Iwaksiyo Dagiti Nailubongan nga Arapaap, Surotenyo Dagiti Kinaagpayso ti Pagarian

“Itultuloyyo, ngarud, a biruken nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket amin dagitoy a sabsabali a banag mainayondanto kadakayo.”​—MATEO 6:33.

1. Ania a pakdaar ti ited ti Sao ti Dios maipanggep iti piguratibo a puso, ken ania ti maysa kadagiti kangrunaan a pamay-an a pangallilaw dayta kadatayo?

“AD-ADDA ngem amin kadagitoy a maaywanan, igagam ta pusom, ta aggapu kenkuana dagiti gubuayan ti biag.” (Proverbio 4:23) Apay a napateg para ken masirib nga Ari Salomon ti panangted iti daytoy a pakdaar? Agsipud ta “ti puso manangallilaw nga ad-adda ngem ti aniaman a banag ken napalalo a nagdakes.” (Jeremias 17:9) Maysa kadagiti kangrunaan a pamay-an a ti piguratibo a pusotayo maallilawnatayo isut’ babaen panangigamerna kadatayo kadagiti nailubongan nga arapaap. Ngem ania dagiti arapaap? Isuda dagiti di napaypayso nga imahinasion, dardarepdep, awan mamaayna a panagtawataw ti panunot. No dagitoy a dardarepdep agbalinda a nailubongan nga arapaap, saanda laeng a basta panagsayang ti tiempo no di ket makadangranda unay pay. Ngarud, masapul nga iwaksitayo ida a naan-anay. Kinapudnona, no guraentayo ti kinakillo kas inaramid ni Jesus, saluadantayo ti pusotayo maibusor iti pannakaigamer kadagiti nailubongan nga arapaap.​—Hebreo 1:8, 9.

2. Ania dagiti nailubongan nga arapaap, ken apay a rebbeng nga iwaksitayo ida?

² Ngem ania dagiti nailubongan nga arapaap? Isuda dagiti arapaap a mainugot iti daytoy a lubong nga adda iti pannakabalin ni Satanas. Maipanggep itoy, insurat ni apostol Juan: “Isuamin ditoy lubong​—ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti napalangguad a panagbiag ti maysa a tao​—saan nga agtaud iti Ama, no di ket iti lubong.” (1 Juan 2:16; 5:19) Apay a masapul nga iwaksi dagiti Kristiano dagiti nailubongan nga arapaap? Agsipud ta dagiti kakasta nga arapaap parasukenna dagiti agimbubukodan a tarigagay iti panunot ken puso. Ti panagdardarepdep maipapan panagaramid ti dakes ket kinapudnona mabalin a maysa a panagsanay iti panunot no ania a talaga ti aramidento ti maysa a tao. Pakdaarannatayo ni adalan a Santiago: “Tunggal maysa ket masuot babaen pannakagargari ken pannakasulbog ti derrepna met laeng. Iti kasta ti derrep, inton nagsikogen, iyanakna ti basol; ket ti basol, inton makagteng iti pannakapunnona, mangiyeg ipapatay.”​—Santiago 1:14, 15.

Dagiti Mamakdaar a Pangarigan

3. Makinkaso ti mangipaay ti kangrunaan a mamakdaar a pangarigan iti kinamanangdangran dagiti agimbubukodan nga arapaap?

³ Usigentayo dagiti pangarigan a mangipakpakita no apay a masapul nga iwaksi dagiti nailubongan nga arapaap. Ti kaso ni Satanas a Diablo ipaayna ti kangrunaan a pangarigan maipapan iti dangran nga iyeg ti pannakaigamer kadagiti agimbubukodan nga arapaap. Impalubosna a tumaud iti pusona dagiti rikrikna ti panangipangpangruna iti bagi agingga nga inapalanna ti naisangsangayan a saad ni Jehova kas ti Soberano ti Uniberso ken kinayatna ti madayaw. (Lucas 4:5-8) Maysa a di realistiko nga arapaap? La ketdi! Mapaneknekanto dayta nga awan duadua inton mabalud ni Satanas iti sangaribo a tawen ken nangnangruna inton isut’ maitappuak iti “danaw nga apuy,” ti maikadua nga ipapatay.​—Apocalipsis 20:1-3, 10.

