Akpe

Jihova o mu ikpodhiwu na họ ẹsalọ nọ ọ kpare Jesu no uwhu ze no. O wọhọ nọ evaọ ikpe udhusoi-ọsosuọ, Ileleikristi uzẹme kpobi Jihova ọ rọ ẹzi wholo. Rekọ nọ ikpe buobu e ruemu no, ahwo buobu nọ a se omarai Ileleikristi a je lele ithihi Jesu hu. Dede na, evaọ etoke ikpe yena, Jihova ọ rọ ẹzi riẹ wholo umutho Ileleikristi uzẹme nọ e jariẹ. Enana e jọ wọhọ eka nọ Jesu ọ ta nọ e te rro evaọ udevie ikpoko na. (Mat. 13:​24-30) Evaọ edẹ urere nana, Jihova ọ gbẹ be salọ ahwo nọ a te jọ usu ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na. Fikiere, Ọghẹnẹ ọ tẹ jiroro nọ ọ rẹ salọ ahwo nana jọ taure urere na o tẹ te nwane ze, ma re wo avro vievie he sọ oware nọ u fo o bi ru na. (Aiz. 45:9; Dan. 4:35; Rom 9:​11, 16) O gwọlọ nọ ma rẹ yọroma, ogbẹrọ ere he ma vẹ te jọ wọhọ iruiruo nọ e jẹ go kpahe oghẹrẹ nọ olori rai o ru otu nọ o mu iruo họ evaọ auwa urere na.​—Mat. 20:​8-15. w16.01 4:15

Nẹnẹ, Jihova ọ be vuẹ omai nọ ma rehọ emọ mai dhe idhe he. Dede na, ọ gwọlọ nọ ma koko izi riẹ. Ẹsejọ ma rẹ nwane riẹ oware nọ o soriẹ hẹ nọ o ro fi izi jọ họ, yọ o sae jọ bẹbẹ re ma koko ae. Kọ o be hae jọ enẹ kẹ owhẹ ẹsejọ? Iruo usiuwoma ota na e rrọ bẹbẹ kẹ otujọ. Ẹsejọhọ oma o be vuọ ae hayo o rrọ bẹbẹ kẹ ae re a ta ẹme kẹ ahwo nọ a riẹ hẹ. Ozọ u re mu otujọ inọ amọfa a te rọ ubiẹro jọ rri rai nọ uruemu rai u te wo ohẹriẹ evaọ oria iruo hayo obọ isukulu. (Ọny. 23:2; 1 Tẹs. 2:2) Nọ a tẹ vuẹ owhẹ nọ who ru oware jọ nọ o rrọ bẹbẹ, roro kpahe ẹrọwọ gbe udu nọ Abraham o wo. Ma te roro didi kpahe oriruo ezae gbe eyae buobu nọ i wo ẹrọwọ, oma o rẹ sae wọ omai rọ aro kele ai je si kẹle Jihova, Ogbẹnyusu mai na vi epaọ anwẹdẹ.​—Hib. 12:​1, 2. w16.02 1:​3, 14

Nọ Sọl ọ ta nọ o re kpe Devidi no, Jonatan ọ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ nọ e jọ bẹbẹ kẹe gaga. Ọ gwọlọ nọ o re yoẹme kẹ ọsẹ riẹ, yọ evaọ oke ovona ọ gwọlọ nọ oware ovo o rẹ raha usu riẹ kugbe Devidi hi. Jonatan ọ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe Devidi orọnikọ ọsẹ riẹ hẹ, fikiere ọ tẹ salọ nọ Devidi ọ rẹ talamu. Ọ vẹvẹ Devidi unu inọ o dhere, ọ tẹ jẹ vuẹ Sọl oware nọ u ro fo nọ ọ nyasiọ Devidi ba. (1 Sam. 19:​1-6) Ma rẹ kuvẹ vievie he re utu arozaha, isukulu, hayo orẹwho jọ u wuzou vi Jihova nọ ma re yoẹme kẹ jẹ talamu. Wọhọ oriruo, o jẹ hae were Henry gaga re o lele utu isukulu riẹ fi oware jọ nọ o wọhọ apele nọ a re se chess, yọ ọ jẹ gwọlọ nọ o re fi kẹ isukulu riẹ jẹ kparobọ. Rekọ fikinọ urere oka kpobi ọ jẹ hai fi chess, o gbe wo uvẹ nọ o re ro kpohọ usiuwoma hayo ewuhrẹ hẹ. Henry ọ ta nọ oma nọ ọ rọ kẹ isukulu riẹ, u te wuzou vi Ọghẹnẹ nọ o re yoẹme kẹ jẹ talamu. Fikiere ọ tẹ siọ chess na ba efi kẹ isukulu riẹ.​—Mat. 6:33. w16.02 3:10, 12

Nọ whọ gbẹ maha na, edhere jọ nọ whọ sae rọ riẹ sọ whẹ ọvo whọ jiroro na kẹ omara họ, elẹ ra nọ whọ rẹ romatotọ kiẹriwi. Ẹvẹ whọ be hae lẹ se Jihova kpekpe te? Kọ whọ be hae fodẹ igogo eware nọ whọ gwọlọ kẹ Jihova evaọ elẹ ra? Iyo ra rọkẹ enọ yena e sai dhesẹ epanọ usu ra kugbe Jihova o kpekpe te. (Ol. 25:4) Ẹsibuobu, Ebaibol na Jihova ọ rẹ rọ kiyo elẹ mai. Fikiere, edhere ọfa nọ whọ sae rọ riẹ sọ whọ ginẹ gwọlọ wo usu okpekpe kugbe Jihova gbe inọ whọ gwọlọ rọ udu ra kpobi gọe họ, omaa uwuhrẹ omobọ ra nọ whọ rẹ kiẹriwi. (Jos. 1:8) Nọ omara nọ: ‘Ẹvẹ mẹ be hai ru uwuhrẹ omobọ mẹ kpekpe te? Kọ mẹ be hai wobọ ẹsikpobi evaọ egagọ uviuwou mai?’ Iyo ra rọkẹ enọ yena i ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ sọ whẹ ọvo whọ be jiroro na kẹ omara inọ whọ rẹ họ-ame. w16.03 1:​11, 13

