Agalertokayo Kadagiti Peggad ti Panagusar iti Internet
1 Pagrag-oan dagiti tattao ni Jehova ti nasayaat a panaglalangenda. Maragsakanda a mangisarsarita kadagiti kapadasanda iti tay-ak ti ministerio ken kaay-ayoda ti makadamag kadagiti pasamak a mainaig kadagiti Saksi ni Jehova ken iti trabaho ti Pagarian iti aglikmut ti lubong. Kayatda a maammuan ti mapaspasamak kadagiti kakabsattayo, kas iti krisis wenno natural a didigra, ken no ania ti maitulongda. Ti kasta a pannakaseknan ket ipakitana ti panagkaykaysatayo kas agkakabsat, a mangipaneknek a talaga nga adda ayattayo iti maysa ken maysa.—Juan 13:34, 35.
2 Kadagitoy a tiempo, napartak ti pannakadamagtayo kadagiti pasamak ditoy lubong. Babaen ti radio ken telebision, mangngeg ken mabuya dagiti tattao iti intero a lubong dagiti mapaspasamak. Mabalinda met ti makisarita kadagiti dadduma iti aniaman nga oras babaen ti telepono. Iti tay-ak ti komunikasion, umad-adun ti agus-usar iti Internet.—Kitaenyo ti Agriingkayo!, Hulio 22, 1997.
3 Gapu iti pannakaimbento ti telepono, nalaka a makapagsasarita dagiti tattao iti sangalubongan. Nupay dakkel ti maitulong ti telepono, nasken ti panagannad iti panagusar iti dayta, ta mabalin a dayta ti mangiturong iti dakes a pannakilangen wenno aktibidad, ken nagastos ti sobra a panagusar iti telepono. Adda masursurotayo iti telebision ken radio. Ngem ti dakesna, adu a programa ti mangdadael iti moral ken mangibus laeng iti panawen. Nainsiriban ngarud a pilientay a naimbag ti buyaentayo iti telebision ken ti denggentayo iti radio.
4 Babaen ti Internet, mabalin ti maysa a tao ti makikomunikar kadagiti minilion a tattao iti intero a lubong a bassit la ti bayadanna, ken adu nga impormasion ti magun-odan iti dayta. (Agriingkayo!, Enero 8, 1998) Nupay kasta, ti di naannad a panagusar iti Internet mabalin a pagpeggadenna ti espiritualidad ken moral ti maysa a tao. Kasano?
5 Adu ti maseknan iti kaadda dagiti impormasion maipapan iti panagaramid iti armas, a pakairamanan dagiti bomba. Irekreklamo ti industria nga adu a panawen ti saysayangen dagiti trabahador gapu iti panagusarda iti Internet. Adun ti naikuna kadagiti publikasiontayo maipapan kadagiti nabatad a naespirituan a peggad nga adda iti Internet. Adu a Web site ti naglaon kadagiti naranggas ken pornograpiko a material nga interamente a di maitutop kadagiti Kristiano. (Sal. 119:37) Malaksid kadagitoy a peggad, adda di madmadlaw a peggad a nangnangruna a nasken a pagannadan dagiti Saksi ni Jehova. Ania daytoy a peggad?
6 Pastrekenyo kadi iti pagtaenganyo ti maysa a tao a diyo ammuen nga umuna ti kinataona? Kasanon no awan pamay-anyo a mangammo? Bay-anyo kadi dayta a tao a makikadua kadagiti annakyo nga is-isuda? Kasta ti agpaypayso a posible a mapasamak iti Internet.
7 Makaipatulod ken makaawatkayo iti electronic mail kadagiti tao a diyo am-ammo. Pudno met dayta no makikomunikarkayo kadagiti sabsabali babaen ti kompiuter, kas iti forum wenno chat room (pagpapatangan). Mabalin nga iyam-ammoda ti bagbagida a kas Saksi ni Jehova idinto ta saan met. Mabalin nga ibaga ti maysa nga isu ket agtutubo idinto ta saan, wenno ibagana nga isu ket lalaki idinto ta babai.
