‘Panangaskasaba iti Nasayaat a Tiempo ken Nariribuk a Tiempo’
Kas salaysayen ni Harold E. Gill
TI LANGALANG ken mammanot’ matagtagitaona a paset ti Australia ti mangpaypayapay kaniak idi maysaak nga agtutubo nga agtawen iti 19. Ti umuna a gubat sangalubongan ti nangibati iti Inglatera a marigrigatan iti ekonomia. Minilmilion, agraman kaniak, ti awan masarakanna a trabaho. Maysa a bigat pinakitaannak ni amak ti maysa a pakaammo iti pagiwarnakan iti plano ti gobierno a mangtulong kadagiti agtutubo nga umakar idiay Queensland, Australia. Gapuna 25 kadakami ti naglayag manipud Londres idi 1922.
Ti immuna a trabahok ket idiay maysa a pagubasan. Ngem kalpasan ti sumagmamano a bulan immakarak iti dakdakkel a daga a daldalusanda a pagmulaan iti trigo. Adu ti naadalko sadiay: no kasano ti pananggatas ti baka, ti panangusar ti wasay ken ti ragadi, ti panangibaga ti oras babaen ti init iti las-ud ti sangapulo minutos, ti mangpapatay a sitatalged iti sabidong nga uleg, ti agarado babaen iti pangen iti kabayo, ti panagbangon ti alad, mangtumba ti kayo iti kayatmo a pakatumbaanna, ken adu pay a trabaho kas paset ti biag idiay langalang a paset ti Australia.
Idiay a napasarak met ti saplit dagiti dudon. Nakapuspuskolda a dagiti tsuper ti trak masapul nga ikkanda ti kadena dagiti pilpilidda tapno makasang-atda kadagiti turturod. Naminsan adda met rinibribo a marabutit a nangdadael a naimbag iti sarusar. Ngem kalpasan ti maysa a lawas immakarda nga insigida a kas met laeng ti iyaayda. Ket nagbiagak a limmasat iti nakasensennaay a pammutbuteng iti maysa a tikag, a dagiti karnero—rinibribo kadakuada—ti naiwalang a bangkay iti sadinoman.
Idi 1927 nangabakak ti maysa a daga a di pay namulmulaan iti asideg ti Gympie, umabagatan a Queensland, dinalusak dayta, ket nagmulaak kadagiti saba. Ket ti kaarrubak, da Tom ken Alec Dobson, ket Estudianteda iti Biblia kas pangaw-awag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Maysa nga aldaw naibagak a mapanak idiay Brisbane, idiay kabisera ti estado, a maipaay iti ababa a panagbakasion. Inawisdak a mangsarungkar kadagiti dadakkelda. Dayta ti inaramidko, a nangbusbos iti intero nga aldaw a nakipatpatang iti Biblia a kadua ni amada. Ti namagsiddaaw kaniak isu ti kinasimple ti pannakaulit-ulit ti naindaklan a tema ti Biblia—ti Pagarian ti Dios. Nagustuak met ti nagan nga “International Bible Students.” Iladladawan dayta ti maysa nga internasional a pamilia, nga amin estudianteda iti Biblia, nga amin sangsangkatunosda nga agdaydayaw iti Dios. Idi nagsubliakon kadagiti sabsaba, adda kaniakon ti libro a Creation ni J. F. Rutherford. Apaman a nabasak dayta, nasarakak met laengen iti kamaudianan ti sungbat dagiti adu a salsaludsodko ket gapu itoy nagpaitulodak pay ti ad-adu a literatura.
Bayat nga ad-adu ti mabasbasak, ad-adda met a kayatko nga ibaga kadagiti dadduma maipapan iti Pagarian kas sekretario kadagiti klab a sosial ken cricket iti dayta a lugar, adu dagiti gagayyemko ket mariknak met a maragsakandanto kadagiti kinapudno a maad-adalko. Gapuna gimmatangak iti daan a motorsiklo tapno makapagrikrikosak. Iti dakkel a pakasdaawak, nupay kasta, nakitak a daydiay makaparagsak kaniak ti nangpalamiis met kadakuada. Kunada no agmauyongak. Ti kunak manangipilitak, ngem napnuanak unay iti maad-adalko!