4. Kasano nga inallilaw ni Satanas ni Eva?

⁴ Addaantayo iti sabali pay a mamakdaar a pangarigan iti kaso ti immuna a babai, ni Eva. Iti panagregget ni Satanas tapno maragpatna ti ambisionna, sinulisogna ni Eva babaen panangidatagna iti panunotna ti arapaap a no isut’ mangan iti naiparit a bunga, saanto a matay no di ket agbalinto a kasla Dios, nga ammona ti naimbag ken dakes. Dayta kadi nga arapaap ket di realistiko, agimbubukodan? La ketdi, kas makitatayo manipud panangkondenar ni Jehova ken Eva ken ni lakayna, ni Adan, idi inukomna ida. Kas resultana, napukawda ti kalintegan ti panagbiag iti Paraiso para kadakuada ken kadagiti amin nga imperpekto nga annakda.​—Genesis 3:1-19; Roma 5:12.

5. Aniat’ nakagapu iti pannakaitinnag dagiti sumagmamano nga angheliko nga annak ti Dios, ken aniat’ resultana kadakuada?

⁵ Addaantayo met iti mamakdaar a pangarigan maipapan kadagiti sumagmamano nga angheliko nga annak ti Dios. (Genesis 6:1-4) Imbes a mapnekda kadagiti bendision a tinagiragsakda iti nailangitan a presensia ni Jehova, nagar-arapaapda maipapan kadagiti babbai ditoy daga ken no kasano karagsak ti maaddaan ti seksual a pannakirelasion kadakuada. Gapu iti panagtignayda maitunos kadagitoy nga arapaap, dagiti nasukir nga anghel naipupokda itan iti naespirituan a kinasipnget ti Tartarus, nga ur-urayenda ti pannakaikisapda iti ngudo ti Sangaribo a Tawen a Panagari ni Jesu-Kristo.​—2 Pedro 2:4; Judas 6; Apocalipsis 20:10.

Iwaksiyo dagiti Nailubongan nga Arapaap

6, 7. Apay a dagiti nailubongan nga arapaap maipapan kadagiti material a kinabaknang ket makadangran ken manangallilaw?

⁶ Usigentayo itan ti maysa kadagiti kasasaknapan ken kapepeggadan nga arapaap nga itantandudo ni Satanas. Baeten isuamin a porma ti panagipadamag, masulsulisogtayo a maigamer kadagiti nailubongan nga arapaap. Masansan a dagitoy ket patauden ti panagtarigagay kadagiti kinabaknang. Awan met ketdi ti dakesna ti panangikut kadagiti kinabaknang. Da nadiosan nga Abraham, Job, ken Ari David ket nababaknangda unay, ngem dida inaguman dagiti material a kinabaknang. Dagiti materialistiko nga arapaap tignayenna dagiti tattao nga agbannog nga agtrabaho kadagiti tawtawen tapno makagun-odda ti kinabaknang. Dagiti kakasta nga arapaap ituggodna met ida a maigamer iti amin a kita ti panagsugal, kas iti panagpusta iti karera ken panaggatang kadagiti tiket ti loteria. Saantayo koma nga abrasaen ti aniaman nga arapaap maipapan iti kinabaknang. No ipagaruptayo a dagiti material a kinabaknang mangipaayda iti talged, usigentayo daytoy a realistiko a proverbio: “Dagiti kinabaknang awantot’ mamaayda inton aldaw ti pungtot, ngem ti kinalinteg mangispal manipud ken patay.” (Proverbio 11:4) Pudno, dagiti material a kinabaknang awantot’ mamaayda iti ilalasat iti “dakkel a rigat.”​—Mateo 24:21; Apocalipsis 7:9, 14.

⁷ Dagiti material a kinabaknang silalaka nga allilawendatayo. Isut’ gapuna a naibaga kadatayo: “Dagiti sanikua ti nabaknang a tao isu ti nabileg nga ilina, ket kasda la natayag a bakud iti panangipagarupna.” (Proverbio 18:11) Wen, iti laeng “panangipagarupna,” ta dagiti material a kinabaknang bassit maitedda a salaknib kadagiti panawen ti di matengngel nga implasion, panagsuek ti ekonomia, napolitikaan nga iyaalsa, wenno di maagasan a sakit. Namakdaar ni Jesu-Kristo maipapan iti kinamaag ti panagtalek kadagiti material a kinabaknang. (Lucas 12:13-21) Addaantayo met kadagiti mamakdaar a sasao ni apostol Pablo: “Ti ayat iti pirak isu ti maysa a ramut dagiti amin a kita ti makadangran a bambanag, ket iti pananggaw-atda iti daytoy nga ayat dadduma ti naiyaw-awan manipud pammati ken nasalputda kadagiti adu a ladladingit.”​—1 Timoteo 6:10.

