UZOU AVỌ 11
‘Idhere Riẹ Kpobi Erọ Uvi-Oziẹ’
1, 2. (a) Didi okienyẹ ologbo Josẹf ọ ruẹ? (b) Ẹvẹ Jihova ọ rọ kpọ okienyẹ na vi?
A RẸ ruẹ obọ oziẹbro-okienyẹ riẹ hẹ. Upelẹ ọzae owowoma na o ru uvumọ oware thọ họ, ghele na a gele i rie fihọ uwou-odi fikinọ a bọwo riẹ ota nnọ ọ jẹ te gba aye jọ du. Rekọ onana họ oke ọsosuọ nọ a ro kienyẹ e he. Ikpe jọ nọ i kpemu, okenọ ọmoha ọnana, Josẹf, ọ jọ ikpe 17, inievo riẹ a vivi rie, tube je ti kpei dede. A zẹ riẹ kpohọ igbo evaọ orẹwho ofa. Evaọ obei ọ siọ ẹlẹliẹe aye olori riẹ. Aye na avọ omovuọ ọ tẹ ta ọrue nnọ ọmoha na ọ jẹ te gbae du, kọ ere ọ rọ ruọ uwou-odi. Uyoma gaga, uvumọ ohwo nọ ọ rẹ thothọ Josẹf ọ jariẹ hẹ.
Josẹf ọ ruẹ uye okienyẹ evaọ “ega”
2 Ghele na, Ọghẹnẹ nọ “ẹruoziẹ gbe ẹrẹreokie ọ rẹ were” na o je rri. (Olezi 33:5) Jihova ọ j’owọ re ọ kpọ okienyẹ na vi, ọ gbẹ edhere re a siobọno Josẹf. Tube vi ere dede, a te ti fi Josẹf—ọzae nọ a gbolo fihọ “ega” vẹre na—họ ọkwa ọ owha-iruo ulogbo gbe ọghọ nọ ọ rro thesiwa. (Emuhọ 40:15; 41:41-43; Olezi 105:17, 18) Evaọ ukuhọ riẹ, a fi Josẹf orre, ọ tẹ rehọ ọkwa okpehru riẹ ru ẹjiroro Ọghẹnẹ gba.—Emuhọ 45:5-8.
3. Fikieme u gbe gbunu hu inọ mai kpobi ma rẹ gwọlọ nọ a rọ edhere nọ o kiete yeri kugbe omai?
3 Ikuigbe itieye na i re duobọ te omai udu, ogbẹrọ ere? Ono evaọ usu mai na ọ re ruẹ oziẹbro-okienyẹ hayo ruẹ-uye okienyẹ no ẹdẹjọ họ? Evaọ uzẹme, o rẹ were omai kpobi re a rọ ababọ ọriẹwẹ yeri kugbe omai. Onana u re gbunu hu, keme Jihova ọ rehọ ekwakwa nọ i tho eriẹ fihọ omai oma, yọ uvi-ẹdhoguo yọ ovo jọ evaọ usu ekwakwa ilogbo riẹ. (Emuhọ 1:27) Re ma riẹ Jihova ziezi, o gwọlọ nọ ma re wo otoriẹ uvi ẹdhoguo riẹ. Ma ve ti wo ovuhumuo kẹ idhere igbunu riẹ viere, oma o vẹ jẹ wọ omai re ma si kẹle iẹe viere.
Eme Họ Uvi-Ẹdhoguo?
4. No eriwo ohwo-akpọ ze, ẹvẹ a wo otoriẹ uvi-ẹdhoguo?
4 No eriwo ohwo-akpọ ze, uvi-ẹdhoguo họ re a fi uzi h’iruo ziezi. Obe na, Right and Reason—Ethics in Theory and Practice o ta nọ “uvi-ẹdhoguo u w’obọ kugbe uzi, owha-iruo, gbe ute, yọ u re bruoziẹ riẹ ababọ-ọriẹwẹ hayo lele epanọ ohwo o ru woma te.” Rekọ, uvi-ẹdhoguo Jihova o gwọlọ vi izi nọ ohwo o re fihọ iruo gheghe fikinọ o gba riẹ họ.
5, 6. (a) Eme họ otofa ibieme ẹvẹrẹ ọsosuọ nọ a fa “uvi-ẹdhoguo” na? (b) Eme u dhesẹ inọ Ọghẹnẹ o kiete?