8 Nalabit kapkapadasan wenno komento maipapan kadagiti patpatientayo ti impormasion a maawatyo. Maipasa daytoy nga impormasion kadagiti sabsabali sada ipasa met kadagiti dadduma pay. Kaaduanna, saan a mapasingkedan ken nalabit saan a pudno ti impormasion. Mabalin a pamay-an laeng dagita a mangisaknap iti panagrasrason dagiti apostata.—2 Tes. 2:1-3.
9 Gapu iti daytoy a peggad, no usarenyo ti Internet, isaludsodyo iti bagiyo: ‘Ania ti panggepko a mangusar iti dayta? Posible ngata a pagdaksak iti naespirituan ti panagusarko iti dayta? Saan ngata nga isagsagmakko ti espiritualidad dagiti sabsabali?’
10 Web Site Dagiti “Saksi ni Jehova”: Usigenyo, kas pagarigan, ti dadduma nga Internet site nga inaramid dagiti agkunkuna a Saksi ni Jehova. Awisendakayo a manglukat kadagiti site-da ken mangbasa kadagiti kapadasan nga inserrek dagiti dadduma nga agkunkuna a Saksi. Paregtaendakayo a mangyebkas iti kapanunotan ken panangmatmatyo maipapan kadagiti literatura ti Sosiedad. Mangisingasing dagiti dadduma kadagiti presentasion a mausar iti tay-ak ti ministerio. Addaan dagitoy a site kadagiti chat room a mamagkokonektar kadagidiay mayat a makikomunikar kadagiti sabsabali, kas met laeng iti pannakisarita iti telepono. Masansan nga iturongdakayo iti dadduma pay a site ket babaen iti dayta mabalinyo ti makikomunikar kadagiti Saksi ni Jehova iti aglikmut ti lubong. Ngem masiguradoyo kadi a saan a dagiti apostata ti nangaramid kadagitoy a site?
11 Ti pannakikomunikar babaen ti Internet ket di maitunos iti balakad ti Efeso 5:15-17. Insurat ni apostol Pablo: “Itultuloyyo ti agaluad a siiinget a ti pannagnayo saan a kas kadagiti nakuneng no di ket kas kadagiti masirib a tattao, a gatangenyo ti nainggundawayan a tiempo maipaay iti bagbagiyo, agsipud ta dagiti aldaw nadangkesda. Gapu itoy sumardengkayo nga agbalin a di nainkalintegan, no di ket itultuloyyo a lasinen no ania ti pagayatan ni Jehova.”
12 Ti kongregasion Kristiano ti nateokratikuan a pamay-an ti “matalek ken masirib nga adipen” a mangipaay iti naespirituan a taraontayo. (Mat. 24:45-47) Iti organisasion ti Dios, maiwanwanwan ken masalsalaknibantayo tapno makapagtalinaedtayo a saan a paset ti lubong ken maparparegtatayo nga agbalin a naagawa iti trabaho ti Apo. (1 Cor. 15:58) Impamatmat ti salmista nga isu ket naragsak ken natalged iti pannakitaripnongna kadagiti tattao ti Dios. (Sal. 27:4, 5; 55:14; 122:1) Mangipapaay met ti kongregasion iti naespirituan a suporta ken tulong kadagidiay naitimpuyog iti dayta. Makasarakkayo dita kadagiti naayat, maseknan, ken manangisakit a gagayyem—tattao nga am-ammoyo, a madadaan ken situtulok a tumulong ken mangliwliwa kadagiti sabsabali iti tiempo ti rigat. (2 Cor. 7:5-7) Tapno masalakniban dagiti miembro ti kongregasion, mailaksid dagidiay nakabasol a di agbabawi wenno mangisuro kadagiti kapanunotan dagiti apostata kas iparebbeng ti Kasuratan. (1 Cor. 5:9-13; Tito 3:10, 11) Masarakantay kadi dagitoy a naayat nga urnos no makikomunikartayo kadagiti sabsabali iti Internet?
13 Agparang a ti kasunganina ti mapaspasamak. Adda dagiti Web site a nalawag nga us-usaren dagiti apostata a mangisaknap kadagiti kapanunotanda. Mabalin a pagparangen dagita a Web site a saanda a kasta, ket dagidiay nangaramid iti site mabalin a detalyado nga ilawlawagda a talaga nga isuda ket Saksi ni Jehova. Nalabit kayatda pay ketdi a siguraduen kadakayo a maysakayo kadagiti Saksi ni Jehova.
