Panangited ken Jehova iti Agpaay Kenkuana

KAS INSALAYSAY NI TIMOLEON VASILIOU

Naarestoak gapu iti panangisurok iti Biblia iti purok ti Aidhonochori. Inikkat dagiti polis ti sapatosko sa minalmaloda dagiti dapanko. Bayat ti panangmaloda, nabibineg dagiti sakak ket diakon marikna ti sakitna. Sakbay nga isalaysayko ti makagapu iti dayta a pannakakabil, a gagangay idi idiay Greece, palubosandak a mangisalaysay no kasano a nagbalinak a mannursuro iti Biblia.

DI NAGBAYAG kalpasan ti pannakayanakko idi 1921, immakarkami a sangapamiliaan iti ili ti Rodholívos, iti makin-amianan a paset ti Greece. Nariribuk ti biagko bayat ti kinaagtutubok. Idi agtawenak ti 11, nangrugiak nga agsigarilio. Idi agangay, nagbalinak a mammartek ken sugador, ken nganngani rinabii nga addaak kadagiti naariwawa a parti. Adda sagudayko iti musika, isu a nakikaduaak iti maysa lokal a banda. Iti agarup makatawen, matokarkon ti kaaduan kadagiti instrumento ti banda. Ngem maigiddato iti dayta, naanepak nga agadal ken adda panangipategko iti hustisia.

Idi rugrugi ti 1940, a kabarbaraan ti Gubat Sangalubongan II, naawis ti bandami nga agtokar iti pumpon ti maysa nga ubing a babai. Idiay pagitabonan, di magawidan ti panagdung-aw dagiti kakabagian ken gagayyem. Kasta unay ti pannakatukay ti riknak iti naan-anay a kinaawan namnamada. Nangrugiak nga agpanunot, ‘Apay a mataytayo? Adda pay kadi nasaysayaat ngem iti basta apagbiit a panagbiag? Pakasapulak ngata kadagiti sungbat?’

Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, nakitak ti maysa a kopia ti Baro a Tulag iti estante idiay balay. Innalak sa binasak. Idi nabasak ti sasao ni Jesus iti Mateo 24:7 maipapan iti nasaknap a gubat kas paset ti pagilasinan ti kaaddana, nangrugi a maawatak a matungtungpalen ti sasaona iti kaaldawantayo. Kadagiti simmaganad a lawas, namin-ano a binasak daytoy a kopia ti Kristiano a Griego a Kasuratan.

Idi Disiembre 1940, pinasiarko ti maysa a pamilia ti asidegmi​—maysa a balo a babai ken ti lima nga annakna. Iti attic-da, nasarakak kadagiti nakapempen a bokleta ti maysa a napauluan A Desirable Government nga impablaak ti Watch Tower Bible and Tract Society. Nagtalinaedak sadiay a silid ket inungpotko a binasa ti bokleta. Naan-anay a nakombinsirak manipud iti nabasak a pudno nga agbibiagtayon iti aw-awagan ti Biblia a “maudi nga al-aldaw” ket din agbayag pagpatinggaento ni Jehova a Dios daytoy a sistema dagiti bambanag ket suktanna iti nalinteg a baro a lubong.​—2 Timoteo 3:1-5; 2 Pedro 3:13.

Ti partikular a nagustuak isu ti Nainkasuratan a pammaneknek a dagiti matalek agbiagdanto nga agnanayon iti paraiso a daga ken awanton ti panagsagaba ken ipapatay iti dayta a baro a lubong iti sidong ti turay ti Pagarian ti Dios. (Salmo 37:9-11, 29; Apocalipsis 21:3, 4) Bayat nga agbasbasaak, nagyamanak iti Dios babaen ti kararag kadagitoy a bambanag, ket indawatko nga isurona kaniak no ania dagiti kalikagumanna. Naawatak a maikari ni Jehova a Dios iti naipamaysa a debosionko.​—Mateo 22:37.

