Naidestiero Idiay Siberia!

KAS INSALAYSAY NI VASILY KALIN

No nakakitaka iti lalaki a sikakalma nga agbasbasa iti Biblia nupay agkanalbuong dagiti kanyon, kayatmo kadi a maammuan no apay nga isut’ nakakalkalma? Naimatangan ni tatangko ti kasta a kasasaad nasurok a 50 a tawenen ti napalabas.

NAPASAMAK dayta idi Hulio 1942. Kangitingitan idi ti Gubat Sangalubongan II. Bayat a limmabas dagiti Aleman a soldado iti Vilshanitsa a purok da tatangko, sadi Ukraine, dimmagas ni tatangko iti pagtaengan ti sumagmamano a lumakay ken bumaketen. Agkanalbuong dagiti kanyon iti aglawlaw ngem kaskasdi nga agtugtugaw ti lakay iti abay ti stove a mangipappapudot iti mais ken agbasbasa iti Biblia.

Naipasngayak lima a tawen kalpasanna, iti asideg ti napintas, makinlaud a siudad ti Ukraine nga Ivano-Frankivs’k, a dati a paset ti Soviet Union. Inyestoria kaniak ni tatangko idi agangay ti nakallalagip a pannakaam-ammona iti dayta a lakay, a maysa kadagiti Saksi ni Jehova, ken kasta met dagiti nakaap-aprang a tawen ti gubat. Napaksuyan ken mariribukanen dagiti tattao iti intero a kasasaad, ket pampanunoten dagiti adu no ‘Apay a nakasaksaknap ti kinaawan hustisia? Apay a matmatay ti rinibu nga inosente a tattao? Apay nga ipalpalubos ti Dios dayta? Apay? Apay? Apay?’

Napaut ken sipaprangka a nagsaritaan da tatang ken ti lakay dagita a saludsod. Bayat nga inukag ti lakay ti Bibliana iti agsasaruno a teksto, impakitana ken Tatang dagiti sungbat ti salsaludsod a nabayagen a mangburburibor kenkuana. Inlawlawagna a panggep ti Dios a pagpatinggaen amin a gubat iti intudingna a panawen ket ti daga agbalinto a napintas a paraiso.​—Salmo 46:9; Isaias 2:4; Apocalipsis 21:3, 4.

Nagdardaras ni Tatang a nagawid ket kinunana: “Agasenyo? Kalpasan ti naminsan a pannakisaritak kadagiti Saksi ni Jehova, naluktan dagiti matak! Nasarakakon ti kinapudno!” Kinuna ni Tatang a nupay regular a makimismisa iti Simbaan dagiti Katoliko, pulos a saan a nasungbatan dagiti papadi ti salsaludsodna. Isu a rinugianen ni Tatang nga inadal ti Biblia, ket isut’ kinadua ni nanangko. Rinugianda metten a sinuruan ti tallo nga annakda​—ni manangko a dua laeng idi ti tawenna, ken dagiti mamanongko nga agtawen iti 7 ken 11. Di nagbayag, nakaro ti panangdadael ti maysa a bomba iti pagtaenganda. Maymaysa a siled ti nabati a pagyananda.

Nagtaud ni Nanang iti dakkel a pamilia a buklen ti innem a kakabsat a babbai ken maysa a kabsat a lalaki. Maysa ni tatangna kadagiti kabaknangan iti lugar, ket impatpategna ti autoridad ken saadna. Isu nga idi damo, binusor dagiti kabagianmi ti kabarbaro a relihion ti pamiliami. Nupay kasta, idi agangay, insardengen ti adu kadagitoy a bumusbusor dagiti di nainkasuratan ken narelihiosuan nga aramid, kas ti panagusarda kadagiti imahen, ket nakikaduada kadagiti dadakkelko iti pudno a panagdaydayaw.

Sipapanayag a sinugsogan ti papadi dagiti tattao tapno busorenda dagiti Saksi. Kas resultana, binuong dagiti lokal a residente dagiti tawa ti dadakkelko sada binutbuteng ida. Iti laksid daytoy, intultuloy dagiti dadakkelko ti nakipagadal iti Biblia. Isu nga idi naipasngayakon idi 1947, agdaydayawen ti pamiliami ken Jehova iti espiritu ken kinapudno.​—Juan 4:24.