Nalawag a kasapulak ti pannakasanay ken pannakasursuro manipud kadagiti Estudiante ti Biblia. Gapuna inlakok ti plantasionko iti saba ket nakitimpuyogak iti kongregasion idiay Brisbane. Innem a bulan, kamaudiananna, idi Abril 2, 1928, nabautisaranakon. Kalpasanna nangalaak iti sabali a trabahok a panagtalon. Ngem bayat ti panaglabas dagiti bulbulan ad-adda a kumarkaro ti pannakariribukko. Ti panagbiag kadagiti langalang a lugar a naynay a tinagtagiragsakko unay saanen a makapnek kaniak. Ti maysa a tarigagay a mangbusbos ti panawen ken pigsak iti sabali a kita ti panagani ti dumakdakkel a sipipigsa kaniak. Ti balakad ni apostol Pablo ken ni Timoteo ti naipasagepsep kaniak: “Ikasabam ti sao, umagawaka iti tiempona man ken saanna a tiempo . . . Nga aramidem ti trabaho ti managebanghelio.”—2 Timoteo 4:2, 5.
Iti gagarko a makapanen, nagsuratak iti Watch Tower Society idiay Sydney nga idawdawatko ti pannakadutokko iti naespirituan a panagani kas amin-tiempo a ministro, maysa a payunir. Inawatda ti aplikasionko ket idi 1929 intudingdak idiay Toowoomba, umabagatan a Queensland.
Panangasaba kadagiti Langalang
Sumagmamano a bulan kalpasanna, immawatak ti surat manipud Sosiedad a mangibagbaga kaniak maipapan iti mailaklako a de motor a lugan ket insingasingda a no gatangek dayta, ni George Schuett ti kumuyog kaniak. Ket daytat’ napasamak. Ni George ti agtawenen iti 60’s ket nabayagen nga estudiante ti Biblia. Agtawenak pay la idi iti 20’s ken agkurang iti kapadasan. Ti tulongna, balakadna, ken pannakaammona ti Biblia ti di marukrukod pategna kaniak, numan pay sigurado a nasusuot ti anusna kaniak iti namin-adu a daras.
Ti teritoriami ket 100,000 milia kuadrada (260,000 sq km) idiay adayo a makinlaud a depaar ti Queensland. Nawanasmi dayta iti namitlo a daras. Uray dagiti estasion ti karnero ken baka (dagiti rancho) ti 60 agingga iti 70 milias (95 agingga iti 115 km) ti baetda iti maysa ken maysa. Dagitoy naiputputong a tattao magagaranda a mangala kadagiti set ti sangapulo a natangken-akkubda a libro nga intukonmi iti kontribusion a 10 shillings (agarup $2, E.U.). Agsipud ta managpadagosda unay, pulos a dikam naaw-awanan ti taraon ken ti kama a pagiddaan iti rabii.
Kadagiti langalang a paset, dagiti kalsada ti basta desda laeng. Iti intero a tawen agaw-awitkami kadagiti kadena iti goma tapno maparmekmi dagiti parikut iti kapitakan, dagiti linagalaga a barot a maipaay iti kadaratan, ken maysa a tali a mangiguyod kadakami manipud pakarigatan. Naminsan ti layus ti nangbangen kadakami iti maysa a lawas. Ti taraon ken danum ti nagbassit idi ngem nakalasatkami. Naminsan agpatpataraykami iti lasunglasong a dalan iti kaparanget iti maysa nga uram iti kabakiran. Apaman latta a nadlawmi a nagbalbaliw ti kurso ti angin ket ti apuy agturongen kadakami. Ti dalan ti nakaak-akikid gapuna dikam makabuelta. Ti laeng maaramidanmi isut’ panagkararag ket pinataraymi ti lugan. Apagbassit laeng ti ngangngani dikam pannakalasat. Agpigpigergerak pay laeng no mapanunotko no kasano kaasideg ti pannakagtengmi iti didigra.