8. Kasano kasaknap dagiti nailubongan nga arapaap maipapan iti sekso, ken aniada a peggad ti ipasango dagitoy?

⁸ Dagiti sabsabali pay nga arapaap ket maipapan iti narugit a sekso. Ti kakaro ti panagayat ti managbasol a tao a maigamer kadagiti seksual nga arapaap ket makita manipud kinapopular dagiti narugit a panagsao a mangngeg babaen panangidayal kadagiti numero ti telepono ken panagdengngeg kadagiti pornograpiko a mensahe. Idiay Estados Unidos, ti pornograpiko a serbisio babaen ti telepono ket maysa a binilion a doliar a negosio. No palubosantayo dagiti panunottayo a maigamer iti narugit a sekso, saantayo aya nga agbalin a managinsisingpet, nga agpampamarang laeng a nadalus a Kristiano? Ken saan kadi nga adda peggadna a dagiti kakasta nga arapaap mabalin a mangituggod kadagiti imoral a kinasinged? Napasamak daytoyen ken nagresulta iti pannakailaksid dagiti dadduma manipud Kristiano a kongregasion gapu iti pannakiabig wenno pannakikamalalada. Gapu kadagiti sasao ni Jesus idiay Mateo 5:27, 28, saan kadi nga amin nga agtultuloy a maigamer kadagiti kakasta nga arapaap ket makabasol iti panagaramid iti pannakikamalala kadagiti pusoda?

9. Ania a nasayaat a balakad ti linaon dagiti Kasuratan tapno pakdaarannatayo maibusor kadagiti nailubongan nga arapaap?

⁹ Tapno masumra ti pagannayasan dagiti managbasol a pusotayo a maigamer kadagiti kakasta nga arapaap, kasapulan a laglagipentayo ti pakdaar ni Pablo: “Awan ti aniaman a parsua a saan a sipapanayag iti imatang [ti Dios], no di ket dagiti isuamin a banag addada a lamolamo ken agdadata kadagiti mata daydiay pagidatagantayo.” (Hebreo 4:13) Rebbeng a kanayon a kayattayo ti agbalin a kas ken Moises, a “nagtultuloy a sititibker a kasla makitkitana Daydiay saan a makita.” (Hebreo 11:27) Wen, masapul nga itultuloytayo a kunaen kadagiti bagbagitayo a dagiti nailubongan nga arapaap ket saan a makaay-ayo ken Jehova ken agresultada laeng iti pannakadangrantayo. Masapul a maseknantayo maipapan panangsukay iti amin a bunga ti espiritu ti Dios, nangnangruna iti panagteppel, ta ditayo maliklikan ti kinapudno a no agmulatayo maipaay iti lasag, apitentayonto ti panagrupsa iti lasag.​—Galacia 5:22, 23; 6:7, 8.

Dagiti Kinaagpayso ti Pagarian

10, 11. (a) Aniada a kinapudno ti mangirason iti kinaagpayso ti Namarsua? (b) Aniat’ adda a pammaneknek a ti Biblia ket kinaagpaysuanna isu ti Sao ti Dios? (c) Aniat’ adda nga ebidensia maipapan iti kinaagpayso ti Ari ti Pagarian ti Dios?

