Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa
◼ Mabalin kadi nga awaten ti maysa a Kristiano ti bone-marrow transplant, wenno ti panangimula iti pata ti tulang, ta ti dara maar-aramid iti pata?
Dagiti doktor aramidenda ti panangimula iti pata (bone-marrow transplants) babaen iti panangikkat iti dadduma iti pata manipud iti nangidonar (masansan maysa nga asideg a kabagian) ket dayta ti iyindieksion wenno iyalison iti agsakit a pasiente. Inanamaenda a ti maisulbong a pata makagteng kadagiti pata ti pasiente ket dayta gagangayton ti panagandarna. Gagangay daytoy a pamay-an a maar-aramid laeng kadagiti narikut a kaso (kas iti aplastic nga anemia wenno ti nakaron a leukemia) ta addada dagiti nabigbigen a peggad iti panangisagana iti maysa a tao a maipaay iti pannakaimula ti pata ken iti panangagas kenkuana kalpasanna.
Kas ipamatmat met laeng ti saludsod, maporporma dagiti nalabaga a selula ti dara kadagiti pata ti dadduma a tulang kas iti paragpag, sternum ken dagiti tultulang iti patong. Gapuna, maawatan ngarud no apay, iti lawag ti panangiparit ti Biblia iti dara, a tumaud ti saludsod no ti maysa a Kristiano mabalinna ti umawat iti panangimula iti pata ti tao.
Nalawag ti panangibaga ti Biblia, a dagiti ad-adipen ti Dios masapul nga ‘umadayuda iti dara.’ (Aramid 15:28, 29; Deuteronomio 12:15, 16) Ngem, agsipud ta dagiti nalabaga a selula agtaudda iti nalabaga a pata ti tulang, ibilang kadi ti Kasuratan ti pata a kas iti dara? Saan. Kinapudnona, ti pata ti animal masao a kas iti aniaman a sabali a lasag a mabalin a kanen. Ti Isaias 25:6 kunaenna a ti Dios mangisagananto iti maysa a bangkete a maipaay kadagiti tattaona nga iramanna dagiti “nalukmeg a bambanag a napno iti pata.” Ti gagangay a panagparti ken ti panangibukbok iti dara pulos a dina ikkaten dagiti amin a selula ti dara manipud iti pata. Ngem no naibukboken ti dara ti bagi, ngarud ti aniaman a tisyu mabalinen a kanen, agraman pata.
Siempre, ti pata a mausar iti panangimula iti pata iti tao ti agtaud kadagiti sibibiag a nangidonar, ket ti naikkat a pata ti mabalin nga addaan iti dara. Gapuna, ti Kristiano ti mangikeddeng—a bukodna—no ti panangimula iti pata mabalin kaipapananna ti basta lasag laeng wenno ti saan a napadara a tisyu. Kasta met, agsipud ta ti panangimula iti pata ket maysa a porma iti transplant wenno panangsukat ti paset iti bagi wenno organo, ti Nainkasuratan a paset iti panangsukat iti organo ti tao ti masapul a mausig. Kitaenyo ti “Dagiti Saludsod Manipud kadagiti Managbasa” iti ruar iti Marso 15, 1980. Kamaudiananna, iti panagsuratna iti Harrison’s Principles of Internal Medicine (Update 1, 1981, panid 138), ni Dr. D. E. Thomas napaliiwna a “kinapudnona dagiti amin nga umawat iti pannakaimula ti pata sapulenna ti pannakaiyalison ti platelet” ket adu ti maikkan ti “naurnong a nalabaga a selula ti dara.” Gapuna masapul nga usigen ti Kristiano no ania dagiti dadduma pay nga isyu a masapul a sanguenna no isu maikkan iti pannakaimula iti pata.—Proverbio 22:3.
Nupay no adda ti personal a pangngeddeng iti daytoy a banag, dagiti komento ti Biblia maipapan iti dara ken ti pata ti mangtulong iti indibidual a mangipaay iti pangngeddeng.