Idiay Hedkuarters ti Australia
Idi 1931 ni Alex MacGuillivray, ti manangaywan iti sanga, ti nangawis kaniak a makitimpuyog iti pamilia ti Bethel idiay Sydney. Maragsakanak, numan pay medio nakellaat bassit. Iti dayta a tiempo ti sanga nga opisina ti sosiedad idiay Australia ti responsable iti panangikaskasaba ti naimbag a damag idiay Tsina, kaaduan a dagdaga ti Adayo a Daya, ken kadagiti purpuro ti Sud Pacipico—maysa a lugar a nagsaknap iti nasurok a kakapat ti globo. Ni kabsat J. F. Rutherford, nga isu idi ti presidente ti sosiedad, ti magagaran a masalput dagidiay a luglugar babaen ti “naimbag a damag.” (Mateo 24:14) Ni kabsat Mac, kas panangawagmi amin iti manangaywan ti sanga, ti magagaran met maipapan iti daytoy. Idi simrekak idiay Bethel, diak pulos tinagtagienep nga iti mabiit makapanakton a mismo kadagidiay a luglugar.
Ti trabaho a kinamisionero ti masansan ramanenna ti panaganus kadagiti rigrigat. Ngem kadagidiay nga al-aldaw sakbay ti Gubat Sangalubongan II awan idi ti Gilead School a pagsanayan kadagiti misionero, ket awan idi dagiti pagtaengan ti misionero. Nakabumbuntog dagiti komunikasion, a mangipagpaganetget iti pannakaiputputong. Ket awan met idi ti aniaman a pinansial a tulong malaksid ti bassit a kontribusion manipud kadagiti literatura a, babaen iti kinamanagparabur dagiti kakabsat ipapaay dagiti kakabsat iti nababa a gatad. Dagidiay a simmungbat iti ayab kadagiti managebanghelio masapul nga isudat’ mangdasdas ti dalan, dagiti payunir iti naan-anay a kaipapananna. Ti trabaho kaipapananna iti ipapan, masansan parisparis, kadagiti napusek a siudad iti daya wenno kadagiti naiputputong a purpuro iti Pacifico, a sadiay agmula kadagiti bin-i iti kinapudno iti Biblia iti di pay namulmulaan a daga. Kasapulan a sarangtenmi dagiti nagduduma a pammati, pagsasao ken wagas ti panagbiag, ket daytoy kasapulanna ti naan-anay a panagtalek ken kinasungdo ken ni Jehova.
Idiay New Zealand
Ti umuna a nakaitudingak iti ballasiw taaw ket isu idiay New Zealand idi 1932. Ikkak ti nangnangruna nga atension ti panangorganisar ti trabaho a panangaskasaba, nangnangruna ti payunir a serbisio. Gapuna, mainayon iti panagsarungkar kadagiti kongregasion, makipagtrabahoak idiay tay-ak a kadua dagiti payunir. Dadduma kadakuada ti nangbuangay kadagiti grupo nga agdaliasat, a nakabalanda kadagiti al-alikamen a pagkampo ken luglugan, agraman ti mapagtalkan a bisekleta. Nagserbiak iti apagbiit a kadua ti kasta a grupo idiay South Island.
Iti naminsan inabanganmi ti Civic Theatre iti Christchurch tapno maiparang ti naiplaka a palawag ni Kabsat Rutherford. Maysa nga agtutubo a lalaki, ni Jim Tait, ti immay ket nangipakita iti dakkel nga interes. Isu manen ti nakitak iti sumaganad a rabii ket nagsiddaawak iti entusiasmona ta insingasingko a panunotenna ti pannakikuyog kaniak iti grupo a payunir. Anian a kinagarasugas ti kasta a panangawis no koma itatta, ta isu ket saan pay a nabautisaran! Ngem nagawid idiay balayda, nagempake iti sumagmamano a bambanag nga inluganna iti bisekletana, pinanawanna dagiti dadakkelna, ket timmipon iti naragsak a grupomi. Agingga iti daytoy nga aldaw isut’ nagtalinaed a napigsa ken natured a Saksi. Pudno a dagidiay dagiti ‘nasayaat a panawen.’