Panagtignay Maitunos iti Naadalko

Manipud idin, insardengkon ti agsigarilio, agbartek, ken agsugal. Inummongko ti lima nga annak ti balo a babai ken ti tallo nga addik, ket inlawlawagko kadakuada ti naadalko iti bokleta. Di nagbayag rinugianmi amin nga insaknap ti bassit nga ammomi. Nagdinamagkami iti komunidad kas Saksi ni Jehova, uray dikam pay pulos nakaam-ammo iti Saksi. Sipud pay iti rugi, nasurok a sangagasut nga oras kada bulan ti mabusbosko a mangipakpakaammo kadagiti sabsabali ti maipapan kadagiti agkakaimbag a banag a naadalko.

Maysa a Greek Orthodox a padi iti dayta a lugar ti napan iti mayor tapno ireklamonakami. Ngem dimi ammo a sumagmamano nga aldaw sakbayna, adda maysa nga agtutubo a Saksi a nakasarak ken nangisubli iti napukaw a kabalio kadagiti makinkukua. Kas resulta ti kasta a kinamapagpiaran, pagraeman ti mayor dagiti Saksi, isu a dina inkankano ti padi.

Maysa nga aldaw idi Oktubre 1941, bayat a mangaskasabaak iti tiendaan, adda nakaibaga maipapan iti maysa a Saksi ni Jehova nga agnanaed iti kabangibang nga ili. Dati a polis nga agnagan iti Christos Triantafillou. Napanko sinarak ket naammuak nga isut’ Saksin sipud pay 1932. Anian a ragsakko idi intedna kaniak ti adu a daan a publikasion ti Watch Tower! Talaga a nakatulong dagitoy iti naespirituan nga irarang-ayko.

Idi 1943, insimbolok ti dedikasionko iti Dios babaen ti panagpabautisarko iti danum. Iti daydi a tiempo, mangikonkonduktaak kadagiti panagadal iti Biblia iti tallo a kabangibang a purok​—Dhravískos, Palaeokomi, ken Mavrolofos. Inaramatko ti libro a The Harp of God kas katulonganmi iti panangadal iti Biblia. Di nagbayag, naaddaanak iti pribilehio a makakita iti pannakabuangay ti uppat a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti daytoy a lugar.

Panangasaba Nupay Adda Dagiti Tubeng

Idi 1944, nawayawayaan ti Greece iti panangsakup ti Alemania, ket kalpasanna, naipasdek ti komunikasion iti sanga nga opisina ti Watch Tower Society idiay Athens. Inyawis ti sanga nga opisina ti pannakiramanko a mangasaba iti lugar a dida pay nakangkangngeg iti mensahe ti Pagarian. Kalpasan ti iyaakarko sadiay, nagtrabahoak iti away iti tallo a bulan sa binusbosko iti ministerio dagiti simmaganad a bulan dayta a tawen.

Iti dayta a tawen, naparaburanak a makakita iti panagpabautisar ti inak, agraman ti balo a babai ken dagiti annakna, malaksid ti inaudi a balasangna a ni Marianthi, a nabautisaran idi 1943 ken nagbalin nga ing-ingungotek nga asawa iti Nobiembre daydi a tawen. Tallopulo a tawen kalpasanna, idi 1974, nagbalin met a bautisado a Saksi ni tatangko.

Idi rugrugi ti 1945 naawatmi ti umuna a nai-mimeograph a kopia ti The Watchtower a naggapu iti sanga nga opisina. Ti tampok nga artikulona ket napauluan “Inkay Mangaramid Kadagiti Adalan iti Amin a Nasion.” (Mateo 28:19, The Emphatic Diaglott) Pinanawanmi a dagdagus ken ni Marianthi ti pagtaenganmi tapno trabahuenmi dagiti adayo a teritoria iti makindaya ti Strymon River. Kalpasanna immay timmulong dagiti dadduma a Saksi.

Masansan a sakasakakami a mapan iti maysa a nakaad-adayo a purok, a lasatenmi dagiti derraas ken tapaw ti bambantay. Inaramidmi daytoy tapno saan a mabiit a marunot ti sapatosmi, yantangay awan ti pangsukatmi. Kadagiti tawen manipud 1946 agingga idi 1949, adda gerra sibil idiay Greece, ket nakapegpeggad ti agdaliasat. Gagangayen ti pannakakita kadagiti naiwalang a bangkay iti dalan.

