Ava

Kọ whẹ yọ Osẹri Jihova nọ ọ roma mudhe jẹ họ-ame no? O tẹ rrọ ere, kiyọ oware oghaghae jọ who wo na, usu kugbe Ọghẹnẹ. Rekọ akpọ Setan gbe oma sebaẹgba mai o be gwọlọ raha usu oghaghae yena ku omai. Oleleikristi kpobi ọ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ nana. Fikiere, o gwọlọ nọ ma rẹ daoma re usu mai kugbe Jihova o jọ gaga ẹsikpobi. Ẹvẹ usu ra kugbe Jihova o kpekpe te? Kọ whọ gwọlọ ru usu ra kugbe Jihova ga vi epanọ o rrọ? Obe Jemis 4:8 nọ o rrọ oria ikere okpẹdẹ na o ta epanọ ma sai ro ru onana. Muẹrohọ nọ ẹme nana u kiekpahe imava. Nọ ma be daoma si kẹle Ọghẹnẹ na, ọyomariẹ o ve ti si kẹle omai re. Yọ usu mai kugbe Jihova u re dhe ẹgẹga nọ ma tẹ be hai ru onana ẹsikpobi. U ve ti ru nọ Jihova ọ rẹ rọ jọ ogbẹnyusu ọkpekpe mai. Ma ve ti wo ọkpọ imuẹro nọ Jesu o wo nọ ọ ta nọ: “Ọnọ o vi omẹ ze ọ ginẹ rrọ, yọ . . . Mẹ riẹ riẹ.”​—Jọn 7:​28, 29. w15 4/15 3:1, 2

Ma rehọ iẹe nọ a si omoni mai jọ nọ ma you gaga no ukoko. Whọ riẹ epanọ Ebaibol ọ ta nọ a re yerikugbe ohwo nọ a si no ukoko. (1 Kọr. 5:11; 2 Jọn 10) Ghele na, ẹsejọ o rẹ sae wọhọ nọ o rrọ bẹbẹ kẹ owhẹ re who ru lele uthubro Ebaibol na kpahe ẹme nana. Kọ whọ sai fievahọ nọ Ọsẹ obọ odhiwu ra ọ te kẹ owhẹ udu nọ who re ro lele ọtamuo ra kpahe uthubro Ebaibol nana? Kọ whọ be jọ uyero nana ruẹ uvẹ nọ who re ro ru usu ra kugbe Jihova ga vi epanọ o jọ vẹre? Kọ onana u dhesẹ nọ ma wo uyoyou ogaga kẹ imoni mai hi? Ijo. Rekọ u fo nọ uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova o rẹ mae ga. (Mat. 22:​37, 38) Onana o rọ rọkẹ ewoma imoni mai, makọ enọ e be gọ Jihova enẹna hayo enọ e be gọe he. Yọ otẹrọnọ owojẹ omoni ra jọ nọ a sino ukoko o be kẹ owhẹ uye gaga, lẹ se Jihova kpahe onana.​—Fil. 4:​6, 7. w15 4/15 4:​14, 16

Re iruo iwoma amọfa e kẹ omai evevọwẹ, re ma jẹ tubẹ rehọ ae seha dede u yoma ha. O gwọlọ nọ ma rẹ vuoma ha kpahe uviuwou nọ ma no ze, uruemu ẹwho mai, hayo okegbe nọ ma jọ whẹro. (Iruẹru 21:39) Evaọ abọdekọ riẹ, u wo oghẹrẹ omorro jọ nọ o rẹ sae raha usu mai kugbe amọfa gbe usu nọ ma wo kugbe Jihova. Omorro utioye o rẹ sai ru omai dheva hayo veghe uzou nọ a tẹ kẹ omai ohrẹ viukpenọ ma rẹ jẹ ohrẹ na rehọ avọ omaurokpotọ. (Ol. 141:5) A dhesẹ oghẹrẹ omorro nana wọhọ “omoya” hayo “omovia ahwo nọ a re roro nọ a woma vi amọfa, dede nọ u wo oware ovo nọ a ro woma vi amọfa ha.” Jihova o mukpahe oghẹrẹ omovia utionana. (Izik. 33:28; Emọs 6:8) Eva e rẹ were Setan gaga nọ ahwo-akpọ a te bi dhesẹ omovia, keme yọ a be rọ aro kele ekpehre uruemu riẹ. Ababọ avro, Setan ọ ghọghọ gaga okenọ ahwo wọhọ Nimrọd, Fẹro, gbe Absalọm a dhesẹ omovia. Imasa nana a rọ aro kele Setan dhesẹ omorro nọ u thesiwa.​—Emu. 10:​8, 9; Ọny. 5:​1, 2; 2 Sam. 15:​4-6. w15 5/15 2:​5, 6

Ẹsibuobu ‘Kristi nọ ọ rrọ ogaga Ọghẹnẹ’ na o rovie abọ riẹ je ru ẹgwọlọ ilele riẹ kẹ ae. (1 Kọr. 1:24) Orọnikọ ogaga ọ jẹ rehọ onana dhesẹ hẹ. Ọdawẹ ọ wọ riẹ je ru eware kẹ amọfa. Roro kpahe iku nọ e rrọ Matiu 14:​14-21. Ilele Jesu a nya bru ei ze re a ta kpahe oware nọ ahwo a te re. Orọnikọ ẹsejọhọ fikinọ ohọo u kpe ilele na no ọvo a rọ nya bru Jesu hu, rekọ fiki ọdawẹ nọ a wo kẹ ogbotu na nọ oma o lọhọ no na, enọ e nya owotọ no ewho sa-sa bru Jesu ze. (Mat. 14:13) Kọ eme Jesu o ru? Jesu ọ rehọ ebrẹdi isoi gbe imiyei ivẹ rọ ko ezae nọ i bu te oware wọhọ idu isoi (5,000), te eyae gbe emaha na. Ogbotu na a “re eva vọ.” Onana u dhesẹ nọ emu na ọ jọ buobu. Orọnikọ ẹmẹwẹ ebrẹdi nọ o re te re he Jesu ọ kẹ ahwo na ha, rekọ emu nọ ọ vọ rae eva te epanọ a sae rọ ruẹ ẹgba nya ugbo nọ a no ze na zihe kpo. (Luk 9:​10-17) Yọ enọ a re kiọkọ e vọ ikete 12. w15 6/15 1:​8, 9

