Pakasaritaan ti Biag
Maysa a Silaw iti Adu a Nasion
TI PAKASARITAAN NI GEORGE YOUNG KAS INSALAYSAY NI RUTH YOUNG NICHOLSON
“Apay ngarud nga agulimektayo kadagiti pulpitotayo? . . . Aniatayo a kita ti tattao no agulimektayo lattan kalpasan a napaneknekantayo a pudno dagitoy isursuratko? Ditay koma baybay-an nga ignorante lattan dagiti tattao, no di ket iwaragawagtayo ti kinapudno a situtured wenno sipapanayag.”
PASET dagitoy a sasao ti 33-panid a surat ni Tatang a mangkidkiddaw iti pannakaikkat ti naganna iti listaan ti iglesia a nakaikamenganna. Tawen 1913 idi. Manipud idin, inyussuat ni Tatang ti napnuan-kapadasan a panagbiag a nangiturong kenkuana tapno agserbi a kas silaw iti adu a nasion. (Filipos 2:15) Inurnongko manipud idi ubingak dagiti estoria ti kapkapadasan ni Tatang. Naggapuda kadagiti kabagianmi ken iti historikal a material a napagtitipon kas kabibiag ni Tatang babaen ti tulong dagiti gagayyemko. Ti biag ni Tatang ipalagipna kaniak ti biag ni apostol Pablo iti adu a pamay-an. Kas iti dayta nga “apostol kadagiti nasion,” kanayon a nakasagana ni Tatang nga agbaniaga iti tunggal pagilian ken puro tapno idanonna kadagiti tattao ti mensahe ni Jehova. (Roma 11:13; Salmo 107:1-3) Palubosandak a mangisalaysay iti pakasaritaan ni tatangko a ni George Young.
Nagkauna a Tawtawen
Ni Tatang ti buridek a lalaki da John ken Margaret Young nga agpada a Presbiteriano a taga-Scotland. Naipasngay ni Tatang idi Setiembre 8, 1886. Kaak-akar la idi ti pamiliada manipud idiay Edinburgh, Scotland, a nagpa-British Columbia idiay makinlaud a Canada. Ti tallo a manongna—da Alexander, John, ken ni Malcolm—naipasngayda idiay Scotland sumagmamano a tawen sakbayna. Ub-ubing iti dua a tawen ngem ni Tatang ti buridek a babai nga agnagan Marion a pagay-ayatda nga awagan iti Nellie.
Tinagiragsak dagiti ubbing ti panagdakkelda iti maysa a kataltalonan idiay Saanich nga asideg iti Victoria, British Columbia. Iti daydi met la a tiempo, nasursuroda nga ibaklay ti responsabilidadda. Isu a no agawiden dagiti dadakkelda manipud iti biaheda idiay Victoria, naiwakasen dagiti trabaho iti ruar ken nadalimaneken ti balayda.
Idi agangay, naginteres ni Tatang ken dagiti manongna iti panagminas ken panagtarikayo. Nagun-od dagiti agkakabsat a Young ti nasayaat a reputasion kas timber cruisers (lallaki a mangsuksukimat iti lugar a mabalin a pagpukanan iti kayo) ken kas manartarikayo. Tinaming ni Tatang dagiti pinansial a transaksion.
Kamaudiananna, inkeddeng ni Tatang ti agbalin a Presbiteriano a ministro gapu iti kinarelihiosona. Ngem kabayatanna, naimpluensiaan unay ti biagna kadagiti nailanad iti pagiwarnak a sermon ni Charles Taze Russell, ti umuna a presidente ti Zion’s Watch Tower Tract Society. Adu ti naadalna kadagita isu a natignay ni Tatang nga aglusulos iti relihionna babaen ti panagsuratna, kas nadakamat itay.
Siaanus ngem silalawag nga inusar ni Tatang dagiti bersikulo ti Biblia a mangpaneknek nga ulbod ti isursuro ti iglesia a di matay ti kararua ti tao ken agnanayon a tutuoken ti Dios ti kararua dagiti tattao idiay impierno nga apuy. Imbutaktakna met ti doktrina a Trinidad, a pinaneknekanna ti di Nakristianuan a namunganayan daytoy ken saan a pulos a suportaran ti Kasuratan. Manipud idi sinangonan ti Nakristianuan a ministerio a kas panangtuladna ken Jesu-Kristo. Sipapakumbaba nga impakatna ti amin nga abilidad ken pigsana a mangidaydayaw ken Jehova.