Naidestiero

Pulos a diak malipatan dagiti oras daydi agsapa ti Abril 8, 1951, nupay uppat la ti tawenko idi. Simrek iti balaymi dagiti soldado a tugotda dagiti asoda. Nangipakitada iti mangideporta a bilin sada nagsukisok. Nagtakder iti ridaw dagiti nakamasinggan a soldado ken dagiti aso, ket nagtugaw dagiti nakauniporme a soldado iti lamisaanmi a naguray kadakami bayat a dinardarasmi ti nagrubbuat iti dua nga oras nga intudingda kadakami. Diak idi maawatan ti mapaspasamak, isu a nagsangitak.

Imbilinda kadagiti dadakkelko a pirmaanda ti maysa a dokumento a mangibagbaga a saandan a Saksi ni Jehova ket pulos a didan makinaig kadakuada. No agpirmada, agtalinaedda iti pagtaenganda ken iti nakayanakanda nga ili. Ngem sititibker a kinuna ni Tatang: “Agtalekak a sadinoman ti pangipananyo kadakami, ti Diosmi a ni Jehova ket addanto kadakami.”

“Panunotem ti pamiliam, dagiti annakmo,” impakpakaasi ti opisial. “Ngamin, saan a pagayuyangan ti pakaipananyo. Ipandakayo idiay adayo nga amianan, a sadiay kanayon nga agyelo ket agpagnapagna dagiti polar bear kadagiti kalsada.”

Idi a tiempo, karkarna ken misterioso a sao ti “Siberia” para iti siasinoman. Ngem napigpigsa ti pammati ken ti napalaus a panagayat ken Jehova ngem iti panagbuteng iti di ammo a lugar. Naikarison dagiti gargaretmi, ket impandakami iti siudad sadakam inlugan iti bagon, a kadua ti 20 agingga iti 30 pay a pamilia. Ket rinugianmin ti biahemi a nagturong iti taiga, wenno let-ang ti Siberia.

Kadagiti estasion ti tren iti igid ti dalan, nasabatmi ti dadduma pay a tren a nakailuganan dagiti maidestiero, ket nakitami dagiti karatula a nakabitin kadagiti tren: “Nakalugan Ditoy Dagiti Saksi ni Jehova.” Naisangsangayan daytoy a pammaneknek, tangay iti daytoy a pamay-an, adu ti nakaammo a rinibu a Saksi ken dagiti pamiliada ti naipan iti nadumaduma a lugar iti amianan ken adayo a daya.

Mapaneknekan unay daytoy a panangummong ken panangidestiero kadagiti Saksi ni Jehova idi Abril 1951. Nagsurat ni historiador Walter Kolarz maipapan iti dayta iti librona a Religion in the Soviet Union: “Daytoy ket saan a panagpatingga ‘dagiti Saksi’ iti Russia, no di ket ti pangrugian laeng ti kabarbaro a kapitulo ti trabahoda a panangkomberte. Inkagumaanda pay ketdi nga inranud ti pammatida idi nagsardengda kadagiti estasion iti dalanda nga agturong iti pakaidestieruanda. Iti panangideportada kadakuada, lalo laeng nga insaknap ti Gobierno ti Soviet ti pammatida. Manipud iti pannakaiputputongda kadagiti purokda, naipan ‘dagiti Saksi’ iti nalawlawa a lubong, uray no nakabutbuteng daytoy a lubong ti pannakaibalud ken pannakatagabo kadagiti kampo.”

Napagasatan ti pamiliak, tangay napalubosankami a mangitugot iti taraon​—arina, mais, ken bukbukel. Napalubosan pay ketdi ni lolok nga agparti iti baboy, ket daytat’ pinagtaraonmi ken dagiti dadduma pay a Saksi. Iti dalanmi, mangngeg manipud kadagiti tren dagiti naimpusuan a panagkantami. Pinabilegnakami ni Jehova nga agibtur.​—Proverbio 18:10.

