iti sukog-itlog a bagi daytoy nga insekto, nalaka a makapagabante ti timel, kasta met a marigatan ti biktima a mangikkat iti dayta. Ti bassit nga ulo ti timel ket addaan iti sippit nga usarenna a pangtudok iti kudil ti biktimana, a dayta ti mamagayus iti dara. Nakaskasdaaw ti abilidadna a lumagto. Nupay nakurang a 0.3 cm (1⁄8 pul.) ti kaatiddogna, ti timel, a tattao ti pagbibiaganna, ket makalagto iti nasurok a 30 cm (1 pie) a pasikig ken gistay 20 cm (8 pul.) nga agpangato. Nalabit daydiay naawagan Pulex irritans ti kita ti timel a nadakamat iti Biblia.
Iti Kasuratan, namindua laeng a nadakamat ti timel. Idi a ni Ari Saul kamkamatenna ni David, sinaludsodanna ti ari: “Siasino ti kamkamatem? . . . Ti maymaysa a timel?” Babaen ti panangyarigna iti bagina iti maysa a timel, impaganetget ni David ti kinabassitna no idilig ken Saul, iti kasta impamatmatna nga awan serserbi ti panangkamkamat kenkuana ti ari. (1Sm 24:14) Ipaawat ti 1 Samuel 26:20 ti umasping a kapanunotan, ngem iti Griego a Septuagint, ti sasao a “maymaysa a timel” ket naipatarus a “kararuak.”