Idi 1917, iti panangiwanwan ti Watch Tower Society, nangrugi ni Tatang nga agserbi kas pilgrim, ti awag idi kadagiti agdaldaliasat a pannakabagi dagiti Saksi ni Jehova. Nagpalpalawag kadagiti siudad ken il-ili ti Canada. Impabuyana pay ti motion picture ken slide program a pagaammo kas ti “Photo-Drama of Creation.” Napekpek dagiti teatro no agbisita ni Tatang. Nagparang iti The Watchtower ti eskediul ti panagbisitana a kas pilgrim agingga idi 1921.
Impadamag ti pagiwarnak idiay Winnipeg a pinalawagan ni Ebanghelista a Young ti 2,500 a tattao ken adu dagiti di nakastrek iti napusek unay a pasdek. Idiay Ottawa, impalawag ni Tatang ti tema a “Napan iti Impierno Sa Nagsubli.” Maysa a lakay sadiay ti nagkuna: “Idi nalpasen, inawis ni George Young dagiti nakapila a klero nga umuli iti plataporma tapno pagsasaritaanda ti tema, ngem awan kadakuada ti immasideg. Ammok idin a nasarakakon ti kinapudno.”
Okupado unay ni Tatang iti naespirituan kada agbisita. Sambutenna ti paglugananna a tren para iti sumaganad a destinona. No agkotse, nasapa nga agrubbuat a mapan iti sumaruno a bisitaenna nupay saan pay a namigat. Nagdinamag ni Tatang saan laeng a gapu iti kinaregtana no di pay ket gapu iti kinaanus, Nakristianuan nga aramid, ken kinamanagparaburna.
Kadagiti adu a nagkauna a kombension a tinabunuan ni Tatang, daydi naangay idiay Edmonton, Alberta, idi 1918 ti nakallalagip unay. Timmabuno sadiay ti intero a pamiliana tapno maimatanganda ti panagpabautisar ni Nellie. Dayta metten ti maudi a panagkakadua dagiti agmamanong. Natay ni Malcolm gapu iti pulmonia kalpasan ti dua a tawen. Addaan ni Malcolm iti namnama a biag idiay langit a kas iti tallo a kakabsatna a lallaki ken ni tatangda. Nagmatalekda amin iti Dios agingga ken patay.—Filipos 3:14.
Idiay Ballasiw Taaw
Idi Setiembre 1921 nalpas ni Tatang ti panagbaniagana idiay Canada tapno mangasaba. Isut’ imbaon ni Joseph F. Rutherford, ti presidente idi ti Watch Tower Society, nga agtultuloy kadagiti puro ti Caribbean. Nasayaat ti panangawat dagiti tattao iti sadinoman a nangipabuyaan ni Tatang iti “Photo-Drama of Creation.” Idi adda idiay Trinidad, insuratna: “Napekpek ti lugar ket adu ti napaawid ta awan pagyananda. Nagaaripuno dagiti tattao iti pasdek iti maikadua a rabii.”
Ket idi 1923 naibaon ni Tatang idiay Brazil. Nagpalawag sadiay iti dadakkel a tallaong a no dadduma mangusar kadagiti matangdanan a managipatarus. Impadamag ti The Watchtower a Disiembre 15, 1923: “Manipud Hunio 1 agingga iti Setiembre 30, nakapalawag ni Kabsat Young iti 21 a palawag publiko, nga addaan dagup a timmabuno a 3,600; nakaikondukta iti 48 a gimong ti klase wenno kongregasion, a tinabunuan ti 1,100; nakaiwaras iti dagup a 5,000 a kopia ti libre a literatura a Portugues.” Adu dagiti naginteres idi impalawag ni Tatang ti tema a “Minilion nga Agbibiag Ita ti Dinton Pulos Matay.”
Idi Marso 8, 1997, naidedikar dagiti baro a pasilidad ti Watch Tower Society idiay Brazil. Impadamag ti broshur ti dedikasion: “1923: Simmangpet ni George Young ditoy Brazil. Inorganisarna ti sanga nga opisina iti sentro ti Rio de Janeiro.” Nupay maala idin dagiti literatura ti Biblia iti Español, masapul met dayta iti Portugues, ti kangrunaan a lenguahe ti Brazil. Gapuna idi Oktubre 1, 1923, nangrugi a maipablaak ti The Watchtower iti Portugues.
