“Saanko Pay nga Oras ti Matay”
Naawanan iti preno ti dakkel a trak ti basura a manmanehuen ti drayber. Dinalapusna ti bangketa, ket naatalanna ti maysa nga agassawa ken maysa nga agkabannuag a lalaki. Sigun iti diario iti New York City, insigida a natay ti agassawa ken naawanan iti puot ti agkabannuag. Idi nakapuot ken makitana ti napasamak, dagus a napanunotna: ‘Agtagtagainepak kadi? Pangngaasim, Apo, ta tulongannak a makalasat.’ Kalpasanna, kinunana, “Saanko pay nga oras ti matay.”
NALABIT a nakangngegkan kadagiti kasta a salaysay. No nalasatan ti maysa a tao ti gistay ipapatayna, kuna dagiti tattao, ‘Saanna pay nga oras.’ Ngem no matay ti maysa gapu iti nakas-ang nga aksidente, ibagada, ‘Orasnan’ wenno ‘Pagayatan dayta ti Dios.’ Ipagapuda man dayta iti gasat wenno iti Dios, awan nagdumaan dagita. Adu a tattao ti mamati a naikeddeng a nasaksakbay dagiti pasamak ken pagbanagan ti biagda ket awan ti maaramidanda iti dayta. Ti kasta a panamati ket saan laeng a mainaig iti ipapatay wenno aksidente; ken nabayagen dayta a patpatien.
Dagiti nagkauna a Babilonio, kas pagarigan, patienda a dagiti aktibidad ti tattao ket ibagbagnos dagiti bituen ken ti panaggaraw dagitoy. Gapuna, agpaiwanwanda kadagiti bambanag iti langit tapno maammuanda ti gasatda. Dagiti Griego ken Romano nagdaydayawda kadagiti diosa ti gasat, nga addaan iti pannakabalin a mangyeg kano iti suerte wenno malas ken agparang a nabilbileg no dadduma ngem kadagiti kangatuan a didiosen a da Zeus ken Jupiter.
Iti Oriente, dagiti Hindu ken Budista patienda a ti agdama a mapaspasaran ti maysa a tao ket resulta ti inaramidna iti naglabas a biagna, ken aniaman ti aramidenna ita, dayta ti mangikeddeng no anianto ti mapasaranna iti sumaruno a biagna. Ti dadduma pay a relihion—agraman ti adu a relihion ti Kakristianuan—patienda met dagiti sursuro mainaig iti gasat.
Saan ngarud a pakasdaawan nga uray iti moderno a panawentayo, a makuna a saan a nalaka a mamatpati dagiti tattao kadagiti karkarna, adu latta dagiti mangipagarup a dagiti pasamak ken pagbanagan ti biagda ket maigapu iti gasat ken awanen ti maaramidanda iti dayta. Kasta met kadi ti panangmatmatyo? Nasaksakbay kadi a naikeddeng dagiti pasamak iti biag, panagballigi man dayta wenno pannakapaay, pannakayanak wenno ipapatay? Talaga kadi a gasat ti mangkonkontrol iti biag? Kitaentayo no kasano a matulongannatayo ti Biblia a manglawlawag kadagitoy a saludsod.
[Picture Credit Line iti panid 3]
Ken Murray/New York Daily News