Fikinọ ọfariẹ-ogbe ọ da oria kpobi fia nẹnẹ, ohwo ọ sae nọ omariẹ nọ, ‘Kọ o ginẹ lọhọ re ohwo ọ jọ fuafo evaọ uruemu riẹ?’ Ee. Avọ obufihọ Jihova. Dede na, o gwọlọ nọ ma re vuhumu inọ re uruemu mai o sae jọ fuafo, ma rẹ whaha isiuru ọfariẹ-ogbe. Wọhọ epanọ oghọlọ nọ a fi adha họ o rẹ sai si emeri urru nọ emeri na ọ rẹ rọ gwọlọ nyae lọe na, ere ọfariẹ-ogbe ọ rẹ sai si Oleleikristi urru te epanọ ọ rẹ rọ gwọlọ gbe-ọfariẹ nọ o gbe si iroro na no udu ẹsiẹsiẹe he. Nọ oke o be nyaharo na, isiuru itiena e rẹ ga te epanọ e rẹ rọ dowọ muotọ evaọ udu ohwo. O tẹ via ere, makọ odibo Jihova dede ọ rẹ sai ru lele isiuru iyoma nana nọ uvẹ na o tẹ nwani rovie. Uzẹme o ginọ rrọ inọ, “isiuru . . . i [re] yẹ uzioraha.” (Jem. 1:​14, 15) O rẹ da gaga nọ ma tẹ kareghẹhọ nọ oware nọ ohwo o roro kpahe umutho oke o rẹ sai su kpohọ uzioraha ulogbo. Rekọ o rrọ oware uduotahawọ nọ ma rọ riẹ nọ ma tẹ whaha ekpehre isiuru, o rẹ thọ omai no ọfariẹ-ogbe gbe ebẹbẹ ilogbo nọ i re noi ze.​—Gal. 5:16. w15 6/15 3:​1-3

Oware wọhọ ikpe idu ezeza (6,000) nọ e vrẹ, a jẹ jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ gbagba. Oyejabọ nọ Jihova ọ sai ro rri eware kpobi nọ ọ ruẹrẹhọ kẹ ohwo-akpọ jẹ ta nọ: “I re wowoma.” (Emu. 1:31) Kẹsena Setan ọ tẹ wọso Ọghẹnẹ, yọ anwọ oke yena ze umutho ahwo jọ ọvo a bi ru oreva Ọghẹnẹ. Rekọ obọnana, eva e be were omai inọ ma be rria etoke nọ ahwo nọ a bu te oware wọhọ ima eree (8,000,000) a be rọ lẹ nọ jọ a jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ, ahwo nana a tẹ be jẹ daoma yeri uzuazọ rai rọwokugbe olẹ yena. A bi ru ere evaọ uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ rai, gbe oma nọ a be rọ kẹ iruo nọ a bi ro wuhrẹ ahwo zihe ruọ ilele Jesu na. Ma te gbẹ hae lẹ nọ jọ a jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ bẹsenọ a re si ewegrẹ Uvie Ọghẹnẹ kpobi no otọakpọ na no. Kẹsena ma vẹ te ruẹ oreva Ọghẹnẹ nọ u ti rugba vi epaọ anwẹdẹ kpobi nọ a te kpare ahwo buobu zihe ziọ uzuazọ evaọ aparadase otọakpọ na. (Jọn 5:​28, 29) A te ruẹ unu gbiku evawere riẹ hẹ nọ ma ti dede ahwo mai nọ a whu no zihe ziọ uzuazọ! w15 6/15 4:​15, 17

Noke toke, ma be hae ta ẹme te udhedhẹ nọ ma be reawere riẹ evaọ egagọ Ọghẹnẹ, koyehọ “aparadase egagọ Ọghẹnẹ.” Onana o kẹre te okugbe hayo obọdẹ uyero nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ nọ ma be reawere riẹ evaọ egagọ Ọghẹnẹ, onọ u bi ru omai wo udhedhẹ kugbe Jihova gbe ibe Ileleikristi mai. Dede na, “aparadase egagọ Ọghẹnẹ” u wo ohẹriẹ no “etẹmpol ẹwoho Ọghẹnẹ.” Etẹmpol ẹwoho Ọghẹnẹ na họ ọruẹrẹfihotọ egagọ uzẹme nẹnẹ. Yọ aparadase egagọ Ọghẹnẹ na, koyehọ omawere gbe okugbe nọ idibo Ọghẹnẹ a bi wo evaọ egagọ riẹ, u re dhesẹ ahwo nọ Ọghẹnẹ ọ jẹrehọ nọ e be gọe evaọ etẹmpol ẹwoho Riẹ nẹnẹ. (Mal. 3:18) O rọ oware evawere nọ ma rọ riẹ nọ anwọ ukpe 1919 ze, Jihova ọ kẹ ahwo-akpọ nọ a gba ha uvẹ re a jọ ibe iruiruo riẹ. Onọ u ru rie lọhọ nọ a be sai ro wuhrẹ amọfa uzẹme na, bọ ae ga, je ru ai kurẹriẹ ziọ ukoko riẹ nọ udhedhẹ gbe okugbe o dafia. Kọ who bi wobọ evaọ iruo iwoma nana? Kọ whọ be ruabọhọ iruo nọ e be wha orro fihọ “oria awọ” Jihova nọ whọ rrọ ibe oruiruo riẹ na? w15 7/15 1:​10, 11

