LIBYA, DAGITI TAGA LIBYA

Saklawen ti kadaanan a Libya ti maysa a disso iti makin-amianan nga Africa iti laud ti Egipto. Kadawyan a maikunkuna a dagiti agnanaed iti dayta ket naawaganda iti Hebreo a termino a Lu·vimʹ. (2Cr 12:3; “dagiti taga Libya,” LXX, NW, RS) No ti Lu·vimʹ ket isu met laeng ti Leha·vimʹ (Lehabim), mabalin nga ipasimudaag daytoy a dadduma kadagiti Libyano ket nagtaudda ken Ham babaen ken Mizraim. (Ge 10:13) Ipakita ti nabayagen a patpatien dagiti Judio a masarakan iti sursurat ni Josephus (Jewish Antiquities, I, 130-132 [vi, 2]) a dagiti Libyano ket kaputotan ni Ham babaen ken Put. (Ge 10:6) Kasta met, ti mabasa iti Jeremias 46:9, Ezequiel 27:10, ken 38:5 iti Griego a Septuagint ken iti Latin a Vulgate ket “dagiti Libyano,” ngem ti mabasa sadiay iti Hebreo a teksto ket “Put.” Siempre, posible a nagnaed nga agpadpada dagiti kaputotan da Put ken Mizraim iti lugar ti makin-amianan nga Africa a naawagan idi agangay iti Libya. Kaipapanan daytoy a nalawlawa ti saklawen ti awag a “dagiti Libyano” ngem iti Hebreo a termino a Lu·vimʹ.

Kinautibo ni Ari Sisac ti Egipto, a naibilang a namunganay iti “dinastia ti Libya,” ti adu a siudad idi rinautna ti Juda iti maikalima a tawen ni Ari Rehoboam (993 K.K.P.). Karaman dagiti taga Libya kadagiti nabileg a puersana a nakakaruahe ken nakakabalio. Nupay saanna a dinadael ti mismo a Jerusalem, sinamsam ni Sisac ti amin a gameng ti siudad. (1Ar 14:25, 26; 2Cr 12:2-9) Kalpasan ti agarup 26 a tawen (967 K.K.P.), adda met dagiti taga Libya a naikameng kadagiti buyot ni Zera nga Etiope, a nangserrek iti Juda ngem naglak-amda iti nakababain a pannakaabak. (2Cr 14:9-13; 16:8) Idi maikapito a siglo K.K.P., kasla awan mamaayna ti itutulong dagiti taga Libya ken ti dadduma pay a mangisalakan iti siudad ti No-amon iti Egipto manipud didigra iti im-ima dagiti Asirio. (Na 3:7-10) Naipadto a dagiti taga Libya ken dagiti Etiope ket sumurotto kadagiti ‘addang’ ti “ari ti amianan,” a mangipasimudaag nga agbalinto nga iturayan dagitoy a sigud a mangsupsuporta iti Egipto.​—Da 11:43.

Idi tawen 33 K.P., karaman kadagiti Judio ken kadagiti proselita nga adda idiay Jerusalem maipaay iti Piesta ti Pentecostes dagiti tattao manipud “kadagiti paset ti Libya, nga agturong iti Cirene,” nga isu ti makinlaud a paset ti Libya. Mabalin a nabautisaran ti sumagmamano kadagitoy gapu ta natignayda iti palawag ni Pedro ket idi agangay awit-awitda ti Nakristianuan a mensahe idi nagsublida iti daga a nakayanakanda.​—Ara 2:10.