Aria

Re ma sae jọ emamọ iwuhrẹ, ma rẹ kake jọ emamọ emọ-uwuhrẹ tao. (1 Tim. 4:15, 16) Epọvo na re, ahwo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ udu nọ a rẹ rọ kẹ amọfa ọwhọkuo, a rẹ roma kpotọ ru lele ekpakpọ Jihova. Omaurokpotọ rai u re ru nọ amọfa a rẹ rọ kẹ ae adhẹẹ, je ru nọ a re ro wo ufuoma ẹmeọta nọ a te bi wuhrẹ hayo whọku amọfa. Roro kpahe oriruo Jesu. Jesu ọ jẹ hai yoẹme kẹ Ọsẹ riẹ ẹsikpobi, makọ evaọ okenọ o tẹ rrọ bẹbẹ kẹe dede. Yọ ọ jẹ hai kpeze ujiro se Ọsẹ riẹ rọkẹ areghẹ nọ o wo gbe eware kpobi nọ o je wuhrẹ ahwo. (Jọn 5:19, 30) Omaurokpotọ gbe ẹmeoyo riẹ u ru nọ ahwo evezi a je ro bi kẹle iẹe, je ru nọ ọ rọ jọ owuhrẹ nọ o wo ohrọ gbe ọdawẹ. (Mat. 11:29) Eme ọ iwowo riẹ e jọ uduotahawọ kẹ ahwo nọ a wọhọ ukpoko nọ u wiri rẹrẹ hayo uwhiki ukpẹ nọ o be gwọlọ fu no. (Mat. 12:20) Makọ evaọ okenọ a ru eva dhae dede, ọ jọ wowou ghele. Ọ rọ edhere oyoyou whọku ilele riẹ nọ i je dhesẹ uruemu oriobọ gbe omorro.—Mak 9:33-37; Luk 22:24-27. w18.03 26 ¶15-16

Pita ukọ na ọ jẹ ta kpahe okọ nọ Noa o ku. Okọ na o jọ oware oka nọ u dhesẹ vevẹ inọ Noa ọ roma kẹ oreva Ọghẹnẹ uruo. Noa ọ romatotọ ru iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ na re ababọ ẹrọwọ riẹ nọ o whrehe. Avro ọ riẹ hẹ, okọ nọ Noa o ku ro dhesẹ nọ o wo ẹrọwọ na u siwi rie avọ uviuwou riẹ nọ Owhe Ologbo na o ku ze. Wọhọ epanọ okọ nọ Noa o ku na o kẹ imuẹro inọ o wo ẹrọwọ gaga na, iraro ahwo nọ ma rẹ jọ họ-ame yọ oka imuẹro inọ ma rehọ oma mudhe kẹ Jihova no. U dhesẹ nọ Oleleikristi otiọye ọ roma mudhe kẹ Jihova no fiki ẹrọwọ nọ o fihọ Kristi. Wọhọ Noa, Oleleikristi nọ ọ roma mudhe no ọ rẹ roma totọ ru iruo nọ Jihova ọ kẹ riẹ, koyehọ iruo Uvie na. Wọhọ epanọ Jihova o siwi Noa evaọ oke Owhe Ologbo na, ere o ti siwi idibo riẹ nọ e họ-ame nọ e be ruabọhọ ru oreva riẹ evaọ okenọ ọ te raha akpọ omuomu nana. (Mak 13:10; Evia. 7:9, 10) Onana u ru nọ omauromudhe gbe ame-ọhọ i ro wuzou gaga na. Ohwo ọ gbẹ be rọwo họ-ame he, kiyọ o bi gbabọkẹ uvẹ nọ ọ sai ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. w18.03 4 ¶3-4

Esẹgbini jọ a rẹ sae jọ udu rai ta nọ, ‘Nọ orọnọ ọmọ mẹ ọ re te họ-ame he na, a rẹ sai si ei no ukoko ho.’ Fikieme oyena o rọ rrọ iroro eviẹhọ? (Jem. 1:22) Ginọ uzẹme, esẹgbini a te gwọlọ nọ emọ rai a họ-ame he ajokpanọ a riẹ oware nọ omauromudhe o ginẹ rrọ. Dede na, o rẹ jọ orithọ gaga nọ esẹgbini a te roro nọ ohwo ọ gbẹ họ-ame he, Jihova ọ rẹ nọe unu hu nọ ọ tẹ maki ru oware thọ. Fikieme onana o rọ rrọ orithọ? Orọnikọ ame-ọhọ o rẹ lẹliẹ Jihova nọ ohwo unu hu nọ o te ru oware thọ. Ukpoye, Jihova ọ rẹ nọ ohwo unu nọ ohwo na ọ tẹ kpako te epanọ ọ rọ riẹ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ u woma hayo u yoma no. (Jem. 4:17) Fikiere, ukpenọ a rẹ whaha ọmọ ame-ọhọ, esẹgbini nọ i wo orimuo a rẹ daoma fi emamọ oriruo hotọ kẹ emọ rai. A rẹ daoma ru emọ rai you izi Ọghẹnẹ no emaha ze. (Luk 6:40) Onana họ oware nọ o rẹ mae thọ emọ kpaobọ, keme u re ru nọ emọ e rẹ rọ rehọ evawere koko izi Jihova ẹsikpobi.—Aiz. 35:8. w18.03 11 ¶12-13

Noa o ru ere ikpe egba esa gbe udhuvẹ gbikpe (350) nọ i lele i rie, nọ Owhe Ologbo na o ku vrẹ no. (Emu. 9:28) Onana ginọ obọdẹ oriruo ẹrọwọ gbe ẹmeoyo! Ma rẹ sae rọ aro kele Noa dhesẹ via nọ ma wo ẹrọwọ je bi yoẹme nọ ma te bi koko izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ, nọ ma gbe bi dhomahọ akpọ Setan nana ha, jẹ be rọ iruo Uvie na karo. (Mat. 6:33; Jọn 15:19) Avro ọ riẹ hẹ, oghẹrẹ uzuazọ nọ ma bi yeri o were akpọ na ha. Uzẹme riẹ họ, izi Ọghẹnẹ nọ ma bi koko wọhọ enọ i kiekpahe orọo gbe ẹfuọ uruemu o be dha ahwo buobu eva evaọ erẹwho jọ. (Mal. 3:17, 18) Rekọ wọhọ Noa, Jihova ma be dhozọ riẹ orọnikọ ahwo akpọ na ha. Ma riẹ nọ ọyọvo ọ rẹ sai ru omai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Luk 12:4, 5) Kọ whẹ omara? Whọ te ruabọhọ ‘lele Ọghẹnẹ nya,’ nọ ahwo a tẹ be maki se owhẹ ẹkoko jẹ be wọso owhẹ, hayo nọ ẹgaga akpọ u te bi ru ei bẹbẹ kẹ owhẹ re who fievahọ Jihova? Who te bi kru ẹrọwọ ra ga je bi yoẹme wọhọ Noa, o rẹ sai mu owhẹ ẹro nọ Jihova ọ te rẹrote owhẹ.—Fil. 4:6, 7. w18.02 4 ¶4, 8; 5 ¶9-10