14 Kayat ni Jehova nga usarenyo ti pannakaawat. Apay? Agsipud ta ammona a saluadannakay dayta iti nadumaduma a peggad. Kastoy ti kuna ti umuna a sasao ti Proverbio 2:10-19: “Ta ti sirib sumrekto dita pusom, ket ti pannakaammo makaay-ayonto ita kararuam; ti kinaannad saluadannakanto; ti pannakaawat igaganakanto.” Igaganakayo iti ania? Kadagiti banag a kas iti “dalan ti dakes,” dagidiay mangpampanaw iti nalinteg a dana, ken kadagiti tattao nga imoral ken manangallilaw.
15 No addatayo iti Kingdom Hall, di pagduaduaan a dagiti kakabsattayo ti pakilanglangenantayo. Am-ammotay ida. Awan ti mangkalikagum iti pammaneknek iti daytoy agsipud ta ti nainkabsatan nga ayattayo ti pakakitaan. Di kasapulan a mangiparangtayo iti pammasingked a talaga a maysatayo kadagiti Saksi ni Jehova. Ditoy ti pakasarakantayo iti napaypayso a panagpipinnaregta a dinakamat ni Pablo iti Hebreo 10:24, 25. Saan a maipaay daytoy dagiti Web site a mangiparparegta iti pannakikomunikar babaen ti kompiuter. Ti pananglaglagip iti sasao ti Salmo 26:4, 5 pagridamennatayo kadagiti peggad a nalaka a pakaipasanguantayo no agusartayo kadagiti Web site iti Internet.
16 Adda amin a kita ti impormasion nga inserrek ken magun-odan dagiti agus-usar iti Internet. Masansan a dagiti ubbing ken agtutubo ti nalaka a maranggasan ken magundawayan iti kastoy a kasasaad. Managtalek, nausisa, ken magagaran dagiti ubbing a mangsawar iti kabarbaro a lubong ti cyberspace. Nasken ngarud a bantayan dagiti nagannak ti annakda ken ipaayanda ida iti natimbeng a Nainkasuratan a pannarabay maipapan iti panagusar iti Internet, kas met laeng iti panagpili iti musika wenno pelikula.—1 Cor. 15:33.
17 Nakalkaldaang ta adda dagiti dati a kakabsattayo a nailaksid gapu iti pannakilangen a nangrugi iti pannakiam-ammoda kadagiti taga lubong kadagiti chat room iti Internet a nagtungpal idi agangay iti imoralidad. Iti suratda, makapakigtot ti impadamag dagiti panglakayen ta adda dagidiay nakisina iti assawada tapno maituloyda ti relasion a nangrugi iti Internet. (2 Tim. 3:6) Adda met dagidiay nangiwaksi iti kinapudno gapu iti panamatida iti impormasion a naggapu kadagiti apostata. (1 Tim. 4:1, 2) Gapu kadagitoy a serioso a peggad, saan kadi a nainkalintegan nga agannad ken liklikantayo ti makikomunikar babaen kadagiti chat room iti Internet? Wen, maigaganatayo kadagitoy a peggad ti panangipakat iti sirib, pannakaammo, abilidad nga agpanunot, ken pannakaawat a nadakamat iti Proverbio 2:10-19.
18 Nakadidillaw ta nangaramid dagiti dadduma kadagiti Web site a pangikasabaan kano iti naimbag a damag. Adu kadagitoy a site ti inaramid dagiti di naannad a kakabsat. Mabalin a dagiti apostata ti nangaramid kadagiti dadduma a site tapno maallilawda dagiti saan a naridam. (2 Juan 9-11) Iti komentona no nasken a mangaramid dagiti kakabsat kadagiti kasta a Web site, kastoy ti kinuna ti Ministeriotayo iti Pagarian, Nobiembre 1997, panid 7: “Saan a nasken nga agiserrek ti asinoman kadagiti impormasion iti Internet maipapan kadagiti Saksi ni Jehova, ti trabahotayo, wenno ti pammatitayo. Ti opisial a site-tayo [www.watchtower.org] ipaayna ti umiso nga impormasion para iti asinoman nga agkalikagum.”