5 Ma rẹ sai wo otoriẹ epanọ uvi-ẹdhoguo Jihova o kẹre je diwi te nọ ma te roro kpahe eme ẹvẹrẹ ọsosuọ nọ a ro kere Ebaibol na. Evaọ Ikereakere Hibru na, a rehọ igogo eme esa ro dhesẹ iẹe. Ẹme nọ a rẹ fa “uvi-ẹdhoguo” ẹsibuobu na a rẹ sae jẹ fae “oware nọ o gba.” (Emuhọ 18:25, NW ) Ẹsibuobu a rẹ fa eme ivẹ nọ i kiọkọ na “ẹrẹreokie.” Evaọ Ikereakere Griki Ileleikristi na, ubiẹme nọ a fa “ẹrẹreokie” na a re dhesẹ iẹe wọhọ “re a jọ gbagba hayo kiete.” Koyehọ, uvumọ ẹhẹriẹ o rrọ udevie ẹrẹreokie gbe uvi-ẹdhoguo ho.—Emọs 5:24.
6 Fikiere, nọ Ebaibol na ọ ta nọ Ọghẹnẹ o kiete, ọ be ta k’omai nnọ o re ru oware nọ o gba je woma gbe nnọ o re ru ere ẹsikpobi, ababọ ọriẹwẹ. (Ahwo Rom 2:11) Evaọ uzẹme, dazigbe nọ ọ rẹ rẹriẹ obọ. Elaihu ohwo ẹrọwọ na ọ ta nọ: “O rẹ bẹbẹ kẹ Ọghẹnẹ re o ru umuomu, otẹ jẹ bẹ kẹ Erumeru nọ o re ro ru oware othọthọ.” (Job 34:10) Evaọ uzẹme, o sae via ha re Jihova o “ru oware othọthọ.” Fikieme? Fiki obọdẹ ẹjiroro ivẹ jọ.
7, 8. (a) Fikieme Jihova o gbe ro ruthọ họ? (b) Eme ọ rẹ wọ Jihova re o kiẹrẹe je kiete evaọ iruẹru riẹ?
7 Orọ ọsosuọ, ọ rrọ ọrẹri. Wọhọ epanọ ma muẹrohọ evaọ Uzou avọ 3 na, Jihova ọ fo je kiete n’otọ duehru. Fikiere, ọ rẹ sai ru oware othọthọ họ. Roro oware nọ oyena u dhesẹ. Ẹfuọ Ọsẹ obọ odhiwu mai o k’omai ẹjiroro kpobi nọ ma re ro fievahọ inọ o re su emọ riẹ thọ vievie he. Jesu o wo evaifihọ otiọye na. Evaọ aso urere ọrọ uzuazọ otọakpọ riẹ, ọ lẹ nọ: “Ọsẹ ọrẹri, rehọ odẹ ra sẹro” ilele na. (Jọn 17:11) “Ọsẹ ọrẹri”—evaọ Ikereakere na Jihova ọvo a rehọ odẹ oyena se. Onana u fo, keme uvumọ ọsẹ ohwo-akpọ ọvuọvo ọ rrọ edhe Riẹ hẹ evaọ ẹfuọ. Jesu o wo ẹrọwọ ọvọvọ inọ ilele riẹ a rrọ ufuoma evaọ abọ Ọsẹ riẹ, ọnọ ọ rrọ fuafo riẹriẹriẹ jẹ kare emuemu kpobi na.—Matiu 23:9.
8 Orọ avivẹ, uyoyou ababọ-oriobọ o rrọ ẹkoma Ọghẹnẹ. Uyoyou utioye na o rẹ wọe dhesẹ ekiete evaọ eyerikugbe amọfa. Rekọ oziẹbro-okienyẹ evaọ oghẹrẹ riẹ kpobi—kugbe ohẹriẹ-uyẹ gbe ọriẹwẹ—i re wo owọ no uvo-uthe gbe oriobọ ze, eware nọ e rrọ abọdekọ uyoyou. Kpahe Ọghẹnẹ uyoyou na, Ebaibol na ọ k’omai imuẹro nọ: “ỌNOWO [na] o kiẹrẹe, o you eware nọ ikiẹrẹe.” (Olezi 11:7) Jihova ọ ta kpahe omariẹ nọ: “Mẹ ỌNOWO o you uvi-oziẹ.” (Aizaya 61:8) Kọ o gbẹ rrọ omosasọ re ma riẹ nọ o rẹ were Ọghẹnẹ re o ru oware nọ o gba je kiete?—Jerimaya 9:24.
