Akpegbọvo

Nọ ma jọ Ebaibol na se nọ Abraham ọ “kpako gaga ọ tẹ jẹ ria ikpe buobu,” oyena u dhesẹ hẹ inọ Abraham ọ gbẹ gwọlọ rria uzuazọ họ. Ebaibol na ọ ta nọ Abraham ọ jẹ “hẹrẹ okpẹwho nọ o wo uvi otọhotọ, onọ Ọghẹnẹ ọ ma omaa riẹ jẹ bọ.” (Hib. 11:10) Dai roro epanọ eva e te were Abraham te nọ ọ te rria aparadase evaọ otọakpọ jẹ ruabọhọ usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ je ru usu na ga viere. Eva e te were iẹe gaga nọ ọ te riẹ nọ oriruo ẹrọwọ riẹ o fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ evaọ ikpe idu buobu. Evaọ aparadase ọ te riẹ nọ idhe nọ o dhe evaọ Ugbehru Moraya na i dikihẹ kẹ oware ofa nọ o mae rro. (Hib. 11:19) Yọ ọ te jẹ riẹ nọ edada nọ ọ rẹriẹ ovao dhe evaọ okenọ ọ jẹ ruẹrẹ ọmọ riẹ kpahe kẹ idhe na, u fiobọhọ kẹ ima ahwo buobu nọ i wo ẹrọwọ gaga, keme u ru rai riẹ epanọ o da Jihova te evaọ okenọ o siobọno Ọmọvo riẹ Jesu Kristi ziọ otọakpọ, re ọ rọ uzuazọ riẹ ta ahwo-akpọ no igbo.​—Jọn 3:16. w16.02 1:15, 16

Ma rẹ sae jẹ talamu Jihova nọ ọkpako ukoko jọ o te ru omai oware jọ nọ o kẹ omai uye. Dede nọ Ọghẹnẹ ọ rọ Sọl mu ovie, Sọl o ru eware jọ nọ e kẹ ọmọ riẹ uye gaga. Sọl ọ riẹ oware nọ o soriẹ nọ Jonatan o ro you Devidi hi. Fikiere, okenọ Jonatan ọ jẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ Devidi, eva e dha Sọl gaga, o te kpomovuọ họ iẹe oma evaọ iraro ahwo. Rekọ Jonatan ọ jẹ rọ adhẹẹ kẹ ọsẹ riẹ ghele. Evaọ oke ovona, ọ talamu Jihova gbe Devidi, ọnọ Ọghẹnẹ ọ salọ re ọ jọ ovie nọ ọ te rehọ ẹta Sọl. (1 Sam. 20:​31-41) Evaọ ikoko sa-sa nẹnẹ, ekpako ukoko a rẹ gwọlọ ru eware nọ e rẹ kẹ omai uye he. Rekọ inievo nana a gba ha. Fikiere, ẹsejọ a re wo otoriẹ ẹjiroro nọ ma ro ru oware jọ họ. (1 Sam. 1:​13-17) Nọ o rrọ ere na, nọ a gbe wo otoriẹ oware jọ nọ ma ru hu hayo a te wo eriwo ọthọthọ kpahe omai, ajọ ma gbẹ talamu Jihova. w16.02 3:​14, 15

Izoge buobu a riẹ ohẹriẹ nọ o rrọ omauromudhe avọ ame-ọhọ họ. Ejọ e rẹ ta nọ a roma mudhe kẹ Jihova no rekọ a re ruẹrẹ oma kpahe kẹ ame-ọhọ họ. Kọ oyena o sae ginẹ lọhọ? Omauromudhe yọ olẹ nọ whọ rọ ya eyaa kẹ Jihova nọ whọ gwọlọ gọe bẹdẹ bẹdẹ. Nọ whọ tẹ họ-ame, u ve dhesẹ via kẹ amọfa nọ whọ roma mudhe kẹ Jihova no. Fikiere, taure whọ tẹ te họ-ame, o gwọlọ nọ whọ rẹ riẹ oware nọ u dhesẹ re a roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ. Nọ whọ tẹ roma mudhe kẹ Jihova, yọ whọ rọ ere ta kẹe nọ ọye o wo owhẹ. Whọ ya eyaa kẹe nọ ọyomariẹ nọ whọ rẹ gọ họ, oware nọ o mai wuzou kẹ owhẹ evaọ uzuazọ. Eyaa nana i wuzou gaga.​—Mat. 5:33. w16.03 1:​14, 15

Pọl ọ rọ ugboma na kẹ oriruo epanọ Oleleikristi kpobi ọ sai ro fiba okugbe nọ ọ rrọ ukoko na, je fiobọhọ kẹ inievo na lele Jesu nọ ọ rrọ Osu ukoko na. Ọ ta nọ abọ ugboma na kpobi i bi ruiruo kugbe “ẹkwoma ezo-oma na kpobi nọ e be tha ohwohwo uke.” (Ẹf. 4:16) Fikiere, o tẹ make rọnọ ma kpako no, hayo ma gbẹ maha, oma mai o ga hayo o ga ha, eme u fo nọ mai omomọvo o re ru? Jesu ọ rọ ekpako mu re a kobaro evaọ ukoko na, yọ ọ gwọlọ nọ ma rọ adhẹẹ kẹ ae je ru lele ekpọvio nọ a kẹ omai. (Hib. 13:​7, 17) Ẹsejọ, onana o rẹ nwane lọhọ tere he. Rekọ ma rẹ sae yare Jihova kẹ obufihọ. Ẹzi ọfuafo na ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ru lele ekpọvio nọ ekpako na a kẹ omai. Nọ ma te wo omaurokpotọ je bi yoẹme kẹ ekpako na, u re fiobọhọ gaga evaọ ukoko na. Okugbe ọ rẹ jọ ukoko mai, yọ uyoyou nọ ma wo kẹ ohwohwo o rẹ ga vi epaọ ọsosuọ. w16.03 3:​8, 9