19 Katulongan iti Panagadal Babaen ti Internet? Ipagarup dagiti dadduma a makatulongda kadagiti kakabsat babaen ti panangiserrekda iti impormasion a mainaig iti nadumaduma a nateokratikuan nga aktibidad. Kas pagarigan, mabalin nga agsukimat ti maysa a kabsat iti impormasion a naibatay iti balabala ti palawag publiko sana iserrek daytoy, nga ipagarupna a makatulong ti kasta nga impormasion kadagidiay mangisagana iti isu met laeng a balabala. Dagiti dadduma iserrekda amin a kasuratan a mausar iti Panagadal iti Pagwanawanan wenno mangipaay iti material a mausar iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro wenno Panagadal iti Libro ti Kongregasion. Mabalin a mangisingasing dagiti dadduma kadagiti presentasion iti tay-ak ti ministerio. Talaga aya a makatulong dagita?
20 Dagiti publikasion nga ipapaay ti organisasion ni Jehova punnuenda ti panunottayo kadagiti makapabileg nga impormasion ken sanayendatayo a “mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.” (Heb. 5:14) Maaramidtay kadi dayta no isuksukimatandatayo dagiti dadduma?
21 Naikuna a dagiti Kristiano sadi Berea “nataktakneng ti panagpampanunotda ngem kadagiti adda idiay Tesalonica.” Apay? Agsipud ta “inawatda ti sao buyogen ti napalalo unay a kinagagar ti panunot, a siaannad a sinuksukimatda ti Kasuratan iti inaldaw no agpayso dagitoy a bambanag.” (Ara. 17:11) Nupay kinasabaan ida da Pablo ken Silas, saanda a maipapuso ti kinapudno no saanda nga agregget a mismo.
22 Awan mamaayna ti personal a panagadal no ti impormasion a sinukimat ti sabali a tao ti usarenyo a mangisagana iti palawag wenno iti dadduma pay a gimong. Saan kadi a tarigagayanyo a pabilgen ti pammatiyo iti Sao ti Dios? Maibatay iti bukodyo a pammati, maipaduyakyakyo ti pammatiyo babaen kadagiti palawag, komentoyo iti gimong, ken iti tay-ak ti ministerio. (Rom. 10:10) Ti panagusar iti impormasion a sinukimat ti sabali a tao ket saan a maitunos iti kuna ti Proverbio 2:4, 5 a personal a ‘biroken ken tuntonentayo ti pannakaammo ti Dios a kas nalmeng a gamgameng.’
23 Kas pagarigan, no kitaenyo dagiti teksto iti mismo a Bibliayo, marepasoyo iti apagbiit ti konteksto ti tunggal teksto. ‘Matuntonyo amin a banag buyogen ti kinaumiso,’ kas iti inaramid ni Lucas idi insuratna ti Ebangheliona. (Luc. 1:3) Tulongannakay met dayta nga agbalin a nasigo a mangbirok kadagiti teksto iti ministerio ken iti panagpalawagyo. Adu ti nagkuna a dayawenda dagiti Saksi ni Jehova gapu ta ammoda nga usaren ti Bibliada. Maikunada laeng dayta kadatayo no iyugalitayo a kitaen dagiti teksto iti mismo a Bibliatayo.
24 Nainsiriban a Panangusar iti Panawentayo: Ti maysa pay nga ikonsiderartayo mainaig iti daytoy a banag ket ti kaadu ti panawen a mabusbos iti panangaramid, panangbasa, ken panangsungbat iti impormasion a naiserrek iti Internet. Kastoy ti iparegta ti Salmo 90:12 nga ikararagtayo: “Isuronakami a mangbilang kadagiti al-aldawmi, tapno magun-odmi koma ti puso a manakem.” Kinuna ni Pablo: “Ti tiempo a nabati ket napaababa.” (1 Cor. 7:29) Kunana pay: “Pudno, ngarud, bayat nga addaantayo iti mainugot a tiempo a maipaay iti dayta, aramidentayo koma ti naimbag kadagiti isuamin, ngem nangnangruna kadagidiay nainaig kadatayo iti pammati.”—Gal. 6:10.