Ti Adayo a Daya
Idi 1936 nagsubliak idiay Australia a maipaay iti ababa a panagdaliasat a napan idiay Batavia (itan Djakarta) ken Singapore. Siak ti agirekomenda no ania a siudad ti maibagay a pakaipasdekan ti maysa nga opisina a mangipaay iti nasingsinged a panangimaton kadagiti misionerotayo iti Adayo a Daya. Pinilik ti Singapore kas sentro ket nagtalinaedak sadiay a mangipapagna ti opisina ken ti panangaskasaba iti siudad. Binendisionan ni Jehova ti trabahok ket iti las-ud ti 18 a bulbulan naipasdeken ti kongregasion ti Singapore.
Kamaudiananna ti 52-pie (16-m) a barko ti Sosiedad a Lightbearer ti naipundo idiay Singapore. Dagiti trepolantena a ministros ti nangsarungkar ken nangaskasaba kadagiti adu a puerto iti makunkuna itan nga Indonesia ken Malaysia. Maysa kadagiti trabahok ket isut’ panangabasto kadakuada iti literatura. Malaglagipko pay nga idi laeng 1936, nakaiwarasda ti 10,500 a publikasion iti sangapulo a pagsasao.
Dagiti Purpuro ti Pacipico
Idi Hulio 1937 naawaganak manen idiay Sydney ket naibaonak idiay Fiji. Agsipud ta dagiti literaturatayo ti maiparit sadiay, impamaysami ti panangaskasaba babaen iti sound car a nagusar iti naipatarusen iti Fijian a palpalawag ni Kabsat Rutherford nga inaramid ni Ted Heatley, maysa a mulato a Fijian. Isut’ kimmuykuyog kaniak tapno isu ti agpalawag iti loudspeaker. Mapankami iti amin a purok ti Viti Levu (Big Fiji), ti kangrunaan a puro, ket nasayaat ti pannakaawatmi. Mainayon pay, tumulongkami iti pannakaipasdek ti kongregasion ti Suva ken mangpabileg iti bassit a grupo idiay Suva ken ti panangisaknap ti trabaho a panangaskasaba kadagiti binalaybalay.
Idi 1938 sinarungkaran ni Kabsat Rutherford ti Australia ken New Zealand iti aglaplapusanan a pannakaipablaak. Nupay kaaduan iti dayta ti makadadael, dayta nagserbi laeng a nangpataud iti panagusiuso. Napanak idiay New Zealand a mangiyurnos iti panagbisitana sadiay. Bayat nga isu ti imammanehok nga agturong idiay Auckland Town Hall a maipaay iti maysa a gimong, inawagak ti atnesionna iti maysa a plakard ti pagiwarnakan a nangtiritir iti paulo ti palawag nga intedna sumagmamano a tawen sakbayna. Ti plakard ti mabasa a, “Minilmilion a sibibiag itan ti ad-adda a kayatda ti matay ngem ti dumngeg ken Hues Rutherford.” Nagpigsa ti panagkatawana. Naimbag amin a pablaak dayta. Ti Town Hall ti napekpek.
Nagsubli idiay Fiji
Maysa nga aldaw idi 1940 agtartrabahoak idiay opisina ti Sydney idi a sinaludsodannak ni Kabsat Mac, “Nasayaat pay met laeng aya ti pasaportem?” Wen, kunak. “Adda barko nga agturong Fiji iti las-ud ti tallo nga aldaw. Kayatko a mapanka sadiay ket karitem ti gobierno kadagiti pangukoman gaput’ panangiparparitda ti literaturatayo.” Iti dayta, nagempakeak ti maysa a karton kadagiti makapasakit a literatura ket nagsubliak idiay Fiji. Ti nairekomendar nga abogado ket agbutbuteng, gapuna nga isut’ sinukatak ket nangbirokak ti sabali a saan a managbuteng. Kunana nga isaganana ti kaso ngem saanna a maidatag dayta iti korte. Kas banagna, nasarakak ti bagik a siak ti mangiruprupir iti kaso a ti Abogado Heneral ti kalabanko. Kas nagbanaganna, naabakkami iti timing technicality gapu iti pannakataranta ti umuna nga abogado.
