No Kasano nga Agbalin a Naballigi ti Kinaagtutuboyo

NAKIDDAW kadagiti agnanaed iti maysa a pagilian idiay Europa nga agpilida kadagitoy a tallo a banag: kinapintas, kinabaknang, wenno kinaagtutubo. Kinaagtutubo ti kangrunaan a pinilida. Wen, para kadagiti tattao aniaman ti edadda, naisangsangayan a panawen iti biag dagiti tawen ti kinaagtutubo ken ti agtawen iti apaglabes laeng a 20. Tunggal maysa tarigagayanna a naballigi dagiti agtutubo iti panagmataenganda. Ngem kasano?

Makatulong kadi ti Biblia? Ti sungbat ket sigurado a wen. Usigentayo ti dua a benneg a makatulong unay ti Sao ti Dios kadagiti agtutubo, a mabalin nga ad-adda a makatulong kadagiti agtutubo ngem kadagiti saanda a kapatadan.

Pannakilangen iti Sabsabali

Ti Jugend 2000 ket maysa a report mainaig iti nasaknap a surbey maipapan kadagiti kababalin, prinsipio, ken panagtigtignay ti nasurok a 5,000 nga agtutubo idiay Alemania. Ipalgak ti surbey a no agaliwaksay dagiti agtutubo​—kas no agdengngegda iti musika, makiraman iti isports, wenno basta agbulakbol​—nganngani kanayon nga adda kaduada. Saan a kas iti aniaman a grupo a sabali ti edadda, mas kayat dagiti agtutubo ti makipulapol kadagiti kapatadanda. No kasta, nalawag a ti pannakilangen iti sabsabali ti maysa kadagiti tulbek iti naballigi a kinaagtutubo.

Ngem saan a kanayon a nalaka ti makilangen iti sabsabali. Kinapudnona, annugoten dagiti agtutubo a lallaki ken babbai a masansan nga agparikutda iti pannakilangen kadagiti dadduma. Ditoy a pudno a makatulong ti Biblia. Naglaon ti Sao ti Dios iti napateg a balakad para kadagiti agtutubo no kasano ti makilangen iti rasonable a pamay-an. Aniat’ kunaen ti Biblia?

Ti maysa kadagiti kapatgan a prinsipio iti pannakilangen iti pada a tao isu ti makunkuna a Nabalitokan a Bilin: “Aramidenyo kadagiti tattao ti kayatyo nga aramidenda kadakayo.” Nadayaw, addaan dignidad, ken naasi ti panangtrato ti sabsabali kadatayo no kasta ti panangtratotayo kadakuada. Ti naayat a kababalin maep-epna ti susik ken riribuk. No maam-ammodakayo a nakonsiderasion iti sabsabali, manamnama a kalangen ken awatendakayo. Saankayo kadi a maragsakan no awatendakayo dagiti sabsabali?​—Mateo 7:12, Naimbag a Damag​—Biblia.

Balakadannakayo ti Biblia nga ‘ayatenyo ti padayo a tao a kas iti bagiyo.’ Nasken nga ayatenyo ti bagiyo iti anag nga aywananyo ti bagiyo ken maaddaan iti nainkalintegan a panagraem iti bagi, saan a nalabes ken saan met a nakurang. Apay a makatulong dayta? Bueno, no saanyo a maraem ti bagiyo, mabalin a manangbabalawkayo iti sabsabali, a manglapped iti nasayaat a relasion. Ngem ti rasonable a panagraem iti bagi ket maysa a pundasion a pakaibangonan ti natibker a panaggagayyem.​—Mateo 22:39.

Apaman a mabukel ti panaggayyem, nasken nga ikagumaan a pabilgen dayta dagiti aggayyem. Pagragsakanyo koma nga iwayaan ti panaggayyem yantangay “ad-adu ti ragsak iti panangted ngem iti panangawat.” Ti maysa a kita ti panangted isu ti panangpakawan, a ramanenna ti panangpalabas iti babassit a biddut ken saan a namnamaen a perpekto ti sabsabali. Kunaen ti Biblia kadatayo: “Ti kinanainkalinteganyo maammuan koma dagiti amin a tattao.” Wen, “agingga a makapagpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao.” Kasanon no ibaga ti gayyemyo ti maysa a pagkapuyanyo? Ania ti reaksionyo? Ipangagyo daytoy napateg a balakad ti Biblia: “Dika agdarasudos iti espiritum nga agrurod,” yantangay  “natalek ti panangdanar ti gayyem.” Saan aya a pudno a dagiti gagayyem impluensiaanda ti panagpampanunot, panagsasao, ken tigtignayyo? Gapuna, iballaag ti Biblia: “Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.” Iti sabali a bangir, “daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib.”​—Aramid 20:35; Filipos 4:5; Roma 12:17, 18; Eclesiastes 7:9; Proverbio 13:20; 27:6, REB; 1 Corinto 15:33.