Oware nọ ahwo akpọ a rọ karo họ, epanọ a rẹ rọ rẹrote ẹgwọlọ ugboma rai. Pọl o se onana “ẹzi nọ ọ be kpọ ahwo aghẹmeeyo.” (Ẹf. 2:2) Ẹzi nana ọ be lẹliẹ ahwo buobu wo iroro ọ, onọ ahwo a be mai ru ma re ru. Onana u ru nọ ahwo buobu a bi ro ru onọ a roro nọ o gba evaọ aro rai yọ a be daezọ họ inọ oware jọ yọ izi Ọghẹnẹ nọ a re koko. Ohwo nọ ọ roma kẹ isiuru ohwo-akpọ ọ rẹ dhogbo epanọ o re ro wo okpodẹ gbe eware akpọ na hayo epanọ ọ rẹ rọ thọ oware nọ o roro nọ o rrọ utee riẹ. Ahwo otiọna a rẹ roma kẹ oghẹrẹ “iruo uwo” kpobi. (Gal. 5:19-21) A rẹ wha ohẹriẹ ze, lele amọfa whọ, tu ahwo ẹdhọ, a rẹ rọ adhẹe kẹ enọ i wuzou hu, yọ a rẹ re emu vroma jẹ da idi vrẹta. Ohwo nọ ọ roma kẹ isiuru ohwo-akpọ o re kri ekie he nọ ọ tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ.—Itẹ 7:21, 22. w18.02 19 ¶3-5

O thọ họ nọ ohwo o te wo eriwo owowa kpahe omawere. Jihova ọ gwọlọ nọ ma rọ emamọ eware gbọ omamai ogbọ họ, te erọ omaweromẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Nya e re emu ra avọ evawere, re whọ vẹ rehọ evawere da udi ra.” (Ọtausi. 9:7) Obe 2 Timoti 3:4 o ta kpahe omaweromẹ nọ a re le siọ Ọghẹnẹ ba. Muẹrohọ nọ, orọnikọ owọ ikere nana o be ta nọ ahwo a ti you omawere vi Ọghẹnẹ hẹ, wọhọ ẹsenọ a te dina you Ọghẹnẹ. Ukpoye o ta nọ, “viukpenọ a re you Ọghẹnẹ.” Ọgba-eriariẹ jọ o kere nọ: “Orọnikọ oria ikere nana u dhesẹ nọ a you Ọghẹnẹ omojọ re he. U dhesẹ nọ a you Ọghẹnẹ vievie he.” Onana yọ obọdẹ unuovẹvẹ kẹ ahwo nọ a you omaweromẹ thesiwa. Ahwo nọ a “you omaweromẹ” nọ oria ikere nana o ta kpahe na họ enọ “omaweromẹ akpọ nana [u] reghe” no.—Luk 8:14. w18.01 25 ¶14-15

Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ o re ru ọghọ gaga. Obọ riẹ eware kpobi nọ ma wo i no ze. Jihova họ ọnọ o wo igoru, isiliva, gbe ekwakwa aghae itieye efa nọ e rrọ otọakpọ na soso, yọ ọ ruẹrẹ e rai fihọ evaọ oghẹrẹ nọ ma be rọ rehọ ae yeri uzuazọ. (Ol. 104:13-15; Hag. 2:8) Ikpe udhuvẹ soso Jihova ọ rọ mana ko ahwo Izrẹl jẹ kẹ ae ame da evaọ okenọ a jọ udhude. (Ọny. 16:35; Neh. 9:20, 21) Jihova ọ rọ Elaesha ọruẹaro na ru iruo igbunu, o ru nọ umutho ewhri aye-uku jọ o ro vihọ. Oware nana nọ Ọghẹnẹ o ru kẹe na u ru nọ ọ sae rọ hwa esa nọ ọ re, je wo ugho nọ tei te emezae riẹ a je ro yeri akpọ. (2 Iv. 4:1-7) Avọ obufihọ Jihova, Jesu ọ rọ edhere igbunu rọ emu ko ahwo buobu, je ru nọ a rọ ruẹ ugho hwa osa-uzou. (Mat. 15:35-38; 17:27) Jihova o wo ekwakwa nọ i bu thesiwa nọ ọ rẹ sae rọ rẹrote emama riẹ kpobi nọ e rrọ otọakpọ. Dede na, o zizie omai idibo riẹ nọ ma rọ eyero mai fiobọhọ evaọ iruẹru ukoko riẹ.—Ọny. 36:3-7. w18.01 17 ¶1-3

Ebaibol na o dhesẹ nọ u wo idibo Ọghẹnẹ oke anwae jọ nọ a jẹ gwọlọ nọ a re tube whu dede fiki ebẹbẹ rai. (Job 7:7) Rekọ ukpenọ a nwani ku ei họ nọ orai u re no, a fievahọ Jihova inọ ọ te kẹ ae ẹgba. Yọ Ọghẹnẹ o gine ru ere keme ọye “ọ rẹ rehọ eri kẹ enọ oma o rẹ rọ.” (Aiz. 40:29) Uyoma kẹhẹ, idibo Ọghẹnẹ jọ evaọ oke mai na a roro nọ o rẹ mai woma re a dobọji tao evaọ egagọ Jihova nọ a te wo ebẹbẹ. Fikiere a vẹ siọ Ebaibol na ba ese, jẹ siọ iwuhrẹ gbe usiuwoma ota ba ẹnya, nwane wọhọ epanọ Setan o rẹro nọ a ti ru. O wọhọ ẹsenọ a be rọ enẹ dhesẹ nọ iruẹru ukoko na yọ owha ulogbo kẹ ae orọnikọ oghale he. Setan ọ riẹ nọ ma te bi wobọ ziezi evaọ egagọ Jihova, o rẹ kẹ omai ẹgba, yọ ọ gwọlọ nọ ma wo ẹgba vievie he. Nọ oma o tẹ be rrọ owhẹ no, whọ nyasiọ Jihova ba ha. Si kẹle iẹe vi epaọ anwẹdẹ keme “o ti ru owhai ga, o ti ru owhai dikihẹ ga.”—1 Pita 5:10; Jem. 4:8. w18.01 7-8 ¶2-3