Kalpasan dayta a pannakalapped, dimmawatak ti pannakipagkita iti Gobernador, ni Sir Harry Charles Luke, isu a naipalubos. Adda a siimatang a kadua ti Gobernador ti Hepe ti Policia ken ti sabali nga opisial. Nagdawatak ken Jehova a kuyogennak koma. Iti panangidatagko ti kasok, nangtedak ti ebidensia a mangpampaneknek a ti Iglesia Katolika Romana ti kangrunaanna a makagapu iti dayta a pannakaiparit. Iti panagpatingga ti diskusion, immay kaniak ti Gobernador, insublina kaniak dagiti naiparparit a libro nga impakitak kas ebidensia, ket siuulimek a kinunana: “Ammom, Mr. Gil, saanak met nga ignorante kadagiti ar-aramid ti Katolika Romana kas ti panangipagarupmo. Ti balakadko kenka isut’ panangitultuloymo iti trabahom a panagebanghelio.” Nagyamanak kenkuana ket nagkableak idiay Sydney a maipaay ti pannakaipatulod dagiti literatura.
American Samoa
Sumaganad naibaonak idiay American Samoa. Bayat ti tallo a bulanko sadiay, nakipagianak ken High Chief Taliu Taffa, ti kangrunaan a manangipatarus ti gobierno ken mararaem unay a tao. Ti kaanakanna, maysa a Saksi idiay Fiji, ti nangipatulod ti pakpakauna a sasao. Gapuna ti umis-isem a rupana ti nangkablaaw kaniak idi a sumangpet ti barko. Ti intero a panagtaengko, isut’ managpadagos unay. Siempre, ti sangakabbalayanna agbibiagda iti kaugalian a taraon, a kaaduanna naata nga ikan ken kamote. Agbibiag dagiti Samoans iti dayta, ngem kalpasan ti sumagmamano nga aldaw, daytat’ nakaro unay. Natubuanak ti nagadu a letteg ket il-iliwek unay dagiti taraon nga Europeo, ngem awan met ti kuartak a panggatang kadagita. Bueno, idin nairuamakon a makalasat kadagiti ‘nariribuk a tiempo.’
Ti trabahok idiay American Samoa isut’ panangiwaras ti 3,500 a kopia iti kaipatpatarus pay laeng a polieto a Where Are the Dead? Apaman a makasangpetak, sinarungkarak ti Gobernador tapno iyam-ammok kenkuana ti polieto ken ikkan ti maysa a kopia. Kunana nga addan ti nawadwaden a pannakairepresentar dagiti relrelihion iti dayta a puro—ti padi dagiti marino, ti London Missionary Society, ti Seventh-Day Adventist, ken dagiti Romano Katoliko. Nupay kasta, insingasingna nga idatagko ti polieto iti tunggal maysa kadakuada ket pakaammuanda ti Abogado Heneral no daytat’ mapalubosan a maiwaras. Ti padi ti mananglais ngem saan met a nauyong. Dagiti adventista dida pagan-ano no ania ti aramiden basta awan la ket ti guyguyoguyek iti arbanda. Ti pastor ti Missionary Society nadayaw apaman a nakapagtunoskami iti maysa a banag—ti papado. Diak pulos nakitkita ti padi a Katoliko gapu iti maysa a banag a napasamak.
Nangtedak ti maysa a kopia iti polieto iti maysa a polis a Samoan a nangkuyog kaniak a napan iti Gobernador. Idi nakitak ti polis sumagmamano nga aldaw kamaudiananna, sinaludsodko no tinagiragsakna dayta. Kunana: “Ti amok [ti Abogado Heneral] kunana kaniak, ‘Inka kitaen ti padiyo ket saludsodem no nasayaat daytoy a libro.’ Napanak ti sirok ti maysa a kayo ket binasak ti libro. Kunak, ‘Nasayaat dayta a libro, ngem no ipakitak iti padi kunaennanto, “Saan a nasayaat dayta a libro.”’ Kunak iti amok, ‘Boss, kuna ti padimi, “Napintas unay ti libro.”’”