Binallasiwmi ti Russia iti dandani tallo a lawas ket kamaudiananna, simmangpetkami iti nalamiis, naiputputong, nagadayo a Siberia. Impandakami iti estasion ti Toreya iti rehion ti Chunsk iti distrito ti Irkutsk. Manipud sadiay, impandakami iti nasulinek a paset ti taiga agingga iti bassit a purok, a dineskribir dagiti dokumentomi kas ti “permanente a pagindegan[mi].” Immanay dagiti gargaret ti 15 a pamilia iti maysa a pasagad, ket ginuyod dayta ti maysa a traktora iti kapitakan ti primavera. Agarup 20 a pamilia ti napagnaed kadagiti baraks, a buklen dagiti koridor nga awanan dibision. Nasaksakbay a pinakdaaran dagiti autoridad dagiti umili a nakaam-amak a tattao dagiti Saksi ni Jehova. Isu nga idi damo, kabutengdakami dagiti tattao ket dida pinadas ti makiam-ammo a naimbag kadakami.

Panagtrabaho iti Nakaidestieruanmi

Dagiti Saksi ni Jehova ti para pukan iti kayo, iti sidong ti karirigatan a kasasaad. Manomano amin a trabaho​—panagragadi kadagiti troso, panagputed, panangikarga kadagitoy kadagiti guyoden kabalio a kareson ket, kalpasanna, panangikarga kadagitoy iti tren. Kimmaro ti kasasaad gapu iti pinangen a sepsep nga imposible a liklikan. Nakarot’ sinagaba ni tatangko. Limteg a naan-anay ti bagina, ket sipapasnek nga inkararagna ken Jehova a tulonganna nga agibtur. Iti laksid dagiti rigat, nagtalinaed a nabileg ti pammati ti kaaduan kadagiti Saksi ni Jehova.

Di nagbayag, impandakami iti siudad ti Irkutsk. Nagnaed ti pamiliami iti dati a kampo a pagbaludan ken nagtrabahokami iti paktoria ti ladrilio. Direkta ken manomano a maaon dagiti ladrilio manipud iti dadakkel, napudot nga urno, ket kanayon a napaadu ti kota, isu nga uray dagiti ubbing ket kasapulan a tumulong kadagiti dadakkelda tapno maabutda ti kota. Naipalagip kadakami ti pannakatagabo idi dagiti Israelita idiay kadaanan nga Egipto.​—Exodo 5:9-16.

Bimmatad a nagagaget ken mapagpiaran dagiti Saksi, saan a “kabusor ti umili,” a kas iti pammardaya. Napaliiwda nga awan ti uray maysa a Saksi a nanginsulto kadagiti autoridad, wenno nangsupring kadagiti desision dagiti agtuturay. Idi agangay, adu ti nangapresiar iti pammatida.

Ti Naespirituan a Biagmi

Nupay namin-adu a nasukisok dagiti Saksi​—sakbay a naidestieroda, bayat nga agturturongda iti pakaidestieruanda, ken kadagiti lugar a nakaidestieruanda​—nairemedio dagiti adu ti nangilemmeng kadagiti magasin a Pagwanawanan ken uray dagiti Biblia. Idi agangay, nakopia dagitoy babaen ti ima ken dadduma pay a pamay-an. Regular a naangay dagiti Nakristianuan a gimong kadagiti baraks. No umay ti komandante iti baraks ket masarakanna nga agkankanta ti maysa a grupomi, ibilinna a sumardengkami. Agsardengkami no kua. Ngem no mapanen iti sumaganad a baraks, agkantakami manen. Didakami napasardeng.

Saan met a pulos a nagsardeng ti panangasabami. Kasarita dagiti Saksi dagiti amin a tattao iti amin a lugar. Masansan idi nga estoriaen dagiti manongko ken dadakkelko kaniak no kasanoda a nairanud dagiti kinapudno ti Biblia kadagiti sabsabali. Gapu itoy, in-inut a rimmusing ti kinapudno ti Biblia iti puso dagiti napasnek a tattao. Isu nga idi rugrugi ti dekada 1950, nairakurak ti Pagarian ni Jehova iti uneg ken aglawlaw ti Irkutsk.

Idi damo, naibilang dagiti Saksi kas napolitikaan a kabusor, ngem idi agangay, opisialen a nabigbig a naan-anay a narelihiosuan ti organisasionmi. Nupay kasta, pinanggep dagiti autoridad a pasardengen ti trabahomi. Isu nga adalenmi ti Biblia iti babassit a grupo a buklen ti dua wenno tallo a pamilia tapno didakam maduktalan. Adda naannad a panagsukisok a napasamak idi agsapa unay ti maysa a bigat ti Pebrero 1952. Kalpasanna, naarestar ti sangapulo a Saksi, ket naipan ti dadduma kadakami iti nadumaduma a lugar. Naipan ti pamiliami iti purok ti Iskra, nga addaan populasion nga agarup sangagasut a tattao ken 30 a kilometro manipud siudad ti Irkutsk.