Ẹkparomatha avivẹ nọ a ta ẹme te evaọ Ebaibol na họ, onọ Elaesha ọ jọ kpare ọmọ jọ no uwhu ze. Aye Izrẹl jọ nọ a riẹ gaga evaọ Shunẹm ọ jẹ hae kuvẹ re Elaesha o wohọ uwou riẹ. Jihova ọ tẹ rọ ẹkwoma ọruẹaro nana rọ ọmọ ghale aye nana avọ ọzae riẹ, keme a je yẹ hẹ yọ a kpako no. Nọ ikpe jọ e ruemu no, ọmọzae nọ a yẹ na o te whu. Dai roro epanọ onana o rẹ da aye na te! Aye na o te mi ọzae riẹ uvẹ jẹ nya ugbo nọ u te emaele ikpegbizii bru Elaesha, kẹsena ọ tẹ ruẹ e riẹ evaọ Ugbehru Kamẹl. Ọruẹaro na o te vi Gehazi odibo riẹ karo kpobọ Shunẹm. Nọ Gehazi o te obei, ọ sae kpare ọmọ na no uwhu ze he. Kẹsena oni ọmọ na avọ Elaesha a tẹ nyaze. (2 Iv. 4:8-31) Nọ a te Shunẹm jẹ rueva uwou no, Elaesha o te bi kẹle ori ọmọ na jẹ lẹ. Ọmọ na ọ tẹ kparoma ze jẹ wariẹ kuomagbe oni riẹ nọ eva e be were gaga! (2 Iv. 4:32-37) Ọghẹnẹ ọ kpare ọmọ obọ Shunẹm na ziọ uzuazọ, onọ u dhesẹ nọ o wo ogaga nọ ọ rẹ rọ kpare ahwo no uwhu ze. w17.12 4 ¶7-8

Onana u dhesẹ nọ ohwo o te wo areghẹ nọ o rrọ abọdekọ ugheghẹ na, kiyọ ọ kpako evaọ iroro. Orọnikọ epanọ ohwo ọ kpako te evaọ ikpe u re dhesẹ nọ o wo areghẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ kẹ hẹ, ukpoye nọ o te wo ozodhẹ Jihova jẹ be hai koko izi riẹ. (Ol. 111:10) Izoge nọ i wo areghẹ te ziezi evaọ ukoko na, isiuru obọrai hayo otunyẹ ibe izoge rai “o re fou [rai] kpenẹ avọ enẹ hẹ.” (Ẹf. 4:14) Ukpoye, a rẹ ruabọhọ “wuhrẹ ẹgba otoriẹ rai . . . ẹkwoma iruo nọ a [rẹ] rehọ iẹe ru, re a sai vuhu oware uwoma gbe uyoma.” (Hib. 5:14) A rẹ jẹ emamọ iroro, rọ ere dhesẹ via nọ a be kpako evaọ otoriẹ rai. Areghẹ otiọye na o wuzou kẹ esiwo. (Itẹ 24:14) Fikiere, vuẹ emọ ra vevẹ oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe eware sa-sa. Rọ ẹme gbe uruemu ra dhesẹ kẹ ai nọ eware nọ a fodẹ evaọ Ebaibol na nọ e rrọ ghaghae kẹ Ọghẹnẹ e rrọ ghaghae kẹ owhẹ re.—Rom 2:21-23. w17.12 20-21 ¶12-13

Iroro inọ ahwo-akpọ a rẹ sai ku ebẹbẹ rai họ e rẹ sae were ahwo buobu. Fikieme? Keme otẹrọnọ ere o ginẹ rrọ, kiyọ ohwo-akpọ o du gwọlọ izi Ọghẹnẹ hẹ, ọ rẹ sai ru oware kpobi nọ u je rie. Yọ ahwo buobu a sai roro nọ iroro itienana e gba keme ekiakiẹ jọ nọ a ru i dhesẹ nọ ẹmo-ofio, ozighi, eyao, gbe uvuhu i bi kpotọ. Iyẹrẹ jọ e ta nọ: “Oware nọ akpọ na o bi ro dhe ewewoma enẹna họ, ahwo-akpọ a jiroro nọ a re ru akpọ na re o jọ oria uwoma.” Who te yo iroro akpọ na jọ nọ o rẹ sai whrehe ẹrọwọ ra, jọ Ebaibol na ru ekiakiẹ kpahe ẹme na re whọ jẹ ta ẹme na kẹ oniọvo nọ o kruga ziezi evaọ ukoko na. Roro kpahe oware nọ o rẹ sae lẹliẹ ẹme na were owhẹ, oware nọ eriwo yena ọ rọ thọ, gbe epanọ whọ sai ro dhesẹ nọ iroro itieye e thọ. Avro ọ riẹ hẹ, mai kpobi na ma rẹ sae thọ omamai no iroro akpọ na nọ ma te ru lele uthubro nọ Pọl ọ kẹ evaọ ikere okpẹdẹ mai na. w17.11 24 ¶14, 17

Fikieme ahwo Farisi a gbẹ jẹ rọ re ahwo ohrọ họ? Ebaibol na ọ ta nọ keme a jẹ hai “rri amọfa inọ a fioka ha.” (Luk 18:9-14) Rọ aro kele Jihova, orọnikọ ahwo Farisi hi. Hae re-ohrọ amọfa. (Kọl. 3:13) Edhere jọ nọ whọ sai ro ru onana họ, nọ whọ tẹ be hai ru ei lọhọ kẹ amọfa re a yare owhẹ kẹ erọvrẹ. (Luk 17:3, 4) Nọ omara nọ: ‘Kọ mẹ be hẹ sae rọvrẹ ahwo nọ a ru omẹ thọ, o tẹ make rọnọ unuẹse buobu? Kọ o be hae jọ omẹ oja re me ru udhedhẹ kugbe ohwo nọ o ru omẹ eva dha?’ Ma tẹ be hae rọvrẹ amọfa, u re dhesẹ nọ ma wo omaurokpotọ. Ahwo Farisi a wo omaurokpotọ vievie he keme a re rri amọfa nọ a fioka ha. Rekọ o gwọlọ nọ mai Ileleikristi ma re “rri amọfa inọ a rro vi” omai, inọ a fo ahwo nọ ma rẹ rọvrẹ. (Fil. 2:3) Kọ whọ te rọ aro kele Jihova rọvrẹ amọfa, jẹ rọ ere dhesẹ nọ who wo omaurokpotọ? Kọ o be hae lọhọ kẹ ahwo re a nyabru owhẹ ze kẹ erọvrẹ? Whọ jọ ohwo nọ o re fi ẹgo heva ha, ukpoye jọ ohwo nọ ọ rẹ kake rọvrẹ amọfa.—Ọtausi. 7:8, 9. w17.11 14-15 ¶6-8