Eva e rẹ were omai gaga nọ ma te se kpahe emamọ iyẹrẹ nọ i bi no iruo usiuwoma ota akpọ-soso mai na ze evaọ Yearbook of Jehovah’s Witnesses. Ofariẹ, roro kpahe okugbe nọ ọ rẹ jọ udevie mai evaọ ikokohọ mai. Evuẹ evona ma be hae gaviezọ kẹ evaọ ikokohọ mai wariẹ akpọ na soso họ. Evuẹ, edrama, gbe idhesẹvia nọ a re ru, e rẹ tuduhọ omai awọ re ma rọ ẹgba mai kpobi gọ Jihova. U te no ere no, evaọ akpọ na soso ma be hae rọ okugbe ọvo lele inievo mai ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu kukpe kukpe. (1 Kọr. 11:​23-26) Ẹdẹ ọvona ma re ro kuomagbe, oyehọ Nisan 14, nọ ọre o te kiediwi no, rọ ere dhesẹ edẹro kẹ oware nọ Jihova o ru kẹ omai je yoẹme kẹ ujaje Jesu. Yọ eka jọ taure ẹdẹ Ekareghẹhọ na o te ti te, ma re kuobọgbe zizie ahwo buobu re a kuomagbe omai evaọ Ekareghẹhọ na. Mai omomọvo ọ sae ta usiuwoma na kẹ ahwo kpobi hi. Rekọ fikinọ ma bi ru iruo kugbe, ma be sae vuẹ ima ahwo buobu kpahe Jihova je fiobọhọ kẹ ejọ evaọ usu rai jiri ei jẹ kẹe orro. w16.03 3:​4, 6, 7

U fo nọ a re wuhrẹ inievo nọ e gwọlọ te kẹ owha-iruo evaọ ukoko na re a hai roro kpahe ehri-izi Ebaibol. Wọhọ oriruo, ma rehọ iẹe nọ ọkpako ọ ta kẹ oniọvo-ọmọzae jọ nọ o ru aro Ọgwa Uvie na fo re u je inievo na nya ziezi. Ọ sai se obe Taitọs 2:10 jẹ vuẹe oniọvo na epanọ Ọgwa Uvie nọ o ti ru fo na o te rọ “whẹ erru họ uwuhrẹ Osiwi mai, Ọghẹnẹ.” Ọ sae jẹ ta kẹe nọ ọ hai roro kpahe enọ e kpako no evaọ ukoko na gbe epanọ oware nọ whọ ta nọ o ru na o te rọ jọ obufihọ kẹ ae. Whọ tẹ be hae lele iei ta ẹme enẹ oke kpobi nọ who bi wuhrẹ iẹe, u ti ru nọ ọ te hẹ mai ro roro kpahe ahwo nọ a ti wo erere no obufihọ riẹ ze viukpọ eware nọ a be ta kẹe nọ o ru na. Yọ eva e te were iẹe gaga nọ ọ tẹ be ruẹ nọ inievo ukoko na a bi wo erere no iruo nọ o bi ru ze. U te no ere no, jọ ọkpako na ọ hae daoma jiri oniọvo nọ o bi wuhrẹ na kẹ omadawọ nọ o bi ro fi eware nọ o bi wuhrẹ iẹe họ iruo. Wọhọ epanọ ame o re ru okakọ dhẹ ziezi na, ere ujiro u re fiobọhọ kẹ oniọvo nọ who bi wuhrẹ nọ ọ jẹ daoma wo ẹnyaharo. w15 4/15 2:​7, 8

Kọ u wo okejọ nọ whọ wo ẹbẹbẹ nọ o rọ wọhọ nọ ohwo ọvo ọ riẹ nọ o re fiobọhọ kẹ owhẹ hẹ? O sae jọ okenọ a si owhẹ no iruo, nọ whọ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ evaọ obọ isukulu, nọ ẹyao o kie owhẹ, hayo nọ who wo oghẹrẹ ẹbẹbẹ ọfa jọ. Ẹsejọhọ whọ nya bru ahwo jọ re a fiobọhọ kẹ owhẹ, rekọ a sae kẹ owhẹ obufihọ nọ whọ gwọlọ họ. Uzẹme riẹ họ, u wo ebẹbẹ jọ nọ ohwo-akpọ ọ sai kuhọ kẹ ohwo ho. Evaọ otọ ebẹbẹ itieye, kọ ohrẹ Ebaibol na inọ whọ “rehọ ẹroọrọsuọ ra kpobi kpahe ỌNOWO na” yọ ohrẹ ufofe gheghe? (Itẹ 3:​5, 6) Kọ o sai gine wiruo? Avro ọ riẹ hẹ, ohrẹ Ọghẹnẹ kpobi u re wiruo, wọhọ epanọ ikuigbe Ebaibol sa-sa e kẹ imuẹro riẹ. Fikiere, ukpenọ who re fi ẹgo họ eva okenọ ahwo a kẹ owhẹ obufihọ nọ whọ gwọlọ họ, daoma rri onana wọhọ uvẹ nọ who re ro fievahọ Jihova wọhọ epanọ Pọl uko na o ru, whọ vẹ te ruẹ obufihọ Ọghẹnẹ. Onana o te bọ evaifihọ nọ who wo kpahe Jihova  ga je ru usu ra kugbei jọ kpekpekpe. w15 4/15 4:​3-5

Eviẹhọ ọvo Setan ọ sai ro ru ahwo kiuke ku Jihova, Ọghẹnẹ oyoyou na. (1 Jọn 4:8) Setan ọ be rọ eviẹhọ ru nọ ahwo a gbẹ be rọ riẹ nọ “u fo re a riẹ Ọghẹnẹ” hẹ. (Mat. 5:3) Ọ be rọ enẹ “wuhu iroro rai di no, re elo usi uwoma oruaro kpahe Kristi, ọnọ ọ rrọ uwoho Ọghẹnẹ na, o gbe lo mu ai hi.” Oware jọ nọ Setan ọ be mae rọ viẹ ahwo họ nẹnẹ họ, egagọ erue. O rẹ were iẹe gaga nọ ọ tẹ be ruẹ ahwo nọ a be gọ emama sa-sa, te erao hayo esemọ viukpọ Jihova ọvo nọ o gwọlọ nọ ma rẹ gọ. (Ọny. 20:5) Makọ ahwo buobu nọ a roro nọ a be gọ Ọghẹnẹ evaọ emamọ edhere dede, a rrọ igbo iwuhrẹ erue, gbe iruẹru nọ Ọghẹnẹ ọ jẹrehọ họ. Uyero rai u yoma kẹhẹ, nwane wọhọ orọ ahwo nọ Jihova ọ ta kẹ nọ: “Kọ fikieme wha jẹ . . . be ruẹ uye kẹ oware nọ o rẹ vọ eva ha? Wha kẹ ezọ kẹ omẹ ziezi, . . . wha rẹ te jọ poriẹ poriẹ.”​—Aiz. 55:2. w15 5/15 1:​14, 15

