Pannakawayawaya—Anian a Makaay-ayo!
“IKKANDAK ti pannakawayawaya wenno ikkandak ti ipapatay!” impukkaw ti maingel nga Americano a ni Patrick Henry nasurok a 200 a tawtawenen ti napalabas. Kenkuana, ti pannakawayawaya nasudsudi ngem ti biag. Kadagiti naglabas a siglo, binilbilion ti addaan kasta a rikna.
Iti napalabas a kaguduat’ siglo, ti tarigagay iti pannakawayawaya ti naaddaan kadagiti baro a pateg ken kadakkelna. Dagiti kolonial a pannakabalin ti naikkatan kadagiti minilmilion nga iturayan bayat a dagitoy ket sinapsapulda ket naragpatda ti napolitikaan a panagwaywayasda. Naipasdek dagiti sosial, ekonomiko ken dagiti pay narelihiusuan a tignay nga agbirbirok iti pannakawayawaya iti pannakairurumen ken pannakaidumduma, agpaypayso man dayta wenno maipagpagarup laeng. Nikaanoman sakbayna nga adu a lallaki ti agtarigagay iti pannakawayawaya iti autoridad dagiti mangtangtangdan ken kadagiti gobierno, nagadu a babbai ti agsapsapul ti pannakawayawaya manipud iti autoridad dagiti lallakayda ken ammada, ken adu met dagiti annak nga agsapsapul iti pannakawayawaya iti autoridad dagiti nagannak ken mannursuro. Kaskasdi, dagiti tignay iti pannakawayawaya saandan a baro. Kinapudnona, daytat’ ngangngani kas kadaanen ti sangatauan a mismo. Ti kadadaanan a libro iti historia ti lubong, ti Santa Biblia, ibagana iti ad-adu pay kadatayo. Ti pakagupgopan ti historia, a masarakan iti Genesis 3:1-7, isu daytoy:
Di nagbayag kalpasan ti pannakaparsua ti lalaki ken babai, ti babai ti inasitgan ti angheliko a parsua. Dagiti tigtignayna imparangarangda ti panagtarigagay a mawayawayaan manipud ti autoridad ti Namarsuana. Gapuna di nakaskasdaaw iti panangibilinna a ti kasapulanna agraman ken lakayna isu ti pannakawayawaya. Di aya agpayso, inrasonna, a ti Dios linapdanna ida? Ngem apay, insaludsodna, a dida mangan manipud “ti bunga ti kayo . . . nga adda iti tengnga ti minuyongan”? Total, “ti kayo ti makaay-ayo a makita,” saan aya? Talaga!
Suminakayo, ingunamgunamna, ket “dagiti matayo maluktandanto ket kaslakayton iti Dios a makaammo iti naimbag ken dakes.” Anian a makaay-ayo! Wen, ti pannakawayawaya iti “makairurumen” a panangituray ti Dios ti pinagparangna a nasudsudi ngem iti biag a mismo.
“Ikkandak ti pannakawayawaya wenno ikkandak ti ipapatay!” Agpadpada a nagun-odan dayta da Adan ken Eva—a nagladingitanda ken kasta met kadatayo! Kasano a kasta?