Kamaudiananna, bayat a mangaskasabaak idiay pagsangladan dagiti barko, immay ti Abogado Heneral ket inawisnak idiay opisinana. Idiay imbalabalak ti mensahe ti polieto bayat a mingmingminganna dayta. Kalpasanna pinidutna ti telepono ket imbilinna ti pannakairuarna. Ti panawen ti nagbalin a ‘nakasaysayaat’ unay! Gimmatangak ti bisekleta ket napanakon nagiwaras kadagiti polieto. Iti tallo a bulan naiwaraskon amin malaksid ti maysa a karton a 350 a polieto.
Makinlaud a Samoa
Dagitoy natda a polieto ti intukonko iti Makinlaud a Samoa, sumagmamano nga oras ti kaadayona babaen ti barko. Mabalin nga adda dagiti pakpakaunan a sasao, ta idi sumangpetak maysa a polis ti nangibaga kaniak a saanak a mapalubosan a sumanglad. Impakitak ti pasaportek ket impabasak kenkuana ti nadayaw a pakpakauna a sasaona a mangikalkalikagum kadagiti isuamin a maseknan a palubosanda ti masaksakopan ti His Britannic Majesty “a lumabas a siwayawaya nga awan laplappedna ken ipaayda ti isuamin a tulong ken pannalaknib.” Dayta ti namalubos ti pannakaipanko a mapagsaludsodan ti Gobernador, a nangpalubos ti panaggianko sadiay agingga nga aglayag ti sumaganad a barko iti las-ud ti lima nga aldaw. Nangabangak ti maysa a bisekleta ket sinursorko ti isla, nga inwarasko a silalawa dagiti polieto.
Kalpasanna nagsubliak idiay American Samoa. Ti gubat ti nakabarbaran idiay Pacipico, a dagiti patriotiko a rikrikna ti nakapudpudotda. Yantangay saan a matarusan dagiti agtuturay ti istrikto a neutral a takdertayo, pinaritandatayo kadagiti adu a luglugar. (Juan 15:19) Nupay kasta, sidadayaw nga indawatda ti ipapanawko iti Samoa, ket nagsubliak idiay Australia.
Nagsubli Idiay New Zealand
Iti dayta immapayen ti “panawen a nariribuk” para kadagiti kakabsatko idiay New Zealand. Dayta ti sumaganad a destinok. Ngem idi Oktubre 1940, di pay nagbayag kalpasan ti isasangpetko, ti trabahotayo naparitan metten sadiay. Adu a sursurat ken telegrama ti gobierno ti awan inyegna a sungbat. Nairaman isu daytoy a telegrama nga impatulodmi iti Abogado Heneral: “ILIBAK KADI TI GOBIERNOYO TI KALINTEGANMI KAS KRISTIANO NGA AGTATARIPNONG KEN AGDAYAW ITI DIOS ITI KANKANTA, KARARAG, PANAGADAL TI KASURATAN? PANGNGAASIYO TA SUNGBATANYO TI WEN WENNO SAAN.”
Ti sumaganad nga aldaw ti sekretario ti Primer Ministro ti nagtelepono nga intukonna kadakami ti maysa a pannakasaludsod a ni Kabsat Robert Lazenby ken siak ti nangawat. Kadua ti Primer Ministro, ni Peter Fraser, isuda ti Abogado Heneral ken ti maysa a nangato nga opisial ti policia. Isuda ti nakasaysayaat ken nadayaw ngem intedna kadakami ti impresion a kasla nagalutan dagiti im-imada. Nupay kasta, idi Mayo 8, 1941, binaliwan ti gobierno ti pannakaiparit a nangipalubosen ti panaggigimongmi, numan pay ar-aramidenmin dayta iti babassit laeng a grupo kadagiti pribado a pagtaengan. Mabalinmi met ti mangaskasaban a di malaplapdan la ket di no dikam agiwarwaras kadagiti pagbasaanmi. Kamaudiananna, idi Marso 1945, bayat a ti gubat ket kapudpudotanna pay laeng iti Pacipico, ti pannakaiparit inlusolosdan a naan-anay.
Nagsubli idiay Inglatera
Nagsubliak idiay Sydney idi 1941. Iti dayta a tiempo maparitankami met idiay Australia. Kalpasan ti ababa a diskusion, immanamong ni Kabsat Mac nga agsubliak idiay Londres tapno makita no adda ti maaramidan sadiay maipapan kadagiti pannakaiparit. Naglayagak idi Oktubre 2, 1941. Ngem gapu kadagiti peggad ti gubat diak nakagteng idiay Liverpool agingga iti Disiembre 22, ngangngani tallo a bulan kamaudiananna.