Oma o rẹ sae vuọ owhẹ nọ whọ tẹ rọ uvo ra wawo orọ amọfa. Dede na, whọ jọ oyena o whaha owhẹ ile nọ whọ rẹ so ro jiri Jihova ha. Ukpoye, hae kpare obe ole ra kpehru ziezi, jẹ kpare ovao, re whọ so ole no udu ze. (Ẹzra 3:11) Evaọ ikoko buobu, a be hai dhesẹ eme ole na evaọ etehe-ughe enẹna, onọ u bi fiobọhọ kẹ omai so ile na do via ziezi. Yọ u woma gaga inọ a ru re ile-esuọ e jọ abọjọ omaa Isukulu Odibọgba Uvie nọ a ruẹrẹhọ kẹ ekpako ukoko. Onana u dhesẹ nọ ekpako ukoko a rẹ kobaro evaọ ile-esuọ ukoko na. Ozọ u re ru nọ inievo buobu a gbẹ rọ so ile do via ziezi hi. O sae jọ ozọ inọ uvo rai o were he. Dede na, u fo re ma kareghẹhọ nọ “mai kpobi ma re zoruẹ ẹsibuobu” evaọ ẹmeọta. (Jem. 3:2) O make rrọ ere na, ma rẹ siọ ẹme ba ẹta ha. Kọ fikieme ma jẹ siọ ile ujiro ba ẹso kẹ Jihova fikinọ uvo mai u woma tere he? w17.11 4-5 ¶9-10

Nọ eruẹaruẹ avọ ihrẹ Zekaraya na i kuhọ no, o te je roro kpahe eware buobu. Jihova ọ kẹ imuẹro inọ ọ te hwosa kẹ ahwo omuomu. Onana o jọ ọbọga kẹ Zekaraya gaga. Dede na, eware i nwene he. Ahwo a gbe je ru eware iyoma, yọ a re sae wariẹ bọ etẹmpol Jihova re he evaọ obọ Jerusalẹm. Kọ eme ọ whariẹ ze nọ ahwo Ju a rọ nwani gbobọnẹ ebabọ etẹmpol na? Kọ iruẹru obọrai họ oware nọ o wọ rai zihe ziọ Jerusalẹm? Jihova ọ riẹ oware nọ ahwo riẹ a gwọlọ. Jihova ọ tẹ kẹ Zekaraya eruẹaruẹ urere rọ kẹ ahwo Ju na imuẹro inọ ọyomariẹ o you rai gbe inọ iruo nọ a ru no e da riẹ ẹro fia. Ọ tẹ jẹ kẹ ai imuẹro nọ ọ te thọ ae uke nọ a te zihe kpohọ iruo riẹ. Jihova ọ tẹ ya eyaa nọ e rrọ oria ikere inẹnẹ na kpahe ebabọ etẹmpol na. w17.10 26 ¶1; 27 ¶5

Inievo-emezae nọ e gwọlọ roma kẹ iruo evaọ ukoko na yọ oghale ulogbo kẹ omai. (1 Tim. 3:1) Rekọ ejọ e rẹ gwọlọ roma kẹ iruo ho. O sae jọnọ oware jọ o thọ riẹ obọ evaọ okenọ u kpemu, onọ u ru nọ o bi ro roro nọ o te ohwo nọ a re ro mu odibo oruiruo hayo ọkpako ukoko ho. Oniọvo-ọmọzae ọfa ọ rẹ sai roro nọ o te ọnọ o re ru oghẹrẹ iruo jọ họ. Whọ tẹ be hai roro ere, Jihova ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ wo udu. (Fil. 4:13) Kareghẹhọ nọ evaọ okejọ Mosis o je roro nọ o te ọnọ ọ rẹ sai ru iruo nọ Jihova ọ kẹ riẹ hẹ. (Ọny. 3:11) Ghele na, Jihova o fiobọhọ kẹe, uwhremu na Mosis o te ti wo udu nọ ọ sai ro ru iruo na. Oniọvo-ọmọzae nọ ọ họ-ame no ọ sai wo udu utioye nọ ọ tẹ be hae lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹe, je se Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ. Oware ofa nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹe họ, nọ o te bi roro kpahe iriruo ahwo nọ a wo udu. Ọ rẹ sae jẹ vuẹ ekpako na re a wuhrẹ iẹe, jẹ roma kẹ iruo kpobi nọ e romavia evaọ ukoko na. w17.09 32 ¶19

Nẹnẹ, Ileleikristi a re du roro nọ ẹzi Ọghẹnẹ a rọ fa Ebaibol Septuagint, Wycliffe, King James Version hayo Ebaibol ọfa jọ kpobi hi. O make rrọ ere na, ma tẹ kiẹ kpahe iruẹru efafa Ebaibol nana gbe efa buobu, ma rẹ ruẹ nọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ rẹ ginẹ jọ bẹdẹ, wọhọ epanọ ọ ta. Kọ onana o gbẹ bọ imuẹro ra ga vi epaọ anwẹdẹ inọ eyaa Ọghẹnẹ nọ i kiọkọ kpobi e te seba erugba ha? (Jos. 23:14) U te no ẹrọwọ mai nọ onana o rẹ bọ ga no, ma tẹ be hai roro kpahe epanọ Ebaibol na ọ rọ zọ te inẹnẹ u re je ru uyoyou mai kẹ Jihova ga vi epaọ anwẹdẹ. Ẹvẹ o rọ rrọ ere? Dai roro iei, fikieme Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ omai Ẹme riẹ? Kọ fikieme ọ rọ ya eyaa nọ Ẹme riẹ ọ te jọ bẹdẹ bẹdẹ? Fikinọ o you omai jẹ gwọlọ nọ o re wuhrẹ omai evaọ oghẹrẹ nọ ma re ro wo erere kẹ omobọ mai. (Aiz. 48:17, 18) Evaọ uzẹme, o gwọlọ nọ ma re you Jihova re ẹkwoma izi riẹ nọ ma re koko.—1 Jọn 4:19; 5:3. w17.09 21-22 ¶13-14