O sae jọnọ Ebẹle o roro kpahe eyaa yena gaga je muẹrohọ nọ, a rẹ te ‘rowo ohwo jọ ithihrawọ’ re ahwo-akpọ a sae wariẹ jọ gbagba wọhọ epanọ Adamu avọ Ivi a jọ taure a tẹ te raha uzi na. Ebẹle o fi ẹrọwọ họ eyaa Ọghẹnẹ, yọ onana u ru nọ Jihova ọ rọ jẹ idhe riẹ rehọ. (Emu. 4:​3-5; Hib. 11:4) Ẹrọwọ u ru nọ Noa ọ rọ zọ okenọ Ọghẹnẹ ọ rehọ Owhe-Ologbo raha akpọ na. (Hib. 11:7) Nọ Owhe na o ku vrẹ no, ẹrọwọ ọ wọ riẹ rehọ arao dhe-idhe kẹ Jihova. (Emu. 8:20) Wọhọ Ebẹle, o wo ẹrọwọ inọ ahwo-akpọ a ti notọ igbo uzioraha gbe uwhu ẹdẹjọ. Nọ Nimrọd ọ jẹ make wọso Jihova okenọ Owhe na o ku vrẹ no, Noa o gbe wo ẹrọwọ gbe ẹruore ghele. (Emu. 10:​8-12) Ababọ avro, Noa o wo ọbọga ziezi nọ ọ jẹ hai roro kpahe okenọ ahwo-akpọ a ti ro notọ esuo okienyẹ, uzioraha nọ a reuku riẹ, gbe uwhu. Ma sae jọ iroro mai “ruẹ” oke uwoma otiọye re, onọ o kẹle gaga no na.​—Rom 6:23. w15 5/15 3:​4, 6

Awaọruọ nọ ọ vrẹta o rẹ sai kpomahọ ugboma mai gbe usu mai kugbe Jihova. Ajọ ma fievahọ Jihova jẹ kareghẹhọ ẹme nọ ọ rrọ oria ikere inẹnẹ na. Eme uduotahawọ nọ ohwo nọ ọ riẹ omai ziezi ọ rẹ rọ bọ omai ga, o rẹ sai ru omai wereva. Ma tẹ be hae ta eva mae kẹ ọsẹgboni mai, ọrivẹ-orọo mai, hayo ogbẹnyusu ezi mai nọ o wo eriwo Ọghẹnẹ, o rẹ sai ru awaọruọ mai kpotọ. Uvumọ ohwo ọ rrọ họ nọ ọ riẹ otọ oware nọ o be kẹ omai awaọruọ viọ Jihova. Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha ruawa kpahe oware ovo ho, rekọ evaọ oware kpobi wha rọ olẹ avọ olẹ-ayare kugbe uyere-okẹ ta ayare rai via kẹ Ọghẹnẹ; udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi o vẹ te kpọ udu rai gbe ẹgba iroro rai ẹkwoma Kristi Jesu.” (Fil. 4:​6, 7) U wo ahwo buobu nọ a gwọlọ nọ usu mai kugbe Jihova o rẹ tọ, wọhọ inievo ukoko na, ekpako na, odibo nọ o wo areghẹ nọ a re fievahọ na, ikọ-odhiwu, Jesu gbe Jihova omariẹ. w15 5/15 4:​16, 17

U wo ẹtẹre-ame jọ nọ a re se Bẹtzeda evaọ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre Jerusalẹm. Ahwo buobu nọ a be mọ gbe enọ e ko a rẹ vọ oria ẹtẹre-ame nana, bi rẹro nọ ẹyao rai ọ te rọ edhere igbunu kpo. Uyoyou o wọ Jesu nyabru ọzae jọ nọ ẹyao ọ rrọ oma vrẹ unuikpe nọ Jesu omariẹ ọ rria otọakpọ na no. (Jọn 5:​6-9) Jesu ọ nọ riẹ sọ ọ gwọlọ nọ ẹyao riẹ na o kpo. Ẹsiẹsiẹe ọzae na ọ kẹ Jesu uyo. Ọzae na ọ gwọlọ nọ ẹyao riẹ o kpo rekọ ọ riẹ epanọ onana o te sae rọ lọhọ họ keme o wo ohwo nọ ọ rẹ wọe fihọ ẹtẹre-ame na ha. Jesu ọ tẹ ta kẹ ọzae na nọ o ru oware jọ nọ ohwo ọvo o roro nọ o rẹ sae lọhọ họ, ọ ta kẹe nọ ọ tọlọ uto riẹ re ọ nya. Ọzae na ọ tẹ ginẹ tọlọ uto riẹ je muhọ ẹnya. Iruo igbunu nana nọ Jesu o ru na e kẹ imuẹro oware nọ o ti ru evaọ akpọ ọkpokpọ na. Ọdawẹ nọ Jesu o wo o dhesẹ oma via re evaọ iruo igbunu nana. Ọ gwọlọ ahwo nọ ebẹbẹ e rrọ oma via. U fo nọ ma rẹ rehọ aro kele oriruo Jesu na evaọ usiuwoma ota mai, re ma hae gwọlọ ahwo nọ a rrọ ọkora fiki eware iyoma nọ e be via nẹnẹ jẹ sasa ae oma. w15 6/15 2:​8-10