Ohrọoriọ gbe Uvi-Ẹdhoguo Ogbagba Jihova
9-11. (a) Didi okugbe ọ rrọ udevie uvi-ẹdhoguo Jihova gbe ohrọoriọ riẹ? (b) Ẹvẹ uvi-ẹdhoguo Jihova gbe ohrọoriọ riẹ i ro dhesẹ oma via evaọ edhere nọ o ro yeri kugbe ahwo-akpọ uzioraha no?
9 Wọhọ epaọ ekwakwa ezi efa nọ o wo na, uvi-ẹdhoguo Jihova o rrọ gbagba, o kare uvumọ oware he. Nọ o je jiri Jihova, Mosis o kere nọ: “Utho na, iruo riẹ i kiete, keme idhere riẹ kpobi i re wowoma. Ọghẹnẹ ọtẹruo nọ ọ kare eyoma, nọ o re wowoma je kiete.” (Iziewariẹ 32:3, 4) Odhesẹvia uvi-ẹdhoguo Jihova kpobi o kare epe—ọ rẹ lọhọ obọ ga hrọ họ, ọ rẹ dhuaro ga hrọ họ.
10 Uvi-ẹdhoguo gbe ohrọoriọ Jihova i wo usu okpekpe. Olezi 116:5 o ta nọ: “ỌNOWO họ aruoriwo, gbe ẹrẹreokie [“kiete,” The New American Bible]; Ọghẹnẹ mai họ ọnọ o wo ohrọ ubuobu.” Ẹhẹ, Jihova o kiete jẹ vọ avọ ohrọ. Ekwakwa ivẹ na e wọso ohwohwo ho. Orọnikọ ọ rẹ rehọ ohrọ riẹ gbolo aro kẹ uvi-ẹdhoguo riẹ hẹ, epaọ ẹsenọ uvi-ẹdhoguo riẹ o te ga hrọ. Ukpoye, ọ rẹ rehọ ekwakwa ivẹ na ruiruo evaọ oke ovo na, tubọ evaọ oware ovona dede. Roro kpahe oriruo jọ.
11 Ahwo-akpọ kpobi a reuku uzioraha, fikiere a rẹ hwosa uzioraha—uwhu. (Ahwo Rom 5:12) Rekọ uwhu erahaizi o rẹ were Jihova ha. Ọ rrọ “Ọghẹnẹ nọ ọ thoma rọ kẹ erọvrẹ, ọ rọ aruoriwo gbe ohrọ.” (Nehemaya 9:17) Ghele na, fikinọ ọ rrọ ọrẹri, o re rri ababọ-ẹrẹreokie vo ho. Kọ ẹvẹ o re ro dhesẹ ohrọ kẹ ahwo-akpọ nọ a yẹ avọ uzioraha? Uyo na u dhesẹ oma via evaọ uzẹme jọ nọ o mae ghare kpobi evaọ Ẹme Ọghẹnẹ: ọruẹrẹfihotọ Jihova ọrọ ẹtanigbo kẹ esiwo ahwo-akpọ. Evaọ Uzou avọ 14, ma ti wuhrẹ viere kpahe ọruẹrẹfihotọ oyoyou ọnana. O kiẹrẹe jẹ vọ avọ ohrọ. Ẹkwoma riẹ, Jihova ọ rẹ sae re ohrọ erahaizi nọ i kurẹriẹ yọ eva oke ovona o bi kru uvi-ẹdhoguo ọgbagba riẹ.—Ahwo Rom 3:21-26.
Uvi-Ẹdhoguo Jihova O rẹ Sasa Oma
12, 13. (a) Fikieme uvi-ẹdhoguo Jihova u je si omai bru ei? (b) Ẹvẹ Devidi o ro ku ẹme na họ kpahe uvi-ẹdhoguo Jihova, kọ ẹvẹ onana o sae rọ sasa omai oma?
12 Uvi-ẹdhoguo Jihova o rọ okwakwa nọ o kare ọdawẹ nọ u re l’omai noi oma ha, rekọ obọdẹ okwakwa nọ u re si omai bru ei. Ebaibol na o dhesẹ epanọ uvi-ẹdhoguo Jihova, hayo ẹrẹreokie riẹ, ọ vọ avọ ohrọ te. Joma t’ẹme kpahe idhere jọ nọ e rẹ kẹ omosasọ nọ Jihova o bi ro dhesẹ uvi-ẹdhoguo riẹ.
