Aria

Makọ evaọ okenọ a je kpokpo Jesu, udu u te rie otọ keme ọ riẹ nọ o bi ru eva were Ọsẹ riẹ. O gbe je yoẹme kẹ Ọghẹnẹ evaọ okenọ o jọ bẹbẹ kẹe. O you Ọsẹ riẹ jẹ rọ egagọ Jihova karo evaọ uzuazọ. Taure ọ tẹ te ziọ otọakpọ, ọ jọ “ọnọ o wo onaa iruo ziezi” evaọ abotọ Ọsẹ riẹ. (Itẹ 8:30) Nọ ọ jọ otọakpọ, ọ rọ ọwhọ wuhrẹ ahwo kpahe Ọsẹ riẹ. (Mat. 6:9; Jọn 5:17) Iruo yena e kẹ Jesu evawere gaga. (Jọn 4:34-36) Ma rẹ sae rọ aro kele Jesu nọ ma te bi yoẹme kẹ Jihova je “wo eware buobu nọ [ma] re ru ẹsikpobi evaọ iruo Olori na.” (1 Kọr. 15:58) Nọ ma tẹ be “rehọ oke [mai] kpobi” ta usi uwoma na, ma rẹ gbẹ ruawa ga hrọ họ kpahe ebẹbẹ mai. (Iruẹru 18:5) Wọhọ oriruo, ẹsibuobu ebẹbẹ ahwo nọ ma rẹ nyaku evaọ usi uwoma e rẹ rro vi emai. Ghele na, nọ a te wuhrẹ Ebaibol te epanọ a ro you Jihova je bi ru lele ehrẹ riẹ, uzuazọ rai u re woma ziezi, a ve je wo evawere vi epaọ ọsosuọ. Ẹsikpobi nọ o tẹ via ere, u re mu omai ẹro ziezi inọ Jihova ọ te rẹrote omai. w19.04 10 ¶8-9

Ahwo nana a ru oware kpobi nọ o gwọlọ re a sae whaha izi imuomu. Igho buobu a rọ dẹ ebe nọ a je ro ru iruẹru emajiki na. Rekọ a rọ ebe na ru ọghọ hayo zẹ ae kẹ amọfa ha, ukpoye a mahe rai kpobi. Oware nọ o mae jarai oja họ, epanọ a re ro ru eva were Jihova orọnikọ epanọ ebe na e ghare te he. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ yena? U fo nọ ma siobọno oware kpobi nọ u wobọ kugbe iruẹru-imizi. Te ighrodi, ikoko-ọghọ, hayo igbelẹ nọ a rẹ gba fihọ oma. (1 Kọr. 10:21) Roro kpahe eware nọ whọ be hai se je rri. Nọ omara nọ: ‘Kọ ifimu, ile, hayo ebe mẹ jọ i wobọ kugbe imizi?’ Gbaemu nọ who re siomano oware kpobi nọ Jihova o mukpahe. Ma rẹ daoma wo “obruoziẹ-iroro ọfuafo” ẹsikpobi evaọ aro Ọghẹnẹ mai.​—Iruẹru 24:16. w19.04 22-23 ¶10-12

Ekpako na a re roro kpahe eware sa-sa nọ a te yo nọ ohwo jọ ọ raha uzi ulogbo. Oware nọ o rẹ mae jarai oja họ, re a ru odẹ Ọghẹnẹ fo. (Izerẹ 22:31, 32; Mat. 6:9) O rẹ jẹ jarae oja re inievo ukoko na a wo emamọ usu kugbe Jihova, yọ a rẹ daoma fiobọhọ kẹ ohwo kpobi nọ uzioraha ulogbo na o wha uye se. U te no ere no, otẹrọnọ ohwo nọ ọ raha uzi na ọ rrọ ukoko na, ekpako ukoko a rẹ daoma fiobọhọ kẹe ruẹrẹ usu riẹ họ kugbe Jihova, otẹrọnọ o kurẹriẹ. (Jem. 5:14, 15) Oleleikristi nọ ikpehre isiuru i su nyae raha uzi ulogbo ọ wọhọ ohwo nọ ọ be mọ ẹyao. Onana u dhesẹ nọ o gbe wo emamọ usu kugbe Jihova ha. Ekpako ukoko a wọhọ edọkita. A re fiobọhọ kẹ “ọnọ ọ be mọ na [koyehọ ọnọ ọ raha uzi, re oma riẹ o] ga.” Ehrẹ nọ a te kẹe no Ebaibol ze e sai fiobọhọ kẹe ruẹrẹ usu riẹ họ kugbe Ọghẹnẹ, rekọ re onana o sae lọhọ, ohwo na o re kurẹriẹ no eva ze.​—Iruẹru 3:19; 2 Kọr. 2:5-10. w19.05 10 ¶10-11