Ẹme na “ọsẹ mai” orọnikọ “ọsẹ mẹ” hẹ, o rẹ kareghẹhọ omai inọ mai kpobi yọ “inievo” nọ i gine wo uyoyou kẹ ohwohwo. (1 Pita 2:17) Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ! Ileleikristi nọ a wholo na, enọ a rọ ẹzi ru fihọ emọ Ọghẹnẹ nọ i wo ẹruore obọ odhiwu na a rẹ sai se Jihova “Ọsẹ” rai keme a ginẹ rrọ emọ riẹ no. (Rom 8:​15-17) Ileleikristi nọ i wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ na a sai se Jihova “Ọsẹ” rai re. Ọye ọ kẹ rai uzuazọ, yọ ọ be rẹrote ẹgwọlọ ahwo kpobi nọ a be gọe evaọ uzẹme. Okenọ otu nọ o wo ẹruore otọakpọ na a te te ẹgbagba no je dhesẹ via no evaọ odawọ urere na inọ Jihova ọvo a rẹ gọ no, ẹsiẹe a te rọ ginẹ jọ emọ Ọghẹnẹ. (Rom 8:21; Evia. 20:​7, 8) Nọ esẹgbini a te bi wuhrẹ emọ rai epanọ a rẹ lẹ je fiobọhọ kẹ ai rri Jihova wọhọ Ọsẹ oyoyou nọ ọ rrọ obọ odhiwu, yọ obọdẹ okẹ a be kẹ ae na. Okẹ nọ o mae rro nọ esẹgbini a rẹ kẹ emọ rai họ, obọ nọ a re fihọ kẹ ai wo emamọ usu okpekpe kugbe Jihova. w15 6/15 4:​4-6

Re ma sai yeri uzuazọ mai rọwokugbe ayare na inọ Ọghẹnẹ o “siwi omai no obọ omuomu na,” o gwọlọ nọ ma re “wo obọ kugbe akpọ [Setan] na ha.” Yọ o gwọlọ nọ ma re “you akpọ [Setan] na hayo eware nọ e rrọ evaọ akpọ na” gbe he. (Jọn 15:19; 1 Jọn 2:​15-17) Re onana o sae lọhọ, o gwọlọ omodawọ mi omai noke toke. A te ruẹ obọ ufuoma riẹ hẹ nọ Jihova ọ tẹ raha Setan avọ akpọ omuomu riẹ jẹ rọ ere kuyo olẹ mai na no. Dede na, ma rẹ kareghẹhọ nọ okenọ a le Setan no obọ odhiwu ze, ọ riẹ nọ oke nọ u kiọkọ kẹe u tulo ho. Avọ ofu nọ o bi dhei, ọ be dao ẹgba riẹ kpobi re ọ ruẹ nọ o ru omai siobọno ẹgbakiete mai. Fikiere o gwọlọ nọ ma hae lẹ nọ Jihova ọ thọ omai no obọ riẹ. (Evia. 12:​12, 17) Kọ whọ ginẹ gwọlọ nọ a raha Setan avọ akpọ omuomu riẹ? O tẹ rrọ ere, gbẹ hae lẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ o ze ti ru odẹ Ọghẹnẹ fo, je ru re a jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ. Rẹroso Jihova inọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ wo emamọ usu kugbei jẹ rẹrote owhẹ evaọ kabọ kabọ uzuazọ. Jọ o jọ ọtamuo ra inọ who re yeri uzuazọ ra rọwokugbe olẹ Olori na.​—Mat. 6:​9-13. w15 6/15 5:​12, 17, 18

Dede nọ ma nwani wo otoriẹ oware kpobi nọ o te via evaọ oke ẹdawọ nana ha, ma sai rẹro nọ o te gwọlọ nọ ma siobọno eware jọ. Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, o gba Ileleikristi na họ nọ a rẹ nyasiọ eyero rai ba je thihakọ ẹgaga re a sae zọ. (Mak 13:​15-18) Kọ u ti no omai eva ze nọ ma re siobọno eyero mai re ma sai kru ẹgbakiete mai? Kọ ma ti ru oware kpobi nọ o gwọlọ re ma sae talamu Jihova? Roro kpahe onana. Evaọ oke yena, mai ọvo họ ahwo nọ a ti lele oriruo Daniẹl, ọruẹaro oke anwae na. Ma te ruabọhọ egagọ Ọghẹnẹ ghelọ oware kpobi nọ o via kẹhẹ. (Dan. 6:​10, 11) Onana o te jọ oke nọ ma rẹ rọ ta “usi uwoma Uvie na” ha. Keme yọ oke usiuwoma ota o vrẹ no, yọ “urere” na o ze no. (Mat. 24:14) Oke yena idibo Ọghẹnẹ a ti whowho ovuẹ ẹdhoguo Ọghẹnẹ. Ẹsejọhọ ovuẹ nana o te jọ onọ ma ti ro whowho inọ a be te raha akpọ omuomu Setan no. w15 7/15 2:​3, 8, 9

U re gbe omai unu hu nọ akpọ na o te mukpahe omai fiki edikihẹ mai, Jesu ọ vẹvẹ omai unu nọ o te via ere. Ahwo buobu nọ a be wọso omai a riẹ epanọ oware nọ ma gbe bi ro wobọ evaọ iruẹru akpọ na ha u wuzou te he. Rekọ onana u wuzou kẹ omai thesiwa. Abọ Jihova nọ ma rẹ dadamu o kẹre te edikihẹ mai nọ ma re kru ghelọ oware kpobi nọ u re noi ze kẹhẹ. (Dan. 3:​16-18) Ozodhẹ ohwo-akpọ o rẹ sai kpomahọ ohwo kpobi, te ọkpako te ọmaha. Rekọ o rẹ mae jọ bẹbẹ kẹ emaha re a kru edikihẹ rai nọ ae ọvo a tẹ rrọ abọ. Nọ emọ ra a tẹ be rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ evaọ obọ isukulu, wọhọ obiala nọ a re yere hayo iruẹru orẹwho na efa jọ, daoma fiobọhọ kẹ ae ababọ okioraha. Rọ etoke Egagọ Uviuwou fiobọhọ kẹ emọ ra wo otoriẹ oghẹrẹ nọ Jihova o rri ẹme nana, re a sae dadamu abọ Jihova ududu. Fiobọhọ kẹ ae riẹ epanọ a sae rọ ta orọwọ rai vevẹ avọ adhẹẹ. (Rom 1:16) Daoma lele iticha rai ta ẹme na nọ o tẹ gwọlọ ere. w15 7/15 3:​15, 16