Omoke jọ taure a tẹ te rehọ otu nọ o kiọkọ evaọ usu Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na kpobọ odhiwu, Gọg ọ te wọ ohọre bru idibo Ọghẹnẹ. Eme onana o te wha ze? O te wọhọ ẹsenọ idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ otọakpọ oke yena a wo uvumọ ọthọwẹ hẹ. A ti ru lele uthubro nọ a kẹ evaọ oke Jehoshafat ovie na, onọ o ta inọ: “Wha re ti du họre eva ẹmo nana ha; dikihẹ ẹta ra, wha mudhe oria ovo re wha te ruẹ obokparọ ỌNOWO na fiki rai, O whai ahwo Juda avọ Jerusalẹm. Ozọ u mu owhai hi, udu u bru owhai hi.” (2 Irv. 20:17) Rekọ evaọ obọ odhiwu u ti wo ohẹriẹ. Obe Eviavia 17:14 o ta oware nọ o te via kẹ ewegrẹ idibo Ọghẹnẹ okenọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na kpobi a te kpobọ odhiwu no inọ: “Enana a ti lele Omogodẹ na họre, rekọ fikinọ Omogodẹ na họ Olori ilori gbe Ovie ivie, Omogodẹ na o ti fi ae kparobọ. Ere ọvona, enọ e rrọ kugbei nọ a se jẹ salọ nọ i kru ẹrọwọ rai a ti fi ae kparobọ re.” Jesu avọ ibe isu idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) riẹ na a te ziọ othọ idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ otọakpọ. w15 7/15 2:16

U fo nọ adhẹẹ nọ ma wo kẹ Ọghẹnẹ nọ o bi zizie omai kẹ iwuhrẹ na u re dhesẹ oma via evaọ uruemu, ẹgọ gbe osẹ mai. Yọ o gwọlọ nọ ma re wo orimuo re. Jihova ọ gwọlọ nọ udu u re te ohwo kpobi otọ nọ ọ tẹ ziọ ewuhrẹ, o make rrọ odibo riẹ hayo ọrara. Dede na, u fo nọ ahwo nọ a be ziọ ewuhrẹ a ru eware nọ i re si adhẹẹ no iwuhrẹ mai hi. Wọhọ osẹ nọ o rẹ jọ jeve jeve, uwou nọ a rẹ hae rọ ifonu vi se amọfa, ẹme nọ a rẹ hae ta, emu nọ a rẹ re, gbe eware itieye efa nọ i fo ho nọ a re ru evaọ etoke iwuhrẹ. U fo nọ esẹgbini a re wuhrẹ emọ rai re a riẹ nọ Ọgwa Uvie yọ oria nọ a rẹ jọ zaharo hayo dhẹ ohrẹ hẹ. Okenọ Jesu ọ ruẹ nọ ahwo a be thueki evaọ etẹmpol Ọghẹnẹ, eva e dha riẹ gaga, o te le ai kpobi ruọ otafe. (Jọn 2:​13-17) Egwa Uvie mai yọ eria egagọ efuafo gbe iwuhrẹ Ọghẹnẹ. Fikiere oware kpobi nọ u kiekpahe ekiọthuọ nọ u wobọ kugbe egagọ mai hi, ma rẹ wọe kpohọ obọfa.​—Rri Nehemaya 13:​7, 8. w15 7/15 4:​7, 8

Ebaibol na ọ ta nọ emuemu o ti vihọ gaga “evaọ edẹ urere na.” (2 Tim. 3:13; Mat. 24:21; Evia. 12:12) Fikiere ma rẹ sai rẹro nọ uyero-akpọ na u ti dhe eyeyoma, tube vi epanọ o rrọ enẹna. Rekọ ẹvẹ who roro nọ uyero-akpọ nana u ti yoma te re “uye ulogbo na” u te ti du lawhe? (Evia. 7:14) Wọhọ oriruo, kọ who bi rẹro nọ a te jọ orẹwho kpobi fi ẹmo, inọ ẹyao ọ te jọ uviuwou ohwo kpobi, gbe inọ emu ọ te kare ohwo kpobi? Eware i te yoma te enẹ, makọ egbavro dede a rẹ sae rọwo nọ eruẹaruẹ Ebaibol i bi rugba. Rekọ Jesu ọ ta nọ ahwo buobu a ti “muẹrohọ” ọzino riẹ hẹ, a te ruabọhọ iruẹru uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ rai bẹsenọ oke o te rọ va ae abọ. (Mat. 24:​37-39) Fikiere Ikereakere na i dhesẹ nọ eware i ti yoma te ere he evaọ edẹ urere na, nọ o te rọ gba ahwo họ rọwo nọ urere na o kẹle no.​—Luk 17:20; 2 Pita 3:​3, 4. w15 8/15 2:​6, 7