Jihova o re ru omai wo isiuru nọ ma re ro ru ẹjiroro riẹ gba. O sae jọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ obufihọ evaọ ukoko na hayo obọ otafe. Ẹsejọhọ ma te nọ omamai nọ, ‘Eme mẹ rẹ sai ru ro fiobọhọ?’ O sae jẹ jọnọ a kẹ omai owha-iruo ulogbo jọ, rekọ ma be ruawa sọ ma sai ru ei. Hayo ma se oria jọ evaọ Ebaibol, kẹsena ma tẹ be jọ udu mai roro nọ, ‘Ẹvẹ mẹ sae rọ rehọ oria Ebaibol nana fiobọhọ kẹ amọfa?’ Nọ Jihova o te muẹrohọ nọ ma bi roro kpahe epanọ ma re ro wo obọ ziezi evaọ egagọ riẹ, ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo isiuru nọ ma re ro ru oware nọ o rrọ omai udu na. Jihova ọ rẹ sae jẹ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro ru oreva riẹ. (Aiz. 40:29) Ọ rẹ sae rọ ẹzi ọfuafo riẹ tua eriariẹ gbe onaa nọ ma wo. (Ọny. 35:30-35) Jihova ọ sae jẹ rọ ukoko riẹ wuhrẹ omai epanọ ma sai ro ru oghẹrẹ iruo sa-sa. Otẹrọnọ whọ riẹ oghẹrẹ nọ who re ro ru iruo jọ nọ a kẹ owhẹ hẹ, yare obufihọ. U te no ere no, whọ sae lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu mai na ẹsikpobi re ọ kẹ owhẹ “ogaga nọ u vi ogaga.”​—2 Kọr. 4:7; Luk 11:13. w19.10 21 ¶3-4

Ahwo-akpọ a bi rri omarai rro vrẹta. Obe jọ nọ o rẹ fotọ eware o ta nọ evaọ etoke ikpe 1970, “ebe nọ i re fiobọhọ kẹ ohwo ru eware kẹ omobọ riẹ e da fia.” Ebe jọ “e jẹ tuduhọ ahwo nọ a bi se ai awọ inọ jọ a riẹ omobọ rai, jẹ omobọ rai rehọ, jẹ wereva gaga kpahe oghẹrẹ ohwo nọ a rrọ kpobi.” Wọhọ oriruo, obe utioye jọ o ta nọ: “You ohwo nọ ọ mai wo erru kpaobọ, ohwo nọ ọ mai woma kpaobọ, ohwo nọ o te ziezi evaọ akpọ na soso, yọ whẹ họ ohwo yena.” Obe na o ta nọ “omomọvo ọ rẹ salọ oghẹrẹ nọ o re yeri uzuazọ riẹ, jiroro oware nọ u woma gbe onọ u yoma kẹ omobọ riẹ, je fi izi nọ e were riẹ họ kẹ omobọ riẹ.” Kọ whọ be hai yo eme itieye na? Oghẹrẹ oware utioye Setan ọ ta kẹ Ivi nọ o ru. Ọ ta nọ Ivi ọ sae “jọ wọhọ Ọghẹnẹ,” ọ vẹ te “riẹ ewoma gbe eyoma.” (Emu. 3:5) Nẹnẹ ahwo buobu a bi rri omarai rro te epanọ a bi ro roro nọ ohwo ọvo, makọ Ọghẹnẹ dede o wo udu nọ ọ rẹ rọ vuẹ ae oware nọ u woma gbe onọ u yoma ha. Edhere jọ nọ ahwo a bi ro dhesẹ uruemu nana họ, oghẹrẹ nọ a bi rri orọo. w19.05 23 ¶10-11

U wo oke jọ nọ Devidi ovie na o ro wo idhọvẹ. Ebẹbẹ jọ nọ o wo họ, udu riẹ u je brukpei fiki eware buobu nọ o ru thọ. (Ol. 40:12) Absalọm, ọmọzae riẹ nọ o you ọ wọso ẹe, onọ u si uwhu kpe Absalọm. (2 Sam. 15:13, 14; 18:33) Ogbẹnyusu ọkpekpe Devidi jọ o te je vivie ei. (2 Sam. 16:23–17:2; Ol. 55:12-14) Devidi ọ jọ ilezi buobu nọ o kere dhesẹ epanọ eware nana e kẹ riẹ uye te gbe epanọ o ro fi eva riẹ kpobi họ Jihova. (Ol. 38:5-10; 94:17-19) Uwhremu na ọso-ilezi jọ ọ tẹ jẹ re irumuomu ihri fiki uzuazọ akpọriọ nọ a je yeri. Ẹsejọhọ ọso-ilezi yena yọ ohwo uyẹ Esaf evaọ orua Livae, yọ o je ru iruo evaọ “oria aruẹri ologbo Ọghẹnẹ.” Eware jọ e jẹ kẹ ọso-ilezi nana uye, onọ u ru nọ o gbe je ro wo evawere he, eware nọ o wo e gbẹ jẹ dae ẹro ho. U tube te epanọ ọ jẹ rọ vro sọ eghale i re te ohwo nọ ọ be gọ Ọghẹnẹ.​—Ol. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21. w19.06 17 ¶12-13