Jihova ọ kẹ omai okẹ ẹtanigbo na re “ma ruẹsi wo uzuazọ.” (1 Jọn 4:9) Pọl ukọ na ọ ta oghẹrẹ nọ okẹ ẹtanigbo na u ro dhesẹ epanọ Ọghẹnẹ o you omai te inọ: “Kristi o whu kẹ enọ e riẹ Ọghẹnẹ hẹ evaọ ẹruoke nọ a fihọ. Keme o re bẹbẹ re ohwo jọ o whu kẹ ohwo okiẹrẹe; rekọ ẹsejọhọ rọkẹ ohwo owoma, ohwo jọ ọ sae rọwo nọ o re whu kẹe. Rekọ Ọghẹnẹ o dhesẹ uyoyou riẹ kẹ omai, keme nọ ma gbẹ jọ erahaizi, Kristi o whu kẹ omai.” (Rom 5:​6-8) Uyoyou nana nọ Ọghẹnẹ o dhesẹ kẹ ahwo-akpọ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ na, u rovie uvẹ fihọ nọ a sai ro wo emamọ usu kugbei. Jihova ọ rehọ ọruẹrẹfihotọ ẹtanigbo na dhesẹ uyoyou riẹ kẹ ahwo-akpọ kpobi. Ma tẹ gwọlọ rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ yọ ma be ruabọhọ egagọ Jihova enẹna, o sai mu omai ẹro nọ Jihova o ti ru omai reawere uzuazọ evaọ akpọ ọkpokpọ na. U woma gaga re ma rri okẹ ẹtanigbo na wọhọ edhere nọ ọ mae rro nọ Ọghẹnẹ o ro dhesẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai. w15 8/15 1:​13, 15

Oware kpobi nọ ma ru re ma sae rọwokugbe ukoko Ọghẹnẹ nẹnẹ u te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ iẹe wawọ uvẹ-ọghọ nọ ma te rọ rria otọ esuo Uvie Ọghẹnẹ. Avro ọ riẹ hẹ, iruo nọ a kẹ omai evaọ ukoko na e sai nwene. Wọhọ oriruo, a vi inievo jọ nọ i je ru iruo evaọ Ebẹtẹle obọ America kpohọ iruo usiuwoma ota no, yọ enẹna a bi wo eghale buobu evaọ abọ nana ọrọ iruo odibọgba oke-kpobi na. Fiki owho hayo ebẹbẹ efa jọ, inievo jọ nọ e jọ esẹro ọnyawariẹ vẹre e gbẹ rrọ esẹro ọnyawariẹ hẹ, ukpoye, a kẹ rai iruo ọkobaro obọdẹ no enẹna. Ma te bi dhesẹ edẹro, lẹ se Jihova kẹ obufihọ, jẹ be dawo utho ẹgba mai evaọ egagọ riẹ, ma ti wo evawere gbe eghale buobu makọ evaọ edẹ urere nana nọ e vọ avọ ebẹbẹ na. (Itẹ 10:22) Kọ ẹvẹ kpahe ẹruore mai na? O sae jọnọ ma wo oria jọ họ iroro nọ ma te gwọlọ rria evaọ akpọ ọkpokpọ na, rekọ a sae vuẹ omai nọ ma nyae rria oria ofa. Ghelọ oria nọ ma te jọ oke yena gbe oware kpobi nọ ma ti ru kẹhẹ, u mu omai ẹro nọ ma ti wo edẹro je yere Jihova, avọ evawere. w15 8/15 3:8

Noa ọ jẹ rria udevie ahwo nọ a jọ yoyoma gaga rekọ o ru ahwo na họ egbẹnyusu ekpekpe riẹ hẹ. Ọ rọwo mu usu kugbe ahwo oke riẹ yena ha, enọ i je koko izi Ọghẹnẹ hẹ. Tei te imahrẹ nọ i kiọkọ evaọ uviuwou riẹ a duomahọ iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai, onọ u kugbe okọ na nọ a je ku. Evaọ oke ovona, Noa ọ jọ “ọtausiuwoma ẹrẹreokie.” (2 Pita 2:5) Noa ọ rehọ oke riẹ kpobi wobọ evaọ iruo iwoma nọ e jẹ were Ọghẹnẹ, onọ o kẹre te usiuwoma nọ ọ jẹ ta, okọ nọ o je ku, gbe emamọ usu nọ o wo kugbe ahwo uviuwou riẹ. Onana o soriẹ ze nọ Noa avọ ahwo uviuwou riẹ a rọ zọ okenọ Owhe Ologbo na o ku. U woma gaga inọ Noa, aye riẹ, emọ rai, gbe eyae emọ rai a yoẹme kẹ Ọghẹnẹ, fiki rai mai kpobi ma rọ rrọ uzuazọ nẹnẹ na. Epọvo na re, Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ nọ i yoẹme a kẹnoma kẹ ahwo oke rai nọ e jẹ gọ Jihova ha, a tẹ zọ okenọ a raha Jerusalẹm evaọ ukpe 70 C.E.​—Luk 21:​20-22. w15 8/15 4:​17, 18

Orọnikọ arozaha kpobi ọ rẹ kẹ ohwo erere, erri, hayo evawere he; yọ u fo gbe he re ma hae roma kẹ arozaha vrẹta. Ẹvẹ obruoziẹ-iroro mai ọ sai ro fiobọhọ kẹ omai reawere arozaha nọ ọ rẹ kẹ ọbọga gbe erere? Ikereakere na e vẹvẹ omai unu kpahe “iruo uwo.” Ejọ rai họ, “ọfariẹ-ogbe, egbegbe, uruemu nọ u fo ho nọ a re ru ababọ omovuọ, ẹdhọgọ, iruẹru-imizi, egrẹ-ọjẹ, ohọre, ihri-eriọ, ofu-ọkpoo, ẹwhọ, ohẹriẹ, ẹtohọ eko sa-sa, isiuru kẹ eware amọfa, idieda-thomawa, ehaa nọ a rẹ jọ ru eware odode, gbe eware itieye na.” Pọl ukọ na o kere nọ, “enọ i bi ru eware itieye na a te reuku Uvie Ọghẹnẹ hẹ.” (Gal. 5:​19-21) Fikiere ma rẹ sae nọ omamai nọ: ‘Kọ obruoziẹ-iroro mẹ ọ be hae wọ omẹ whaha erozaha omonwa, oma-uhrowo, ozighi, hayo nọ mẹ rẹ rọ họre kẹ orẹwho mẹ? Kọ obruoziẹ-iroro mẹ ọ be hae vẹvẹ omẹ unu nọ mẹ tẹ gwọlọ rri ighe etẹlivisiọno nọ a be jọ dhesẹ ifoto-ẹbẹba hayo nọ a be jọ gbe ọfariẹ, da idi thomawa, hayo ru iruẹru imizi?’ w15 9/15 2:​11, 12