¹⁰ Ti kasayaatan a pamay-an tapno maiwaksi dagiti nailubongan nga arapaap isu ti agtultuloy a panangsurot kadagiti kinaagpayso ti Pagarian. Dagiti kinaagpayso ti Pagarian a patauden ti Dios ket maisupadida unay kadagiti nailubongan nga arapaap. Ti kadi Dios ket kinaagpayso? Awan duadua maipapan iti kaaddana. Dagiti makita a pinarsua paneknekanda dayta. (Roma 1:20) Mapalagipantayo maipapan iti naibagan nasurok a sangagasut a tawen ti napalabasen idiay libro a The Divine Plan of the Ages, nga impablaak ti Watch Tower Society. Kunana: “Daydiay mabalinna ti kumita iti tangatang babaen ti teleskopio, wenno uray babaen laeng iti matana, ket makitana sadiay ti kinadakkel ti sangaparsuaan, ti nasayaat pannakasukogna, libnos, urnos, panagtutunos ken panagduduma, ket kaskasdi pagduduaanna a ti Namarsua kadagitoy ket adayo a natantan-ok ngem isu agpada iti sirib ken pannakabalin, wenno daydiay mangipagarup uray iti apagbiit laeng a ti kasta nga urnos ket naiparna laeng, nga awan Namarsua, ti nakapukawen wenno dinan inkankano ti kabaelan nga agrason ket siuumiso ngarud a maibilang kas panangawag kenkuana ti Biblia, a maysa a maag (maysa a tao a di mangikankano wenno agkurang iti panagrason).”​—Salmo 14:1.

¹¹ Maadaltayo amin maipapan iti Pagarian idiay Santa Biblia. Ti kadi Biblia iti kinaagpaysuanna naisurat a Sao ti Dios? La ketdi, kas makita manipud panagtutunosna, ti kinaumisona iti siensia, ken ti bilegna a mangbalbaliw iti biag dagiti tao ken kangrunaanna gapu iti pannakatungpal dagiti padtona.a Ti met ngay Ari ti Pagarian ti Dios, ni Jesu-Kristo? Pudno kadi nga adda? Dagiti salaysay dagiti Ebanghelio ken dagiti nadiosan pannakaipaltiingna a surat iti Kristiano a Griego a Kasuratan awan duadua ken sibibileg panangpaneknekda iti kinahistoriko ni Jesu-Kristo. No maipapan iti kinahistoriko ni Jesus, adda met pammaneknek ti Judio a Talmud, a nangtukoy kenkuana kas maysa a persona. Kasta met dagiti Judio ken Romano a historiador idi umuna a siglo K.P.

12, 13. Aniada a kinapudno ti mangpaneknek iti kinaagpayso ti Pagarian ti Dios?

¹² Ti ngay kinaagpayso ti Pagarian a mismo? Daytat’ sisasaknap nga iwakwaksi ti Kakristianuan, kas naipakita iti daytoy a reklamo ti maysa a prominente a Presbyteriano: “Nasurok la ketdin a tallopulo a tawen nanipud idi dimngegak iti maysa a ministro a nanggandat a mangilawlawag kadagiti pasurotna ti kinaagpayso ti Pagarian kadakuada.” Kaskasdi, ti pannakasantipikar ti nagan ni Jehova babaen iti Pagarianna isu ti tema ti Saona. Ti Dios a mismo inaramidna ti immuna a kari ti Pagarian, a kunkunana: “Pagginnuraenkayto iti babai ken ti bin-im ken ti bin-ina. Isu sugatennanto ta ulom ket sika sugatemto iti mukodna.” (Genesis 3:15) Ti Pagarian inyanniniwan ti nasion ti Israel, kangrunaanna kabayatan ti panagturay ni Ari Salomon. (Salmo 72) Maysa pay, ti Pagarian isu idi ti tema ti panangasaba ni Jesus. (Mateo 4:17) Intampokna dayta iti adu kadagiti pangngarigna, kas kadagidiay adda idiay Mateo kapitulo 13. Imbaga kadatayo ni Jesus nga ikararagtayo ti Pagarian ken agtultuloy a birukentayo nga umuna dayta. (Mateo 6:9, 10, 33) Kinapudnona, ti Pagarian ti Dios ket nadakamat iti ngangngani 150 a daras idiay Kristiano a Griego a Kasuratan.

¹³ Ti Pagarian ket maysa a pudpudno a gobierno, nga addaan pannakabalin ken autoridad, ket itungpalnanto amin a nalinteg a padpadaanan. Daytat’ addaan kadagiti linteg, a masarakan idiay Biblia. Ti Pagarian intungpalnan dagiti adu a banag. Daytat’ addaan kadagiti nasungdo nga iturayan​—nasurok nga 4,000,000 a Saksi ni Jehova. Kadagiti 211 a daga ikaskasabada ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios, kas kaitungpalan ti Mateo 24:14. Kabayatan ti 1991 a tawen ti serbisioda, nangbusbosda ti 951,870,021 nga oras iti panangikasabada ti mensahe ti Pagarian. Daytoy nga aramid ket mamatpataud kadagiti makita, manayon a resulta bayat nga umariwekwek dagiti mangadal iti “nadalus a pagsasao” ti kinapudno ti Biblia.​—Sofonias 3:9.

