Ammoyo Kadi?

Nausar kadi ti papiro iti panagaramid iti bangka idi tiempo ti Biblia?

PAGAAMMO a ti papiro ti kangrunaan a maus-usar a pagsuratan iti nagkauna nga Egipto. Nagusar met dagiti Griego ken Romano iti papiro iti panagsuratda.a Ngem manmano ti makaammo a maus-usar ti papiro saan laeng nga iti panagsurat no di ket uray iti panagaramid iti bangka.

Nasurok a 2,500 a tawenen ti napalabas, insurat ni propeta Isaias a dagiti agnanaed iti ‘rehion dagiti karayan ti Etiopia nangibaonda kadagiti mensahero iti baybay, babaen kadagiti bangka a papiro.’ Idi agangay, impadto ni propeta Jeremias nga inton rauten dagiti Medo ken Persiano ti siudad ti Babilonia, puoranda “dagiti papiro a bangka” dagiti Babilonio tapno saanda a makalibas.—Isa. 18:1, 2; Jer. 51:32.

Inwanwan ti Dios ti pannakaisurat ti Biblia, isu a saan a pakasdaawan dagiti agad-adal iti Biblia a makabirok dagiti arkeologo kadagiti ebidensia a mangipakita a talaga a nausar dagiti papiro iti panagaramid iti bangka idi tiempo ti Biblia. (2 Tim. 3:16) Ania ti nadiskobre dagiti arkeologo? Nakasarakda iti detalyado nga ebidensia a maar-aramid idin idiay Egipto dagiti bangka a papiro.

KASANO A NAARAMID DAGITI BANGKA A PAPIRO?

Dagiti naipinta ken naikitikit a ladawan kadagiti tanem idiay Egipto ipakitada ti proseso ti panagala iti papiro ken panagaramid iti bangka. Putden dagiti tattao ti ungkay dagiti papiro, punggosenda dagita, pagaabayenda sada reppeten a siiirut. Trianggulo ti ungkay ti papiro isu a no mareppet a siiirut, masedsed ken nalagda dagita. Sigun iti libro nga A Companion to Ancient Egypt, mabalin a nasurok a 17 a metro (55 pie) ti kaatiddog ti bangka a papiro, isu a 10 wenno 12 a gaud ti umanay iti agsumbangir a sikiganna.

APAY A NAGUSAR ITI PAPIRO DAGITI AGAR-ARAMID ITI BANGKA?

Adu ti papiro iti Tanap ti Nilo ken nalaka nga aramiden dagiti bangka a papiro. Uray no kayo ti kangrunaan a materiales para iti dadakkel a bangka, intultuloy latta dagiti mangngalap ken mangnganup ti nagusar kadagiti balsa wenno rakit a papiro ken babassit a bangka.

Nabayag a naus-usar dagiti nagkauna a bangka a papiro. Sigun iti Griego nga autor a ni Plutarch, a nagbiag iti nagbaetan ti umuna ken maikadua a siglo C.E., pagaammo pay laeng dagiti tattao idi kaaldawanna dagiti balsa a papiro.