Okenọ inievo-emezae jọ a gbẹ jọ emaha, a tuduhọ ae awọ họ re a fi itee họ evaọ ukoko na. Egagọ Jihova e jọ oware ọsosuọ evaọ uzuazọ izoge nana vievie he. (Mat. 10:24) Fikiere o gwọlọ nọ ọkpako ọ rẹ daoma rehọ oke jọ mu usu kugbe oniọvo nọ ọ gwọlọ wuhrẹ re o te kẹ ewha-iruo evaọ ukoko na je ru ei riẹ nọ ukoko na o gwọlọ obufihọ riẹ. Nọ oke o be nyaharo na, jọ ọkpako na o ru oke fihọ nọ ọ rẹ rọ keria kugbei je lele iei se eria ikere jọ, kẹsena o ve fiobọhọ kẹe roro kpahe omauromudhe riẹ kẹ Jihova. (Ọtausi. 5:4; Aiz. 6:8; Mat. 6:​24, 33; Luk 9:​57-62; 1 Kọr. 15:58; 2 Kọr. 5:15; 13:5) Ọkpako na ọ sae nọe nọ, ‘Eme whọ ya eyaa riẹ kẹ Jihova okenọ whọ roma mudhe kẹe?’ Ọ sae jẹ daoma tua isiuru riẹ re ọ ruẹsi roro kpahe epanọ o re ro wo ẹnyaharo evaọ ukoko na ẹkwoma oghẹrẹ enọ itienana nọ whọ rẹ nọe, ‘Ẹvẹ who roro nọ o jọ Jihova oma okenọ whọ rọ họ-ame?’ (Itẹ 27:11) ‘Kọ ẹvẹ o jọ Setan oma?’ (1 Pita 5:8) Ajọ ekpako a du roro ho inọ eria ikere nọ a riẹ salọ ziezi nọ a re se kẹ oniọvo na i ti wiruo kẹe tere he. w15 4/15 2:​9, 11

Fikieme Jihova o gbe ro ru oware kpobi nọ ma yare kẹ omai ẹsiẹsiẹe he? Kareghẹhọ nọ ọ rehọ usu mai kugbei dhesẹ usu ọsẹ gbe emọ. (Ol. 103:13) U fo ho re ọmọ o rẹro nọ ọsẹ riẹ o ti ru oware kpobi nọ ọ yare mi ei ẹsiẹsiẹe. Ẹsejọ eware nọ ọmọ ọ rẹ yare yọ eware nọ i wuzou hu hayo nọ i wiruo kẹe he. Yọ o sai wo eware efa nọ ọmọ ọ yare, nọ o rẹ gwọlọ nọ ọsẹ ọ hẹrẹ te ẹruoke taure o te ti ru ai kẹ ọmọ na. Ọmọ na ọ rẹ sae jẹ yare eware efa jọ nọ ọsẹ na o rri nọ i ti fo kẹe he, hayo nọ e rẹ sae wha ẹbẹbẹ se ọmọ na gbe amọfa nọ ayare na o kpomahọ. U te no ere no, nọ ọsẹ o te bi ru oware kpobi nọ ọmọ riẹ ọ yare kẹe ẹsiẹsiẹe, usu na u re zihe ruọ orọ ọga gbe odibo, yọ ọmọ na ọ be te jọ ọga na. Epọvona re, fiki ewoma obọmai, Jihova ọ sae kuvẹ re oke jọ o ruemu taure ọ tẹ te kiyo elẹ mai. O wo udu nọ o re ro ru ere keme ọye họ ọnọ ọ ma omai, Olori oyoyou mai, gbe Ọsẹ obọ odhiwu mai. Re o ru ayare mai kpobi kẹ omai ẹsiẹsiẹe o rẹ sai ru nọ usu mai kugbei o gbẹ rọ jọ orọ Ọsẹ gbe emọ họ.​—Aiz. 29:16; 45:9. w15 4/15 4:​6, 7

Ma be kẹle ekuhọ akpọ omuomu nana no. Setan ọ gwọlọ nọ ma rọ “uye bẹ” omamai hi, koyehọ ma rolo obọ kẹ iruo Uvie na. Ọ gwọlọ nọ ma le ekọ akpọ na re o ruẹse thọrọ omai ẹro nọ urere na ma rrọ na, okenọ o rọ gwọlọ nọ ma rẹ rọ ovẹrẹ ruabọhọ iruo Uvie na. Whọ jọ oyena o via kẹ owhẹ vievie he. Ukpoye, “ruabọhọ erou.” (Mat. 16:​22, 23; 24:42) Who kie kẹ eghẹ Setan vievie he, nọ ọ be rọ viẹ ahwo họ nọ urere na u gbe thabọ hayo inọ o te ze vievie he. Setan ọ rẹ gwọlọ ru omai roro nọ Ọghẹnẹ o you omai hi gbe inọ ọ rẹ rọ vrẹ omai hi nọ ma tẹ raha uzi. Enana kpobi yọ eviẹhọ Setan. Dai roro iei, ono o gine fo ọnọ Jihova o re wo uyoyou kẹ hẹ? Setan. Ginọ ono Jihova ọ te rọ vrẹ vievie he? Setan ọvona. Rekọ Ebaibol na ọ kẹ omai imuẹro nọ: “Ọghẹnẹ ọ rrọ ohwo nọ o kiẹrẹe hẹ hẹ nọ iruo rai gbe uyoyou nọ wha dhesẹ kẹ odẹ riẹ e rẹ rọ thọrọ iẹe ẹro.” (Hib. 6:10) Omodawọ mai re ma ru oreva Jihova o be were iẹe, yọ iruo mai evaọ egagọ riẹ e rrọ ofofe he. (1 Kọr. 15:58) Fikiere, wha jọ ma kuvẹ re Setan ọ rọ eghẹ riẹ viẹ omai họ vievie he. w15 5/15 1:​16-19