Ma jọ Ebaibol na wuhrẹ nọ ohwo-akpọ o wo udu nọ o re ro su omobọ riẹ hẹ, re ọ jọ oriẹ sa ababọ Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kpọe. Ma te je wuhrẹ nọ o te gbolaro kẹ uzẹme nana, o rẹ wha ekpehre iyẹrẹ ze. Onana u wuzou gaga rọkẹ ewoma mai. Ma te vuhu udu-esuo Ọghẹnẹ mu, ẹsiẹe ma sai ro wo udhedhẹ gbe okugbe. Jihova o gine you omai gaga nọ o ro dhesẹ uzẹme nana via. Ọsẹ nọ ọ rrọ wowou o re roro gaga kpahe epanọ emọ riẹ e te jọ evaọ obaro, keme ọ gwọlọ nọ a re yeri emamọ uzuazọ. Rekọ u yoma gaga inọ ahwo buobu a riẹ oware ovo kpahe obaro ho, yọ a be raha oke rai kpobi le eware nọ erere rai ọ rẹ tọ họ. (Ol. 90:10) Mai idibo Ọghẹnẹ ma ruẹ nọ Jihova o you omai keme ọ ya eyaa obọdẹ uzuazọ kẹ omai kpahe obaro. Onana u bi ru omai yeri uzuazọ nọ u wo uvi ẹjiroro. w15 9/15 4:​10, 11

Okenọ orẹwho Izrẹl u muhọ obọ, ahwo a wo uvẹ nọ a rẹ rọ ruẹ je yo kpahe epanọ Ọghẹnẹ ọ jẹ rọ thọ emọ Izrẹl. Jihova ọ rọ edhere igbunu siwi idibo riẹ no obọ Ijipti, a te je fi ivie ewho sa-sa kparobọ. (Jos. 9:​3, 9, 10) Ewegrẹ Izrẹl a rọwo vuhumu hu inọ Ọghẹnẹ ọ be họre kẹ idibo riẹ, yọ onana u ru nọ emọ Izrẹl a ro fi ai kparobọ. Evaọ oke ofa, Ehab ovie ọgeva na o wo uvẹ nọ ọ hae te rọ ruẹ obọ Ọghẹnẹ evaọ eware sa-sa nọ e via. Ehab ọ ruẹ erae nọ i no obọ odhiwu ze okenọ Elaeja ọ lẹ re Ọghẹnẹ ọ rehọ idhe riẹ. Elaeja ọ tẹ jẹ ta nọ Jihova ọ be te rọ oso ze, onọ u ti ku etoke nọ oria kpobi o rọ ya fia na họ. Ọ vuẹ Ehab nọ: “Kpo obọ otọ, ogbẹrọ erehe oso ọ te whaha owhẹ.” (1 Iv. 18:​22-45) Ehab ọ ruẹ eware nana kpobi nọ e via na, rekọ ọ rọwo vuhumu hu inọ ogaga Ọghẹnẹ o rrọ iruo na. Oriruo nana gbe efa i wuhrẹ omai oware jọ nọ u wuzou gaga, inọ o roja re ma daoma ruẹ ogaga Ọghẹnẹ nọ o tẹ rrọ iruo. w15 10/15 1:​4, 5

Ajọ ma roro vievie he inọ ma te ru lele ọkpọvio Ọghẹnẹ ẹsejọhọ eware i ti woma kẹ omai hi. U wuzou gaga inọ ma re fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ, Ọnọ ọ rẹ sai gine fiobọhọ kẹ omai. Pọl ọ kareghẹhọ omai nọ Ọghẹnẹ “ọ rẹ sae rehọ ogaga riẹ nọ u bi ru iruo evaọ oma mai ru eware buobu gbidigbidi kẹ omai vi eware kpobi nọ ma yare hayo nọ ma roro.” (Ẹf. 3:20) Idibo Jihova a rẹ dawo ẹgba rai kpobi re a sai ru oreva Ọghẹnẹ, rekọ fikinọ a riẹ nọ u wo umuo nọ a rẹ sai ru te, a fievahọ Jihova nọ ọ te ghale utho nọ a sai ru. Kọ eva e gbẹ be were omai nọ Ọghẹnẹ mai ọ rrọ kugbe omai? Kọ ma sai rẹro nọ Ọghẹnẹ ọ te kuyo olẹ mai nọ ma tẹ yare nọ ọ tua ẹrọwọ mai? Ebaibol ọ ta nọ ma sai wo imuẹro itieye nọ ma tẹ “yare [oware] nọ o rọwokugbe oreva riẹ.” (1 Jọn 5:14) O rrọ vevẹ, ahwo nọ a fi eva rai kpobi họ Jihova a rẹ were iẹe. Jihova ọ te kuyo olẹ mai nọ ma tẹ yare nọ ọ tua ẹrọwọ mai, yọ ẹrọwọ mai o ti dhe ẹgẹga, onọ u ti ru nọ ma ti ro “te kẹ Uvie Ọghẹnẹ.”​—2 Tẹs. 1:​3, 5. w15 10/15 2:​16-18

Nọ Oleleikristi ọ tẹ be hai roro didi kpahe eware nọ i re ru usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ ga, u re ru ei kpako te ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (Hib. 5:14; 6:1) Ohwo nọ o re roro kpahe Jihova avọ Jesu tere he, ọ rẹ sai wo ẹrọwọ ọgaga ha. Ohwo otiọye ọ rẹ sai su vru no ẹrọwọ na. (Hib. 3:12) Jesu ọ vẹvẹ omai unu nọ, ma gbẹ rehọ “emamọ udu” yo hayo rọwo Ẹme Ọghẹnẹ hẹ, ma rẹ sai “kru rie fihọ udu” hu. Ukpoye, “awaọruọ akpọ, efe, gbe omaweromẹ akpọ nana i [re] reghe” omai nọ ma “gbẹ sae who” hayo kpako te ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ. (Luk 8:​14, 15) Fikiere, jọ ma hae roro didi kpahe Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi. Onana o te wọ omai dhesẹ oruaro gbe iruemu-aghae Jihova via, enọ ma re se ku evaọ Ebaibol na. (2 Kọr. 3:18) Kọ eme o gbe woma vi onana? Re ma riẹ Ọghẹnẹ ziezi, je dhesẹ oruaro riẹ via yọ obọdẹ uvẹ-ọghọ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ. Ewuhrẹ nana gbe omodawọ nọ ma rẹ rọ rehọ aro kele Ọsẹ obọ odhiwu mai ziezi u wo oba ha.​—Ọtausi. 3:11. w15 10/15 4:​13, 14