Idiay Londres pinadpadasko ti maaddaan iti maysa nga interbyu ken Lord Alexander, umuna nga Apo ti Almirante ken gayyem ni tatangko. Ket gapu iti kinabara ti gubat saan a posible dayta. Kinaagpaysona, minatmatan ti Londres dagiti parparikutmi kas kabukbukodan nga aramid ti gobierno a maseknan.
Kalpasan ti panagdaliasat kadagiti hedkuarter ti sosiedad idiay Nueva York, nagsubliak idiay Inglatera ket nangalaak iti tiket a nagturong Australia. Ti badahek sinukimatda ket sinelioanda idiay Londres ket napanakon iti barko. Dagiti kakabsat a nakipagnaedak nangtedda ti sumagmamano a regalo para iti panagdaliasatko, nga inkabilko met ti bagko. Idi agluganakon, maysa nga opisial ti aduana ti nagsaludsod, “Apay a saan a naselioan dagitoy?” Ti simple a panangilawlawagko ket saan a nakapnek kadakuada; gapuna inarestodak, inussobandak, ken, nupay awan makitada a makapadakes, indarumdak iti panangipadpadas a mangliklik ti inspeksion. Maysa a bulan ti binusbosko iti pagbaludan ti Walton. Agingga iti daytoy nga aldaw siguradoak a siak ti pinabasolda tapno malapdan ti panagsublik idiay Australia.
Kalpasan dayta imposiblen ti pannakaalak ti tiket. Gapuna nagtalinaedak idiay Inglatera. Umuna tinagiragsakko ti nabunga a ministerio idiay Alfreton, Derbyshire. Kamaudiananna nagsarungkarak kadagiti kongregasion kas manangaywan ti sirkito. Kalpasanna napanak idiay Malta nga agserbi idiay dakdakkel ti pakasapulan. Itan nagsubliakon idiay Sheffield, ti siudad a pinanawak kas maysa nga agtutubo 62 a tawenen ti napalabas. Pribilehiok itan ti agserserbi kas sekretario ti Ecclesall Congregation, maysa kadagiti 15 nga adda iti siudad. Ket bayat amin dagitoy maudi a tawtawen, tinagiragsakko ti nagsayaat a panangsuportar ti asawak, ni Joan, maysa kadagiti pamilia a nakipagad-adalak 35 a tawtawenen ti napalabas.
Mabalinko itan ti tumaliaw ti nasurok a kagudua-siglo a serbisio kas maysa a managebanghelio, agpadpada ‘iti nasayaat a tiempo ken iti nariribuk a tiempo.’ Anian ti panangipategko iti agkuykuyog a kualidad ti panagtalek ken kinasungdo! Wen, panagtalek ken Jehova, iti aniaman a kasasaad. Panagtalek nga isu ken ti umariwekwek a buybuyotna nga angheles addada kadatayo. Pulos a ditayo agtaktakder nga agbukbukod.
Ket agtalinaed a nasungdo. Salimetmetan ti kinasungdo saan laeng a ken ni Jehova ken ni Jesu-Kristo no di ket kasta met ti naindagaan nga organisasion ti Dios a mangtartaripato ken mangay-aywan kadatayo. Sigurado, ti kinasungdotayo ti masuotto babaen kadagiti panagbalbaliw iti uneg ti organisasion, kadagiti riribuk nga umapay kadatayo, wenno babaen kadagidiay dumteng gapu iti mismo a kinamaagtayo. Ngem dagiti nasudi a kualidad ti kinasungdo ken kinamatalek ti makita a makalasattayo—makalasat met iti ‘nasayaat ken nariribuk a panawen.’
[Ladawan iti panid 26]
Panagpayunir iti langlangalang, Queensland, Australia
[Ladawan iti panid 28]
Kadua dagiti trepolante ti Lightbearer—Singapore
[Ladawan iti panid 29]
Ti manangsangailik a Samoan, High Chief Taliu Taffa