13 Uvi-ẹdhoguo ọgbagba Jihova o rẹ wọe dhesẹ evaifihọ gbe omarokpotọ kẹ idibo riẹ. Devidi ọso-ilezi na ọ ruẹ abọ uvi-ẹdhoguo Jihova ọnana. No eware nọ e via kẹe ze gbe ewuhrẹ riẹ ọrọ idhere Ọghẹnẹ, ẹvẹ Devidi o ro ku ẹme na họ? O whowho nọ: “ỌNOWO o you oziẹokiẹrẹe; ọ rẹ se erezi riẹ hẹ. Ọ rẹ sẹro okiẹrẹe na bẹdẹ.” (Olezi 37:28) Ẹvẹ onana o rrọ imuẹro omosasọ te! Ọghẹnẹ mai o ti kiemu ku enọ e roma kpotọ kẹe he makọ evaọ ubroke dede. Fikiere ma rẹ sai wo evaifihọ kpahe usu gbe ẹruọsa oyoyou riẹ. Uvi-ẹdhoguo riẹ o kẹ imuẹro onana!—Itẹ 2:7, 8.
14. Ẹvẹ ọdawẹ Jihova kẹ enọ i wo ohwo ho o ro dhesẹ oma via evaọ Uzi nọ ọ rọ kẹ Izrẹl?
14 Uvi-ẹdhoguo Ọghẹnẹ u re roro kpahe ẹgwọlọ enọ akpọ ọ be lahiẹ. Ọdawẹ Jihova kẹ enọ akpọ ọ be bẹ o dhesẹ oma via evaọ Uzi nọ ọ rọ kẹ Izrẹl. Wọhọ oriruo, Uzi na o kẹ obọdẹ ọruẹrẹfihotọ re a ruẹ nọ a rẹrote emọ nọ i wo esẹ gbe ini hi gbe eyae-uku ziezi. (Iziewariẹ 24:17-21) Fikinọ o vuhu epanọ uzuazọ o rẹ ga te kẹ iviuwou itieye na, Jihova omariẹ o te zihe ruọ ọsẹ ọ Obruoziẹ gbe Ọthothọ rai, ọnọ “o re bru uvi oziẹ kẹ enọ i wo esẹ hẹ gbe eyae-ukuotọ.” (Iziewariẹ 10:18; Olezi 68:5) Jihova ọ vẹvẹ emọ Izrẹl unu nọ a tẹ lahiẹ eyae gbe emọ nọ i wo ohwo ho, ọ te kezọ kẹ oviẹ ahwo otiọye na. Ọ ta nọ: “Eva e vẹ te dha omẹ gaga.” (Ọnyano 22:22-24) Dede nọ evedha e rrọ usu ekwakwa obọdẹ Jihova ha, eva e rẹ dhae gbagba ọ tẹ ruẹ ẹdhoguo-okienyẹ nọ a keke aro fihọ gu, maero otẹrọnọ enọ a kienyẹ na yọ imiwhrori gbe enọ i wo ohwo ho.—Olezi 103:6.
15, 16. Eme họ odhesẹvia nọ ọ mai ghine gbunu ọrọ ababọ-ọriẹwẹ Jihova?
15 Jihova ọ tẹ jẹ k’omai imuẹro inọ “ọ kare ọriẹwẹ avọ udioriọ.” (Iziewariẹ 10:17) Wo ohẹriẹ no ahwo-akpọ buobu nọ a wo ogaga gbe udu, efe gbe eriwo okafe i re kpomahọ Jihova ha. O thabọ gaga no ọriẹwẹ. Roro kpahe uvi odhesẹvia jọ ọrọ ababọ-ọriẹwẹ Jihova. Uvẹ nọ a rẹ rọ jọ uvi egegagọ riẹ, avọ irẹro uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, o rọ kẹ umutho ahwo nọ a kparo ọvo ho. Ukpoye, “evaọ korẹwho korẹwho ọnọ ọ jarae dhẹe o je ru onọ ukiẹrẹe ọ rẹ rehọ iẹe.” (Iruẹru 10:34, 35) Irẹro igbunu nana i rovie fihọ kẹ ahwo kpobi makọ edikihẹ uyerakpọ rai, ekọlọ ovioma rai, hayo orẹwho nọ a be rria kpobi. Kọ uvi-ẹdhoguo u re woma viere?
16 Abọ ọfa jọ ọrọ uvi-ẹdhoguo ọgbagba Jihova ọ riẹ nọ o fo eroro kpahe gbe adhẹẹ mai: oghẹrẹ nọ o re yeri kugbe enọ e raha itee ikiẹrẹe riẹ.