Setan ọ rẹ rọ eware nọ ohwo-akpọ kpobi ọ gwọlọ rọ dawo ahwo. Ohwo kpobi ọ gwọlọ nọ o re wuhrẹ oware jọ nọ ọ rẹ rọ kuọ omariẹ gbe uviuwou riẹ. (1 Tim. 5:8) Ẹsibuobu, ma re wuhrẹ eware itieye na nọ ma te kpohọ isukulu je muẹrohọ ewuhrẹ na ziezi. Rekọ ma rẹ yọroma. Evaọ erẹwho buobu, orọnikọ oware nọ ohwo ọ rẹ rọ ko uviuwou riẹ ọvo a rẹ jọ isukulu wuhrẹ hẹ rekọ a re je wuhrẹ eriariẹ akpọ na. A re wuhrẹ emọ-isukulu inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ, gbe nọ Ebaibol na o wo iruo kẹ omai hi. A re wuhrẹ ai nọ ahwo nọ a wo areghẹ a rẹ rọwo inọ ẹma a ma eware he. (Rom 1:21-23) Iwuhrẹ itieye na e wọso “areghẹ Ọghẹnẹ.” (1 Kọr. 1:19-21; 3:18-20) Gbaemu nọ whọ rẹ kuvẹ vievie he re “eriariẹ akpọ na gbe eviẹhọ ifofe” erọ akpọ Setan i mu owhẹ rehọ. (Kọl. 2:8) Hae yọroma ẹsikpobi kpahe eghẹ Setan. (1 Kọr. 3:18) Whọ kẹe uvẹ vievie he re ọ raha usu ra kugbe Jihova. Koko izi ikiẹrẹe nọ Jihova o jie kpahe ọfariẹ-ogbe. Whọ kuvẹ hẹ re Setan ọ viẹ owhẹ họ, re who rri ehrẹ Jihova vo. w19.06 5 ¶13; 7 ¶17

Ẹme kpobi nọ whọ gwọlọ ta kẹhẹ, daoma roro kpahe ahwo nọ whọ te nyaku. Roro kpahe erere nọ a ti wo nọ a te wuhrẹ oware nọ o rrọ Ebaibol na. Nọ who te bi lele ai ta ẹme, o gwọlọ nọ whọ rẹ gaviezọ kẹ ae yọ whọ rẹ fuọ ae he nọ a tẹ ta eva rai. Ere whọ te rọ riẹ oware nọ o rrọ ae iroro, a vẹ jẹ sae gaviezọ kẹ owhẹ. Re uwuhrẹ Ebaibol o tẹ te daruọ ohwo oma ziezi, ẹsejọhọ ma re zihe bru ei unuẹse buobu no tao. Fikieme o rọ rrọ ere? Keme ahwo buobu a rẹ jọ uwou hu nọ ma te zihe bru ai? U te no ere no, o sae gwọlọ nọ ma zihe bru ohwo unuẹse buobu taure ọ tẹ te rọwo nọ ma hae nyaze ti wuhrẹ Ebaibol kugbei. Kareghẹhọ nọ a te bi ku ame ku okakọ ẹsikpobi ẹsiẹe o rẹ rro ziezi. Epọvo na re, ohwo nọ ọ gwọlọ wuhrẹ kpahe Jihova avọ Kristi ọ te mai wo ẹnyaharo otẹrọnọ ma be hae nyabru ei kẹse kẹse re ma wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ kugbei. w19.07 14 ¶1; 15-16 ¶7-8

Eme họ otọ ẹme Jesu na? Orọnikọ Jesu ọ be ta nọ eva e te were Ileleikristi inọ a mukpahe ae he. Ukpoye, ọ be vẹvẹ omai unu kpahe oware nọ o te via. Ma wo obọ kugbe akpọ na ha. Ma bi yeri uzuazọ mai lele eware nọ Jesu o wuhrẹ, ma tẹ jẹ be ta usi uwoma nọ ọyomariẹ ọ ta. Oyejabọ nọ akpọ na o ro mukpahe omai. (Jọn 15:18-21) Ma gwọlọ ru eva were Jihova. Otẹrọnọ ahwo-akpọ a bi mukpahe omai fikinọ ma you Ọsẹ na, kiyọ ae a wo ẹbẹbẹ. Joma du roro vievie he inọ ahwo a te mukpahe omai kiyọ ma fioka ha. Ma riẹ okenọ ukpokpoma o te rọ ze he, hayo okenọ egọmeti o ti ro fi awhaha họ iruo mai. Rekọ ma riẹ nọ ma rẹ sae ruẹrẹ oma kpahe enẹna nọ ma tẹ be daoma ru re usu mai kugbe Jihova o kpekpe ziezi, nọ ma tẹ be daoma wo udu, jẹ riẹ oware nọ ma re ru nọ ahwo a te bi mukpahe omai. Ma tẹ ruẹrẹ oma kpahe enẹna, ma te gbẹ gọ Jihova evaọ obaro. w19.07 6 ¶17-18; 7 ¶21