25 Ipaganetget dagita a balakad a nasken nga usarentayo a nainsiriban ti panawentayo. Anian a nasaysayaat nga adayo no usarentayo ti panawentayo nga agbasa iti Sao ti Dios! (Sal. 1:1, 2) Dayta ti kasayaatan a pannakilangentayo. (2 Tim. 3:16, 17) Nagannak, isursuroyo met laeng kadi kadagiti annakyo ti kinapateg ti nainsiriban a panangusar iti tiempo kadagiti aktibidad a mainaig iti Pagarian? (Ecl. 12:1) Ad-adu nga amang ti magunggona iti personal ken sangapamiliaan a panagadal iti Biblia, pannakigimong, ken panangasaba ngem iti panangsawar iti Internet.
26 Iti daytoy a banag, nainsiriban nga ipamaysatayo ti atensiontayo kadagiti naespirituan a banag ken kadagiti banag nga adda pakainaiganna ken nasken iti panagbiagtayo kas Kristiano. Kalikaguman daytoy ti panangpili a naimbag iti impormasion a pangusaran iti panawen ken isiptayo. Ginupgop ni Kristo no ania ti mainaig iti biagtayo kas Kristiano idi kinunana: “Itultuloyyo, ngarud, a sapulen nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket isuamin dagitoy sabsabali pay a bambanag mainayondanto kadakayo.” (Mat. 6:33) Saan kadi a dakkel a ragsak ti itden kadatayo ti panagbalin a naagawa kadagiti aramid a mainaig iti Pagarian imbes nga iti sabali nga aktibidad?
27 Internet E-Mail: Nupay mabalinyo nga iranud dagiti kapadasan wenno kapanunotanyo kadagiti miembro ti pamilia wenno gagayyemyo nga awan iti dennayo, naayat kadi nga ipasa dagitoy kadagiti tattao a di makaam-ammo iti pamilia wenno gagayyemyo? Wenno rumbeng kadi nga iserrek dagitoy iti Web page a mabasa ti uray siasino? Rumbeng kadi a kopiaen ken ipatulod dagitoy a personal a mensahe iti uray siasino la ditan a tao nga am-ammoyo wenno diyo am-ammo? Maysa pay, no makaawatkayo kadagiti mensahe a nalawag a saan nga agpaay kadakayo, naayat kadi nga ipasayo dagita kadagiti dadduma pay?
28 Kasanon no saan a pudno ti kapadasan nga impasayo? Saan ngata a makiramramankayo a mangisaknap iti kinaulbod? (Prov. 12:19; 21:28; 30:8; Col. 3:9) Matignaytayo a mangusig iti daytoy no kanayon nga ‘agaluadtayo a siiinget a ti pannagnatayo saan a kas kadagiti nakuneng no di ket kas kadagiti masirib a tattao.’ (Efe. 5:15) Anian a ragsaktayo ta naglaon ti Yearbook, Pagwanawanan, ken Agriingkayo! kadagiti mapasingkedan a kapadasan a mangparegta ken manggutugot kadatayo nga agtultuloy a magna iti “dalan”!—Isa. 30:20, 21.
29 Adda maysa pay a peggad. Kinuna ni apostol Pablo maipapan kadagiti dadduma: “Masursuroda met ti di makumikom, nga umalla-allatiwda kadagiti balbalay; wen, saan laeng a di makumikom, no di ket manangidanon-danon ken mannakibiangda met iti ar-aramid dagiti sabsabali a tattao, a sarsaritaenda dagiti bambanag a dida rebbeng.” (1 Tim. 5:13) Di palubosan daytoy ti di maiparbeng a panangiranud iti awan kaes-eskanna nga impormasion kadagiti kakabsattayo.
30 Panunotenyo met ti kaadu ti panawen a mabusbos iti panangsungbat iti nakaad-adu nga E-mail. Makapainteres ti kinuna ti libro a Data Smog: “Bayat nga umad-adu ti orasmo a naka-online, iti saan a mabayag maumaamto met laeng ti e-mail ta mangibus dayta iti panawen. Nagadu ngamin ti mensahe a basaem ken sungbatam nga inaldaw a naggapu kadagiti kakaduam, gagayyem, miembro ti pamilia, . . . ken dagiti dimo kiniddaw nga anunsio maipapan iti nadumaduma a produkto.” Kunana pay: “Nakairuamanen dagiti adu a maaw-awagan electronic glutizen nga ipasa ti tunggal makalinglingay nga impormasion a maawatda—dagiti makapakatawa nga estoria, sarsarita, elektroniko a surat a pagpipinnasaan, ken dadduma pay—iti amin nga adda iti elektroniko nga address book-da.”