Fiki imuẹro egaga nọ Abraham o wo inọ eyaa Jihova e rẹ seba erugba ha, o tẹ wọhọ ẹsenọ ọ jẹ “ruẹ” eware nọ i ri ti rugba ha. Ẹrọwọ nọ Abraham o wo o bọ ọtamuo riẹ ga re o ru oreva Ọghẹnẹ. Fiki ẹrọwọ, o no okpẹwho Ọr yọ ọ rọwo rria ikpewho nọ e jọ ẹkwotọ Kenan ribri hi. Wọhọ okpẹwho Ọr, ọ riẹ nọ ikpewho nana e te tọ họ keme isu rai a jẹ gọ Jihova ha. (Jos. 24:2) Evaọ etoke uzuazọ Abraham nọ u kiọkọ kpobi, ọ “jẹ hẹrẹ okpẹwho nọ o wo uvi otọhotọ, onọ Ọghẹnẹ ọ ma omaa riẹ jẹ bọ.” (Hib. 11:10) Abraham ọ jẹ jọ iroro riẹ “ruẹ” omariẹ nọ ọ be rria ẹwho nọ o wo uvi otọhotọ, ọnọ Jihova ọ rrọ Osu riẹ. Ebẹle, Enọk, Noa, Abraham, gbe idibo Ọghẹnẹ oke anwae efa a fi ẹrọwọ họ eyaa ẹkparomatha na, yọ a je rri kpohọ epanọ uzuazọ o te jọ evaọ otọakpọ okenọ Uvie Ọghẹnẹ o tẹ ze no, onọ o rrọ “okpẹwho nọ o wo uvi otọhotọ.” Eghale nana nọ a jẹ hai roro kpahe o bọ ẹrọwọ nọ a fihọ Jihova ga ziezi.​—Hib. 11:​15, 16. w15 5/15 3:​8, 9

Jihova ọ rọ Jesu Kristi dhesẹ ogaga Riẹ via evaọ edhere igbunu sa-sa nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ. Ebe ene usiuwoma na e ta eware buobu nọ e rẹ bọ ẹrọwọ mai ga kpahe iruo igbunu jọ nọ Jesu Kristi o ru. Avro ọ riẹ hẹ, u ti wo iruo igbunu buobu efa nọ Jesu o ru u te no enana no. (Mat. 9:35; Luk 9:11) O rrọ vevẹ inọ ogaga Ọghẹnẹ u dhesẹ oma via evaọ oma Jesu. Agbẹta nọ Pọl ukọ na ọ rọ ta nọ: “Kristi họ ogaga Ọghẹnẹ” na. Dede na, ẹvẹ iruo igbunu Jesu e sai ro kpomahọ uzuazọ mai? Pita ukọ na ọ ta nọ Jesu o ru “eware igbunu.” (Iruẹru 2:22) Eware igbunu nọ Jesu o ru evaọ okenọ ọ jọ otọakpọ na yọ ẹmẹvo eware iwoma buobu nọ o ti ru evaọ otọ esuo riẹ. E riẹ obọ kpohọ eware igbunu nọ Jesu o ti ru evaọ akpọ ọkpokpọ nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa riẹ na. Iruo igbunu nana i te je fiobọhọ kẹ omai riẹ eware buobu kpahe oghẹrẹ nọ Jesu avọ Ọsẹ riẹ a rrọ. w15 6/15 1:​1, 2

Jesu ọ riẹ nọ Ọsẹ riẹ Jihova, o siwi aye na no, fikiere ọ tẹ rọ unu uwowou ta kẹe nọ: “Ọmọtẹ, ẹrọwọ ra o siwi owhẹ no. Nya kpo tou, jọ ẹyao na ọ gbẹ lahiẹ owhẹ ofa ha.” (Mak 5:34) Jesu ọ ginẹ rrọ wowou gaga! Ma ruẹ nọ o gine wo ọdawẹ kẹ ahwo nọ ẹyao ọ be kẹ uye. Setan ọ gwọlọ ru omai roro nọ ma fioka ha yọ ohwo ọvo o you omai hi. Dede na, Jesu ọ rọ iruo igbunu nọ o ru dhesẹ nọ ọ be daezọ mai gbe ebẹbẹ nọ e rrọ omai oma. Eva e be were omai gaga nọ ma ro wo Ovie gbe Ozerẹ Okpehru oyoyou otiọye. (Hib. 4:15) O rẹ sae jọ bẹbẹ re ma wo otoriẹ edada ahwo nọ a wo okpẹyao, maero nọ ma gbẹ re te mọ ọkpọ ẹyao itieye he. Rekọ ma rẹ kareghẹhọ nọ Jesu o dhesẹ ọdawẹ kẹ ahwo nọ a jẹ mọ, dede nọ ọyomariẹ ọ re te mọ ẹyao ẹdẹvo ho. Ajọ ma rehọ aro kele Jesu, re ma hai fiobọhọ kẹ ahwo otiọnana te epanọ ẹgba mai o te.​—1 Pita 3:8. w15 6/15 2:​11, 12

Uvẹ-ọghọ ulogbo ma wo keme, orọnikọ ma riẹ odẹ-oma Ọghẹnẹ ọvo ho, rekọ a be rehọ odẹ na se omai wọhọ “ahwo [nọ a rrọ] kẹ odẹ riẹ.” (Iruẹru 15:14; Aiz. 43:10) Ma be hae lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu mai nọ: “Jọ odẹ ra o jọ fuafo.” (Mat. 6:9) Onana nọ whọ be hae yare na o sai ru owhẹ lẹ re inọ Jihova o fiobọhọ kẹ owhẹ whaha oware kpobi nọ o rẹ sae wha ekela se odẹ ọfuafo riẹ. Ma gwọlọ jọ wọhọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ jọ họ, enọ e rẹ ta ojọ evaọ usiuwoma no a ve ru ofa, wọhọ epanọ o rrọ ikere okpẹdẹ mai nẹnẹ na. Re odẹ Ọghẹnẹ o ruẹse jọ fuafo jẹ kare afuẹwẹ kpobi, eme o gwọlọ? O gwọlọ nọ Jihova o re kpe ahwo kpobi nọ a bi kekaro fihọ siọ esuo riẹ. (Izik. 38:​22, 23) A vẹ te rọ ẹmẹrera ru ohwo-akpọ te ẹgbagba. Jọ oke na u te vẹrẹ nọ ikọ-odhiwu gbe ahwo-akpọ kpobi a ti ro ru odẹ Jihova fo. Evaọ ukuhọ riẹ, Ọsẹ obọ odhiwu oyoyou mai na ọ vẹ te “jọ eware kpobi kẹ ohwo kpobi.”​—1 Kọr. 15:28. w15 6/15 4:​7, 10