Adu ti nakallalagip a naam-ammo ni Tatang idiay Brazil. Maysa ti nabaknang a Portugues nga agnagan Jacintho Pimentel Cabral, a nangitukon iti pagtaenganna a paggigimongan. Di nagbayag inawat ni Jacintho ti kinapudno nga adda iti Biblia ket nagbalin iti kamaudiananna a kameng ti pamilia ti Bethel idiay Brazil. Ti sabali pay isu ni Manuel da Silva Jordão, maysa a Portugues nga agtutubo ken hardinero. Nangngegna ti maysa a palawag ni Tatang iti publiko a nangtignay kenkuana nga agawid idiay Portugal tapno agserbi kas maysa a colporteur, ti awag idi kadagiti amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova.
Masansan nga ag-tren ni Tatang idiay Brazil ket nakasarak kadagiti interesado. Nakalugananna naminsan da Bony ken ni Catarina Green. Nakiam-ammo ken nakidagus iti pagtaenganda iti agarup dua a lawas. Inlawlawagna kadakuada ti Kasuratan ket di kumurang iti pito a kabagianda ti nagpabautisar kas simbolo ti dedikasionda ken Jehova.
Idi 1923 naam-ammo ni Tatang ni Sarah Bellona Ferguson. Ubing pay la ni Sarah idi nagpa-Brazil ti pamiliada, agraman ti manongna a ni Erasmus Fulton Smith, manipud idiay Estados Unidos idi 1867. Umaw-awaten iti magasin a Watchtower babaen ti koreo manipud pay 1899. Ti isasarungkar ni Tatang ti nabayagen a segseggaanda a gundaway tapno mabautisaran ni Sarah, dagiti uppat nga annakna, ken ti kabagianna nga inawagan ni Tatang iti Auntie Sallie. Marso 11, 1924 idi.
Di nagbayag, mangaskasaban ni Tatang kadagiti sabsabali pay a pagilian ti South America. Idi Nobiembre 8, 1924, nagsurat manipud idiay Peru, a kunana: “Kaiwarwarasko ti 17,000 a tract idiay Lima ken Callao.” Kasta met ti inaramidna idiay Bolivia. Maipanggep iti dayta a panagbisitana, insuratna: “Bembendisionan ti Amatayo ti trabaho. Tinulongannak ti maysa nga Indian nga agnanaed idiay puon ti Amazon. Nangyawid iti 1,000 a tract ken sumagmamano a libro.”
Naiwaras dagiti bukel ti kinapudno nga adda iti Biblia kadagiti adu a pagilian ti Central ken South America gapu iti panagregget ni Tatang. Impadamag ti Disiembre 1, 1924, a Watchtower: “Nasurok a dua a tawenen ni George Young idiay South America. . . . Pribilehio daytoy maipatpateg a kabsat ti panangidanon iti mensahe ti kinapudno idiay Punta Arenas, iti Straits of Magellan.” Ni Tatang met ti nangidaulo iti panangasaba kadagiti pagilian a kas ti Costa Rica, Panama, ken Venezuela. Nangaskasaba latta uray nagmalaria a nangapektar iti salun-atna.
Simmaruno ti Europa
Naglayag ni Tatang a nagpa-Europa idi Marso 1925. Ninamnamana a makaiwaras iti 300,000 a Bible tract idiay España ken Portugal ken mayurnos ti panagpalawag sadiay ni Kabsat Rutherford iti publiko. Ngem idi nakadanon idiay España, nagpangadua ni Tatang no makapagpalawag ni Kabsat Rutherford gapu iti narelihiosuan nga ibubusor.
Nagsubalit ni Kabsat Rutherford nga inadawna ti Isaias 51:16: “Inkabilko dagiti saok iti ngiwatmo, ken lininonganka iti anniniwan ti imak, tapno maipasdekko dagiti langlangit, ken maisaadko dagiti pamuon ti daga, ken kunaek iti Sion, Sika ti ilik.” (King James Version) Iti kasta, kinuna ni Tatang: “Sigurado a pagayatan ti Apo nga agtuloyak ket ipabiangkon kenkuana ti pagbanaganna.”
Idi Mayo 10, 1925, nagpalawag ni Kabsat Rutherford idiay Novedades Theater ti Barcelona babaen ti maysa a managipatarus. Nasurok a 2,000 ti timmabuno, a pakairamanan ti maysa nga opisial ti gobierno ken ti maysa nga espesial a guardia nga adda iti plataporma. Kasta met la ti naaramid idiay Madrid a dinar-ayan ti 1,200 a tattao. Ti interes a timmaud gapu kadagitoy a palawag nagresulta iti pannakaipasdek ti sanga nga opisina idiay España, a sigun iti 1978 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, ket “iti sidong ti panangimaton ni George Young.”