Ọ rẹ Siọ Uye ba Ẹkẹ Hẹ
17. Dhesẹ epanọ ọriẹwẹ nọ ọ rrọ akpọ na ọ gbẹ be raha uvi-ẹdhoguo Jihova ha.
17 Ahwo jọ a rẹ sai roro nọ: ‘Nọ Jihova o re rri emuemu karabe he na, kọ eme ma rẹ ta kpahe uye-oruẹ gbe iruemu etọtọ nọ e vọ akpọ inẹnẹ na?’ Ọriẹwẹ otiọye na ọ rẹ raha uvi-ẹdhoguo Jihova ha. Ẹdhoguo-okienyẹ buobu nọ ọ rrọ akpọ omuomu nana ọ rrọ fiki uzioraha nọ ahwo-akpọ a reuku riẹ mi Adamu. Evaọ akpọ nọ ahwo-akpọ sebaẹgba a jọ salọ edhere uzioraha obọ rai, ẹdhoguo-okienyẹ ọ dafia—rekọ ọ te jọ bẹdẹ bẹdẹ hẹ.—Iziewariẹ 32:5.
18, 19. Eme u dhesẹ inọ Jihova ọ te kuvẹ kẹ enọ i bi keke aro fihọ raha izi ikiẹrẹe riẹ bẹdẹ bẹdẹ hẹ?
18 Dede nọ Jihova o re dhesẹ ohrọoriọ ulogbo kẹ enọ e be rọ udu rai kpobi si kẹle iẹe, ọ te kuvẹ kẹ uyero nọ o be wha ekela se odẹ ofuafo riẹ bẹdẹ bẹdẹ hẹ. (Olezi 74:10, 22, 23) Ọghẹnẹ uvi-ẹdhoguo na ọ rrọ ohwo nọ a re ro se ẹkoko ho; o re ruru erahaizi no ẹdhoguo obrukpe nọ uruemu rai o gwọlọ họ. Jihova yọ “Ọghẹnẹ nọ ọ vọ avọ ohrọ gbe aruoriwo, ọ rẹ kaki muofu hu, o wo uyoyou nọ o rẹ rẹriẹ hẹ gbe ọtẹruo, . . . yọ dede o re voro imuemu no ho.” (Ọnyano 34:6, 7) Rọwo kugbe eme nana, ẹsejọ Jihova ọ rẹ ruẹ nọ u fo re ọ rehọ uye kẹ enọ i keke aro fihọ raha izi ikiẹrẹe riẹ.
19 Wọhọ oriruo, roro kpahe epanọ Ọghẹnẹ o ro yeri kugbe Izrẹl anwae. Makọ okenọ a wohọ Ẹkwotọ Eyaa na no dede, emọ Izrẹl a kie ruọ ẹdhọgọ unuẹse buobu. Dede nọ idhere ogbekuo rai i je ru “eva dha” Jihova, ọ nwani kiemu ku ai ẹsiẹsiẹe he. (Olezi 78:38-41) Ukpoye, avọ ohrọ ọ kẹ rai uvẹ nọ a re ro nwene idhere rai. Ọ lẹ nọ: “Uwhu oruumuomu o rẹ were omẹ hẹ, rekọ nọ oruumuomu na o kurẹriẹ no umuomu riẹ re ọ zọ; kurẹriẹ, kurẹriẹ no edhere umuomu ra; [kọ] fikieme wha je whuẹ, O whai orua Izrẹl[?]” (Izikiẹl 33:11) Fikinọ o rri uzuazọ ghaghae, Jihova o vi eruẹaro riẹ unuẹse buobu re emọ Izrẹl a ruẹse kuomarẹriẹ no idhere iyoma rai. Rekọ ahwo na a se nọ a rẹ gaviezọ je kurẹriẹ. Uwhremu na, fiki odẹ ofuafo riẹ gbe oware nọ u dikihẹ kẹ, Jihova ọ tẹ rehọ ae họ obọ ewegrẹ rai.—Nehemaya 9:26-30.
20. (a) Eme oyerikugbe Jihova kugbe Izrẹl o wuhrẹ omai kpahe iẹe? (b) Fikieme okpohrokpo ọ jẹ rrọ oka nọ u fo uvi-ẹdhoguo Jihova?