U te no otọakpọ na nọ a rọ ẹme na “uririawọ” dhesẹ no, a jọ Ikereakere Hibru rọ ọkpọ ẹme ọvona dhesẹ etẹmpol oke anwae emọ Izrẹl re. (1 Irv. 28:2; Ol. 132:7) Etẹmpol yena o jọ ehri egagọ uzẹme evaọ otọakpọ oke yena. Oyena u ru nọ o ro wo erru gaga evaọ aro Jihova, yọ o jẹ hae wha orro fihọ oria awọ Riẹ. (Aiz. 60:13) Nẹnẹ, ehri egagọ uzẹme o gbẹ rrọ ugogo etẹmpol jọ nọ a bọ fihọ oria jọ otọakpọ na ha. Ukpoye, etẹmpol ẹwoho ọ riẹ enẹna, yọ o be wha orro se Jihova vi uwou jọ kpobi. Ọruẹrẹfihotọ nọ ma sai ro wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ nẹnẹ họ etẹmpol ẹwoho na, onọ ọkwa ozerẹ Jesu gbe idhe ẹtanigbo riẹ i ru lọhọ. Ọruẹrẹfihotọ nana o muhọ evaọ ukpe 29 C.E. nọ Jesu ọ rọ họ-ame. Oke yena Jihova ọ rọ rehọ Jesu mu Ozerẹ Okpehru ọrọ etẹmpol ẹwoho ologbo Riẹ.​—Hib. 9:​11, 12. w15 7/15 1:​1-3

Onana o te jọ etoke nọ ọ te rọ hwosa kẹ Ileleikristi nọ i kru ẹrọwọ rai jẹ rọ uye kẹ otu nọ o kru ẹrọwọ rai hi. (Mat. 24:​46, 47, 50, 51; 25:​19, 28-30) Wọhọ epanọ o rrọ obe Matiu, Jesu ọ rọ ọtadhesẹ igodẹ gbe ewe na ku ẹme oka urere akpọ na họ. Ọ ta nọ: “Nọ Ọmọ ohwo ọ te nyaze evaọ oruaro riẹ avọ ikọ-odhiwu kpobi nọ e rrọ kugbei, ọ te keria agbara-uvie oruaro riẹ. Erẹwho na kpobi a ve ti kokohọ aro riẹ, ọ vẹ te hẹriẹ ahwo, wọhọ epanọ othuru-igodẹ ọ rẹ hẹriẹ igodẹ no ewe. O ve ti fi igodẹ na họ obọze riẹ, ewe na kọ ẹkpẹlobọ riẹ.” (Mat. 25:​31-33) Ẹdhoguo vẹ o ti te igodẹ gbe ewe na? Jesu o ku ọtadhesẹ riẹ na họ nọ: “Enana [ewe na] a re ti kpohọ ọraha ebẹdẹ bẹdẹ, rekọ ikiẹrẹe na a re ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.”​—Mat. 25:46. w15 7/15 2:​11, 12

Uzẹme o rrọ inọ orẹwho mai, iruemu ẹwho mai, ẹvẹrẹ mai, gbe emu obonọ ma no ze e rẹ sae were omai gaga. Dede na, ma rẹ whaha uruemu “omẹ o mai woma.” Jihova ọ ma koghẹrẹ koghẹrẹ eware kpobi re ma ruẹsi wo omawere. (Ol. 104:24; Evia. 4:11) Kọ fikieme ma je si ikẹ inọ edhere jọ nọ a re ro ru oware o mai woma vi efa kpobi? Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ oghẹrẹ ahwo kpobi a nyaze ti wo eriariẹ egbagba uzẹme na, re a je wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 3:16; 1 Tim. 2:​3, 4) Ma tẹ be hae rọ eva efuafo rri onaa sa-sa nọ a re ro ru eware, ma te wereva jẹ zọhọ fihọ okugbe nọ ọ rrọ ukoko Ileleikristi na. Nọ ma be dadamu abọ Jihova ẹsikpobi na, ma re dhomahọ iruẹru oma-uhrowo akpọ nana vievie he. Ajọ mai uvumọ ohwo ọ dadamu inọ ahwo jọ hayo orẹwho jọ o mai woma ha. Eva e be were omai gaga nọ Jihova ọ be thọ omai no iruemu nọ e be hẹriẹ ahwo, te omorro, gbe oma-uhrowo nọ e da akpọ Setan fia nẹnẹ. w15 7/15 3:​17, 18

Idhere buobu e riẹ nọ ma re ro dhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova. Wọhọ oriruo, ma re dhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova gbe erivẹ mai nọ ma tẹ be hae rọ ajọwha ta usiuwoma Uvie na. (Mat. 24:14; 28:​19, 20) U re dhesẹ nọ ma gine you Jihova nọ ma tẹ be hai thihakọ edawọ nọ i te omai. (Ol. 84:11; Jem. 1:​2-5) Ebẹbẹ nọ i te omai e tẹ make rrọ gaga, o rẹ sai mu omai ẹro nọ Ọghẹnẹ ọ riẹ kpahe ae yọ o ti fiobọhọ kẹ omai, keme ma rrọ ghaghae kẹe. (Ol. 56:8) Uyoyou mai kẹ Jihova o rẹ wọ omai roro didi kpahe emama riẹ gbe eware iwoma efa nọ o bi ru kẹ omai. U re dhesẹ nọ ma you Ọghẹnẹ je rri Ẹme riẹ ghaghae nọ ma tẹ be hae roma totọ wuhrẹ Ebaibol na. Uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ o rẹ wọ omai lẹ sei ẹsikpobi, onọ u re ru omai si kẹle iẹe. Uyoyou nana o rẹ jẹ ga nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe ọruẹrẹfihotọ idhe ẹtanigbo nọ o ru fiki izieraha mai. (1 Jọn 2:​1, 2) Enana yọ umutho idhere jọ nọ ma sai ro you Jihova zihe ro dhesẹ edẹro mai kẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ nọ o wo kẹ omai. w15 8/15 1:​6, 17, 18