Oke kpobi nọ ma te bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ahwo nọ a rrọ egagọ họ, ma re fiobọhọ kẹ ae ruẹ inọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ rrọ. Yọ ma re je fiobọhọ kẹ ai fievahọ Ebaibol na. Onana o sae gwọlọ nọ ma wariẹ igogo eware jọ unuẹse buobu. Ẹsikpobi nọ ma te bi wuhrẹ kugbe ai, ma sae ta kpahe oware nọ o kẹ imuẹro inọ Ebaibol na yọ Ẹme Ọghẹnẹ. Ma sae ta kpahe eruẹaruẹ Ebaibol nọ i rugba no, epanọ Ebaibol na ọ rọ rọwokugbe otokiẹ-eriariẹ je gbiku eware nọ e via vrẹ no gbagba, gbe nọ emamọ ehrẹ e rrọ eva riẹ. Ma te bi dhesẹ uyoyou kẹ amọfa, te a rrọ egagọ hayo a rrọ họ, ma rẹ sai fiobọhọ kẹ ae zihe ruọ ilele Jesu. (1 Kọr. 13:1) Nọ ma bi wuhrẹ ae na, utee mai họ re ma dhesẹ kẹ ae nọ Ọghẹnẹ ọ you omai, yọ ọ gwọlọ nọ ma you rie re. Kukpe kukpe, idu ahwo buobu nọ egagọ e were vẹre he a be họ-ame keme a wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ no je you rie. Fikiere wo emamọ irẹro, je dhesẹ ọdawẹ kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi. Gaviezọ kẹ ae nọ a tẹ be ta ẹme. Daoma riẹ eriwo rai. Rọ emamọ oriruo ra fiobọhọ kẹ ae zihe ruọ ilele Jesu. w19.07 24 ¶16-17

Emetẹ Shalọm a jọ usu ahwo nọ Jihova ọ rọ ruẹrẹ igbẹhẹ Jerusalẹm. (Neh. 2:20; 3:12) Dede nọ ọsẹ rai ọ jọ osu, u no emetẹ Shalọm na eva ze inọ a re ru iruo egaga nọ e rẹ sae wha enwoma se ai dede. (Neh. 4:15-18) Nẹnẹ, inievo-emetẹ mai a be rọ evawere wo obọ evaọ iruo ebabọ gbe ẹruẹrẹ iwou egagọ mai. Ọwhọ rai, onaa rai, gbe omarọkẹ rai u bi fiobọhọ gaga nọ iruo nana e be rọ nyaharo. Jihova o ru nọ Tabita ọ rọ “vọ avọ ewoma oruo gbe ekẹ ohrọ,” maero rọkẹ eyae-uku. (Iruẹru 9:36) Fikinọ ọ jọ wowou yọ o re ru ọghọ ziezi, ahwo buobu a weri gaga evaọ okenọ o whu. Rekọ eva e were ahwo na gaga nọ Pita ọ kpare Tabita no uwhu ze. (Iruẹru 9:39-41) Eme ma wuhrẹ no oriruo Tabita ze? Mai kpobi, te emaha te ekpako, te ezae te eyae, ma sai fiobọhọ kẹ inievo mai evaọ ukoko na. w19.10 23 ¶11-12

Ẹvẹ ma sai ro ru omọfa zoruẹ? Ma rehọ iẹe nọ o jẹ hae jọ bẹbẹ kẹ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol jọ re o su omariẹ nọ udi ogaga o tẹ rrọ otọ, rekọ o fi ẹbẹbẹ nana kparobọ uwhremu na. Kẹsena ọ tẹ ruẹ nọ o te mai woma kẹe re ọ siọ udi ogaga ba riẹriẹriẹ. O te wo ẹnyaharo ziezi, jẹ họ-ame. Ẹdẹjọ, oniọvo jọ nọ o zizie i rie ziọ uwou riẹ ọ tẹ be kẹe udi ogaga, inọ: “Ohwo nọ o wo oma-onyẹ ọ rẹ da vrẹ oma ha.” Dai roro kpahe ebẹbẹ nọ i re noi ze nọ oniọvo nọ o kurẹriẹ obọ na ọ tẹ ginẹ gaviezọ kẹ ekpehre ohrẹ yena! Iwuhrẹ ukoko na i re fiobọhọ kẹ omai ru lele ohrẹ nọ o rrọ oria ikere inẹnẹ na. Iwuhrẹ ukoko i bi ru omai riẹ eware nọ Jihova o rri inọ e mai wuzou gbe epanọ ma re ro fi ehrẹ Ebaibol họ iruo re ma sae kare afuẹwẹ. I bi je fiobọhọ kẹ omai ru eware nọ i re dhesẹ nọ ma you Ọghẹnẹ gbe ibe Ileleikristi mai. Ma tẹ ginẹ rọ udu mai kpobi you Ọghẹnẹ gbe inievo mai, ma te dawo ẹgba mai kpobi re ma siọ inievo mai ba ezoruẹ. w19.08 10 ¶9; 11 ¶13-14

