Manipud Nakaro a Kinapanglaw Agingga iti Kasayaatan a Kinabaknang

KAS INSALAYSAY NI MANUEL DE JESUS ALMEIDA

Nayanakak idi Oktubre 1916, ti buridek kadakami a 17 nga agkakabsat. Natay ti siam a kakabsatko gapu iti sakit ken malnutrision, isu a diak am-ammo ida. Dakami a natda a walo nga agkakabsat nagnaedkami a kaduami dagiti dadakkelmi iti bassit a purok iti asideg ti Porto, Portugal.

ADDA la bassit a salas ken maysa a kuarto ti nanumo a pagtaenganmi. Agarup kagudua a kilometro ti kaadayo ti bubon a pagsakduanmi iti mainum a danum, ken nagkauna ti kosinami.

Idi makabaelen dagiti manongko, nagtrabahoda kadagiti minaisan. Nakatulong dagiti birokda a nangtaraon iti pamiliami. Siak laeng ti nakapageskuela kadakami uray kaskasano babaen ti tulongda. Nupay marigrigatkam idi, napalaus ti kinamatalekmi iti Iglesia Katolika, a daytoy ti pangnamnamaanmi a mangpasayaat iti biagmi.

Iti bulan ti Mayo, ang-angayen ti simbaan ti makunkuna a nobena. Pinarbangon a magnakami a mapan iti simbaan iti siam nga agsasagadsad nga aldaw. Agkararagkami sadiay a siiinanama a daytoy ti mangyeg iti bendision ti Dios. Impagarupmi met a nasantuan a tao ti padi kas pannakabagi ti Dios. Ngem nagbalbaliw idi agangay dayta a panangmatmatmi.

Panangsapsapul iti Nasaysayaat a Banag

Saan nga inkabkabilangan ti padi ti nakaro a kinapanglawmi no dikam makaited iti limosmi iti simbaan. Daytoy ti nangupay kadakami. Giddato a nagbalbaliw ti panangmatmatko iti simbaan. Isu nga idi agtawenakon iti 18, nagbukbukodak tapno sapulek no adda nasaysayaat a biag ngem ti basta makitegtegged kadagiti pagmaisan ken makidiskutir iti simbaan. Idi 1936, nakadanonak idiay Lisbon, ti kabesera a siudad ti Portugal.

Naam-ammok sadiay ni Edminia. Nupay nariknak nga inallilawnak ti relihion, sinurotmi ti kaugalian ket nagkasarkami iti Iglesia Katolika. Kalpasanna idi 1939, nangrugi ti Gubat Sangalubongan II. Bayat ti gubat, siak ti nakaitalkan ti 18 a bodega, ket agipatulodkami iti agingga ti 125 a trak a napno kadagiti aruaten a pakigubat iti maysa laeng nga aldaw.

Pinagpanunotdak dagiti aligagaw ti gubat a nakipasetan ti Iglesia Katolika. Insaludsodko, ‘Pudno kadi a maseknan ti Dios iti sangatauan? Kasano ti rumbeng a panagdayawtayo kenkuana?’ Sumagmamano a tawen kalpasanna idi 1954, nakisarita kaniak ti maysa a lakay a Saksi ni Jehova maipapan kadagiti saludsodko. Daytoy a panagpatang ti nangbalbaliw iti intero a biagko.

Naragsakan iti Namnama nga Itden ti Biblia

Nasingpet a tao ni Joshua. Inlawlawagna a ti Pagarian ti Dios ti kakaisuna a solusion dagiti parikut ti lubong ket ti panagturay dayta a Pagarian ti kakaisuna a makaipaay iti talna ken talged. (Mateo 6:9, 10; 24:14) Naragsakanak iti imbagana, ngem kasla diak maawat dagiti inlawlawagna gapu kadagiti naglabas a padasko iti relihion. Inawatko ti intukonna a panagadal iti Biblia, ngem iti kondision nga awan kuarta a dawatenna ken dina iraman ti politika. Immanamong ket impasiguradona nga awan bayad ti intukonna.​—Apocalipsis 22:17.