Inrepresentar ni Marco ti adu nga agtutubo a lallaki ken babbai idi kinunana: “Dakkel ti maitulong dagiti prinsipio ti Biblia iti pannakilangen iti sabsabali. Adda dagiti am-ammok nga agbibiag laeng a maipaay iti bagbagida ken no kasanoda a magun-odan ti kadakkelan a pagimbaganda. Isursuro ti Biblia a saantay unay a panunoten ti bagbagitayo, no di ket ti sabsabali. No para kaniak, dayta ti kasayaatan a panangpasayaat iti panaglalangen ti tattao.”

Kas ken Marco, ti masursuro dagiti agtutubo iti Biblia ti tumulong kadakuada saan laeng a bayat ti kinaagtutuboda no di ket iti adu a tawtawen iti masanguanan. Ken no mainaig iti masanguanan, makitatayo ti sabali pay a pamay-an a ti Biblia ket makatulong unay kadagiti agtutubo.

Panagdanag Maipapan iti Masanguanan

Adu nga agtutubo ti managusisa. Ngem iti aniaman a grupo a sabali ti edadda, mas kaykayatda a maammuan no ania ti mapaspasamak ken no apay. Ket ti Biblia, a nasaysayaat ngem ti aniaman a sabali a libro, ilawlawagna ti makagapu kadagiti kasasaad iti lubong ken ibagana kadatayo no ania ti manamnamatayo iti masanguanan. Daytoy ti kayat a maammuan dagiti agtutubo. Apay a makasiguradotayo?

Bueno, nupay patien ti adu a ti agdama laeng ti pampanunoten dagiti agtutubo, ipalgak ti dadduma a surbey ti naiduma a kapanunotan. Ipakitada a masansan a palpaliiwen dagiti agtutubo no ania ti mapaspasamak iti aglikmutda, ket kalpasanna mangbukelda iti bukodda a konklusion no anianto ti kasasaad ti biag iti masanguanan. Kas pammaneknek, 3 iti 4 nga agtutubo ti “masansan” wenno “masansan unay” a mangpampanunot iti masanguanan. Nupay optimistiko ti kadawyan a panangmatmat dagiti agtutubo, kaaduan kadakuada ti madanagan maipapan iti masanguanan.

Apay a madanaganda? Adu nga agtutubo ita ti agparparikut gapu iti krimen, kinaranggas, ken panagabuso iti droga. Pagdanagan dagiti agtutubo no kasanoda a maaddaan iti natalged a panggedan iti mannakisalisal unay a kagimongan. Mariknada a marigatanda a maaddaan iti nasayaat a grado iti eskuelaan wenno agbalin a naballigi unay a trabahador. Insennaay ti maysa nga agtawen iti 17: “Agbibiagtayo iti managimbubukodan a kagimongan. Tunggal maysa aramidenna ti kaykayatna. Masapul a kanayon a paneknekam ti kabaelam, ket dayta ti pakaupayak.” Sabali pay nga agtutubo nga agtawen iti 22 ti nagkuna: “Dagiti naballigi rumang-ayda ken makapagbiagda a nasaliwanwan. Ngem dagiti agrigrigat, iti nagduduma a makagapu, saanda nga agballigi, nga agtalinaedda iti agdama a kasasaadda.” Apay nga agsasalisal dagiti tattao? Kastoyto latta kadi ti biag?

Realistiko a Panangilawlawag

No masnaayan wenno mariribukan dagiti agtutubo gapu iti kasasaad ti kagimongan, uman-anamongda iti Biblia, ammoda man wenno saan. Ipakita ti Sao ti Dios a ti managimbubukodan a kagimongan ita ket maysa a pagilasinan dagiti panawen. Maipapan iti kaaldawantayo, nagsurat ni apostol Pablo iti maysa nga agtutubo nga agnagan Timoteo: “Dumtengto dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” Apay a napeggad, ken apay a narigat a pakilangenan? Agsipud ta, kas intuloy nga insurat ni Pablo, dagiti tattao “managayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta, napalangguad, natangsit, . . . saan a managyaman, saan a nasungdo, . . .narungsot.” Saan aya nga umiso a panangiladawan dayta maipapan iti kababalin ti adu a tattao ita?​—2 Timoteo 3:1-3.

Kunaen ti Biblia a dagitoy napeggad a tiempo ket mapasamak “kadagiti maudi nga aldaw,” sakbay a dumteng dagiti dadakkel a panagbalbaliw iti intero a natauan a kagimongan. Dagitoy a panagbalbaliw apektaranna ti tunggal maysa, ubbing man wenno nataengan. Aniada a kita ti panagbalbaliw? Iti saanen a mabayag, maysa a nailangitan a gobierno ti sumublatto a mangituray kadagiti tattao, ket dagiti iturayanna tagiragsakendanto ti “kinaruay ti talna” iti amin a disso. “Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.” Awanton ti pakaringgoran ken pakadanagan.​—Salmo 37:11, 29.