Evaọ akpọ ọkpokpọ na, u ti wo oke jọ nọ o te gwọlọ nọ ma re thihakọ. Wọhọ oriruo, ma sai yo kpahe ahwo jọ nọ a be wereva fikinọ a kpare imoni gbe egbẹnyusu rai no uwhu ze no. Rekọ o te gwọlọ nọ ma hẹrẹ re a kpare iyoyou mai no uwhu ze. O tẹ via ere, kọ ma ti lele amọfa ghọghọ, je thihakọ hẹrẹ? (Rom 12:15) Ma te bi thihakọ hẹrẹ orugba eyaa Jihova enẹna, u ti fiobọhọ kẹ omai wo ithihakọ evaọ oke yena. Ma sae jẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ na nọ ma tẹ be hai thihakọ evaọ okenọ ma te wo oruvẹ ọkpokpọ kpahe uwuhrẹ Ebaibol. Kọ ma be hai ru ekiakiẹ je thihakọ nọ otoriẹ mai kpahe iwuhrẹ Ebaibol i bi dhe evevẹ na? O tẹ rrọ ere, kiyọ o te jọ bẹbẹ kẹ omai hi re ma thihakọ evaọ akpọ ọkpokpọ na, nọ Jihova ọ te vuẹ omai eware nọ ọ gwọlọ mi ahwo-akpọ oke yena.​—Itẹ 4:18; Jọn 16:12. w15 8/15 3:​9, 10

Pọl ukọ na ọ ta evaọ ileta riẹ se Ileleikristi obọ Ẹfisọs kpahe epanọ o rọ gwọlọ nọ a gbe wo ẹnyaharo evaọ usu rai kugbe Ọghẹnẹ. Ọ tuduhọ ae awọ nọ a daoma “jọ ọvo . . . evaọ ẹrọwọ na gbe evaọ eriariẹ egbagba kpahe Ọmọ Ọghẹnẹ, rro te ohwo ziezi . . . koyehọ kpako ziezi te ohwo . . . wọhọ epanọ Kristi ọ rrọ.” (Ẹf. 4:13) Okenọ Pọl o kere ileta nana, yọ ukoko Ileleikristi obọ Ẹfisọs na u dina te ikpe jọ no. Oke yena yọ Ileleikristi buobu nọ e jọ ukoko na a wo ẹnyaharo gaga no evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Rekọ o gbẹ gwọlọ nọ ejọ e rẹ kpako te ziezi. Epọvo na o rrọ kẹ Isẹri Jihova nẹnẹ re. Inievo buobu a gọ Ọghẹnẹ kri no yọ a wo ẹnyaharo ziezi no evaọ egagọ Jihova. Rekọ orọnọ Ileleikristi kpobi a wo ẹnyaharo te ere no ho. Wọhọ oriruo, idu ahwo buobu a be họ-ame kukpe kukpe, fikiere o gbẹ gwọlọ nọ ejọ e rẹ daoma rro te ẹkpako. Kọ whẹ omara?​—Kọl. 2:​6, 7. w15 9/15 1:​2, 3

Ahwo buobu a rọwo nọ umutho arozaha oma uru-jaja noke toke o rẹ zọhọ fihọ omokpokpọ jẹ sasa oma gbe iroro. Kọ ohwo kpobi nọ ma ruẹ ma re kuomagbe zaha arozaha oma-uru-jaja? Obe Itẹ 13:20 o ta nọ: “Ọnọ ọ nya lele ahwo owareghẹ o re wo areghẹ, rekọ usu igheghẹ o rẹ nwa ohwo oma.” Kọ onana u gbe dhesẹ nọ u fo re obruoziẹ-iroro mai nọ ma rọ Ebaibol wuhrẹ no o hae kpọ omai nọ ma tẹ be salọ oghẹrẹ arozaha oma-uru-jaja nọ ma rẹ jọ wobọ? Okenọ u fo nọ a re ro wobọ evaọ arozaha yọ ẹme ọfa jọ re. Kọ whọ be hae ma omaa arozaha fihọ oke iruo Uvie na jọ, wọhọ iwuhrẹ enya, usiuwoma ota gbe uwuhrẹ omobọ ra, manikọ iruẹru Uvie na whọ be rọ karo? Jesu ọ ta nọ: “Wha hae kake gwọlọ Uvie na gbe ẹrẹreokie Ọghẹnẹ ẹsikpobi, a ve ti fi eware efa nana kpobi ba kẹ owhai.” (Mat. 6:33) Kọ obruoziẹ-iroro ra ọ be hae wọ owhẹ rọ eware nọ e rọwo kugbe ohrẹ Jesu na karo? w15 9/15 2:​13, 15

Onana o jọ obọdẹ uthubro ẹruoke, gbe ọkpọvio nọ o fo. Enẹ Jihova ọ rọ vẹvẹ Keni unu evaọ okenọ ọ ruẹ nọ Keni o mu owọ uyoma jọ họ ẹjẹ no. U yoma gaga nọ Keni ọ jẹ unuovẹvẹ na rehọ họ, yọ uye u te rie fiki onana. (Emu. 4:​11-13) Barọk nọ ọ jọ okere-obe Jerimaya, ofu o dhe rie okejọ avọ oma nọ o lọhọ e riẹ fiki ẹbẹbẹ jọ. Jihova ọ tẹ kẹe ohrẹ nọ u fiobọhọ kẹe ruẹ ẹbẹbẹ riẹ na vevẹ. Wo ohẹriẹ no Keni, Barọk ọ jẹ ohrẹ Jihova rehọ, yọ onana u siwi uzuazọ riẹ. (Jeri. 45:​2-5) Pọl ukọ na o kere nọ: “Ahwo nọ Jihova o you ọ rẹ whọku, ẹhẹ, ọ rẹ fa ohwo kpobi nọ ọ rehọ wọhọ ọmọ.” (Hib. 12:6) Dede na, orọnikọ uye-okẹ ọvo họ ọwhọkuo ho. Ọwhọkuo ọ rrọ oghoghẹrẹ. A gbiku idibo Ọghẹnẹ sa-sa nọ i wo ẹrọwọ fihọ Ebaibol na, enọ e ruẹ uye ebẹbẹ ilogbo ẹsejọhọ re o jọ ọwhọkuo kẹ ae, yọ onana u wuhrẹ i rai obọdẹ oware jọ. w15 9/15 4:​12, 13