Whai esẹgbini, wha gwọlọ nọ izoge rai a kruga ziezi evaọ ukoko na. Yọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ whọ rọ “ọwhọkuo gbe ehrẹ Jihova rọ yọrọ ae.” (Ẹf. 6:4) Fikiere, rehọ owha-iruo ọyewọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ owhẹ na ru eware kugbe emọ ra, eware nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, whọ suobọhọ nọ emọ ra a kpohọ isukulu keme whọ riẹ nọ onana u wuzou, yọ whọ gwọlọ ru oghẹrẹ kpobi nọ ewuhrẹ ọ sae rọ were ae. Epọvo na re, esẹgbini iyoyou a rẹ suobọhọ nọ emọ a wo erere no “ehrẹ Jihova” ze, enọ ma be hai yo evaọ obọ iwuhrẹ gbe etoke omakugbe mai efa. Fikinọ ewuhrẹ egagọ Ọghẹnẹ o wuzou gaga, daoma ru oghẹrẹ kpobi nọ emọ ra a re ro wo uyoyou kẹ ewuhrẹ nana, gbe areghẹ nọ ewuhrẹ nana o re fiobọhọ kẹ ai wo. Wọhọ epanọ Jesu o fiobọhọ kẹ ilele riẹ na, daoma fiobọhọ kẹ izoge ra re a sai ru iruo odibọgba rai ziezi. Ru ai wo isiuru kẹ iruo usiuwoma ota na ẹkwoma obọ nọ who re fihọ kẹ ai wo emamọ omaa usiuwoma ota, re a je ru lele iei. w15 11/15 2:6

Uyoyou o roja gaga fiki ọruẹrẹfihotọ uzou-uwo nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze. Rekọ uzou-uwo nana o rẹ jọ orọ atanure he. Dede nọ ọzae o wuzou aye riẹ, Ebaibol na ọ vuẹ ọzae inọ ọ “rọ ọghọ kẹ aye” na. (1 Pita 3:7) Edhere jọ nọ ezae a sae rọ rehọ ọghọ kẹ eyae rai họ, ẹgwọlọ eyae rai nọ a rẹ hai roro kpahe gbe oreva eyae rai nọ a rẹ rọ karo evaọ eware jọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ezae, wha gbẹ hai you eyae rai, wọhọ epanọ Kristi o you ukoko na o je siobọno omariẹ fiki riẹ.” (Ẹf. 5:25) Jesu o tube siobọno uzuazọ riẹ fiki ilele riẹ. Nọ ọzae ọ tẹ rọ aro kele edhere oyoyou nọ Jesu o bi ro dhesẹ uzou-uwo riẹ, u re ru ei lọhọ nọ aye riẹ o je you rie, kẹe adhẹẹ, jẹ romakpotọ kẹe.​—Tait. 2:​3-5. w15 11/15 4:​6, 7

Nọ Ileleikristi e jẹ vaha abọ oke yena, ibuobu rai a tẹ jẹ ta ẹvẹrẹ Griki. Ẹvẹrẹ Griki a mai ro kere ebe Usiuwoma Matiu, Mak, Luk gbe Jọn nọ e ta kpahe eware nọ Jesu o wuhrẹ je ru na. Onọ u dhesẹ nọ Griki o jọ ẹvẹrẹ ilele Jesu buobu, orọnikọ Hibru hu. Griki a ro kere ileta Pọl ukọ na gbe ebe Ebaibol na efa re. U kiehọ gaga inọ okenọ ahwo nọ a kere Ikereakere Griki Ileleikristi na a jẹ wariẹ ẹme Ikereakere Hibru, Septuagint na a rehọ eme itieye na buobu no ze. Eme nana nọ a wariẹ, nọ e dina wo ohẹriẹ ẹsejọ no epanọ a ta rai dẹẹ evaọ Hibru na, e rrọ abọjọ Ikereakere efuafo na. Enẹ eme nọ ahwo-akpọ sebaẹgba a rehọ onaa ẹmeọta oborai fa, i ro zihe ruọ abọjọ Ẹme Ọghẹnẹ, ọnọ o re rri uruemu-ẹwho hayo ẹvẹrẹ jọ woma vi ọfa ha na.​—Iruẹru 10:34. w15 12/15 1:​8, 9

Ma rẹ ta ẹme kẹdẹ kẹdẹ, rekọ onana u dhesẹ hẹ inọ u re wo oke nọ ma re ro fibo ho. Ebaibol na dede ọ ta nọ u wo “oke jọ nọ a rẹ rọ fọ tou.” (Ọtausi. 3:7) Ma tẹ be hai fibo evaọ okenọ amọfa a be ta ẹme, u re dhesẹ nọ ma wo adhẹẹ kẹ ae. (Job 6:24) Ma tẹ be hae daoma kpọ ẹrọo mai re ma siọ ẹme nọ u fo nọ a rẹ ko dhere ba ẹferevia, u re dhesẹ nọ ma wo orimuo. (Itẹ 20:19) Ma tẹ be jẹ kpọ ẹrọo mai nọ a te ru omai eva dha, u re dhesẹ nọ ma wo areghẹ. (Ol. 4:4) Evaọ abọdekọ riẹ, Ebaibol na ọ ta re nọ u wo “oke jọ nọ a rẹ rọ ta ẹme.” (Ọtausi. 3:7) Ogbẹnyusu ra ọ tẹ kẹ owhẹ emamọ oware jọ, ẹsejọhọ who ti ruru iei fihọ oria jọ nya seba ha. Ukpoye, whọ te rehọ okẹ na ruiruo ziezi ro dhesẹ nọ o were owhẹ hayo o da owhẹ ẹro. Ma re dhesẹ nọ okẹ ẹmeọta nọ Jihova ọ kẹ omai na o da omai ẹro nọ ma tẹ be rehọ iẹe ruiruo ziezi. Onana o sae kẹre te epanọ oware o rrọ omai oma gbe ẹgwọlọ mai nọ ma rẹ ta via. Yọ u kugbe eme uduotahawọ nọ ma rẹ ta kẹ amọfa gbe Ọghẹnẹ nọ ma re jiri. w15 12/15 3:​4, 5