Panangsurot kadagiti Kinaagpayso ti Pagarian

14. Kasanotayo a mapabileg ti panangapresiartayo iti kinaagpayso ti Pagarian?

¹⁴ Kasano, ngarud, a masurottayo dagiti kinaagpayso ti Pagarian? Ti namnamatayo masapul a sitatalged a naibatay iti nabileg a pammati. Ti naikari a baro a lubong ti Dios ket masapul nga agbalin a napaypayso kadatayo. (2 Pedro 3:13) Ken masapul a maaddaantayot’ pammati iti kari a ti Dios “punasennanto amin a lulua kadagiti mata[tayo], ket awanton ni patay, awanto metten ti sasaibbek wenno sangsangit wenno rigrigat.” (Apocalipsis 21:4) Kasanotayo a makasigurado a daytoy ket saan nga arapaap? Daytoy ket sigurado a matungpal iti tiempo nga inkeddeng ti Dios, ta dina mabalin ti agulbod. (Tito 1:1, 2; Hebreo 6:18) Kasapulantayo ti agmennamenna kadagidiay a karkari. Ti panangiladawantayo kadagiti bagbagitayo idiay baro a lubong ti Dios ken panangtagiragsak kadagiti bendisionna ket saan a maysa a di realistiko nga arapaap no di ket mangted pammaneknek iti pammati. Kas panangdepinar ni Pablo, “ti pammati isu ti sigurado a panangur-uray kadagiti bambanag a namnamaen, ti nabatad a panangipakita kadagiti kinaagpayso nupay saan a makita.” (Hebreo 11:1) Pabilgentayo ti pammatitayo babaen regular a panagtaraon iti Sao ti Dios ken kadagiti Nakristianuan a publikasion a tumulong kadatayo a mangtarus ken mangiyaplikar iti dayta. Ken no ad-adu a tiempo ti ipaaytayo iti panangibaga kadagiti sabsabali maipapan iti Pagarian, iti pormal ken impormal a pamay-an, ad-adda a mapabilegtayo ti pammatitayo ken maparaniagtayo ti namnamatayo iti dayta.

15. Aniat’ obligasiontayo maipanggep iti Nakristianuan a ministerio?

¹⁵ Kasapulantayo met ti agtrabaho maitunos kadagiti kinaagpayso ti Pagarian babaen panangparang-aytayo iti kalidad ti ministeriotayo. Yantangay adu pay ti aramiden, kasanotayo a maaramidan daytoy? (Mateo 9:37, 38) Pudno ti pagsasao nga uray no lakayka unayen makaadalka pay laeng. Uray pay kasano kaadun a tawentayo a makipaspaset iti trabaho a panangasaba, rumang-aytayo pay. Babaen panagbalin nga ad-adda nga epektibo iti panangisuro iti Sao ti Dios, ad-adda met a kabaelantayo a tulongan dagiti sabsabali a dumngeg iti timek ti Ari, ni Jesu-Kristo. (Idiligyo ti Juan 10:16.) No panunotentayo a ti agnanayon a pagtungpalan dagiti tattao ket nairaman, rebbeng a kayattayo a mawanas a naimbag ti teritoriatayo tapno maikkantayo ida iti maulit-ulit a gundaway a mangipakita no sadino ti pagtaktakderanda, kas “karkarnero” wenno kas “kalkalding.” (Mateo 25:31-46) Siempre, kaipapanan dayta ti panangsalimetmet kadagiti naannad a rekord dagidiay awan idiay pagtaenganda ken nangnangruna kadagidiay interesado iti mensahe ti Pagarian.

Itultuloy a Suroten ti Pagarian

16. Asinot’ nangituyang iti nasayaat nga ulidan iti panangsurot kadagiti kinaagpayso ti Pagarian, ken kasano a “gun-odenda” ti Pagarian?