Ahwo Gibiọn a vuhumu nọ Ọghẹnẹ uzẹme na o je fiobọhọ kẹ Izrẹl. Rehab omariẹ ọ ruẹ obọ Ọghẹnẹ evaọ eware nọ e jẹ via evaọ oke riẹ. Nọ o yo kpahe epanọ Jihova o ro siwi idibo riẹ, ọ ta kẹ ekiotọ ivẹ Izrẹl jọ nọ: “Mẹ riẹ nọ ỌNOWO na ọ kẹ owhai otọ na no.” Dede nọ ọ riẹ nọ eriwo riẹ na o sae wha enwoma sei, o fi ẹrọwọ họ Jihova inọ ọ sae thọe avọ uviuwou riẹ. (Jos. 2:​9-13; 4:​23, 24) Iriruo nana gbe efa buobu evaọ Ebaibol na, i fiobọhọ kẹ omai wo otoriẹ oware nọ u dhesẹ re ma ruẹ Ọghẹnẹ hayo obọ riẹ nọ o rrọ iruo. Nọ ma be riẹ Ọghẹnẹ vi epaọ anwẹdẹ na, ma sae ruẹ obọ riẹ nọ o rrọ iruo keme ma bi muẹrohọ iruemu-aghae riẹ jẹ ruẹ iruẹru riẹ. (Ẹf. 1:18) Ababọ avro, ma gwọlọ jọ wọhọ ahwo oke anwae gbe erọ oke mai na nọ a muẹrohọ vevẹ inọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ idibo riẹ. w15 10/15 1:​6, 7, 9

Dede nọ Mata ọvo họ aye nọ a se odẹ riẹ inọ Jesu o you, eyae efa e jariẹ nọ Jesu o you re. Wọhọ oriruo, o wo uyoyou kẹ Meri nọ ọ jọ oni ọyomariẹ, gbe Meri nọ ọ jọ oniọvo Mata. (Jọn 19:​25-27) Fikieme a rọ jọ ebe Usi Uwoma na fodẹ odẹ Mata inọ Jesu o you rie? Orọnikọ fikinọ Mata ọ jọ ọgba iruo hayo o wo uruemu nọ o re ro dede erara rehọ ọvo u ru nọ Jesu o ro you rie he, rekọ fiki ẹrọwọ nọ o wo. Mata ọ rọwo iwuhrẹ Jesu. O fi ẹrọwọ họ Jesu gaga inọ ọye họ Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na. (Jọn 11:​21-27) Dede na, wọhọ omai ahwo-akpọ kpobi, ọ gba ha. Ẹdẹjọ nọ Jesu ọ kpahe uwou riẹ, Mata ọ tẹ jẹ vuẹe oware nọ u fo nọ o re ru kpahe oware jọ nọ ọyomariẹ o rri nọ o thọ. Mata ọ ta nọ: “Olori, kọ whọ be daezọ inọ oniọvo mẹ ọ nyasiọ omẹ ọvo ba bi ru eware? Ta kẹe nọ ọ nyaze ti fiobọhọ kẹ omẹ.”​—Luk 10:​38-42. w15 10/15 3:​1, 2

Ma tẹ be hai roro kpahe eware nọ i re ru usu mai ga kugbe Ọghẹnẹ, u ti ru omai ruabọhọ ọwhọ nọ ma wo kẹ uzẹme na. Onana o vẹ te jọ uduotahawọ kẹ inievo na gbe amọfa nọ a wo isiuru nọ ma nyaku evaọ usiuwoma ota mai. Ma tẹ be hai roro didi kpahe idhe ẹtanigbo Jesu nọ o rrọ okẹ Ọghẹnẹ nọ o mai rro na, u ti fiobọhọ kẹ omai rri uvẹ nọ ma rọ rrọ usu okpekpe kugbe Jihova ghaghae, Ọsẹ mai nọ ọ rrọ Ọrẹri na. (Rom 3:24) Oniọvo-ọmọzae mai jọ nọ a re se Mark evaọ obọ South Africa, ọnọ a mu fihọ uwou-odi ikpe esa fiki ẹrọwọ riẹ ọ ta nọ: “Eroro-didi ọ wọhọ onya ugheriwo nọ o rẹ kẹ omawere. Epanọ ma roro kpahe eware nọ i re ru usu mai ga kugbe Ọghẹnẹ te, ere ma te riẹ eware ekpokpọ kpahe iẹe te. Ẹsejọ nọ udu u te whrehe omẹ hayo nọ mẹ tẹ be ruawa kpahe obaro, mẹ vẹ tọlọ Ebaibol je roro didi kpahe oria ikere jọ. Kẹsena udu u ve kie omẹ vi.” w15 10/15 4:15