Fikinọ ma be rọ oke mai ruẹrẹ oma kpahe kẹ akpọ ọkpokpọ na, kọ onana u dhesẹ nọ emamọ eware e be gbọ omai evaọ akpọ inẹnẹ? Vievie! Jihova nọ ma rẹ gọ họ, uzuazọ uyero nọ o mai woma kpaobọ. Orọnikọ fiki ọgbahọ hayo re ma ruẹse zọ evaọ etoke uye ulogbo na ma be rọ gọ Jihova ha. Ukpoye, ẹjiroro nana Jihova ọ rọ ma omai, yọ onana o rẹ mae kẹ ohwo evawere evaọ uzuazọ. Re Jihova ọ kpọ omai je dhesẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai u woma vi orọ obọmai nọ ma rẹ jọ. (Ol. 63:​1, 2) U du gwọlọ nọ ma hẹrẹ te akpọ ọkpokpọ na tao ho re ma tẹ reawere eghale nọ Jihova ọ rẹ kẹ idibo riẹ nọ e be rọ eva kpobi gọe, ma be reawere rai enẹna. Otu mai jọ nọ e gọ Jihova kri no a reawere eghale nana te ikpe buobu no, yọ u mu omai kpobi ẹro nọ uzuazọ uyero ofa o riẹ hẹ nọ o rẹ kẹ evawere te egagọ Jihova.​—Ol. 1:​1-3; Aiz. 58:​13, 14. w15 8/15 3:16

Ẹrọwọ ọ rẹ wọ omai ru eware nọ ohwo-akpọ ọ rẹ sai rri nọ a sai ru vievie he. (Mat. 21:​21, 22) Wọhọ oriruo, mai otujọ buobu ma nwene ekpehre iruemu nọ ma wo vẹre te epanọ ahwo nọ a riẹ omai vẹre a gbẹ be sai ro vuhu omai hi. Jihova ọ ghale omodawọ nọ ma ro ru inwene na keme ma jowọ lele ẹrọwọ nọ ma fihọ iẹe. (Kọl. 3:​5-10) Nọ ẹrọwọ mai ọ tẹ wọ omai roma mudhe kẹ Jihova no, yọ ma zihe ruọ egbẹnyusu riẹ no. Onana yọ oware nọ ma rẹ sae rọ ẹgba obọmai ru hu. Ẹrọwọ mai ọ rẹ kẹ omai ẹgba noke toke. Ẹrọwọ o re fiobọhọ kẹ omai mudhe kẹ ọwọsuọ Setan, ọwegrẹ ologbo mai nọ a rẹ ruẹ hẹ na. (Ẹf. 6:16) U te no ere no, eva nọ ma re fihọ Jihova u re fiobọhọ ru awa-ọruọ mai kpotọ evaọ etoke ebẹbẹ. Jihova ọ ta nọ ẹrọwọ mai ọ tẹ wọ omai rọ iruo Uvie na karo, o ti ru omai wo eware efa nọ e roja nọ ma sae rọ rẹrote omamai. (Mat. 6:​30-34) Ofariẹ, ẹrọwọ mai o ti fiobọhọ kẹ omai wo okẹ nọ ohwo-akpọ ọ rẹ sae rọ ogaga obọriẹ wo ho, oyehọ okẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.​—Jọn 3:16. w15 9/15 3:​4, 5

Oghẹrẹ vẹ Ọghẹnẹ ọ rọ “kaki you omai”? Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ o dhesẹ uyoyou riẹ kẹ omai, keme nọ ma gbẹ jọ erahaizi, Kristi o whu kẹ omai.” (Rom 5:8) Uyoyou họ okwakwa-aghae Jihova nọ o mae viodẹ. Agbẹta nọ Jesu ọ rọ ta kẹ ọzae jọ nọ ọ nọ riẹ kpahe uzi ọsosuọ inọ: “Whọ rẹ rehọ udu ra kpobi gbe uzuazọ ra kpobi gbe iroro ra kpobi gbe ẹgba ra kpobi ro you Jihova Ọghẹnẹ ra hrọ.” (Mak 12:30) Uyo Jesu na u wuhrẹ omai nọ, orọ ọsosuọ obọ udu na uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ u re no ze. O rẹ were Ọghẹnẹ hẹ nọ ma te wo eva ivẹ. Dede na, ma muẹrohọ nọ uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ o kẹre te uzuazọ, iroro, gbe ẹgba mai kpobi. Onana u dhesẹ nọ uvi uyoyou nọ ma re wo kẹ Ọghẹnẹ u vi oware nọ ma rẹ jọ eva hayo udu roro ọvo. U te no udu mai nọ ma re jo wo uyoyou kẹ Ọghẹnẹ no, o gwọlọ nọ u re dhesẹ oma via evaọ omamai gbe egagọ mai. Maeka ọruẹaro na ọ ta nọ oware nọ Jihova ọ gwọlọ mi omai oye.​—Mae. 6:8. w15 9/15 5:​1-3

Eware jọ vẹ e rẹ sae whae ze nọ ma gbẹ rọ ruẹ obọ Ọghẹnẹ vevẹ evaọ iruẹru mai hi? Ebẹbẹ uzuazọ e sae wọ ruru omai. O tẹ via enẹ, oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ omai no evaọ okenọ u kpemu o sae thọrọ omai ẹro. Okenọ Jezibẹl ovie-aye na ọ ta kẹ Elaeja nọ o ti kpei no, okioke yena, Elaeja ọ gbẹ kareghẹhọ oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ thọe no ho evaọ okenọ u kpemu. Ebaibol na ọ ta nọ Elaeja “ọ tẹ yare re o whu.” (1 Iv. 19:​1-4) Eme o hai ti fiobọhọ kẹ Elaeja oke yena? O gwọlọ nọ ọ rẹ rẹroso Jihova kẹ ọbọga.(1 Iv. 19:​14-18) Job omariẹ ọ tẹrovi ebẹbẹ riẹ te epanọ ọ gbẹ jẹ sai ro rri eware epanọ Ọghẹnẹ o rri rai hi. (Job 42:​3-6) Wọhọ Job, o sae jọnọ o gwọlọ omodawọ mi omai re ma sae ruẹ obọ Ọghẹnẹ nọ o rrọ iruo evaọ uzuazọ mai. Ẹvẹ ma sai ro ru onana? Ma te bi se Ebaibol na, o gwọlọ nọ ma re roro didi kpahe epanọ oria ikere nọ ma se u ro wobọ kugbe uyero mai. Enẹ ma te rọ ruẹ obufihọ Jihova evaọ uzuazọ mai ziezi, je vuhumu nọ ọ ginẹ rrọ kugbe omai. w15 10/15 1:​15, 16