Ti laeng Biblia ti mangipaay iti mapagtalkan nga impormasion maipapan iti masanguanan. No ammo ti maysa nga agtutubo ti namnamaenna iti sumaganad a sumagmamano a tawen, masaganaanna dagiti mapasamak ken natalged ti riknana ken ad-adda a maiturongna ti biagna. Daytoy a rikna kissayanna ti pannakariribuk ken danag. Iti daytoy a pamay-an nga ipaay ti Biblia kadagiti agtutubo ti naisangsangayan a kasapulanda, ti pannakaawat iti kasasaad ti kagimongan ken ti panangammo no ania ti iyeg ti masanguanan.

Naballigi a Kinaagtutubo

Aniat’ pagrukodan iti naballigi a kinaagtutubo? Nangato nga edukasion, dagiti material a sanikua, ken adu a gagayyem? Mabalin a kasta ti panunoten ti adu. Kadagiti adda iti tawen ti kinaagtutubo ken kadagiti saan nga umadayo iti edad a 20, maaddaanda koma iti nasayaat a pangrugian iti biagda iti masanguanan. Iti sabali a pannao, ti naballigi a kinaagtutubo mabalin nga ipasimudaagna no anianto ti kasasaad ti maysa nga agtutubo iti masanguanan.

Kas nakitatayon, makatulong ti Biblia iti maysa nga agtutubo nga agballigi bayat ti kinaagtutubona. Adun nga agtutubo ti nakapaneknek iti daytoy iti mismo a biagda. Inaldaw a basbasaenda ti Sao ti Dios ken iyap-aplikarda ti maad-adalda. (Kitaenyo ti “Balakad ti Agtutubo nga Adipen ni Jehova,” iti panid 6.) Wen, ti Biblia ket pudno a libro a para kadagiti agtutubo ita agsipud ta matulonganna ida nga agbalin a “naan-anay koma a makabael, naan-anay a nakabalan maipaay iti tunggal naimbag nga aramid.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

[Blurb iti panid 5]

Ti maysa kadagiti sekreto ti naballigi a kinaagtutubo isu ti nasayaat a pannakilangen kadagiti sabsabali

[Blurb iti panid 6]

Saan a kas iti aniaman a grupo a sabali ti edadda, ad-adda a kayat dagiti agtutubo a maammuan no ania ti mapaspasamak ken no apay

[Kahon iti panid 6, 7]

Balakad ti Agtutubo nga Adipen ni Jehova

Agtawen iti 19 ni Alexander. Napadakkel iti pamilia a Saksi ni Jehova, ken naimpusuan nga al-alagadenna ti pammatina. Ngem saan a kanayon a kasta ti kasasaad. Kastoy ti panangilawlawag ni Alexander:

“Patienyo man wenno saan, nasurok a pito a tawen a nakitimpuyogak kadagiti Saksi ni Jehova kas di bautisado nga agtutubo. Bayat dayta a tiempo, saan a naimpusuan ti panagdayawko, maysa laeng a rutina. Panagkunak, saanko la ngamin idi a sipapasnek nga inusig ti bagik.”

Idi agangay, nagbaliw ti kababalin ni Alexander. Intuloyna:

“Kanayon idi nga idagadag dagiti nagannak ken gagayyemko nga inaldaw a basaek ti Biblia tapno personal a maam-ammok ni Jehova. Nagangayanna, inkeddengko a padasen. Isu a kinissayak ti panagbuybuyak iti telebision ken inyugalik a basaen ti Biblia iti tunggal parbangon. Kamaudiananna, maawatakon ti kinapateg ti Biblia. Nakitak no kasano a matulongannak. Ket ti kapatgan iti amin, naawatak a kayat ni Jehova nga isu ket maam-ammok. Idi impapusok dayta, nangrugi a simminged ti personal a relasionko kenkuana, ken simmayaat ti pannakilangenko kadagiti gagayyemko iti kongregasion. Anian ti panangbalbaliw ti Biblia iti biagko! Ibalakadko a tunggal agtutubo nga adipen ni Jehova inaldaw a basaenna ti Biblia.”

Minilion nga agtutubo iti intero a lubong ti makitimtimpuyog kadagiti Saksi ni Jehova. Maysakayo kadi kadakuada? Tarigagayanyo kadi ti magunggonaan iti regular a panagbasa iti Biblia? Apay a diyo tuladen ni Alexander? Kissayanyo ti panawenyo kadagiti aktibidad a saan unay a napateg ken aramidenyo a paset ti inaldaw a rutinayo ti panagbasa iti Biblia. Sigurado a magunggonaankayo.