20 Oghẹrẹ nọ Jihova o yeri kugbe Izrẹl u wuhrẹ omai eware buobu kpahe iẹe. Ma wuhrẹ nọ ibiaro efiọfiọ riẹ i bi muẹrohọ emuemu gbe nnọ eware nọ ọ be ruẹ e be dae gaga. (Itẹ 15:3) O tẹ jẹ rrọ oware omosasọ re ma riẹ nọ ọ rẹ gwọlọ dhesẹ ohrọoriọ nọ ọ tẹ ruẹ nọ u fo. Fibae, ma wuhrẹ nọ o re bru okpakpa kpahe uvi-ẹdhoguo riẹ hẹ. Fiki odiri gbe uye-oruẹ-krẹkri Jihova, ahwo buobu a ku rie họ thọthọ no inọ o ti brukpe irumuomu na ha. Rekọ oyena ọrue, keme oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ o ro yeri kugbe Izrẹl u wuhrẹ omai inọ odiri Ọghẹnẹ o wo umuo. Jihova ọ rehọ ẹrẹreokie zaro ho. Wo ohẹriẹ no ahwo-akpọ, enọ ozọ edhesẹ uvi-ẹdhoguo u re mu, ọ kare udu nọ o re ro dikihẹ kẹ oware nọ u kiehọ họ. Nwani fo, a rehọ okpohrokpo, onọ u dikihẹ kẹ ẹruọga uvi-ẹdhoguo, ro dhesẹ oria ẹrria Ọghẹnẹ gbe agbara-uvie riẹ.a (Izikiẹl 1:10; Eviavia 4:7) Fikiere o rẹ sai mu omai ẹro nọ o ti ru eyaa riẹ gba re o si ẹdhoguo-okienyẹ no otọakpọ nana no. Uzẹme, a rẹ sai dhesẹ edhere ẹdhoguo riẹ enẹ: obọ u kru ga nọ o tẹ gwọlọ ere, ohrọ nọ o tẹ lọhọ.—2 Pita 3:9.
Esikẹle Ọghẹnẹ Uvi-Ẹdhoguo Na
21. Ma te roro didi kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o re ro dhesẹ uvi-ẹdhoguo, ẹvẹ ma re rri rie, kọ fikieme?
21 Ma te roro didi kpahe epanọ Jihova o re ro dhesẹ uvi-ẹdhoguo, ma re rri rie wọhọ oguẹdhọ nọ ọ kare ọdawẹ hẹ, ọrọ evega nọ ọ rẹ hẹrẹ re o bruoziẹ kpe irumuomu ọvo. Ukpoye, ma re rri rie wọhọ Ọsẹ nọ ọ rrọ yoyou rekiyọ ọ rẹ yọrọ edikihẹ riẹ, ọnọ o re yeri kugbe emọ riẹ evaọ edhere nọ ọ mai woma kpobi. Wọhọ Ọsẹ nọ o kiete, hayo kiẹrẹe, nọ Jihova ọ tẹ be dadamu edikihẹ riẹ kẹ oware nọ u kiehọ o re je dhesẹ ohrọ kẹ emọ otọakpọ riẹ, enọ e gwọlọ obufihọ gbe erọvrẹ riẹ.—Olezi 103:10, 13.
22. Fiki uvi-ẹdhoguo riẹ, didi irẹro Jihova o ru lọhọ k’omai no re ma wo, kọ fikieme o je bi yeri kugbe omai enẹ?
22 Ẹvẹ ma rẹ k’uyere te inọ uvi-ẹdhoguo Ọghẹnẹ u vi ebrukpe irumuomu ọvo! Fiki uvi-ẹdhoguo riẹ, Jihova o ru rie lọhọ k’omai no re ma ghine wo ẹruore ogbunu—uzuazọ ogbagba, onọ u re re he evaọ akpọ nọ “ẹrẹreokie ọ be ria.” (2 Pita 3:13) Ọghẹnẹ mai o bi yeri kugbe omai enẹ keme uvi-ẹdhoguo riẹ o rẹ gwọlọ siwi, orọnikọ ebrukpe he. Evaọ uzẹme, emamọ otoriẹ ọ uvi-ẹdhoguo Jihova u re si omai kẹle iẹe! Evaọ izou nọ e rrọ obaro na, ma te t’eme viere kpahe epanọ Jihova o bi ro dhesẹ okwakwa obọdẹ onana.
a O rrọ oware isiuru inọ, Jihova ọ rehọ oma riẹ dhesẹ okpohrokpo evaọ ẹwhaharo ẹdhoguo obrukpe kpahe Izrẹl nọ ọ kare ẹrọwọ na.—Jerimaya 25:38; Hosia 5:14.