Ti Kadi Nagaget a Panagtrabaho Mangyeg Ragsak?
“TUTAL, ti trabaho ket napateg unay para iti tao, saan kadi?” insaludsod ni Bunpei Otsuki, maysa kadagiti kangrunaan a mabigbigbig iti lubong ti negosio a Hapones. Isalsalaysayna no apay madina kayat ti mapan agbakasion iti kalgaw. Ti sasaona ket gagangayen kadagiti Hapones a nangibangon manen ti pagilian manipud kinagulona kalpasan ti gubat. Mailadladawan dagiti Hapones kas nakagaggaget a tattao nanipud pay idi ni Commodore Perry ti Estados Unidos linukatanna ti Japan manipud nakabaybayag a pannakaiputputongna. Ket pagpannakkelda ti kinagagetda a trabahador.
Nupay kasta, mababbabalaw itan ti Japan gaput’ nakaro a panagtartrabahona, nga isut’ addaan iti kababayagan nga oras ti panagtrabaho kada tawen kadagiti isuamin a maaw-awagan industrialisado a nasnasion. Ti gobierno a Hapones ti mangpadpadasen a mangburar ti ladawanna kas nabartek iti panagtrabaho. “Kuna ti Ministri ti Panagpatrabaho ‘Isardengyon ti Aglablabes a Panagtrabaho,’” daytat’ mabasa a paulo ti damag ti maysa a diario. Iti replanna ti kampania para iti 1987 a panawen ti bakasion iti kalgaw, nadandanon pay ti ministri a kinuna, “Ti panangala ti bakasion ket pammaneknek ti kinalaingyo.” Iti sabali a pannao, salsaludsodan ti gobierno ti pagilian, “Apay a sobra ti panagtartrabahoyo?”
Siempre, saan amin nga adda idiay Japan ket dedikado, nagaget a managtrabaho. Ti nabiit pay a surbey ti Japan Productivity Center iti nasurok a 7,000 a baro a trabahador ti nangipanayag a 7 porsiento laeng kadakuada ti mangipangpangruna iti trabahoda ngem iti pribado a biagda. Daytoy a pagannayasan ti makitkita kadagiti dadduma met a pagilian. Idiay Alemania naammuan ti Allensbacher Institut für Demoskopie a 19 porsiento laeng kadagiti Aleman kadagiti edad a 18 ingganat’ 29 ti agkunkuna nga ipapaayda ti kasasayaatanda iti trabaho uray no aniat’ subadna.
No idildilig kadagiti paisi-isi nga agtutubo, dagiti sangsangaili a trabahador idiay Japan adayo a nagaggagetda nga agtrabaho. Maysa nga amo idiay Tokyo napalalot’ panangidaydayawna iti empleadona a taga Algeria a mano-mano ti trabahona. Kunana: “Ti Hapones di agaplikar iti daytoy a kita ti trabaho, ken uray no agaplikarda, dagdagus nga agikkatda.” Saan, uray dagiti nagagaget nga agtrabaho a Hapones ket saanda a nainkasigudan a naanep. No agtrabaho a sigagaget dagiti tattao, rebbeng nga adda ti napigsa a pakatignayan.
Dagiti Rason iti Kinagaget
“Kinabaknang, panagpirmi, sansanikua, ken iyaadelantar iti lubong”—dagitoy dagiti bambanag a gamgamgamen dagiti Aleman, kuna ti linawas a pagiwarnak nga Aleman a Der Spiegel. Wen, adut’ agtrabaho a sigagaget tapno makagun-od ti material a kinabaknang tapno tagiragsakenda met ti kalalainganna a rukod ti kinapermanente iti biag. Dadduma agtrabahoda a sigagaget a ti panggepda ket “iyaadelantar iti lubong” wenno umasenso ti saadda iti korporasion. Adu kadagidiay napigsat’ pakatignayanda babaen iti nakompitensia a sistema ti edukasion tapno masurotda dagita a kalat daksanggasat a nagtungpalda nga agtartaray iti agrikrikos nga awan inggana a kagimongan ti industria—a bambannogendat’ bagbagida ken awan pagtungtungpalanda.
Ti kuarta ken saad, nupay kasta, saan nga isudat’ kakaisuna a rason no apay nakarot’ panagtartrabaho dagiti tattao. Dadduma agtrabahoda gapu iti trabaho. Kadakuada, ti trabaho ket nasken unay. Dadduma tagiragsakenda ti trabahoda. “Makayawanak kadagiti ar-aramidek idiay laboratoriok,” inadmitir ni Haruo, “a gapu itoy dagiti naespirituan a bambanag nabekkeldan.”
Sa adda met dagidiay dedikado kadagiti napateg nga ar-aramid nga agserbi ken pagimbagan dagiti dadduma. Nagagetda nga agtrabaho tapno makaispalda iti biag. Kas pangarigan, maysa a bombero ti agtrabaho un-unay iti inaldaw tapno nakasagana a kanayon dagiti aruatenna.
Ngem nainkalintegan kadi amin dagitoy a rason iti nagaget a panagtrabaho? Mangiturongda aya iti ragsak? Kinaagpaysuanna, ania a trabaho ti talaga a mangparagsak kadakayo?