Ma be rria etoke nọ ibe Oleleikristi mai ọ sae rọ rehọ “okẹ nọ a re ro siwi ahwo” siwi omai hi. (1 Kọr. 12:9) Rekọ inievo jọ nọ i wo emamọ eva a rẹ gwọlọ rehọ iroro obọrai dhesẹ oghẹrẹ usiwo hayo imu kẹ amọfa inọ u ti ru oma rai ga. Ohwo ọ sai dhesẹ oghẹrẹ oware nọ u wiruo kẹ omọfa, onọ ahwo buobu a riẹ nọ u re gine ru iruo. Pọl ukọ na o ru oware utiona kẹ Timoti okenọ eva e jẹ hae kẹe uye, ẹsejọhọ fiki ame oria nọ ọ jọ nọ o woma ha. Rekọ onana u wo ohẹriẹ gaga no ẹsenọ oniọvo jọ ọ rẹ tẹzẹ oniọvo ọfa inọ ọ rehọ umu ubiebi jọ, ifue, hayo inọ ọ re oghẹrẹ emu jọ, onọ ẹsejọhọ u ti ruiruo ho hayo nọ o rẹ sae wha enwoma ze evaọ ukuhọ riẹ. Ẹsejọ dede, ahwo jọ a tẹzẹ amọfa no inọ: ‘Omoni mẹ jọ o wo ẹbẹbẹ ọvona, ọ tẹ rehọ . . . Oma na o tẹ kẹe uvẹ.’ Ghele epanọ ohwo na o dhesẹ oware na woma te kẹhẹ, ajọ ma kareghẹhọ nọ enwoma e sae noi ze o tẹ make rrọ oghẹrẹ umu hayo usiwo nọ a be jọ oria kpobi rehọ dede.​—Itẹ 27:12. w15 12/15 4:13

Mai kpobi ma reuku uzioraha mi Adamu, yọ osa onana họ uwhu. (Rom 5:12) Uyoyou nọ Jihova o wo kẹ omai u ru nọ o ro vi Jesu ziọ otọakpọ ti “whu rọkẹ ahwo kpobi.” (Hib. 2:9) U wo eware efa buobu nọ idhe ẹtanigbo Jesu na u ti ru kẹ ahwo-akpọ. O te raha uwhu no bẹdẹ bẹdẹ. (Aiz. 25:​7, 8; 1 Kọr. 15:​22, 26) Ahwo kpobi nọ a fi ẹrọwọ họ Jesu a te rria dhedhẹ je wo evawere. Ejọ i ti lele Jesu su evaọ Uvie Ọghẹnẹ, efa e vẹ te jọ otọ esuo na evaọ otọakpọ. (Rom 6:23; Evia. 5:​9, 10) Eghale efa vẹ okẹ Jihova nana o kẹre te? Okẹ Ọghẹnẹ nana u kugbe akpọ na soso nọ o ti zihe ruọ aparadase, ẹyao ahwo nọ a ti siwi kpo, gbe ahwo nọ a whu no nọ a te kpare zihe ziọ uzuazọ. (Aiz. 33:24; 35:​5, 6; Jọn 5:​28, 29) Jihova avọ Ọmọ ọghaghae riẹ na a were omai gaga fiki “okẹ ọvọvẹ [rai] nọ a rẹ sae ruẹ unu gbiku riẹ hẹ” na.​—2 Kọr. 9:15. w16.01 2:​5, 6

Taure Jihova ọ tẹ te salọ Ileleikristi nana re a kpobọ odhiwu, a wo ẹruore nọ a te rọ rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ no vẹre. A je rẹro okenọ Jihova o ti ru otọakpọ na kpobi fihọ aparadase je si emuomu kpobi notọ. Ẹsejọhọ a jẹ hai roro kpahe epanọ a ti ro dede ohwo uviuwou rai hayo ogbẹnyusu rai jọ nọ o whu no zihe ziọ uzuazọ. O sae jẹ jọnọ a je rẹro okenọ a te rọ bọ iwou jẹ rria ae hayo kọ ire jẹ re ibi rai. (Aiz. 65:​21-23) Fikieme a ro nwene iroro? Kọ ọkora hayo uye ogaga nọ u te rai a ro nwene iroro? Kọ a nwene iroro fikinọ a roro nọ re a rria otọakpọ na u ti fou ehoo gbe inọ eva e te were ae he? Kọ fikinọ a gwọlọ riẹ epanọ uzuazọ obọ odhiwu o rrọ a rọ gwọlọ nya? Ijo. Ukpoye, Ọghẹnẹ ọvo ọ salọ e rai. Nọ Ọghẹnẹ ọ salọ ae, ọ rehọ ẹzi riẹ nwene iroro gbe ẹruore rai. w16.01 3:​11, 13

Jihova họ Ọghẹnẹ Erumeru na. Ọye ọ ma eware kpobi, yọ o wo ogaga gbe areghẹ nọ o wo oba ha. Evaọ okenọ o fiobọhọ kẹ Job vuhu onana mu no, Job ọ ta nọ: “Mẹ riẹ nọ whọ rẹ sai ru eware kpobi.” (Job 42:2) Jihova ọ rẹ sai ru oware kpobi nọ ọ gwọlọ ababọ obufihọ omọfa. Rekọ fikinọ o you amọfa, o zizie i rai re a lele iei ru iruo nọ i wobọ kugbe orugba ẹjiroro riẹ. Ọghẹnẹ ọ kake ma Ọmọ riẹ Jesu taure ọ tẹ te ma amọfa hayo eware efa kpobi. Kẹsena Jihova o te zizie Ọmọ riẹ re o fiobọhọ kẹe ma eware efa nọ i kiọkọ kpobi. (Jọn 1:​1-3, 18) Fikiere, orọnikọ Jihova ọ kẹ Ọmọ riẹ iruo nọ i wuzou ọvo ho rekọ ọ vuẹ amọfa kpahe onana. Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ!​—Kọl 1:​15-17. w16.01 5:​1, 2