Ohwo ọ tẹ be hae ta oware nọ o riẹe eva ẹsiẹsiẹ, orọnikọ o nwani dhesẹ nọ o wo omorro ho. (Jọn 1:46, 47) O make rrọ ere na, te ma rrọ ohwo nọ a rẹ kaki yo urru riẹ hẹ hayo ọnọ ọ rẹ ta oware nọ o riẹe eva ababọ oke oraha, joma jọ ahwo nọ a gine wo omaurokpotọ. Joma ta kpahe Pọl ukọ na. Jihova ọ rehọ e riẹ to ikoko họ evaọ ewho sa-sa. O sae tubẹ jọnọ o ru vi ikọ Jesu efa kpobi evaọ iruo odibọgba na. Ghele na, Pọl ọ wọ omariẹ kpehru vi ibe Ileleikristi riẹ hẹ. Ọ ta nọ uwowou ulogbo Ọghẹnẹ u ru nọ o ro wo emamọ usu kugbe Jihova orọnọ fiki epanọ ọ daoma te he. (1 Kọr. 15:10) Ma rẹ ginẹ ruẹ nọ Pọl o dhesẹ omaurokpotọ evaọ ileta nọ o kere se Ileleikristi obọ Kọrint na, maero nọ ma tẹ kareghẹhọ nọ ezae jọ a jẹ gwọlọ dhesẹ nọ a woma vi Pọl evaọ ukoko yena.​—2 Kọr. 10:10. w19.09 3 ¶5-6

Oware jọ nọ o sae rọ jọ bẹbẹ kẹ omai re ma romakpotọ kẹ Jihova họ, fiki uzioraha nọ ma reuku riẹ. Onana u ru nọ ma rẹ rọ gwọlọ ghẹmeeyo ẹsejọ. Nọ Adamu avọ Ivi a ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ jẹ re ubi-ure aghọ na, a rọ ere salọ nọ a rẹ jiroro kẹ omarai kpahe oware nọ u woma gbe onọ u yoma. (Emu. 3:22) Nẹnẹ, ahwo buobu a salọ nọ a re gbolaro kẹ izi Jihova jẹ jiroro kẹ omobọ rai kpahe oware nọ u woma gbe onọ u yoma. Makọ ahwo nọ a riẹ Jihova je you rie dede, o rẹ jọ bẹbẹ kẹ ae ẹsejọ re a romakpotọ kẹ Jihova. O jọ ere kẹ Pọl ukọ na. (Rom 7:21-23) Wọhọ Pọl, ma gwọlọ ru oware nọ u kiehọ evaọ aro Jihova. Rekọ ma rẹ daoma ẹsikpobi re ma whaha ekpehre isiuru nọ i re ru omai ru oware uyoma. Oware ofa nọ u re ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma romakpotọ kẹ Jihova họ, ma rẹ gwọlọ rọ aro kele iruemu ahwo nọ a rrọ oria nọ ma jọ whẹro. Eware nọ ahwo buobu a rẹ vuẹ omai nọ ma ru e rọwokugbe oreva Jihova ha, fikiere o gwọlọ omodawọ gaga re ma whaha iruemu gbe iroro ahwo yena. w19.09 15 ¶4-6

U fo nọ ma rẹ riẹ utho ẹgba mai. Ma re vuhumu nọ u wo umuo nọ ẹgba mai omomọvo o te. Fikiere, ma rẹ yọroma gaga kpahe eware nọ ma rẹ romakẹ. Wọhọ oriruo, ma sae raha ẹgba mai kufiẹ ro le efe. Muẹrohọ uyo nọ Jesu ọ kẹ ọmoha jọ nọ o fe nọ ọ nọ Jesu nọ: “Eme me re ru hrọ re mẹ reuku uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ?” O wọhọ nọ ọmoha na ọ jọ emamọ ohwo keme obe Usi Uwoma Mak o ta nọ Jesu “o you rie.” Jesu o zizie ọmoha nana nọ o fe na inọ o ru oware nọ o rrọ ikere okpẹdẹ mai na. Ọmoha na ọ gwọlọ lele Jesu, rekọ o wọhọ nọ ọ te sae nyasiọ “eyero buobu” riẹ ba ha. (Mak 10:17-22) Ọ tẹ siọ owhowha Jesu, jẹ ruabọhọ be gbodibo kẹ “Efe.” (Mat. 6:24) O hae jọnọ owhẹ, ẹvẹ whọ hai ti ru? Noke toke, u ti woma re ma roro kpahe eware nọ ma be rọ karo evaọ uzuazọ. Fikieme? Re ma ruẹ nọ ma be rọ ẹgba mai ru oware nọ u fo. w19.09 24 ¶17-18