Panagibtur Bayat a Nagbalbaliw Dagiti Kasasaad

Di ninamnama a kinamanagpadagus ti impakita ti administrasion ti purok kadakami. Nanumo ken mannakigayyem dagiti umili​—rimmuar pay dagiti sumagmamano manipud balbalayda tapno tulongandakami. Ti pamiliami ti maikatlo a naikabil iti isu met la a bassit a siled a mapattapatta a 17 a metro kuadrado. Dagiti laeng pagsaingan ti silawmi.

Adda eleksion kabigatanna. Imbagan dagiti dadakkelko a nalpasen nga imbutosda ti Pagarian ti Dios, a siempre, saan idi a maawatan dagiti tattao. Isu nga agmalmalem a naarestar dagiti adulto a miembro ti pamiliak. Kalpasanna, sumagmamano a tattao ti nagdamag maipapan iti patpatienda, ket nangipaay daytoy iti nasayaat a gundaway para iti pamiliak tapno mairanudda ti Pagarian ti Dios kas ti kakaisuna a namnama ti sangatauan.

Kabayatan ti uppat a tawen a panagnaedmi iti purok ti Iskra, awan dadduma pay a Saksi iti kabangibang a mabalin a pakitimpuyoganmi. Tapno makapanawkami iti purok, masapul a mangalakami iti espesial a permiso manipud iti komandante, ket manmano nga impaayna dayta, tangay ti kangrunaan a panggep ti pannakaideportami ket tapno maiputongdakami manipud iti dadduma pay a tattao. Ngem kanayon nga inkagumaan dagiti Saksi a makapagsasaritada ken pagririnnanudanda ti aniaman a kabarbaro a naespirituan a taraon a nagun-odanda.

Kalpasan ti ipapatay ni Stalin idi 1953, napaababa iti 10 a tawen ti 25 a tawen a sentensia dagiti amin a naibalud a Saksi. Saanen a kasapulan ti espesial a dokumento dagidiay adda idiay Siberia tapno makaakarda. Nupay kasta, nangrugin a nagsukisok dagiti autoridad ken inarestarda dagiti Saksi a nasukalanda nga addaan iti Biblia wenno literatura ti Biblia. Nabangon dagiti espesial a kampo para kadagiti Saksi, ket 400 a kakabsat a lallaki ken 200 a kakabsat a babbai ti naibalud kadagitoy a disso iti aglawlaw ti Irkutsk.

Ti damag ti pannakaidadanesmi ditoy Soviet Union ket nakadanon kadagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong. Isu nga iti nagbaetan ti ngalay ti 1956 ken ti Pebrero 1957, naadaptar ti maysa a petision para kadakami iti 199 a kombension distrito a naangay iti amin a paset ti lubong. Inanamongan ti agdagup 462,936 a timmabuno ti petision a naiturong iti premier idi ti Soviet a ni Nikolay A. Bulganin. Karaman kadagiti dadduma pay a banag, kiniddaw ti petision a mawayawayaankamin ken “maautorisaran[kamin] nga umawat ken mangipablaak iti magasin a Pagwanawanan iti Ruso, Ukranio, ken dadduma pay a lenguahe a kasapulan, agraman ti dadduma pay a naibasar Biblia a publikasion nga us-usaren dagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong.”

Kabayatanna, ti pamiliami ket naipan iti nasulinek a purok ti Khudyakovo, agarup 20 a kilometro manipud Irkutsk. Pito a tawen a nagnaedkami sadiay. Idi 1960, napan ni manongko a Fyodor idiay Irkutsk, ket iti simmaganad a tawen, nagkasar ti maysa pay a manongko ket immakar metten ni manangko. Kalpasanna, naarestar ken naibalud ni Fyodor idi 1962 gapu iti panangasabana.