Eware buobu e via evaọ etoke usiuwoma ota Jesu nọ e hae te rehọ iroro riẹ, rekọ ọ kuvẹ kẹ ae he. Nọ o mu iruo usiuwoma ota riẹ họ obọ, u wo okejọ nọ ahwo a jẹ lẹe inọ o du no Kapaniọm ho okenọ ọ jọ okpẹwho yena wuhrẹ ogbotu na je ru iruo igbunu sa-sa no. Rekọ eme Jesu o ru kpahe ayare nana? Ọ ta nọ: “O gba omẹ họ nọ me re whowho usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ewho efa re, keme fiki onana a ro vi omẹ ze.” (Luk 4:​42-44) Jesu o ru lele ẹme riẹ, ọ nya kpohọ ekwotọ sa-sa nọ e maki thabọ, be ta usi uwoma na kẹ ahwo je wuhrẹ ai. Dede nọ ọ jọ gbagba, ọ jọ wọhọ omai ahwo-akpọ nọ i wo ẹgwọlọ sa-sa re, yọ ẹsejọ dede oma o jẹ hae rrọ e fiki iruo usiuwoma ota na. (Luk 8:23; Jọn 4:6) Evaọ oke ofa jọ nọ Jesu o je wuhrẹ ilele riẹ kpahe epanọ a sai ro thihakọ ọwọsuọ, ọzae jọ o te bru ẹme dhei unu inọ: “Owuhrẹ, ta kẹ oniọvo mẹ re ọ ghale uku ọsẹ mai re ọvuọ ẹkẹ riẹ ọ rehọ.” Rekọ Jesu ọ rọwo dhomahọ ẹme yena ha.​—Luk 12:​13-15. w15 10/15 3:​10, 11

Uyoyou họ uruemu-aghae riẹ nọ o mae rro hayo nọ o mai wuzou. Orọnikọ o wo uyoyou ọvo ho, ukpoye, uzedhe ọyomariẹ họ uyoyou. O rrọ oware evawere gaga nọ ma rọ riẹ nọ Ọnọma odhiwu gbe akpọ gbe eware nọ e rrọ uzuazọ kpobi na yọ Ọghẹnẹ uyoyou. Uyoyou o rẹ wọe ru oware kpobi. Uvi ọdawẹ nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ emama riẹ o kẹ omai imuẹro inọ ẹjiroro riẹ kpobi kẹ ahwo-akpọ o ti rugba evaọ edhere nọ o mai woma kẹ omai. Onana o te wha eghale ilogbo se ahwo nọ a romakpotọ kẹ esuo Jihova. Wọhọ oriruo, uyoyou o wọ Jihova “fi ẹdẹ họ no nọ o ti ro bruoziẹ akpọ na soso evaọ ẹrẹreokie ẹkwoma ohwo nọ o ro mu,” Jesu Kristi. (Iruẹru 17:31) Ma wo imuẹro nọ oreva riẹ o te seba erugba ha. Rọkẹ ahwo okiẹrẹe, ẹdhoguo rai ọ te wha eghale ebẹdẹ bẹdẹ se ai. w15 11/15 3:​1, 2

Nọ ma tẹ rrọ usiuwoma ota, ma rẹ nyaku oghẹrẹ ahwo sa-sa, ahwo jọ a rẹ jẹ ovuẹ mai rehọ, amọfa a re dhuaro ku omai. Ghelọ oghẹrẹ nọ ahwo a rọ kpahe ẹme kẹ omai kẹhẹ, Ebaibol na ọ vuẹ omai oware nọ u fo nọ odibo Jihova o re ru. O ta nọ: Nọ ma tẹ be ta ẹkẹ-unu mai kẹ ohwo kpobi nọ ọ nọ omai kpahe ẹruore nọ ma wo, ma re ru ere “avọ udu uwowolẹ gbe adhẹẹ odidi” keme ma you erivẹ mai. (1 Pita 3:15) O tẹ make rọnọ ohwo nọ ma nyaku evaọ usiuwoma ota ọ se ovuẹ mai hayo dhuaro ku omai, ma re gbe dhesẹ uyoyou ọrivẹ kẹe ghele. Ma rẹ rọ aro kele Jesu: “Nọ a jẹ lae eka, ọ la eka zihe he. Nọ ọ jẹ ruẹ uye, o seha kẹ enọ e jẹ kẹe uye he, rekọ o mu omariẹ họ obọ [Jihova] Ọnọ o re bruoziẹ okiẹrẹe na.” (1 Pita 2:23) Te ma rrọ kugbe ibe Ileleikristi mai hayo amọfa, ma re dhesẹ omaurokpotọ je fi uthubro nana họ iruo, onọ o ta nọ: “Jọ wha rehọ eyoma hwosa eyoma ha hayo ekela hwosa ekela ha. Ukpoye, wha rehọ ẹme owowou hwa zihe.”​—1 Pita 3:​8, 9. w15 11/15 4:​17, 18