O rẹ sae jọ bẹbẹ kẹ oniọvo nọ ọrivẹ-orọo riẹ ọ rrọ ukoko ho re ọ yọrọ emọ riẹ evaọ oghẹrẹ nọ a re ro ru lele ohrẹ nọ o rrọ oria ikere inẹnẹ na. Hae rọ adhẹẹ kẹ ọrivẹ-orọo ra jẹ rọ ere fi emamọ oriruo hotọ kẹ emọ ra. Daoma tẹrovi emamọ uruemu riẹ, je dhesẹ nọ who rri rie ghaghae. Whọ ta ikpehre eme kpahe ọrivẹ-orọo ra evaọ iraro emọ ra ha. Ukpoye, ru ae riẹ nọ ohwo kpobi ọ rẹ jiroro kẹ omariẹ sọ ọ rẹ gọ Jihova. Emamọ uruemu emọ na o rẹ sai ru nọ ọsẹ hayo oni o re ro kurẹriẹ ziọ ukoko na. Ezae jọ nọ e rrọ ukoko ho a rẹ gwọlọ nọ eyae rai a rọ Ebaibol na wuhrẹ emọ rai hi, hayo wha ae kpohọ ewuhrẹ hẹ. O make rrọ ere na, aye nọ ọ rrọ ukoko na ọ rẹ daoma re o wuhrẹ emọ riẹ uzẹme Ebaibol na. (Iruẹru 16:1; 2 Tim. 3:14, 15) U fo re aye na o yoẹme kẹ ọzae riẹ, ghele na ọ rẹ sae gbẹ ta kpahe eware nọ ọ rọwo kẹ emọ na oke kpobi nọ uvẹ na u te rovie, onọ u ti fiobọhọ kẹ emọ na wo emamọ uruemu jẹ riẹ Jihova ziezi.—Iruẹru 4:19, 20. w17.10 14 ¶9-10

Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ o wo ọdawẹ, yọ ọ ma ahwo-akpọ tho omariẹ. Fiki onana, mai ahwo-akpọ ma rẹ gwọlọ nọ eware i woma kẹ amọfa, makọ ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ uzẹme na dede he a wo uruemu nana re. (Emu. 1:27) Ikuigbe Ebaibol buobu e riẹ nọ i dhesẹ oware nọ ọdawẹ ọ rrọ. Kareghẹhọ iku igberẹ ivẹ jọ nọ i je hrowo ọmọ, enọ e wọ ẹme rai bru Solomọn ovie na. Nọ Solomọn ọ fake ta nọ jọ a bẹre ọmọ ọkpokpọ na ewẹ ivẹ, ẹme na o duobọte oni ọmọ na dẹẹ. Ọdawẹ nọ o wo kẹ ọmọ na o tẹ wọe ta nọ jọ a tubẹ rọ ọmọ na kẹ aye ọdekọ na. (1 Iv. 3:23-27) Whọ sae jẹ kareghẹhọ ọmọtẹ Fẹro nọ o siwi uzuazọ Mosis. Dede nọ ọmọtẹ na ọ riẹ nọ ọmọ nọ ọ ruẹ na yọ ọmọ ohwo Hibru nọ u fo nọ a re kpe no, “ohrọ” hayo ọdawẹ nọ o wo kẹe u ru nọ ọ rọ yọrọ ọmọ na rehọ.—Ọny. 2:5, 6. w17.09 8-9 ¶2-3

O gwọlọ nọ idibo Ọghẹnẹ kpobi a re wo omaurokpotọ, yọ onana o rẹ wha irere ilogbo ze. (Itẹ 22:4) Ma te wo omaurokpotọ, u re fiobọhọ kẹ omai ru eware nọ e rẹ wha udhedhẹ gbe okugbe ziọ ukoko na. Yọ ma te wo omaurokpotọ ziezi, u ti je ru nọ Ọghẹnẹ o ti ro dhesẹ uwowou ulogbo riẹ kẹ omai. Pita ukọ na ọ ta nọ: “Jọ whai kpobi wha rọ omaurokpotọ gẹgọ ro lele ohwohwo yeri, keme Ọghẹnẹ ọ rẹ wọso enọ i wo omorro, rekọ o re dhesẹ uwowou ulogbo kẹ enọ i wo omaurokpotọ.” (1 Pita 5:5) Evaọ akpọ inẹnẹ, a re rri ahwo nọ a rrọ wowolẹ gbe enọ i re wo odiri inọ eyẹlẹ gheghe a rrọ. Rekọ eriwo nana ọ thọ gaga! Keme obọ Ọghẹnẹ nọ o wo ogaga kpobi na iruemu ezi nana i no ze. Jihova Ọghẹnẹ o fi oriruo nọ ọ mai woma hotọ evaọ ẹwolẹ gbe odiri. Roro kpahe oghẹrẹ nọ ọ rọ rehọ ẹkwoma ikọ-odhiwu riẹ kẹ Abraham avọ Lọt uyo evaọ okenọ a jẹ nọe enọ. (Emu. 18:22-33; 19:18-21) Ofariẹ, evaọ etoke nọ o vrẹ ikpe odu ọvo gbe egba isoi (1,500) soso, Jihova o wo odiri kẹ ahwo Izrẹl nọ a je yoẹme he.—Izik. 33:11. w17.08 25 ¶13-14