Usi uwoma ota mai na u ti kuhọ họ bẹsenọ Jihova ọ rẹ ta nọ u te no. Bro oke u gbe kiọkọ nọ ahwo a re ro wuhrẹ kpahe Jihova Ọghẹnẹ avọ Jesu Kristi? (Jọn 17:3) Ma riẹ hẹ. Oware nọ ma riẹ họ, bẹsenọ uye ulogbo na u ti muhọ, “ahwo kpobi nọ a wo emamọ eva, nọ a ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ” a sae gbẹ nyaze te gọ Jihova. (Iruẹru 13:48) Ẹvẹ ma sai ro fiobọhọ kẹ ahwo nana taure oke o tẹ te vabọ? Jihova ọ be rọ ukoko riẹ kẹ omai oware kpobi nọ ma gwọlọ re ma sai wuhrẹ ahwo uzẹme na. Wọhọ oriruo, koka koka a be jọ ewuhrẹ udevie oka na wuhrẹ omai. Ewuhrẹ na o bi fiobọhọ kẹ omai riẹ ẹme nọ ma rẹ ta evaọ ẹdẹ ọsosuọ nọ ma rọ ruẹ ohwo gbe okenọ ma te zihe. Yọ, whọ tẹ ta usi uwoma kẹ ohwo nọ ọ gaviezọ ziezi, whọ jẹ kẹe obe-ovẹvẹ hayo emagazini, ọ rẹ sai sei bẹsenọ who re zihe bru ei. Mai omomọvo ma rẹ ruẹ nọ ma ta usi uwoma na ziezi kamara kamara. w19.10 9 ¶7; 10 ¶9-10

Jihova ọ ya eyaa kẹ Simiọn, odibo riẹ jọ nọ ọ kpako no evaọ Jerusalẹm inọ o ti whu hu bẹsenọ ọ rẹ rọ ẹro ruẹ Mesaya na no. Avro ọ riẹ hẹ, onana o kẹ riẹ uduotahawọ gaga keme u kri no nọ ọ be rọ hẹrẹ Mesaya na. Jihova ọ ghale Simiọn fiki ẹrọwọ gbe ithihakọ riẹ. Ẹdẹ jọ, “ẹzi na ọ tẹ kpọe ziọ obọ etẹmpol na.” Ọ tẹ jọ etẹe ruẹ Jesu nọ a yẹ obọ na, kẹsena Jihova ọ tẹ rọ Simiọn whowho eruẹaruẹ jọ kpahe ọmọ nana nọ ọ te jọ Kristi na. (Luk 2:25-35) Dede nọ o wọhọ nọ Simiọn ọ jọ uzuazọ họ evaọ okenọ Jesu o ro ru iruo odibọgba riẹ, uvẹ nọ Simiọn o wo na o da riẹ ẹro fia, yọ o ti wo eghale efa buobu evaọ obaro. Evaọ akpọ ọkpokpọ na, ọzae nana nọ o wo ẹrọwọ gaga na ọ te ruẹ eghale nọ esuo Jesu ọ te wha se ahwo-akpọ kpobi. (Emu. 22:18) Epọvo na u fo nọ ma re wo edẹro kẹ uvẹ-iruo kpobi nọ Jihova ọ kẹ omai evaọ egagọ riẹ. w19.10 22 ¶7; 23 ¶12

Te ma fe hayo ma fe he, o gwọlọ nọ ma rẹ sẹro udu mai. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Daoma whaha uyoyou ugho. Whọ kuvẹ hẹ re iruo ra i wuzou kẹ owhẹ vi egagọ Jihova. Ẹvẹ whọ rẹ rọ riẹ sọ onana o be via kẹ owhẹ? Enọ jọ nọ whọ rẹ sae nọ omara họ: ‘Kọ mẹ be hai roro kpahe iruo mẹ ẹsibuobu nọ mẹ tẹ rrọ ewuhrẹ hayo usi uwoma ota? Kọ mẹ be hae ruawa kpahe epanọ mẹ te rọ ruẹ ugho ru oware nọ mẹ gwọlọ evaọ obaro? Kọ ugho gbe ekwakwa eyero e be wha ẹbẹbẹ ze evaọ orọo mẹ? Kọ mẹ te rọwo ru iruo nọ amọfa a rri nọ i fioka ha re mẹ sai wo oke ziezi kẹ egagọ Jihova?’ (1 Tim. 6:9-12) Nọ ma bi roro kpahe enọ yena, joma kareghẹhọ nọ Jihova o you omai, ọ tẹ jẹ ya eyaa kẹ ahwo nọ a roma kẹe inọ: “Mẹ te nyasiọ owhẹ ba vievie he, yọ me ti gbabọkẹ owhẹ vievie he.” Oyejabọ nọ Pọl ukọ na o ro kere nọ: “Jọ edhere uzuazọ rai o kare uyoyou ugho.”​—Hib. 13:5, 6. w19.10 29 ¶10

Ma te bi ru iruo kugbe ibe Ileleikristi mai jẹ be ruẹ emamọ iruemu rai, ma re wuhrẹ mi ai je si kẹle ae ziezi. Wọhọ oriruo, ẹvẹ o rẹ jọ owhẹ oma nọ whẹ avọ oniọvo jọ wha tẹ rrọ usi uwoma, oniọvo na ọ tẹ be ta eware nọ ọ rọwo kpahe Jihova avọ ẹjiroro riẹ ududu? Ababọ avro, who ti you rie vi epaọ anwẹdẹ. Oniọvo-ọmọtẹ nọ a re se Adeline nọ ọ rrọ ikpe udhegbesa ọ ta kẹ ogbẹnyusu riẹ jọ nọ a re se Candice inọ jọ o kuomagbei re a kpohọ usi uwoma ota evaọ ẹkwotọ nọ a rẹ jọ ta usi uwoma tere he. Adeline ọ ta nọ: “Ma gwọlọ nọ ma rẹ ta usi uwoma na avọ ajọwha vi epaọ anwẹdẹ je wo evawere ziezi evaọ iruo na. Mai imava ma gwọlọ uduotahawọ nọ o rẹ kẹ omai ẹgba evaọ egagọ Ọghẹnẹ.” Erere vẹ o te rai fikinọ a kpohọ usi uwoma ota kugbe? Adeline ọ ta nọ: “Kẹdẹ kẹdẹ nọ ma te no usi uwoma kpozi, ma rẹ ta kpahe epanọ usi uwoma na o jọ, eware nọ e kẹ omai evawere, gbe eware nọ i ru omai riẹ nọ Jihova ọ ginẹ rrọ kugbe omai. Ẹme-ọtakugbe na ọ jẹ hae were omai gaga, usu mai o tẹ te kpekpe ziezi.” w19.11 5 ¶10-11