Oke kpobi nọ u fo, hae vuẹ emọ ra ẹjiroro nọ who ro fi uzi jọ họ hayo jẹ oghẹrẹ iroro jọ. Uzoge o te wo otoriẹ iroro ra kpahe ẹme na, o te mae lẹliẹ iẹe rọ unevaze yoẹme kẹ owhẹ. Ọzae jọ nọ a re se Barry nọ ọ yọrọ emọ ene ọ ta nọ: “Whọ tẹ be hae fodẹ ẹjiroro na, u re ru nọ izoge a re ro fievahọ owhẹ keme a rẹ ruẹ nọ iroro-ejẹ ra na i fo, orọnikọ who mu jiroro na ha.” Uzoge ọ be jẹ rọ ẹmẹrera kpako te ohwo no re evaọ “ẹgba iroro” riẹ. (Rom 12:1) Barry ọ ta re inọ: “O gwọlọ nọ izoge a re wuhrẹ epanọ a rẹ rọ jẹ emamọ iroro fiki ẹjiroro jọ, orọnikọ onosarai kpobi hi.” Whọ tẹ be hae rọ omaurokpotọ fodẹ ẹjiroro nọ whọ rọ jiroro jọ, u re ru uzoge ra riẹ nọ who vuhumu inọ ọ be kpako te ohwo no. U re je ru ei wuhrẹ epanọ ọ rẹ rọ rehọ “ẹgba iroro” riẹ jiroro kẹ omobọ riẹ. w15 11/15 2:11

Wariẹ akpọ na soso họ, ima ahwo buobu a be gọ Jihova je bi se isẹri kpahe odẹ gbe ẹjiroro riẹ. Ẹvẹ u fo nọ odibo Jihova kpobi o re rri ibe Ileleikristi riẹ? (Rom 12:10) Pita ukọ na o kere nọ: “Enẹna nọ wha ru omarai fo no ẹkwoma ẹmeoyo kẹ uzẹme na, onọ o wha riẹ ze nọ wha ro wo uyoyou-inievo nọ o kare eviẹhọ na, jọ wha you ohwohwo gaga no udu ze.” Pita ọ tẹ jẹ ta kẹ ibe Ileleikristi riẹ nọ: “Maero, wha wo uyoyou ogaga kẹ ohwohwo.” (1 Pita 1:22; 4:8) Fikinọ ma wo uyoyou ogaga kẹ ibe Ileleikristi mai nọ e rrọ eria sa-sa, u ru nọ ukoko mai o rọ rrọ oghẹrẹsa evaọ akpọ na soso. Ofariẹ, fikinọ ma you Jihova je bi koko izi riẹ, ọ be rọ ogaga nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ evaọ ehrugbakpọ na fiobọhọ kẹ omai, oyehọ ogaga ẹzi ọfuafo riẹ. Onana o wha riẹ ze nọ ma be rọ reawere okugbe evaọ udevie inievo akpọ-soso mai.​—1 Jọn 4:​20, 21. w15 11/15 4:​8, 9

Jihova ọ rẹ gba omai họ nọ ma wuhrẹ ugogo ẹvẹrẹ jọ taure ma tẹ riẹ kpahe iẹe hayo ẹjiroro riẹe he. (Evia. 7:​9, 10) Kọ evẹrẹ sa-sa nọ ahwo a be ta nẹnẹ gbe inwene esese nọ e romavia no evaọ efafa e whaha Ọghẹnẹ ẹmeọta-kugbe ahwo-akpọ no? Ijo. Wọhọ oriruo, o sae jọnọ umutho eme jọ nọ Jesu ọ rọ ẹvẹrẹ ọsosuọ ta ọvo ma riẹ. (Mat. 27:46; Mak 5:41; 7:34; 14:36) Rekọ Jihova o ru nọ a rọ rehọ ẹvẹrẹ Griki kere ovuẹ Jesu, kẹsena a tẹ te fae fihọ evẹrẹ efa. Uwhremu na, ahwo Ju gbe Ileleikristi a tẹ jẹ hae rọ obọ kere eme nọ i ru Ikereakere na fihọ ikulu-ebe sa-sa, enẹ a rọ sẹro ikere efuafo na. A tẹ te fa enana fihọ evẹrẹ efa buobu. Yọ oware wọhọ ikpe egba ene (400) nọ Jesu o whu no, John Chrysostom ọ ta nọ evaọ oke riẹ yọ a fa iwuhrẹ Jesu fihọ ẹvẹrẹ ahwo Siria, Ijipti, India, Pasia, Ẹtiopia gbe evẹrẹ efa buobu no. w15 12/15 1:​10, 11

Ẹme mai ọ sae jọ obufihọ ulogbo kẹ ohwo nọ ma te tae kẹ, rekọ ma gbẹ riẹ oke nọ u fo nọ ma rẹ rọ tae he, ẹme otiọye na ọ sai wiruo ho. Wọhọ oriruo, evaọ Asa ọrọ ukpe 2011, otọ nọ u nuhu gbe ame nọ ọ wọ no abade ze ọ raha ikpewho buobu evaọ Japan. Ahwo nọ a whu a bu vi idu ikpegbisoi (15,000). Dede nọ ọraha nana o te Isẹri Jihova re, a rehọ uvẹ kpobi jẹ rehọ ovuẹ Ebaibol sasa erivẹ rai nọ e jọ uweri oma. Ahwo egagọ Buddha buobu nọ a wo uvumọ eriariẹ Ebaibol ho a jọ usu ahwo nana. Inievo mai a rri mu inọ oke nana nọ ọraha na ọ via obọ na yọ okenọ a rẹ rọ vuẹ ahwo nọ imoni rai i whu kpahe ẹruore ẹkparomatha ha. Ukpoye, a tẹrovi epanọ a rẹ rọ rehọ okẹ ẹmeọta rai tuduhọ ahwo na awọ, je dhesẹ no Ebaibol ze kẹ ae oware nọ o soriẹ nọ eware okpẹtu itieye e be rọ via kẹ ahwo nọ a ru oware ovo thọ họ. w15 12/15 3:7