Lẹ se Jihova re who wo udhedhẹ nọ ọ rẹ kẹ. Rekọ muẹrohọ nọ “udhedhẹ Ọghẹnẹ . . . u vi otoriẹ kpobi.” Eme oyena u dhesẹ? Efefafa jọ a fa ẹme yena inọ “u vi iroro mai kpobi” hayo “u kpehru vi omaa ohwo-akpọ kpobi.” Ẹme nọ Pọl ọ jẹ daoma ta na họ, “udhedhẹ Ọghẹnẹ” u gbunu vi oware nọ ma rẹ sai wo otoriẹ riẹ. Fikiere, o tẹ make rọnọ mai ahwo-akpọ ma rẹ sai roro ku edhere ọvo nọ ma re ro fi ebẹbẹ mai kparobọ họ, oyena o rẹ bẹ Jihova ẹriẹ hẹ, yọ ọ rẹ sai ru oware nọ ma rẹro riẹ vievie he. (2 Pita 2:9) Ẹvẹ ma sai gbe ro wo “udhedhẹ Ọghẹnẹ” nọ ebẹbẹ e tẹ maki te omai? Ma rẹ sai ru ere nọ ma tẹ daoma wo emamọ usu kugbe Jihova Ọghẹnẹ. “Ẹkwoma Kristi Jesu” ọvo, ọnọ ọ rọ uzuazọ riẹ ta omai no igbo na ma sai ro wo usu utiona. Okẹ ẹtanigbo yena yọ oware ofa nọ u gbunu gaga nọ Ọsẹ oyoyou mai na o ru kẹ omai no. Jihova ọ rẹ rọ izieraha mai vrẹ omai fiki ẹtanigbo na, onọ u re ru omai wo obruoziẹ-iroro ọfuafo je ru omai si kẹle iẹe.—Jọn 14:6; Jem. 4:8; 1 Pita 3:21. w17.08 10 ¶7; 12 ¶15

Ẹsejọ, ohwo nọ ohwo o whu ku ọvo ọ rẹ sae ginẹ riẹ epanọ oware na o be dae te, yọ o rẹ sae jọ bẹbẹ kẹe re ọ ta epanọ o ginẹ riẹe oma. O tẹ make rọnọ ohwo ọ sae ta epanọ o riẹe oma dede, ẹsikpobi o rẹ lọhọ họ re amọfa a wo otoriẹ oware nọ ọ be ta na. Uzẹme na họ, o rẹ sae jọ bẹbẹ re ohwo ọ riẹ ẹme nọ ọ rẹ ta kẹ ohwo nọ uweri o doma fia. Ẹsibuobu, oware nọ o rẹ mai fiobọhọ họ, nọ who te bi “lele enọ e be viẹ viẹ.” (Rom 12:15) Otẹrọnọ o rrọ owhẹ oma oghẹrẹ jọ re whọ ta eme omosasọ kẹ ohwo nọ ọ rrọ uweri, ẹsejọhọ o te mae lọhọ re who kere eme na fihọ ekade, ifonu, hayo ekọmputa vi sei, hayo ileta dede. Whọ sai vi oria ikere nọ o rẹ kẹ omosasọ, kere kpahe emamọ iruemu jọ nọ ohwo nọ o whu na o wo, hayo tubẹ ta kpahe emamọ eware efa nọ e kẹ owhẹ evawere no. Yọ u re fiobọhọ gaga nọ whọ tẹ be hae lẹ roro jẹ lẹ kugbe ibe Oleleikristi nọ ohwo o whu ku. w17.07 14-16 ¶13-16

Eme ọzae-avọ-aye are ru otẹrọnọ ebẹbẹ nọ a rẹro rai hi e romavia evaọ orọo rai, tube te epanọ a be rọ vioja dede? Roro didi kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o ro yerikugbe ahwo Izrẹl. Jihova o se omariẹ ọzae rọkẹ orẹwho yena. (Aiz. 54:5; 62:4) Ababọ avro, usu Jihova kugbe orẹwho yena nọ o jọ wọhọ aye kẹe na o jọ bẹbẹ gaga. Ghele na, Jihova ọ nwane kpairoro vrẹ ae ẹsiẹsiẹe he. Ọ jẹ hae re ae ohrọ noke toke je koko ọvọ nọ ọ re kugbe ai. (Ol. 106:43-45) Kọ uyoyou Jihova nọ o rẹ hiẹ hẹ na u gbe bi si owhẹ kẹle iẹe? Epọvo na re, o gwọlọ nọ ezae-avọ-eyae nọ i you oghẹrẹ nọ Jihova o re ro ru eware a rọ aro kele iei. A rẹ rọ edhere nọ ọ rọwokugbe Ikereakere na ha fa orọo rai hi nọ ebẹbẹ e tẹ romavia. A rẹ kareghẹhọ nọ Jihova o ku rai gbe yọ ọ gwọlọ nọ a rẹ “talamu” ohwohwo. Ẹnwae-obro ọvo Ebaibol na ọ ta nọ o rẹ sae lẹliẹ orọo imava fa nọ ọjọ ọ sae rọ wariẹ rọo omọfa. (Mat. 19:5, 9) Nọ a tẹ be daoma riẹ yerikugbe ghelọ ebẹbẹ rai, jẹ tubẹ gwọlọ epanọ a re ro ku ai họ, u re dhesẹ nọ oghẹrẹ nọ Jihova o re ro su o were rai. w17.06 31 ¶17-18

Setan o ru nọ ahwo a sai ro roro sọ esuo Jihova ọ gba kiete. O dhesẹ nọ ọriẹwẹ ọ rrọ esuo Ọghẹnẹ gbe nọ Jihova ọ be rọ eware iwoma gbọ emama riẹ ogbọ. Eme ọ Setan i dhesẹ nọ ahwo-akpọ a te su omarai ẹsiẹe a te mae rọ wereva. (Emu. 3:1-4) Setan o te je dhesẹ nọ ahwo-akpọ a tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ ulogbo a te siọ esuo Jihova. (Job 2:4, 5) Jihova ọ kuvẹ re oke o vrẹ re emama kpobi a ruẹ vevẹ nọ ahwo-akpọ a sai su omobọ rai ababọ Ọghẹnẹ hẹ. Jihova ọ riẹ nọ ọrue Setan o gu na. Kọ fikieme ọ rọ kuvẹ re ẹme na ọ gbẹ jọ otọ, re Setan o dhesẹ nọ esuo riẹ ọ te mai woma? Uyo onọ yena u wuzou kẹ ahwo-akpọ gbe ikọ-odhiwu kpobi. (Ol. 83:18) Adamu avọ Ivi a siọ esuo Jihova, yọ no umuo oke yena ze ahwo buobu a rọ aro kele ai no. Onana o rẹ sai ru ahwo jọ roro nọ, o wọhọ nọ uzẹme Setan ọ ginẹ ta na. w17.06 22-23 ¶3-4