Jesu ọ jẹ hae vuẹ ilele riẹ nọ o you rai. (Jọn 15:9) Ọ jẹ hae jọ kugbe ai oke kpobi ro dhesẹ nọ o you rai re. (Mak 6:​31, 32; Jọn 2:2; 21:​12, 13) Wọhọ Jesu, ta kẹ emọ ra nọ who you rai, je dhesẹ kẹ ae ẹsikpobi inọ a rrọ ghaghae kẹ owhẹ. (Itẹ 4:3) Oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ Australia nọ a re se Samuel ọ ta nọ: “Nọ mẹ gbẹ jọ ọmaha, Ọsẹ mẹ ọ jẹ hai se Obe Ikuigbe Ebaibol Mẹ kẹ omẹ kowọwọ kowọwọ. Ọ rẹ kiyo enọ mẹ, gbalọ omẹ, jẹ viọlọ omẹ re me te kiẹzẹ. U gbe omẹ unu gaga nọ Ọsẹ mẹ ọ vuẹ omẹ inọ evaọ okenọ ọ jọ ọmaha, ọsẹgboni riẹ a jẹ hae gbalọ iẹe hayo viọlọ iẹe he. Ghele na, ọ dawo ẹgba riẹ kpobi ro dhesẹ nọ o you omẹ. Onana u ru nọ me ro wo usu okpekpe kugbe ei, wo evawere, jẹ hai ru udu kie omẹ vi.” Ru re o jọ enẹ kẹ emọ ra re, ẹkwoma ẹvuẹ nọ whọ rẹ vuẹ ae nọ “me you owhẹ.” Dhesẹ kẹ ai nọ who gine wo uyoyou kẹ ai. Lele ai ta ẹme, lele ai re emu, re who je lele ai zaharo. w15 11/15 1:​3, 4

Evaọ 1919 nọ a rehọ utu osese orọ emọ-uwuhrẹ Ebaibol mu “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na,” ẹvẹrẹ Oyibo a jẹ mae rọ wha evuẹ se “erigbo uwou” na. “Ọrigbo” yena ọ daoma gaga no re a sae fa iwuhrẹ Ọghẹnẹ fihọ evẹrẹ efa, yọ evẹrẹ na i bu vi egba ihrẹ (700) no enẹna. O tẹ gwọlọ nọ a rẹ rehọ eme nọ ahwo a be ta kẹdẹ kẹdẹ fa Ebaibol nọ o wo ovuẹ Ikereakere ọsosuọ na gbagba. Fikiere, a tẹ rehọ Ogbẹgwae Efafa Ebaibol Akpọ Ọkpokpọ mu, yọ evaọ etoke ikpe ikpe, koyehọ no 1950 rite 1960, a te siobọno efafa Ebaibol nọ a jẹ fa na, onọ a ru fihọ iko ezeza. Okenọ a je siobọno uko ọsosuọ Ebaibol na evaọ ẹdẹ avọ 2 amara Aria, ukpe 1950, Brọda N. H. Knorr ọta inọ o rẹro nọ efafa nana u ti fiobọhọ kẹ ima ahwo buobu wo otoriẹ iwuhrẹ Ọghẹnẹ. w15 12/15 1:​15, 17

Kọ o be hae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ ta “eme-awere”? O tẹ rrọ ere, kiyọ o gwọlọ nọ who re gbe wuhrẹ eme itieye jọ. Whọ tẹ be hai muẹrohọ oghẹrẹ eme nọ a ro kere Ebaibol na gbe ebe ukoko na, yọ obọdẹ edhere jọ nọ whọ sai ro ru onana. Hae daoma gwọlọ otofa eme nọ whọ riẹ hẹ. Mai wuzou na, wuhrẹ epanọ whọ sae rọ ta ẹme evaọ oghẹrẹ nọ ẹme na o re ro fiobọhọ kẹ amọfa. Ebaibol na ọ ta kpahe usu nọ o rrọ udevie Jihova avọ Ọmọ ọtuyẹ riẹ inọ: “ỌGHẸNẸ ọ kẹ omẹ [Jesu] ẹrọwo-unu otu nọ a wuhrẹ, re mẹ riẹ epanọ mẹ sae rọ ẹme-unu ta udu họ awọ ọnọ oma o rọ no.” (Aiz. 50:4) Ma tẹ be hae rọ omoke jọ roro kpahe ẹme nọ ma te ta, u re fiobọhọ kẹ omai riẹ ẹme nọ o fo. (Jem. 1:19) Ma sae nọ omamai nọ, ‘Kọ ẹme nana o ti ru ohwo wo otoriẹ oware nọ me wo họ iroro? Ẹvẹ ẹme mẹ ọ te jọ ohwo nọ mẹ gwọlọ tae kẹ oma?’ w15 12/15 3:12

O gwọlọ nọ Ileleikristi obọ Judia a rẹ jowọ jọ kpata kpata, maero kọ enọ e jẹ rria Jerusalẹm. Fikieme? Okenọ u kpemu, Jesu ọ vuẹ ilele riẹ nọ a tẹ nwane ruẹ nọ “egbaẹmo e wariẹ” Jerusalẹm họ, jọ a dhẹ noi. (Luk 21:​21-24) Ikpe 28 nọ i kpemu Jesu ọ kẹ ilele riẹ unuovẹvẹ nana. Evaọ oke yena, Ileleikristi nọ e jọ Izrẹl a kru ẹrọwọ rai ghelọ ukpokpoma gbe edawọ buobu. (Hib. 10:​32-34) Rekọ Pọl ọ gwọlọ ruẹrẹ ae kpahe kẹ oware nọ o te via evaọ obaro. A be te rẹriẹ ovao dhe odawọ nọ a re ruẹ obọ riẹ hẹ. (Mat. 24:​20, 21; Hib. 12:4) O gwọlọ nọ a re wo ithihakọ gbe ẹrọwọ vi epaọ anwẹdẹ kpobi re a sae dhẹ no Jerusalẹm wọhọ epanọ Jesu ọ vuẹ rai, re a sae zọ. (Hib. 10:​36-39) Fikiere ẹzi Ọghẹnẹ ọ tẹ wọ Pọl kere ileta se inievo eghaghae yena. Pọl o kere ileta nana rọ bọ ae ga kẹ oware nọ a be te rẹriẹ ovao dhe, yọ ileta nana ma bi se obe Ahwo Hibru nẹnẹ na. w16.01 1:​1, 2