Evaọ oke anwae, osoja o te no ẹmo ze ababọ ojese riẹ yọ oware omovuọ ulogbo. Ogbiku Rom nọ a re se Tacitus o kere nọ: “Ohwo ọ tẹ dhẹ siọ ojese riẹ ba, a rẹ ruẹ obọ omovuọ riẹ hẹ.” Onana yọ ẹjiroro jọ nọ ọgbaẹmo ọ rẹ rọ daoma kru ojese riẹ ziezi. Ma tẹ be hai kpohọ iwuhrẹ, jẹ ta usi uwoma kẹ amọfa kpahe Jihova gbe Uvie riẹ ẹsikpobi, u re dhesẹ nọ ma kru ojese ẹrọwọ mai ziezi. (Hib. 10:23-25) U te no ere no, ma rẹ lẹ je se Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ, ma ve je fi ehrẹ Ebaibol na họ iruo evaọ oware kpobi nọ ma bi ru. (2 Tim. 3:16, 17) Ma te bi ru ere, okwakwa ẹmo ovuọvo nọ Setan ọ gale vi omai nọ o te wha enwoma ebẹdẹ bẹdẹ se omai o rrọ họ. (Aiz. 54:17) “Ojese ologbo ẹrọwọ” mai o te thọ omai. Ma ti dikihẹ ga kugbe ibe Ileleikristi mai. Ma te sai fi ẹmo nọ ma be rẹriẹ ovao dhe kẹdẹ kẹdẹ kparobọ. U te no ere no, ma te jọ abọ Jesu evaọ okenọ o ti fi Setan avọ ẹgba riẹ kpobi kparobọ.​—Evia. 17:14; 20:10. w19.11 19 ¶18-19

Who te kere omaa ra fihotọ vevẹ, u re fiobọhọ kẹ owhẹ ru oware nọ whọ jiroro riẹ gba. (1 Kọr. 14:40) Wọhọ oriruo, a kẹ ekpako ukoko uthubro inọ a rọ ọkpako jọ mu nọ o re kere iroro kpobi nọ ugboma ekpako na a jẹ fihotọ, te ohwo nọ a fihọ re o ru oware nọ a jiroro riẹ na, gbe ẹdẹ nọ o ti ro ru oware na re. Nọ ekpako ukoko a te ru lele uthubro nana, o rẹ lọhọ re a ru oware nọ a jiroro riẹ gba. Whọ sae rọ aro kele onana re nọ whọ tẹ be jiroro obọra. Wọhọ oriruo, whọ sai kere eware nọ whọ gwọlọ ru evaọ okpẹdoke fihotọ, je kere oghẹrẹ nọ whọ gwọlọ ro ru ai unọjọ utọjọ. Onana o sai fiobọhọ kẹ owhẹ ru oware nọ whọ gwọlọ ru na te urere, je tube ru ei evaọ ẹruoke. Rekọ whọ rẹ dawo ẹgba ra kpobi. O gwọlọ omodawọ re whọ sai ru lele omaa ra je ru oware nọ who muhọ te urere. (Rom 12:11) Pọl ukọ na ọ ta kẹ Timoti nọ ọ “gbẹ hae romakẹ” iruo ezi riẹ jẹ “ruabọhọ” iẹe re ọ sae jọ emamọ owuhrẹ. Ohrẹ yena u re fiobọhọ kẹ omai re evaọ oware kpobi nọ ma gwọlọ ru kẹ Jihova.​—1 Tim. 4:13, 16. w19.11 29-30 ¶15-16