Who te bi wuhrẹ amọfa Ebaibol na u re ru owhẹ wo emamọ iruemu, areghẹ, udu, gbe onaa ẹmeọta. (Itẹ 21:5; 2 Tim. 2:24) Who te bi wuhrẹ amọfa ẹme Ọghẹnẹ o rẹ jẹ kẹ evawere ziezi keme u re fiobọhọ kẹ owhẹ kareghẹhọ eria Ikereakere sa-sa nọ whọ rẹ rọ thọ ẹrọwọ ra. U re je ru owhẹ riẹ epanọ who re ro ruiruo kugbe Jihova kpekpekpe. (1 Kọr. 3:9) Whọ rẹ sae gbẹ reawere usiuwoma ota ghele o tẹ make rọnọ umutho ahwo jọ ọvo a be hae gaviezọ evaọ ẹkwotọ ra. Re a wuhrẹ omọfa zihe ruọ olele yọ iruo omọvo ho. Ukoko na kpobi u re kuomagbe gwọlọ ahwo nọ a gine wo isiuru. Dede nọ ẹsejọhọ oniọvo jọ ọvo ọ ruẹ ohwo nọ o zihe ruọ olele uwhremu na, ukoko na kpobi u re kuomagbe gwọlọ ahwo evezi. Ukoko na kpobi o rẹ sae ghọghọ kugbe re. Wọhọ oriruo, Brandon ọ jọ ọkobaro oke-kpobi ikpe izii evaọ ẹkwotọ nọ ahwo a jẹ jọ gaviezọ ke usiuwoma na ha. Ọ ta nọ: Ginọ uzẹme nọ mẹ re jọ ẹkwotọ na ruẹ ohwo ọvo nọ mẹ sai fiobọhọ kẹ te kẹ ame-ọhọ no ho, rekọ inievo efa e jariẹ fiobọhọ kẹ ahwo jọ te kẹ ame-ọhọ no. Eva e be were omẹ nọ mẹ ma omaa nọ mẹ rọ ruọ iruo odibọgba oke-kpobi na.”—Ọtausi. 11:6. w17.07 23 ¶7; 24 ¶9-10

Hana aye Ẹlkena ọ jọ ọga, yọ Pẹnina ovruvrẹ riẹ o bi yẹ emọ. (1 Sam. 1:4-7) “Kukpe kukpe” Pẹnina ọ jẹ hae wọviẹ Hana. Oyena o jẹ hae da Hana jẹ lẹliẹe viẹ gaga. Rekọ udu u kie rie vi nọ o bo bru Jihova evaọ olẹ. (1 Sam. 1:12) O wo evaifihọ nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹe wo ọmọ hayo rọ oghẹrẹ ofa jọ ru gba kẹe nọ ọ rẹ rọ kpairoro vrẹ ẹbẹbẹ na. Fikinọ ma gba ha yọ ma gbẹ rrọ akpọ omuomu nana, uye hayo ebẹbẹ e rẹ siọ omai ba ete he. (1 Jọn 5:19) Rekọ u woma gaga nọ ma rọ riẹ nọ Jihova yọ “Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ omosasọ.” (2 Kọr. 1:3) Edhere jọ nọ ma re ro wo omosasọ nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ họ, olẹ nọ ma rẹ lẹ se Ọghẹnẹ. Hana o horie eva riẹ kẹ Jihova evaọ olẹ. Epọvo na re, ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ, orọnikọ ma rẹ vuẹ Jihova epanọ o rrọ omai oma ọvo ho. O gwọlọ nọ ma rẹ rọ udu mai kpobi yare iẹe.—Fil. 4:6, 7. w17.06 6 ¶10-11

Nọ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze no na ọ ruẹ nọ ilele riẹ nọ i je kpe iyei a re te sai kpe emeri ọvuọvo ho, ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “ ‘Wha fi ẹriri rai họ obọze okọ na wha ti kpe iyei jọ.’ A te fi ẹriri na họ, rekọ a gbẹ jẹ sai si ei fihọ okọ họ fikinọ iyei na e jọ buobu.” (Jọn 21:1-6) Nọ Jesu ọ kẹ ae emu re no, ọ tẹ rẹriẹ ovao ku Saemọn Pita jẹ nọe onọ nọ o rrọ oria ikere okpẹdẹ na. Eme Jesu ọ jẹ ta kpahe na? Iyei ikpe e jẹ hae were Pita gaga. Fikiere, o wọhọ nọ Jesu ọ jẹ nọe oware nọ o mae rrọ iẹe oja. Kọ okọ iyei ikpe na o you vi Jesu gbe eware nọ Jesu o je wuhrẹ? Pita ọ kẹ Jesu uyo nọ: “Ee, Olori, whọ riẹ nọ me you owhẹ gaga.” (Jọn 21:15) Pita o gine ru lele ẹme nọ ọ ta kẹ Jesu na. No umuo oke yena vrẹ, ọ roma kẹ iruo usiuwoma ota na je fiobọhọ kẹ ahwo zihe ruọ ilele Jesu, o wo owha-iruo ulogbo evaọ ukoko Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ jẹ rọ enẹ dhesẹ nọ o gine you Jesu gaga. w17.05 22 ¶1-2

Evaifihọ yena nọ Pọl o wo kpahe ẹruọsa Jihova na u fiobọhọ kẹe thihakọ ebẹbẹ. Ọ kuvẹ re uyero obẹbẹ o lẹliẹ ẹrọwọ riẹ whrehe he. Eme ọ kẹ riẹ ẹgba nọ ọ sai ro ru ere? Ọ rẹroso “Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ omosasọ . . . , ọnọ ọ rẹ sasa omai oma evaọ uye kpobi nọ ma rrọ.” (2 Kọr. 1:3, 4) Ma tẹ be hae ta ẹme kẹ Jihova evaọ olẹ ẹsikpobi, u re ru nọ ma re ro wo usu okpekpe kugbei. (Ol. 86:3; 1 Tẹs. 5:17; Rom 12:12) Ma tẹ be hae rehọ oke ziezi horie eva mai kẹ Jihova, be hae vuẹ e oware kpobi nọ o rrọ omai udu, u re si omai kẹle Ọsẹ obọ odhiwu mai, “ọnọ o re yo elẹ” na. (Ol. 65:2) U te no ere no, ma tẹ ruẹ epanọ Jihova ọ be rọ kẹ uyo elẹ mai, uyoyou mai kẹe u re dhe ẹgẹga. U re ru omai vuhumu nọ “ỌNOWO na ọ kẹle enọ i bo se ei kpobi.” (Ol. 145:18) Evaifihọ nana, inọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai o vẹ te kẹ omai ẹgba thihakọ ebẹbẹ efa nọ i ti te omai. w17.05 19 ¶9-10