Otẹrọnọ ma jẹ uyoyou Ọghẹnẹ rehọ, kiyọ o gwọlọ nọ ma re you ibe Ileleikristi mai. (1 Jọn 3:16) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ uyoyou kẹ ae? Oriruo Jesu u wuhrẹ omai epanọ ma sai ro you amọfa. Okenọ ọ jọ otọakpọ, o fiobọhọ kẹ ahwo maero kọ enọ i wo omaurokpotọ. O siwi enọ e jẹ mọ, emo, ituaro, idiezọ gbe idienu. (Mat. 11:​4, 5) Wo ohẹriẹ no isu-egagọ oke riẹ, o jẹ hae were Jesu re o wuhrẹ enọ e ginẹ gwọlọ riẹ Ọghẹnẹ. (Jọn 7:49) O you ahwo nana nọ a wo omaurokpotọ na, yọ ọ daoma gaga fiobọhọ kẹ ae. (Mat. 20:28) Kọ whọ sai roro kpahe epanọ whọ sai ro fiobọhọ kẹ inievo nọ wha gbẹ rrọ ukoko, maero kọ enọ e kpako no na? Ajọ uyoyou nọ Ọghẹnẹ o dhesẹ kẹ owhẹ no o wọ owhẹ you ibe Ileleikristi ra. w16.01 2:​12-14

Kọ u du gwọlọ nọ igodẹ efa na a riẹ edẹ ahwo nọ a rọ ẹzi wholo nọ e gbẹ rrọ otọakpọ nẹnẹ kpobi? Ijo. Fikieme? Keme ohwo ọvo ọ rẹ sae riẹ gbiae he sọ ahwo nana a ti wo osohwa rai. Dede nọ Ọghẹnẹ o zizie i rai no re a kpobọ odhiwu, nọ a te kru ẹrọwọ rai te urere ọvo a te sai ro wo oghale nana. Setan ọ riẹ onana, fikiere ọ rẹ gwọlọ rehọ “eruẹaro erue” ro “su” ai thọ. (Mat. 24:24) Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a sae riẹ hẹ sọ a ti wo osohwa rai bẹsenọ Jihova o re bruoziẹ kẹ ai inọ a kiẹrẹe. Jihova ọ te jẹ ae rehọ hayo kpoka urere họ ae taure a te ti whu hayo taure “uye ulogbo na” o tẹ te nwani muhọ. (Evia. 2:10; 7:​3, 14) Nọ ọ rrọ ere na, u ti wiruo ho re ohwo jọ ọ daoma gwọlọ ahwo nọ a te jọ usu ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na. w16.01 4:​2, 3

Ẹvẹ iruo usiuwoma ota na i ro wobọ kugbe ẹjiroro Jihova kẹ ahwo-akpọ? Ẹjiroro Ọghẹnẹ họ re ahwo-akpọ a rria bẹdẹ bẹdẹ, yọ onana u nwene he nọ Adamu ọ make raha uzi no. Ọghẹnẹ o ru ọruẹrẹfihotọ nọ ma sai ro no igbo uzioraha gbe uwhu. Ẹvẹ o ro ru onana? O vi Jesu ziọ otọakpọ re ọ rọ uzuazọ riẹ dhe idhe. Rekọ re ahwo-akpọ a sai wo erere no idhe ẹtanigbo na ze, o gwọlọ nọ a re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ. Fikiere, Jesu o wuhrẹ ahwo idhere Ọghẹnẹ, je juzi kẹ ilele riẹ nọ a ru epọvo na. Ma tẹ be ta usiuwoma kẹ amọfa je fiobọhọ kẹ ae zihe ruọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ, kiyọ ma bi lele Jihova ru iruo evaọ ọruẹrẹfihotọ oyoyou riẹ nọ ọ gwọlọ ro siwi ahwo-akpọ no igbo uzioraha gbe uwhu na. Onana u re je dhesẹ nọ ma you rai gbe Jihova. “O rrọ oreva riẹ inọ oghẹrẹ ahwo kpobi a wo esiwo je wo eriariẹ egbagba uzẹme na.”​—1 Tim. 2:4. w16.01 5:​15, 16

Ekpehre oriruo Ehaz o hai ti ru Hẹzikaya ọmọ riẹ dheva hayo muofu kẹ Jihova. Nẹnẹ, ahwo jọ nọ a tubẹ rọ ẹro ruẹ eware nọ e kaka enọ Hẹzikaya ọ ruẹ hẹ, a re roro nọ a wo ẹjiroro nọ a re ro “muofu kpahe ỌNOWO na” hayo dheva kpahe ukoko riẹ. (Itẹ 19:3) Amọfa a re roro nọ ekpehre uzuazọ nọ ahwo uviuwou rai a yeri notọ ze, o rẹ sai ru ai yeri oghẹrẹ uzuazọ uyoma ovona. (Izik. 18:​2, 3) Kọ eriwo nana ọ gba? Uzuazọ nọ Hẹzikaya o yeri u dhesẹ nọ ijo họ uyo onọ na. Ohwo-akpọ o wo uvumọ ẹjiroro nọ o re ro muofu kẹ Jihova ha. O re ru nọ eware iyoma e rẹ rọ via kẹ ahwo ho. (Job 34:10) Uzẹme inọ esẹgbini a rẹ sai wuhrẹ emọ rai re a ru eware iwoma hayo iyoma. (Itẹ 22:6; Kọl. 3:21) Dede na, orọnikọ oghẹrẹ uviuwou nọ ma jọ whẹro o rẹ nwani dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma te jọ họ. Fikieme ma rọ ta ere? Keme Jihova ọ ma omai avọ ufuoma iroro-ejẹ, koyehọ ma wo udu nọ ma rẹ rọ salọ inọ ma re ru oware uwoma hayo uyoma.​—Izie. 30:19. w16.02 2:​8-10