Ti Naespirituan nga Irarang-ayko

Manipud iti purokmi a Khudyakovo, daytat’ agarup 20 a kilometro a pagnaen wenno bisikletaen tapno makatimpuyogmi dagiti sabsabali para iti panagadal iti Biblia. Isu a pinadasmi ti umakar idiay Irkutsk tapno as-asidegkami kadagiti dadduma pay a Saksi. Nupay kasta, saan a kayat ti panguluen iti lugar a pagnanaedanmi nga umakarmi, ket impamusposanna a malapdan dayta. Ngem kalpasan ti sumagmamano a panawen, simmayaat bassit ti panangtrato daytoy a lalaki kadakami, ket nakaakarkami met laeng iti purok ti Pivovarikha, agarup sangapulo a kilometro manipud Irkutsk. Adda kongregasion dagiti Saksi ni Jehova sadiay, isu a para kaniak, nangrugin ti kabarbaro a biag. Idiay Pivovarikha, addada naorganisar a grupo ti Panagadal iti Libro ti Kongregasion ken kakabsat a lallaki a nangaywan kadagiti naespirituan nga aktibidad. Anian a ragsakko!

Iti daytoy a tiempo, tagipatgek unayen ti kinapudno ti Biblia, ket kayatkon ti agpabautisar. Agosto 1965 idi natungpal ti arapaapko ket nabautisaranak iti bassit nga Olkhe River, a nagbautisaran ti adu a kabarbaro a Saksi kabayatan dayta a tiempo. Iti ordinario a managpaliiw, kas man la agpipiknik ken aglalangoykami laeng iti karayan. Di nagbayag, naawatkon ti kaunaan nga annongko kas manangaywan iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro. Ket idi Nobiembre 1965, ad-adda pay a rimmagsakkami idi nawayawayaanen ni Fyodor manipud pagbaludan.

No Kasano a Rimmang-ay ti Trabaho

Naummong amin a naidestiero idi 1965, ket naipakaammo nga addan kalinteganmi nga umakar iti sadinoman a kayatmi, a namagpatingga iti “permanente a pagindegan[mi].” Mailadawanyo kadi ti kasta unay a ragsakmi? Nupay adu kadakami ti immakar iti dadduma a paset ti pagilian, inkeddeng dagiti dadduma ti agbati iti lugar a nangbendisionan ken nangsuportaran ni Jehova kadakami iti naespirituan nga irarang-ay ken trabahomi. Adu kadagitoy ti nakapadakkelen iti annak, appoko, ken appoko iti tumeng idiay Siberia, nga idi agangay, napaneknekan a saan gayam a nakaam-amak a lugar.

Idi 1967, naam-ammok ni Maria, maysa a balasang a naidestiero met ti pamiliana idiay Siberia manipud Ukraine. Idi ubbingkami pay agpadpadakami a nagnaed iti purok ti Ukraine a Vilshanitsa. Nagkasarkami idi 1968, ket idi agangay, naparaburankami iti baro a ni Yaroslav, ket kalpasanna, iti maysa a balasang, ni Oksana.

Intultuloymi nga inusar dagiti pumpon ken kasar tapno makapagtataripnong ti adu para iti naespirituan a panagtitimpuyog. Inusarmi met dagitoy nga okasion a mangilawlawag kadagiti kinapudno ti Biblia kadagiti dumar-ay a di-Saksi a kabagian ken gagayyem. Masansan a tabunuan dagiti security officer dagitoy a taripnong, a sipapanayag a nangikasabaanmi iti isursuro ti Biblia a namnama ti panagungar wenno maipapan iti urnos ni Jehova a panagasawa ken dagiti masanguanan a bendision iti baro a lubongna.

Naminsan, idi malmalpasakon nga agpalawag iti maysa a pumpon, adda nagsardeng a kotse, nalukatan dagiti ridaw, ket rimmuar ti maysa kadagiti lallaki iti uneg ti kotse ket imbilinna nga agluganak. Diak nagbuteng. Ngamin, saankami met a kriminal, manamatikami laeng iti Dios. Nupay kasta, adda idi iti bulsak ti report iti panangasaba dagiti kakongregasionak. Mabalin a daytoy ti pakaarestarak. Isu a kiniddawko nga ikkak la ni baketko iti kuarta, sakbay a kumuyogak kadakuada. Gapu iti dayta, iti mismo nga imatangda, sikakalmado nga inyawatko ken baketko ti pitakak agraman dagiti report ti kongregasion.

