Ti Di Naipangag a Pakdaar

IDI Mayo 18, 1980, dinadadael ti Mount St. Helens idiay Estados Unidos ti kinaulimekna iti 123 a tawtawen. Maysa a nagpigsa a panagbettak idi ti nanglasang ti 1,300 pie manipud tuktokna, nangdadael ti agarup 230-milia kuadrada iti nagpintas a katantanapan, ket nakapapatay ti nasurok a 60 a tattao.a

Ti panagbettak ti di immay nga awan pakpakdaar. Ngangngani dua a bulan a nasapsapa, maysa a kalalainganna a ginggined ti nanggunggon iti dayta a disso, nga ad-adu pay a ginggined a simmaruno iti lumanlanlan a kinapigsa. Idi Marso 27, nangipugso ti bantay iti asuk a dapdapo ken sengngaw a ngimmato iti uppat a milia iti tangatang.b Nupay ti bantay ti nagbalin a nakakalkalma no iyar-arig idi Abril, maysa a nakadkadlaw a panagtimburogna ti mabukbukel iti makin-amianan a rupana ket dumakdakkel iti kapartak a lima a pie iti kada aldaw.

Para kadagiti sientista dagitoy a pagilasinan ti nalawag a mangipampamatmat iti umasidegen a panagbettakna. Nairuar ti pakdaar kadagiti tattao nga umadayoda manipud iti bantay. Ngem dagiti pakdaar ti di impangag dagiti adu.

Ni Harry Truman, maysa a makinkua iti pagdagdagusan idiay Spirit Lake iti asideg ti sakaanan ti bantay ti madi nga agtalaw. Isut’ agtataeng sadiayen iti 50 a tawtawen ket dina mapapati a ti inay-ayatna a bantay ket balbaliwanna ti kinaulimek ti aglawlawna. Dagiti dadduma sinalsalikawkawanda dagiti naibangen kadagiti kalsada a nagturong kadagiti nakasulsulinek a kalkalsada a pagpagnaan dagiti montero tapno makapagkampoda ket buyaenda ti bantay iti makaallilaw a nakataltalna a kakaykayuan.

Idi immayen ti nakapigpigsa a panagbettakna, dagiti nagpudot a dapo ken gas ti naipallatok manipud iti bantay iti kapegges a 200-milia por ora! Minilmilion kadagiti kaykayo a fir ti napatag, ket ti biag dagiti di nangipangag a tattao ti nakettel. Dadduma natayda a dagiti kamera nakadekket kadagiti matmatada. Ti uppat a pulo a pie nga agburburek a pitak ti nangikali ken ni Harry Truman ken ti pagdagdagusanna.

Ti panagayus ti pitak ti aggapgapu manipud iti bantay iti kapartak a 50-milia por ora. Idi pinakdaaran ti maysa a piloto ti helicopter dagiti tattao nga adda idiay dalan a pagayusan ti pitak, dadduma ti di nangipangag iti saona. Kunana: “Kasla diak mapapati dayta. Imbagak kadakuada no aniat’ um-umayen ket agkakatawada latta ket paypayapayandak nga umadayo.” Di nagbayag kalpasanna ti panagkakatawada ti nagbalinen a panaglagaw.

Ti dida panamati kadagiti mapagtalkan a pakdaar ket saanen a karkarna, nangruna no dagitoy ket maipapan iti maysa a banag a di pay pulos napaspasaran a personal dagiti tattao. Irasrasonda nga awan ti agbalbaliw agsipud ta dagiti aglawlaw a kasasaad ti nagtultuloy iti isu met laeng a pamay-an nanipud idi kaaldawan dagiti am-ammada. Ti kasta a kababalin ti agbalinto a makadadael no tignayenna ti maysa a di mangikankano iti maysa a kadaananen a pakdaar iti um-umay a didigra a lab-awannanto ti panagbettak ti Mount St. Helens. Ania dayta a didigra? Ket ania ti kababalinyo iti dayta a pakdaar? Iwagtenyonto aya dayta iti kinaawan pammatina, wenno situtulokkayo a mangipangag ket agbiagkayo? Kitaenyo no ania ti adda iti sumaganad nga artikulo.

[Dagiti Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 3]

H. Armstrong Roberts