¹⁶ Makalikaguman ti napinget a panagregget tapno agtultuloy iti panangsurot kadagiti kinaagpayso ti Pagarian. Saantayo kadi a maparegta kadagiti napinget nga ulidan dagiti nabatbati pay a napulotan a Kristiano? Sursurotenda dagiti kinaagpayso ti Pagarian iti adun a dekada. Daytoy a panangsurot ket nailadawan kadagiti sasao ni Jesus: “Nanipud kadagiti al-aldaw ni Juan a Bautista agingga ita ti pagarian ti langlangit isu ti kalat a pagpingetan dagiti tattao, ket dagidiay napinget ti makagun-od iti dayta.” (Mateo 11:12) Ti kapanunotan ditoy ket saan a maipapan iti pananggun-od dagiti kabusor iti Pagarian. Imbes ketdi, maipapan daytoy iti aramid dagidiay nakidasig iti Pagarian. Maysa nga eskolar ti Biblia kunana: “Nailadawan iti kastoy a pamay-an ti nagagar, di malapdan a panangikagumaan ken panangikarigatan agpaay iti umas-asideg a Mesianiko a pagarian.” Awan sinayang a bannog dagiti napulotan iti panangakoda iti Pagarian. Makalikaguman met dagiti umasping a nainget a panagregget dagiti “sabsabali a karnero” tapno maikarida kas naindagaan a sakop ti nailangitan a Pagarian ti Dios.​—Juan 10:16.

17. Aniantot’ pagbanagan dagidiay mangsursurot kadagiti nailubongan nga arapaap?

¹⁷ Pudno unay, agbibiagtayon iti maysa a naisangsangayan a nainggundawayan a tiempo. Dagidiay mangsurot kadagiti nailubongan nga arapaap maamirisdanto inton agangay ti nasakit a kinaagpayso. Ti pagbanaganda ket nasayaat pannakadeskribirna kadagitoy a sasao: “Ket kaslanto la iti panagtagtagainep ti tao a mabisin ket adtoy isu mangan, ngem mariing ket ti kararuana ongaong; ken kasla iti panagtagtagainep ti mawaw a tao ket adtoy isu uminum, ngem agriing ket adtoy isu mapaksuyan ket ti kararuana mawaw.” (Isaias 29:8) Sigurado, dagiti arapaap ti lubong didanto pulos mapnek ken mapagbalin a naragsak ti asinoman.

18. Gapu iti kinaagpayso ti Pagarian, ania a kurso ti rebbeng a surotentayo, buyogen ania a namnama?

¹⁸ Ti Pagarian ni Jehova ket maysa a kinaagpayso. Daytat’ siaaktibo nga agturturayen, idinto ta daytoy dakes a sistema ti bambanag sangsanguenna ti sumungsungad, agnanayon a pannakadadael. Ngarud, ipapuso ti balakad ni Pablo: “Ditay koma maturog kas aramiden dagiti dadduma, no di ket agtalinaedtayo a siririing ken agsiputtayo.” (1 Tesalonica 5:6) Sapay koma ta salimetmetantayo dagiti puso ken isiptayo a naipamaysa kadagiti kinaagpayso ti Pagarian ket iti kasta tagiragsakentayo dagiti agnanayon a bendision. Ken sapay koma ta ti pagbanagantayo isu ti pannakadengngegtayonto iti Ari iti dayta a Pagarian nga agkuna kadatayo: “Umaykayo, dakayo a binendito ni Amak, tawidenyo ti pagarian a naisagana kadakayo manipud pannakabangon ti lubong.”​—Mateo 25:34.

[Footnote]

Kasanot’ Panangsungbatyo?

◻ Ania dagiti nailubongan nga arapaap, ken apay a rebbeng nga iwaksitayo ida?

◻ Aniada a pangarigan ti mangipakita iti kinamaag ti pannakaigamer kadagiti nailubongan nga arapaap?

◻ Aniada a kinapudno ti mangpaneknek iti kinaagpayso ti Namarsua, ti naisurat a Saona, ni Jesu-Kristo, ken ti Pagarian?

◻ Kasanotayo a mapabileg ti pammatitayo kadagiti kinaagpayso ti Pagarian?

[Ladawan iti panid 15]

Dagiti nailubongan nga arapaap ket masansan a patauden ti panagtarigagay kadagiti material a kinabaknang

[Ladawan iti panid 16]

Ti panangikasaba iti naimbag a damag ket maysa a pamay-an ti panangsurot kadagiti kinaagpayso ti Pagarian

[Ladawan iti panid 17]

Sursurotenyo kadi dagiti kinaagpayso ti Pagarian babaen sigagaget a panagadalyo iti Sao ti Dios?