Idi Mayo 13, 1925, nagpalawag ni Kabsat Rutherford idiay Lisbon, Portugal. Nagballigi met unay ti panagbisitana sadiay iti laksid ti pananggandat dagiti klero a mangriribuk babaen ti panaglaaw ken panagibalbaltuogda kadagiti tugaw. Kalpasan dagidi panagpalawag ni Kabsat Rutherford idiay España ken Portugal, impabuya ni Tatang ti “Photo-Drama,” ket inyurnosna met ti pannakayimprenta ken pannakaiwaras dagiti naibatay-Biblia a literatura sadiay. Iti reportna idi 1927, kinunana a “naisaknapen [ti naimbag a damag] iti tunggal siudad ken ili ti España.”
Panangasaba Idiay Union Soviet
Idi Agosto 28, 1928, simmangpet ni Tatang idiay Union Soviet, ti simmaruno a nakaibaonanna kas misionero. Kastoy ti paset ti suratna idi Oktubre 10, 1928:
“Maipasnekkon unay ti mangikararag iti, ‘Umay koma ti pagariam’ manipud idi addaak ditoy Russia. Maad-adalkon ti lenguaheda nupay in-inut. Naisalsalumina unay ti managipatarusko, maysa a Judio a mamati ken ni Kristo ken mangipatpateg iti Biblia. Addada nakaay-ayat a kapadasak ngem diak ammo no aginggat’ kaano ti ipalubosda a panagyanko ditoy. Itay napan a lawas napakdaaranak a pumanaw iti las-ud ti 24 nga oras ngem addaak pay la ditoy ta narisut ti parikut.”
Sinarakna dagiti sumagmamano nga Estudiante ti Biblia idiay Kharkov a maysa itan a dakkel a siudad ti Ukraine. Iti nabara a panagpipinnaregtada, nagluada gapu iti ragsak. Rinabii a mangangayda iti bassit a kombension agingga iti ngalay ti rabii. Maipapan iti daytoy a pannakitaripnongna kadagiti kakabsat, insurat ni Tatang kamaudiananna: “Piman a kakabsat, nakompiskar ti sumagmamano a libroda ken nadangkok dagiti agtuturay ngem naragsak latta dagiti kakabsat.”
Naitampok ti ministerio ni Tatang idiay Union Soviet iti maysa nga espesial a broshur a naiwaras kadagiti timmabuno iti pannakaidedikar ti baro a sanga nga opisina idiay St. Petersburg, Russia, idi Hunio 21, 1997. Impadamag ti broshur a naibaon ni Tatang idiay Moscow ket napalubosan nga “agaramid iti 15,000 a kopia dagiti bokleta a Freedom for the Peoples ken Where Are the Dead? a maiwaras idiay Russia.”
Naibaon ni Tatang idiay Estados Unidos manipud idiay Russia tapno agserbi kas pilgrim. Sinarungkaranna idiay South Dakota dagiti agkabsat a Nellena ken Verda. Nagmisionerada idiay Peru sumagmamano a tawen kamaudiananna. Siaayat nga inapresiarda ti kinagaget ni Tatang iti ministerio, a kinunada: “Dagiti kakabsat kadagidi a tiempo addaanda a talaga iti espiritu ti kinapayunir. Nagbaniagada iti ballasiw taaw nga awanan kadagiti nailubongan a sanikua ngem addaanda iti puso a napnuan ayat ken Jehova. Dayta ti nanggutugot kadakuada a mangitungpal iti trabahoda.”
Panagasawa ken Maikadua a Panagbaniaga
Nabayagen nga agsinsinnurat da Tatang ken ni Clara Hubbert a taga Manitoulin Island, Ontario. Agpadada a timmabuno iti kombension idiay Columbus, Ohio, idi Hulio 26, 1931, idi nga inawat dagiti Estudiante ti Biblia ti nagan a Saksi ni Jehova. (Isaias 43:10-12) Kalpasan ti makalawas nagkallaysa ni Tatang ken ni Clara. Di nagbayag adda manen ni Tatang iti maikadua a panagbaniagana a kas misionero kadagiti isla ti Caribbean. Timmulong sadiay a mangyurnos kadagiti gimong ken mangsanay kadagiti kakabsat a mangasaba iti binalaybalay.