U yoma gaga inọ evaọ akpọ nana nọ uvou-uthei o dafia na, ahwo jọ a riẹ nọ a rẹ gwọlọ edhere kpobi nọ a rẹ rọ re igho ohwo nọ ọ be mọ. Amọfa hayo ekọmpene sa-sa a rẹ gwọlọ ta imu eghaghae ruọ ahwo oma re a sai wo okperere. Ohwo nọ ọ be mọ jẹ be gwọlọ oghẹrẹ kpobi nọ ẹyao riẹ o re ro kpo, ọ sae gwọlọ dẹ imu hayo roma kẹ iruẹru itienana lọlọhọ. “Ohwo owareghẹ” ọ rẹ daoma riẹ sọ ohwo jọ gheghe nọ o wuhrẹ kpahe usiwo-imu hu ọye o bi dhesẹ imu hayo oghẹrẹ usiwo utioye na. “Ohwo owareghẹ” ọ sae nọ omariẹ nọ: ‘Ọ ta nọ umu nana u fiobọhọ kẹ ohwo jọ no, rekọ bro ahwo a rẹ sai sisẹri onana? Oghẹrẹ oma ovona ahwo kpobi a wo ho. Kọ ẹjiroro jọ ọ riẹ nọ mẹ sae ginẹ rọ rọwo nọ u ti fiobọhọ kẹ omẹ? Kọ me gbe ru ekiakiẹ hayo ta ẹme na kẹ ahwo jọ nọ mẹ riẹ nọ a wuhrẹ kpahe usiwo-imu?’​—Izie. 17:6. w15 12/15 4:​14, 15

Pọl ọ riẹ nọ ma tẹ jẹ uyoyou ulogbo Jesu na rehọ, o te wọ omai you Jesu jẹ rọ ọghọ kẹe. Ma te gine wo otoriẹ oware nọ Jihova o ru kẹ omai na ziezi, uyoyou nọ o wo kẹ omai na o te wọ omai yeri uzuazọ nọ u re dhesẹ nọ ma be rọ adhẹẹ kẹ Jesu. Ẹvẹ ma re ro ru onana? Uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova o te wọ omai rọ aro kele oriruo Jesu, rọ kpahe ithihi riẹ kpekpekpe. (1 Pita 2:21; 1 Jọn 2:6) Ma te bi yoẹme kẹ Ọghẹnẹ avọ Kristi, u re dhesẹ nọ ma you rai. Jesu ọ ta nọ: “Ohwo kpobi nọ ọ riẹ ijaje mẹ je bi koko ai ọye họ ọnọ o you omẹ. Yọ ohwo kpobi nọ o you omẹ, Ọsẹ mẹ o ti you rie, yọ me ti you rie.” (Jọn 14:21; 1 Jọn 5:3) Fikiere, nọ omara nọ: ‘Ẹvẹ mẹ be rọ rehọ aro kele Jesu enẹna? Kọ abọ vẹ o gwọlọ nọ mẹ gbẹ jọ daoma?’ U wuzou re ma nọ omamai enọ nana keme ahwo akpọ inẹnẹ a gwọlọ nọ ma yeri oghẹrẹ uzuazọ nọ a bi yeri.​—Rom 12:2. w16.01 2:​7-9

Kọ whọ ruẹ nọ who wo ajọwha gaga kẹ iruo usiuwoma ota na? Kọ o rẹ ginẹ were owhẹ re who wuhrẹ Ebaibol na kẹ omara jẹ kiẹ “eware ididi Ọghẹnẹ”? (1 Kọr. 2:10) Kọ who muẹrohọ no inọ Jihova ọ rọ obọdẹ idhere jọ ghale owhẹ no evaọ iruo usiuwoma ota na? Kọ whọ gwọlọ rọ oreva Jihova karo vi oware ofa kpobi? Kọ who wo uyoyou udidi kẹ amọfa jẹ rehọ iẹe nọ owha-iruo ra o rrọ re who fiobọhọ kẹ ae gọ Jihova? Kọ u wo igogo eware jọ nọ e via kẹ owhẹ no evaọ uzuazọ nọ e kẹ owhẹ imuẹro obufihọ Jihova? Otẹrọnọ Ee họ uyo ra kẹ enọ nana kpobi, kọ onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ salọ owhẹ no kẹ uzuazọ obọ odhiwu? Ijo, u dhesẹ ere he. Fikieme? Keme o sae jọ ere kẹ idibo Ọghẹnẹ kpobi, te a rrọ ikpodhiwu hayo ikpodhiwu hu. Jihova ọ sae rọ ẹzi riẹ kẹ idibo riẹ kpobi oghẹrẹ ogaga ovona, ghelọ ẹruore nọ a wo kẹhẹ. Uzẹme ẹme na họ, avro ọ tẹ dina rrọ owhẹ udu sọ Ọghẹnẹ ọ salọ owhẹ kẹ uzuazọ obọ odhiwu, kiyọ ọ re salọ owhẹ hẹ. w16.01 3:​14, 15

Nọ Jesu o je lele Ọsẹ riẹ ru iruo, ọ jẹ hae wereva keme o ru eware buobu yọ ọ riẹ nọ Jihova o you rie. Kọ mai omamai? Jesu ọ ta nọ ma rẹ wereva nọ ma tẹ kẹ amọfa oware hayo nọ a tẹ kẹ omai. (Iruẹru 20:35) Eva e were omai gaga nọ amọfa a wuhrẹ omai uzẹme na, rekọ ẹvẹ eva e sae rọ were omai nọ ma te wuhrẹ amọfa? O rẹ jọ enẹ kẹ omai nọ ma tẹ ruẹ nọ ae omarai a be wereva fiki otoriẹ iwuhrẹ Ebaibol nọ a bi wo gbe usu nọ a bi mu kugbe Ọghẹnẹ. Eva e rẹ were omai gaga nọ ma tẹ ruẹ nọ a bi nwene iroro rai je bi siobọno iruemu nọ i fo ho. Iruo usiuwoma ota na họ iruo nọ e mai wuzou nọ e rẹ mae kẹ evawere. Iruo nana i re ru nọ ahwo nọ a zihe ruọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ a re ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (2 Kọr. 5:20) Iruo efa evuọvo e riẹ hẹ, nọ e rẹ kẹ evawere gbe erere te enọ ma bi ro fiobọhọ kẹ ahwo duku edhere nọ o re su kpohọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ na. w16.01 5:​6, 7