31 Nabatad daytoy iti E-mail a maiwarwaras kadagiti adu a kakabsat—kas kadagiti makapakatawa nga estoria mainaig iti ministerio; daniw a naibatay kano iti pammatitayo; ilustrasion a nangngegda kadagiti nagduduma a palawag iti asamblea, kombension, wenno iti Kingdom Hall; kapkapadasan iti tay-ak ti ministerio, ken dadduma pay—bambanag a kasla awan pagdaksanna. Ugali ti kaaduan nga ipasa ti kasta nga E-mail a dida siertuen ti naggapuanna, ket narigat a maammuan no siasino a talaga ti nagtaudanna, a mamagduadua iti maysa no talaga a pudno met laeng dayta nga impormasion.—Prov. 22:20, 21.
32 Saan a dagiti kasta nga awan kaes-eskanna a mensahe ti kita dagiti makapasalun-at a sasao a pampanunoten ni Pablo idi nagsurat ken Timoteo, a kunkunana: “Itultuloymo a salimetmetan ti pagtuladan iti makapasalun-at a sasao a nangngegmo kaniak agraman ti pammati ken ayat a mainaig ken Kristo Jesus.” (2 Tim. 1:13) Ti “nasin-aw a pagsasao” ti Nainkasuratan a kinapudno ket addaan “pagtuladan iti makapasalun-at a sasao” a naibatay kangrunaanna iti tema ti Biblia—ti pannakaalangon ti kinasoberano ni Jehova babaen ti Pagarian. (Sof. 3:9) Ikagumaantay koma nga usaren amin a panawen ken pigsatayo a makiraman iti daytoy a panangalangon iti kinasoberano ni Jehova.
33 Yantangay adayo ti nagtengantayon iti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag, nasken nga agsalukagtayo a kanayon. Ballaagannatayo ti Biblia: “Agtalinaedkayo a sipupuot, managbantaykayo koma. Ti kabusoryo, ti Diablo, agsursursor a kasla leon a ngumerngernger, nga agsapsapul iti asinoman nga alun-onenna.” (1 Ped. 5:8) Kunana pay: “Ikapetyo ti naan-anay a kabal manipud iti Dios tapno mabalinanyo ti agtakder a sititibker maibusor kadagiti pangallilaw a pamuspusan ti Diablo.”—Efe. 6:11.
34 No di umiso ti pannakausarna, ti Internet ti mabalin nga usaren ni Satanas a manggundaway kadagidiay maallukoy iti bileg daytoy. Nupay adda limitasion ti pannakausarna, adda pagdaksanna no ditay agannad. Nasken a maseknan nangnangruna dagiti nagannak iti panagusar dagiti annakda iti Internet.
35 Maysa a salaknib ti natimbeng a panangmatmat iti Internet. Apresiarentayo ti naintiempuan a palagip ni Pablo: “Dagidiay mangus-usar iti lubong [agbalinda koma a] kas kadagidiay di mangus-usar a naan-anay iti dayta; ta ti buya daytoy a lubong agbaliwbaliw.” (1 Cor. 7:29-31) Ti pananglaglagip kadagitoy a banag tulongannatayo ken ti pamiliatayo a di pasinga iti aniaman nga idiaya ti lubong, a pakairamanan ti adda iti Internet.
36 Nasken nga agtalinaedtayo a nadekket kadagiti kakabsattayo iti kongregasion ken usarentayo a nainsiriban ti natda a panawen, iti kasta madadaantayo a mangitandudo iti intereses ti Pagarian. Bayat nga umad-adani ti panagpatingga daytoy a sistema, ‘saantay [koman] nga agtultuloy a magna a kas iti pannagna met dagiti nasion iti kinaawan pakagunggonaan dagiti pampanunotda,’ no di ket ‘itultuloytayo a lasinen no ania ti pagayatan ni Jehova.’—Efe. 4:17; 5:17.