Nakaawat ni Nanang kadagiti retrato, postcard, ken sursurat ni Tatang manipud idiay Suriname, St. Kitts, ken dadduma pay a lugar. Impadamag ni Tatang ti irarang-ay ti panangasaba ket no dadduma iramanna ti sumagmamano nga impormasion mainaig kadagiti billit, animal, ken mulmula iti pagilian nga ayanna. Hunio 1932 idi naturposna ti trabahona idiay Caribbean ket kas kadawyanna, nagbarko a nagsubli idiay Canada. Idin a nagkuyogda ken ni Nanang iti amin-tiempo a panangasaba. Kaduada ti dakkel a grupo dagiti amin-tiempo a ministro idiay Ottawa idi kalam-ek ti 1932/33.
Napamiliaan a Biag iti Apagbiit
Idi 1934 naipasngay ni manongko a David. Ubing pay la idi agbatay iti lakasa ti kallugong ni Nanang sa agensayo nga “agpalawag.” Kas iti amami, naregta ni manong a nagserbi ken Jehova iti unos ti panagbiagna. Agkotseda a tallo a naigalut ti alikamen iti sound iti balawbaw ti lugan. Sinarungkaranda dagiti kongregasion iti aplaya ti Canada manipud iti daya nga agpalaud. Nayanakak idi 1938 bayat nga agserserbi ni Tatang idiay British Columbia. Malaglagip ni David ti panangipaidda ni Tatang kaniak iti katre sa nagparintumeng a kadua da Nanang ken ni David, nga agkarkararag a siyayaman gapu iti kaaddak.
Idi kalam-ek ti 1939, nagnaedkami idiay Vancouver bayat nga agsarsarungkar ni Tatang kadagiti kongregasion sadiay. Maysa kadagiti nagadu a suratna a naidulinmi iti adu a tawtawen ti naputar idi Enero 14, 1939, idiay Vernon, British Columbia. Naiturong kadakami nga agiina a kunana: “Bassit laeng nga agek ken arakupko.” Adda pay mensahena para iti tunggal maysa kadakami. Inestoriana ti dakkel nga anien idiay teritoriana ngem bassit dagiti managobra.—Mateo 9:37, 38.
Makalawasen a nakaawid idiay Vancouver manipud iti teritoriana idi natuang ni Tatang kabayatan ti gimong. Impalgak ti medikal a pannakaeksamen nga adda makakanser a tumor ti utekna. Idi Mayo 1, 1939, naturposna ti biagna ditoy daga. Siam la a bulanko idi ken aglima ti tawen ni David. Ti patpatgenmi nga ina ket nagtalinaed a matalek iti Dios agingga iti ipapatayna idi Hunio 19, 1963. Addaan met iti nailangitan a namnama.
Nagsayaat ti pannakailadawan ti panangmatmat ni Tatang iti pribilehiona a nangidanon iti naimbag a damag iti adu a pagilian iti maysa a suratna ken ni Nanang. Kinunana iti paset ti surat: “Siaayat a pinalubosannak ni Jehova nga agdaliasat kadagitoy a pagilian a kas silaw a mangipakaammo iti mensahe ti Pagarian. Madaydayaw koma ti nasantuan a naganna. Babaen ti kinakapsut ken kinanumo ken kinakapuy, agranraniag ti dayagna.”
Dagiti annak, appoko, ken appoko iti tumeng da George ken ni Clara Young agserserbida met ita ken Jehova, ti naayat a Diostayo. Naipalapayag kaniak a kanayon kano idi nga adawen ni Tatang ti Hebreo 6:10, a kunana: “Saan a nakillo ti Dios tapno lipatenna ti aramidyo ken ti ayat nga impakitayo iti naganna.” Saanmi met a nalipatan ti aramid ni Tatang.
[Ladawan iti panid 23]
Ni tatang, iti kannawan, ken ti tallo a kakabsatna
[Dagiti Ladawan iti panid 25]
Ni Tatang (nakatakder) ken da Kabsat Woodworth, Rutherford, ken Macmillan
Baba: Ni Tatang (kakannigidan) idi nakiparetratoda ken Kabsat Russell
[Dagiti Ladawan iti panid 26]
Da Tatang ken Nanang
Baba: Idi nagkasarda
[Ladawan iti panid 27]
Kaduak da David ken ni Nanang sumagmamano a tawen kalpasan ti ipapatay ni Tatang