Nagtalekak a dagus ken Joshua. Dinawatko ngarud kenkuana ti maysa a banag a tinartarigagayak sipud pay kinaubingko. “Mabalin kadi a maaddaanak iti bukodko a Biblia?” Idi naawatkon, anian a ragsakko a nakabasa iti damo a gundaway kadagiti kari manipud iti mismo a Sao ti Namarsua kadatayo kas ti: “Ti Dios a mismo addanto [iti sangatauan]. Ket punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan”!​—Apocalipsis 21:3, 4.

Nangnangruna a nakaliwliwa kaniak ti kari ti Biblia nga awanton ti kinapanglaw ken panagsakit. Kinuna ni matalek nga Eliu maipapan iti Dios: “Isu mangted iti nawadwad a taraon.” (Job 36:31) Ket iti sidong ti nalinteg a turay ti Pagarian ti Dios, kuna ti Biblia, “ti agtaeng dinanto kunaen, Masakitak.” (Isaias 33:24) Anian a naayat a pannakaseknan ni Jehova a Dios iti sangatauan! Rimmayray ti interesko kadagiti karina!

Damdamok a nakitaripnong kadagiti Saksi ni Jehova idi Abril 17, 1954. Espesial a taripnong dayta​—ti panangrambak iti Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo. Manipud idi nga agpatpatuloy, regular a tumabtabunoakon kadagiti gimong. Di nagbayag, inranranudkon iti sabsabali dagiti nagsasayaat a bambanag a naadalko. Kadagidi a tiempo idiay Portugal, binulan nga agpipiknikkami iti asideg ti baybay sa maangay ti bautismo. Pito a bulan kalpasan ti damo a panagpatangmi ken Joshua, nagdedikarak ken Jehova a Dios ket insimbolok dayta babaen ti panagpabautisar iti danum idiay baybay.

Idi rugrugi ti 1954, agarup sangagasut laeng ti Saksi iti intero a Portugal. Dakkel ngarud iti panagkasapulan kadagiti lallaki a mangidaulo iti trabaho a panangasaba. Napartak ti naespirituan a panagrang-ayko, ket di nagbayag, naikkanak kadagiti rebbengen iti kongregasion. Idi 1956, nadutokanak nga adipen ti kongregasion, kas pannakaawag idi iti mamangulo a manangaywan, iti maikadua a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova idiay Lisbon. Ita, addan nasurok a sangagasut a kongregasion iti daytoy a siudad ken kadagiti kaparangetna.

Nagunggonaan iti Panangpadpadagus

Nupay saankami a nabaknang ken Edminia, silulukat a kanayon ti ruanganmi kadagiti Kristiano a kakabsat. Idi 1955, adda maysa a pioneer, kas awag kadagiti amin-tiempo nga ebanghelisador dagiti Saksi ni Jehova, a dimmagas iti Portugal manipud iti pagtaenganna idiay Brazil nga agturong iti “Triumphant Kingdom” nga internasional nga Asamblea idiay Alemania. Gapu kadagiti parikut iti panagbiahe, nagdagus iti pagtaenganmi iti makabulan, ket nagunggonaankami unay iti naespirituan iti dayta nga isasarungkarna!

Sinangailimi met idi iti pagtaenganmi dagiti kameng ti pamilia ti hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, New York, kas ken Hugo Reimer ken ti kakuartona a ni Charles Eicher. Nakipangrabiida kadakami ken nagpalawagda kadagiti kakabsat a Portugues. Kas kadagiti kappessa a piek a nakanganga, naguraykami kadagiti nananam a naespirituan a taraon nga ipaayda.

Nagdagus met dagiti agdaldaliasat a manangaywan dagiti Saksi ni Jehova iti pagtaenganmi kabayatan ti panagbisitada. Dimi malipatan a bisitami idi 1957 ni Álvaro Berecochea, manangaywan ti sanga nga opisina idiay Morocco, a nadutokan a mangsarungkar iti Portugal tapno mangparegta kadagiti kakabsat. Timmabuno iti panagadal iti libro iti balaymi, ket impapilitmi a makipagian kadakami bayat ti kaaddana iti Portugal. Nagunggonaan ken napasalun-atkami unay iti naespirituan iti dayta makabulan a panagbisitana, bayat a limmukmeg iti pisikal ni Álvaro gapu iti naimas a panaglutluto ni dungdungnguek nga Edminia.