Imbes a maupay kadagiti pakarigatan, sireregta nga intultuloymi ti nagserbi. Adu a daras a nariknak ti narikna ti salmista a nagsurat: “Wen, uray magnaak iti ginget ti sipnget ni patay, diakto agbuteng iti dakes; ta sikukuyogka kaniak: ti barasmo ken sarukodmo, mamakiredda kaniak.” (Salmo 23:4) Iti las-ud daytoy a panawen, naynay nga addakami iti adayo manipud pagtaenganmi iti adu a lawas, ken no maminsan, 250 nga oras ti mabusbosko iti ministerio iti kada bulan.

Ti Ministeriomi Idiay Aidhonochori

Maysa a purok a napananmi idi 1946 isu ti Aidhonochori, nga adda iti nangato a bantay. Naam-ammomi sadiay ti lalaki a nangibaga kadakami nga adda dua a lallaki iti purok a mayat a dumngeg iti mensahe ti Biblia. Ngem, gapu ta mabuteng kadagiti kaarrubana, saanna a kayat nga isuro ti yan dagitoy nga interesado a tattao. Nupay kasta, nasarakanmi met laeng ti pagtaenganda ket sinangailidakami. Kinapudnona, kalpasan ti sumagmamano a minuto, napunnon ti salas iti tattao! Kakabagian wenno gagayyemda dagitoy. Talaga a nasdaawak iti pannakakitak no kasano kaatentiboda a nagtugaw ken dimngeg kadakami. Naammuanmi idi agangay a nabayagen a segseggaanda a makasarita dagiti Saksi ni Jehova, ngem bayat ti panangsakup ti Alemania, awan a pulos ti Saksi iti dayta a lugar. Ania ti nangtukay iti interesda?

Prominente ti dua a padre de pamilia iti partido Komunista iti dayta a lugar, ket insuroda dagiti Komunista a kapanunotan kadagiti tattao. Ngem nakabasada iti kopia ti libro a Government nga impablaak ti Watch Tower Society. Kas resulta ti panangbasada iti dayta, nakombinsirda a ti Pagarian ti Dios ti kakaisuna a namnama tapno maadda ti perpekto, nalinteg a gobierno.

Kinasaritami kadagitoy a lallaki agraman dagiti gagayyemda agingga iti tengnga ti rabii. Naan-anay a napnekda kadagiti naibatay-Biblia a sungbat kadagiti saludsodda. Ngem di nagbayag kalpasanna, insikatdak a papatayen dagiti Komunista iti daydi a purok gapu ta siak ti ammoda a makagapu iti pannakakomberte dagiti dati a liderda. Naiparparna ta maysa kadagidiay adda iti dayta nga umuna a rabii isu ti lalaki a nangibaga kaniak iti maipapan kadagiti interesado iti dayta a purok. Idi agangay, rimmang-ay ti pannakaammona iti Biblia, nabautisaran, ket kalpasanna nagbalin a Kristiano a panglakayen.

Nakaro a Pannakaidadanes

Saan pay a nabayag kalpasan a nakasaritak dagitoy dati a Komunista idi simrek ti dua a polis iti balay a paggigimonganmi. Inarestodakami nga uppat bayat a nakapaturong kadakami ti paltogda ket impandakami iti presinto. Pinagsasawandakami sadiay ti teniente ti polisia, nga addaan nasinged a koneksion kadagiti klero ti Greek Orthodox. Dinamagna kamaudiananna, “Ania ngata ti aramidek kadakayo?”

“Malmaluentay ketdi ida!” inriaw a sangsangkamaysa dagiti dadduma a polis nga adda iti likudanmi.

Adalem idin ti rabii. Impupokdakami dagiti polis iti sirok ti presinto ket napanda iti asideg a taberna. Idi medio nabartekdan, nagsublida ket inyulidak.

Idi makitak ti itsurada, ammok a mabalindak a patayen iti aniaman a kanito. Isu nga inkararagko iti Dios a pabilgennak nga agibtur aniaman ti mabalin a sagabaek. Nangalada iti malo ket, kas insalaysayko iti pangrugian, minalmaloda dagiti dapanko. Kalpasanna, minalmaloda ti intero a bagik, sadak insubli iti sirok ti pagbaludan. Insarunoda nga inruar ti maysa pay a biktima sada minalmalo.