Abna o je fiobọhọ kẹ Sọl nọ ọ jẹ gwọlọ kpe Devidi no, dede nọ ọ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ Devidi ọ rẹ jọ ovie Izrẹl u te no Sọl no. (1 Sam. 26:​1-5) Rekọ nọ Sọl o whu no, Abna ọ thọ Devidi uke he. Ukpoye, ọ jẹ gwọlọ rehọ Ishboshẹt ọmọ Sọl mu ovie. Uwhremu na, o sae jọnọ Abna ọ jẹ gwọlọ rehọ oma riẹ mu ovie, yọ ẹsejọhọ oye o wha riẹ ze nọ o ro lele aye Sọl jọ wezẹ. (2 Sam. 2:​8-10; 3:​6-11) Epọvo na re, Absalọm, ọmọ Devidi ovie na ọ talamu Ọghẹnẹ hẹ, keme o wo omaurokpotọ họ. Ọ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ ovie, fikiere ọ tẹ rehọ “akẹkẹ gbe isi, jegbe udhe ahwo uvẹ gbe ikpe nọ e rẹ dhẹ karo kẹ e.” (2 Sam. 15:1) Absalọm ọ tẹ jẹ tẹzẹ ahwo Izrẹl buobu re a jọ abọ riẹ. Ọ jẹ tubẹ gwọlọ kpe ọsẹ riẹ no, dede nọ ọ riẹ nọ Jihova ọ rehọ Devidi ọsẹ riẹ mu ovie Izrẹl no. (2 Sam. 15:​13, 14; 17:​1-4) Ohwo o gbe wo omaurokpotọ họ jẹ be gwọlọ ọkwa, o rẹ jọ bẹbẹ kẹe re ọ talamu Ọghẹnẹ. Uzẹme na họ, ma you Jihova, yọ ma gwọlọ wo uruemu oriobọ gbe evegaga wọhọ Abna avọ Absalọm ho. w16.02 4:​9-11

Nọ eware nọ who bi wuhrẹ i te gine mu owhẹ ẹro, whọ te rọ uruemu ra dhesẹ iẹe via. U fo nọ izoge a re wo “uruemu ọrẹri.” (2 Pita 3:11) Nọ uruemu ra o tẹ rrọ ọrẹri, kiyọ whọ rrọ fuafo evaọ uruemu. Wọhọ oriruo, roro kpahe emerae ezeza nọ i kpemu. Nọ whọ rẹriẹ ovao dhe odawọ, kọ whọ romatotọ roro didi kpahe oware nọ u woma gbe onọ u yoma? (Hib. 5:14) Kọ whọ sae kareghẹhọ ugogo oke jọ nọ whọ rọwo kie kẹ odawọ họ hayo ru oware nọ ehwa ra a gwọlọ họ? Kọ whọ rrọ emamọ oriruo kẹ amọfa evaọ obọ isukulu? Kọ whọ be hai yoẹme kẹ Jihova, manikọ whọ be hae gwọlọ ru wọhọ emọ-eklase ra re a siọ owhẹ ẹkoko ba ese? (1 Pita 4:​3, 4) Uzẹme o rrọ inọ ohwo ọvuọvo ọ gba ha. Ẹsejọ dede, oma ọ rẹ vuọ ahwo jọ nọ a make gọ Jihova te ikpe buobu no re a ta usiuwoma kẹ amọfa. Rekọ u fo nọ oma o rẹ were ohwo nọ ọ roma mudhe kẹ Jihova no inọ ọyomariẹ yọ Osẹri Jihova, yọ ọ rẹ rọ emamọ uruemu riẹ dhesẹ onana via. w16.03 2:​10, 11

No anwọ okenọ Jihova ọ rọ ma ahwo-akpọ ze, Jihova ọ kẹ rai ithubro hayo ekpọvio sa-sa no. Wọhọ oriruo, evaọ ọgbọ Idẹn, Jihova ọ kẹ Adamu avọ Ivi ithubro nọ e rẹ lẹliẹ ae wereva jẹ rria bẹdẹ bẹdẹ. (Emu. 2:​15-17) Rekọ Adamu avọ Ivi a siọ ọkpọvio Ọsẹ oyoyou rai na. Ivi ọ gaviezọ kẹ ohrẹ nọ araomuomu ọ kẹ riẹ, Adamu ọ tẹ gaviezọ kẹ Ivi. Eme o no rie ze? Aimava na a ruẹ uye, yọ a whu ababọ ẹruore nọ a wo. Ofariẹ, fiki aghẹmeeyo rai, ahwo-akpọ kpobi a tẹ ruọ edhere nọ o bi su kpohọ uwhu. Nẹnẹ, Jihova ọ be kpọ idibo riẹ re a yọroma kẹ enwoma jẹ sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Jihova ọ wọhọ othuru-igodẹ oyoyou nọ ọ rẹ kpọ jẹ vẹvẹ igodẹ riẹ unu re a sae whaha edhere enwoma. w16.03 4:​2, 3