Idi rugrugi ti 1974, rinugianmin ken ni Maria ti nalimed a panangisagana kadagiti literatura ti Biblia iti pagtaenganmi. Tangay adda ubing pay nga anakmi, adalemen ti rabii no aramidenmi daytoy tapno dina maammuan dayta. Nupay kasta, tangay nausioso, agintuturog sa agsirip tapno makitana ti ar-aramidenmi. Kinunana idi agangay: “Ammok no siasino ti agar-aramid kadagiti magasin maipapan iti Dios.” Medio nabutngankami, ngem kanayon nga inkararagmi ken Jehova a salaknibanna ti pamiliami iti daytoy napateg a trabaho.

Idi agangay, simmayaat ti panangtrato dagiti autoridad kadagiti Saksi ni Jehova, isu a nagplanokami a mangangay iti dakkel a panagtataripnong idiay Mir arts and leisure center iti siudad ti Usol’ye-Sibirskoye. Impasiguradomi kadagiti opisial ti siudad a panagadal iti Biblia ken Nakristianuan a panagtitimpuyog laeng ti panggep dagiti gimongmi. Nasurok a 700 ti nagtataripnong idi Enero 1990, a nangpunno iti hall ken nangatrakar unay iti atension ti publiko.

Kalpasan ti gimong, dinamag ti reporter, “Kaanoyo a sinanay dagiti annakyo?” Isut’ nasdaaw, agraman ti dadduma pay a sangaili, ta nagtugaw dagiti ubbing a siaatentibo iti uppat nga oras iti daytoy damdamo a miting publiko. Di nagbayag, adda naipablaak a nagsayaat nga artikulo maipapan kadagiti Saksi ni Jehova iti lokal a periodiko. Kinunana: “Pudno nga adda masursuro ti maysa kadagiti [Saksi ni Jehova].”

Panagrag-o iti Dakkel nga Irarang-ay

Adda pito a kombensionmi iti Soviet Union idi 1991 a tinabunuan ti 74,252. Idi agangay, kalpasan a nagindependiente dagiti dati a republika ti Soviet Union, nakaawatak iti pannakatuding manipud iti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova a mapanak idiay Moscow. Sadiay a dinamagda no mabalin a palawaek ti pannakiramanko iti trabaho ti Pagarian. Kasado idin ni Yaroslav ken adda bukodnan a balasang sa tin-edyer metten ni Oksana. Isu nga idi 1993, rinugianmi ken ni Maria ti amin-tiempo a ministeriomi idiay Moscow. Iti dayta met la a tawen, nadutokanak kas coordinator ti Sentro Administratibo para iti Narelihiosuan nga Organisasion Dagiti Saksi ni Jehova iti Rehion ti Russia.

Kadagitoy nga aldaw, agnanaed ken agtartrabahakomi ken ni Maria iti kabarbaro a pasilidad ti sanga a masarakan iti ruar ti St. Petersburg. Ibilangko a dayaw ti pannakikaduak kadagiti dadduma pay a matalek a kakabsat a mangaywan iti napartak nga iyaadu dagiti manangiwaragawag iti Pagarian ditoy Russia. Addan nasurok a 260,000 a Saksi kadagiti dati a republika ti Soviet Union, nasurok a 100,000 idiay laeng Russia!

Masansan a malagipmi ken ni Maria dagiti patpatgenmi a kabagian ken gagayyem nga agtultuloy a matalek iti panagserbida iti Pagarian idiay Siberia, ti lugar a nagbalin a patpatgenmi a pagtaengan. Kadagitoy nga aldaw, regular a maangay sadiay ti dadakkel a kombension, ket 2,000 a Saksi ti aktibo iti uneg ken aglawlaw ti Irkutsk. Talaga a matungtungpalen ti naipadto iti Isaias 60:22 iti dayta a paset ti lubong: “Ti bassit agbalinto a sangaribu, ket ti kabassitan maysa a napigsa a nasion.”

[Ladawan iti panid 20]

Kaduak ni tatangko, ti pamiliami, ken dagiti dadduma pay a naidestiero idiay Irkutsk idi 1959

[Ladawan iti panid 23]

Dagiti naidestiero nga ubbing idiay Iskra

[Ladawan iti panid 25]

Idi tawen a nagkasarkami

[Ladawan iti panid 25]

Dakam a dua ken ni Maria ita