Kabayatanna, ginundawayak a kinondision ti dua nga agtutubo a Saksi iti suot nga agur-uray kadakuada. Ngem siak ti inruar manen dagiti polis. Inuksobandak, ket limada a nangmalmalo kaniak iti agarup maysa nga oras, nga imbaddebaddekda ti botasda iti ulok. Kalpasanna intinnagdak iti agdan, ket naawananak iti puot iti agarup 12 nga oras.

Idi naluk-atankami kamaudiananna, adda maysa a pamilia iti purok a nangpadagus ken nangaywan kadakami iti dayta a rabii. Iti kabigatanna, nagawidkami. Napaksuyan ken kimmapuykami unay gapu iti pannakamalmalomi isu a pinagnami iti walo nga oras a ti dati dua oras laeng koma a pagnaenmi. Limlimteg ti intero a bagik gapu iti pannakamalmalok a nganngani dinak pay nailasin ni Marianthi.

Irarang-ay Nupay Adda Ibubusor

Idi 1949, bayat a madama pay laeng ti gerra sibil, immakarkami idiay Tesalonica. Natudinganak nga agserbi kas katulongan ti adipen ti kongregasion iti maysa kadagiti uppat a kongregasion iti siudad. Kalpasan ti makatawen, rimmang-ay ti kongregasion iti kasta unay isu a nangbuangaykami iti maysa pay, ket natudinganak kas adipen ti kongregasion, wenno mamangulo a manangaywan. Kalpasan la ti makatawen, nganngani nagdoble ti kaadu dagiti miembro ti baro a kongregasion, ket nabuangay manen ti sabali a kongregasion!

Marurod dagiti bumusbusor iti irarang-ay dagiti Saksi ni Jehova idiay Tesalonica. Maysa nga aldaw idi 1952, idi simmangpetak manipud trabaho, nadanonko a napuoran ti balaymi. Awan ti naisalbar ni Marianthi malaksid ti biagna. Iti gimong iti dayta a rabii, inlawlawagmi no apay a nakarugrugit ti kawesmi nga adda sadiay​—napuoran amin a sanikuami. Napalaus ti pannakipagrikna ken pannaranay dagiti Kristiano a kakabsatmi.

Idi 1961, natudinganak iti trabaho a panagdaliasat, a bisitaek ti sabali a kongregasion kada lawas tapno mapabileg ti espiritualidad dagiti kakabsat. Iti simmaganad a 27 a tawen, binisbisitami ken ni Marianthi dagiti sirkito ken distrito sadi Macedonia, Thrace, ken Thessaly. Nupay nganngani bulsek ni dungdungnguek a Marianthi sipud pay idi 1948, situtured a nakipagserbi kaniak, nga inib-ibturanna ti adu a pakasuotan ti pammati. Namin-adu met a naaresto, naisaklang, ken naibalud. Idi kuan kimmapuyen ti salun-atna, ket natay idi 1988 kalpasan ti nabayag a panagsakitna iti kanser.

Iti dayta met la a tawen, nadutokanak nga agserbi kas special pioneer idiay Tesalonica. Ita, kalpasan ti nasurok a 56 a tawen a panagserbik ken Jehova, maigaedko pay laeng ti agtrabaho ken makiraman iti amin a benneg ti ministerio. No dadduma, mangikonduktaak iti 20 a panagadal iti Biblia kadagiti interesado kada lawas.

Ammok nga addatayo a talaga iti rugi ti dakkel a programa a panangisuro nga agtultuloyto agingga iti baro a lubong ni Jehova ken iti sangaribu a tawen. Kaskasdi, mariknak a saan nga ita ti tiempo tapno kumapuy, agitantan, wenno busbosen ti panawentayo a mangpennek kadagiti nainlasagan a tarigagaytayo. Agyamanak iti Dios ta tinulongannak a mangtungpal iti karik idi damo pay laeng agsipud ta pudpudno a maikari ni Jehova iti naipamaysa a debosion ken panagserbitayo.

[Ladawan iti panid 24]

Agpalpalawag idi a naiparit ti trabahomi a panangasaba

[Ladawan iti panid 25]

Dakami ken Marianthi a baketko