Eme who ti ru otẹrọnọ ekpako na a jiroro jọ nọ whọ nwani wo otoriẹ rai hi, hayo nọ e were owhẹ hẹ? Oware utiona o rẹ sae dina ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma fievahọ Jihova gbe ọruẹrẹfihotọ ukoko riẹ. Ẹvẹ omaurokpotọ o sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ uyero utioye? Roro kpahe idhere ivẹ jọ. Orọ ọsosuọ, omaurokpotọ u re fiobọhọ kẹ omai kareghẹhọ nọ ma riẹ ẹme na totọ họ. O tẹ make rọnọ ma riẹ ẹme na totọ dede, Jihova ọvo ọ rẹ sae ruẹ udu ohwo. Ma te vuhu onana mu, o rẹ sai ru omai wo omaurokpotọ inọ ma wo ọnyaba, jẹ kpọ eriwo mai vi. Orọ avivẹ, omaurokpotọ u ti fiobọhọ kẹ omai yoẹme kẹ ekpako na jẹ rọ odiri hẹrẹ Jihova re ọ kpọ eware vi evaọ ẹruoke. Nwane wọhọ epanọ Solomọn ovie owareghẹ na o kere inọ: “Ure kiehọ kẹ orumuomu hu, hayo ọ sai ru edẹ riẹ therẹ [hẹ].” (Ọtausi. 8:12, 13) Uzẹme na họ, ma te dhesẹ omaurokpotọ, o rẹ wha ewoma se ohwo kpobi nọ ẹme na o kpomahọ.—1 Pita 5:5. w17.04 25-26 ¶10-11

O rrọ vevẹ inọ a kienyẹ Josẹf. Ọ tẹ jẹ ta vevẹ nọ a fi ọye họ uwou-odi ekueku gheghe. Fikiere ọ tẹ vuẹ ọwọ-egho na nọ ọ ta kpahe iẹe kẹ Fẹro. Fikieme? Ọ ta nọ: “Re a rehọ ere ti si omẹ no uwou nana.” (Emu. 40:14) Kọ eme Josẹf na i dhesẹ nọ o mu rọwo oware nọ o ru hu fihọ uzou? Kakaka. Ọ riẹ vevẹ nọ ahwo sa-sa a kienyẹe. Ọ ta oware na kpobi kẹ ọwọ-egho na, ọnọ o rẹ sae jọnọ o ti fiobọhọ kẹe. Rekọ muẹrohọ nọ a jọ oria ovo evaọ Ebaibol na ta vievie he inọ Josẹf ọ vuẹ ohwo jọ nọ inievo riẹ a zẹ riẹ kpohọ igbo, makọ Fẹro dede. Okenọ inievo riẹ a tubẹ ziọ obọ Ijipti, nọ te ai te Josẹf a wariẹ kugbe no, Fẹro o dede i rai rehọ jẹ vuẹ ae nọ a kwa ziọ obọ Ijipti, ọ tẹ kẹ ae abọ nọ ọ mai woma evaọ otọ na re a rria.—Emu. 45:16-20. w17.04 20-21 ¶12-13

Ẹjiroro jọ nọ u ro fo nọ Jihova o re su họ, o wo eriariẹ gbe areghẹ nọ ọ sae rọ rẹrote ehrugbakpọ na. Wọhọ oriruo, kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Jesu ogaga nọ o ro siwi eyao nọ edọkita sa-sa e sai siwi hi. (Mat. 4:23, 24; Mak 5:25-29) Rọkẹ Jihova, onana o jọ oware igbunu hu. Ọ riẹ epanọ oma mai o rrọ totọ, yọ o wo ogaga nọ ọ sae rọ ruẹrẹ oware kpobi nọ o jariẹ thọ họ. Epọvo na ọ rẹ sai ru kpahe ahwo nọ a whu no gbe okpẹtu nọ ohwo ọ robọ so ho. Akpọ nọ ọ rrọ otọ esuo Setan ọ gbẹ be gwọlọ edhere nọ ọ sai ro ku ebẹbẹ erẹwho sa-sa họ. Ababọ avro, Jihova ọvo họ Ọnọ o wo areghẹ nọ ọ sae rọ wha udhedhẹ akpọ soso ze. (Aiz. 2:3, 4; 54:13) Nọ ma bi wuhrẹ kpahe eriariẹ gbe areghẹ Jihova na, o rrọ omai oma wọhọ Pọl ukọ na, ọnọ ọ rọ ẹgba ẹzi Ọghẹnẹ kere ẹme ikere okpẹdẹ mai na. w17.06 28 ¶6-7

Ahwo buobu evaọ akpọ na a bi rri orọo evevere. Nọ a tẹ nwani wo ẹmẹbẹbẹ evaọ orọo rai, a vẹ dhẹ siọ ọrivẹ-orọo rai ba hayo fa orọo na dede. Rekọ ere orọo Ileleikristi o rẹ jọ họ. (1 Kọr. 7:27) Nọ Oleleikristi o gbe koko eyaa orọo riẹ hẹ, o wọhọ ẹsenọ o gu ọrue kẹ Ọghẹnẹ, yọ Ọghẹnẹ o mukpahe ọrue-oguo. (Izerẹ 19:12; Itẹ 6:16-19) Jihova o mukpahe orọo nọ a re mu fa. (Mal. 2:13-16) Jesu ọ ta nọ oware nọ o rẹ sae lẹliẹ orọo fa họ, nọ ọzae hayo aye na o te bruẹnwae yọ ọnọ o kiọkọ ọ rọwo rọvrẹe he. (Mat. 19:9; Hib. 13:4) Kọ ẹvẹ kpahe ọrivẹ-orọo nọ ohwo ọ rẹ hẹriẹ oma no? Ebaibol na ọ ta ẹme kpahe onana re. (1 Kọr. 7:10, 11) Ebaibol na ọ fodẹ oware nọ o rẹ sae lẹliẹ ọzae-avọ-aye hẹriẹ dẹẹ hẹ. Rekọ Ileleikristi jọ a rri nọ u wo eware jọ nọ e rẹ sae lẹliẹ orọo hẹriẹ, wọhọ okenọ ọrivẹ jọ ọ tẹ be hai kpe ọnọ o kiọkọ je fi uzuazọ riẹ họ ọza, nọ ọ tẹ be whaha iẹe inọ ọ gọ Ọghẹnẹ hẹ, hayo nọ ọjọ o te zihe ruọ ukọ-ọrue. w17.04 7 ¶14-16