Ti nakaro a rigat, kas napasarak idi ubingak, dakkel ti epektona iti maysa a tao. Kaskasdi, naadalko nga ad-adda a bendisionannatayo ni Jehova no ad-adu ti itedtay kenkuana ken kadagiti matalek nga adipenna. Kanayon a sipapanunotak iti daytoy a kinapudno bayat ti panangsangailimi kadagiti amin a kabaelanmi a padagusen.

Iti kombensionmi idiay Porto idi 1955, naipakaammo ti maangay nga internasional a kombension dagiti Saksi ni Jehova iti Yankee Stadium idiay New York City idi 1958. Naikabil dagiti kahon a pagpisokan iti kontribusion kadagiti amin a Kingdom Hall iti pagilian​—a manmano la idi​—a pangtulong iti pannakaibaon dagiti delegado ti Portugal iti kombension. Mailadawanyo kadi ti ragsakmi idi napilikami nga agassawa a karaman kadagitoy a delegado? Anian a rag-omi a nakapasiar iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn bayat ti kaaddami iti kombension idiay Estados Unidos!

Panangibtur iti Pannakaidadanes

Idi 1962, naipawil ti trabaho a panangasaba dagiti Saksi ni Jehova idiay Portugal, ket napagtalaw dagiti misionero a nakairamanan da Eric Britten, Domenick Piccone, Eric Beveridge, ken dagiti assawada. Kalpasanna, saankami a napalubosan nga aggigimong kadagiti Kingdom Hall, isu a sililimed nga inangaymi dagita kadagiti pribado a pagtaengan. Saankami metten a mabalin a mangangay iti dadakkel a kombension idiay Portugal. Naipaakem ngarud kaniak ti panangyurnos iti panagbiahe dagiti Kristiano a kakabsattayo a makikombension iti sabsabali a pagilian.

Saan a nalaka ti mangyurnos iti panagbiahe dagiti adu a Saksi kadagiti sabali a pagilian. Kaskasdi, saan a nasayang dagiti bannog no panunoten dagiti agkakaimbag a naespirituan a gunggona a naawat dagiti Portugues a kakabsat. Anian a makapabileg a kapadasan para kadakuada ti makatabuno kadagiti kombension idiay Switzerland, Inglatera, Italy, ken France! Nangipaay met dagita a kombension iti gundaway tapno makayawidda kadagiti literatura iti pagilian. Kadagidi a tawen, namin-adu a kiniddawmi ti pannakairehistromi kas narelihiosuan nga organisasion sadi Portugal, ngem saan a napatgan amin dagitoy a kiddawmi.

Idi napapanawen dagiti misionero idi rugrugi ti 1962, kimmaro ti kampania ti sekreta a mangpasardeng ti panangasabami. Adu a kakabsatmi ti naarestar ken naisaklang iti korte. Naipablaak ti sumagmamano kadagitoy a pasamak iti daytoy a pagbasaan ken iti kaduana a magasin nga Agriingkayo!a

Karaman kadagidiay naibalud gapu iti panangasaba ti maysa a payunir a nangyam-ammuak idi iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Yantangay nasarakan dagiti polis ti address-ko kadagiti gargaretna, pinaayabandak ket inimbestigardak.

Kalpasanna, immay ti dua a polis iti pagtaengak. Kinompiskarda dagiti us-usarek a katulongan iti panagadal iti Biblia agraman iti 13 a kopia ti Biblia. Namutbutengda, a namimpito a daras a nagsublisublida tapno sukisokenda ti pagtaenganmi. Ket tunggal iyaayda, pinalpalutpotdakami.

Sumagmamano a daras a naayabanak nga agtestigo para kadagiti padak a Saksi a naidarum. Nupay nababa laeng ti adalko, inikkannak ni Jehova iti ‘sirib a di kabaelan a sarangten wenno suppiaten dagiti isuamin a bumusbusor.’ (Lucas 21:15) Naminsan, nagsiddaaw unay ti hues iti testimoniak ket dinamagna no ania ti nagaw-atko nga edukasion. Nagkakatawa amin dagiti adda iti korte idi kunak nga agingga la iti maikapat a grado ti nalpasko.

Bayat a kimmaro ti pannakaidadanes, immadu met dagiti nangipangag iti mensahe ti Pagarian. Gapuna, ti awan pay 1,300 a Saksi iti Portugal idi 1962 ngimmato iti nasurok a 13,000 idi 1974! Kabayatanna, idi Mayo 1967, naawisak nga agserbi a kas agdaldaliasat a manangaywan. Iti daytoy a trabaho, binisbisitak dagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova tapno tumibker ti espiritualidadda.

Panangtagiragsak iti Kasasayaatan a Kinabaknang

Idi Disiembre 1974, naaddaanak iti pribilehio a makipaset iti pannakairehistro a namagbalin a legal ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova iti Portugal. Iti simmaruno a tawen, nagbalinkami ken baketko a miembro ti pamilia ti Bethel dagiti Saksi ni Jehova idiay Estoril. Nadutokanak met nga agserbi kas miembro ti Branch Committee ti Portugal.

Anian a rag-o ti pannakakitami iti irarang-ay ti trabaho a panangasaba idiay Portugal ken kadagiti teritoria nga imatmatonan ti sanga nga ayanmi! Karaman kadagitoy ti Angola, Azores, Cape Verde, Madeira, ken São Tomé ken Príncipe. Kadagiti naglabas a tawen, makaparagsak a makita dagiti misionero manipud Portugal a naibaon kadagitoy a lugar, nga adu dagiti interesado iti mensahe ti Pagarian. Anian a rag-omi ita a maaddaan iti nasurok a 88,000 a manangiwaragawag iti Pagarian kadagitoy a lugar, a pakairamanan ti nasurok nga 47,000 iti Portugal! Nangato ti 245,000 a bilang ti timmabuno iti Memorial kadagitoy a pagilian idi 1998 no idilig iti kurang a 200 idi nagbalinak a Saksi idi 1954.

Naimpusuan nga umanamongkami ken Edminia iti sinao ti salmista ti Biblia a “ti maysa nga aldaw kadagiti paraangan [ni Jehova] nasaysayaat ngem sangaribu iti sabali a disso.” (Salmo 84:10) No lagipek ti nakurapay a nalikudak ket idiligko kadagiti naespirituan a kinabaknang a tagtagiragsakek agingga ita, mariknak ti kas ti narikna ni propeta Isaias: “O Jehova, sika ti Diosko; sika ti itan-okko, dayawekto ti naganmo; ta nagaramidka kadagiti nakaskasdaaw . . . Ta sika ti sarikedked ti napanglaw, maysa a sarikedked ti addaan pannakasapul iti pakarigatan.”​—Isaias 25:1, 4.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 24]

Ngato: Ni Kabsat Almeida idiay Lisbon a mangipakpakaammo iti urnos a panangibaon kadagiti delegado iti 1958 a kombension idiay New York

Tengnga: Mangikonkondukta iti mapagtuladan a miting dagiti adipen iti “Peace on Earth” nga Internasional nga Asamblea idiay Paris

Baba: Panagrubbuat dagiti naarkila a bus nga agturong iti kombension distrito idiay France

[Ladawan iti panid 25]

Panangikondukta iti “morning worship” iti sanga nga opisina ti Portugal

[Ladawan iti panid 25]

Sanga nga opisina ti Portugal, a naidedikar idi 1988

[Ladawan iti panid 26]

Pinaregtadakam dagiti palawag ni Kabsat Hugo Reimer idi a bimmisita manipud Brooklyn Bethel

[Ladawan iti panid 26]

Kaduak ni baketko