Nọ Jihova ọ vuẹ Mosis nọ o si emọ Izrẹl no igbo, ozọ u mu rie, o te je dhe Jihova ẹvuẹvuẹ nọ o te kẹ iruo na ha. Ọghẹnẹ ọ re ohrọ riẹ, o te fiobọhọ kẹe. (Ọny. 4:10-16) Onana u ru nọ Mosis ọ rọ gbaudu whowho ẹdhoguo Jihova kẹ Fẹro. Kẹsena Mosis ọ tẹ ruẹ oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ rehọ ogaga riẹ siwi ahwo Izrẹl je kpe Fẹro avọ egbaẹmo riẹ evaọ Abade Ọwawae na. (Ọny. 14:26-31; Ol. 136:15) Nọ Mosis o su emọ Izrẹl no ẹkwotọ Ijipti no, ẹsikpobi a jẹ go kpahe eware sa-sa. Ghele na, Mosis o muẹrohọ nọ Jihova o wo odiri kẹ ahwo riẹ nọ o si no igbo na gaga. (Ol. 78:40-43) Mosis ọ tẹ jẹ ruẹ nọ Jihova o dhesẹ omaurokpotọ evaọ oghẹrẹ nọ o ro nwene iroro riẹ okenọ Mosis ọ lẹe nọ o du kpe ahwo Izrẹl no ho. (Ọny. 32:9-14) Nọ ahwo Izrẹl a no igbo no, usu Mosis avọ Jihova o tẹ te kpekpe te epanọ o rọ wọhọ nọ ọ be ruẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ.​—Hib. 11:27. w19.12 17 ¶7-9

Ẹkwotọ Galili ibuobu ilele Jesu a no ze. Fikiere o te mae lọhọ re ogbotu ahwo otiọye a kokohọ ugbehru jọ evaọ obọ Galili viukpọ uwou ohwo jọ evaọ Jerusalẹm.U te no ere no, nọ Jesu ọ kparoma no, ọ jọ obọ Jerusalẹm romavia kẹ ikọ ikpegbọvo riẹ no vẹre evaọ uwou jọ. O hae jọnọ ikọ na ọvo ọ gwọlọ ta kẹ nọ a nyae ta usi uwoma je ru ahwo zihe ruọ ilele, ọ hae te vuẹ ae evaọ Jerusalẹm ukpenọ ọ rẹ jẹ ta kẹ ae avọ eyae na gbe amọfa inọ a nyabru ei ziọ obọ Galili. (Luk 24:33, 36) Orọnikọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ ọvo Jesu o jie uzi na kẹ hẹ. Ẹvẹ ma rọ riẹ? Nọ Jesu o je ku ẹme riẹ họ, ọ ta nọ: “Mẹ rrọ kugbe owhai edẹ na kpobi rite oke urere uyero-akpọ na.” (Mat. 28:19, 20) Ahwo buobu gbidi gbidi a bi ru iruo nana nẹnẹ. Kukpe kukpe, ahwo nọ a bu te oware wọhọ idu egba esa (300,000) soso a bi zihe ruọ ilele Jesu jẹ be họ-ame evaọ ukoko Jihova. w20.01 2 ¶1; 3 ¶5-6

Uzoge nọ edọkita ọ ta kẹ nọ ekpehre ẹyao jọ ọ riẹe oma. Oniọvo nọ ọ dina kpako no nọ ọ gwọlọ iruo bẹ no rekọ ọ be ruẹ hẹ. Oniọvo nọ ọ kpako no nọ ọ gbẹ be sai ru te epanọ o je ru vẹre he evaọ egagọ Jihova. Otẹrọnọ who wo ẹbẹbẹ nọ ọ wọhọ ọjọ evaọ usu enọ ma fodẹ na, o rẹ sae jọ owhẹ oma nọ who gbe fioka ha. Ebẹbẹ itieye na e rẹ sai ru nọ whọ gbẹ rọ wereva ha, ru owhẹ rri omara inọ who fioka ha, jẹ sae tubẹ raha usu ra kugbe amọfa. Oghẹrẹ nọ ahwo-akpọ a bi rri uzuazọ o be nwani dhesẹ oghẹrẹ nọ Setan o rri uzuazọ. Notọ avọ otọ ze, Setan o se ahwo-akpọ gboware ovo ho. Ọ riẹ kekeke nọ Ivi ọ tẹ ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ o ti whu, ghele na ọ lẹliẹ e riẹ họ inọ o ti wo ufuoma. Setan họ ọnọ ọ be kpọ iruẹru akpọ na. Agbẹta nọ isu akpọ na a gbe ro se ohwo-akpọ gbe oware ovo ho na. Rekọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma rri omamai ghaghae, yọ o re fiobọhọ kẹ omai nọ ma te wo ebẹbẹ nọ e rẹ sae lẹliẹ omai roro nọ ma fioka ha.​—Rom 12:3 w20.01 14 ¶1-4

Evaọ etoke ikpe udhuvẹ hayo vi ere, Jerimaya ọ jẹ rria kugbe ahwo nọ a kie no egagọ Jihova no, ejọ rai yọ imoni riẹ gbe ahwo ẹwho riẹ nọ a gbe no Anatọt ze. (Jeri. 12:6) O make jọ ere na, o siomano ahwo riẹriẹriẹ hẹ. Ọ jẹ hae ta eva kẹ Barọk, okere-obe riẹ, yọ ma sae ta nọ ọ ta eva kẹ omai re keme ma rẹ jọ Ebaibol se eme nana. (Jeri. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Dai roro epanọ usu aimava na o wariẹ kpekpe te okenọ Jerimaya o je gbiku eware nọ e via kẹe yọ Barọk o bi kere fihotọ. (Jeri. 20:1, 2; 26:7-11) Evaọ ikpe buobu, Jerimaya ọ gbaudu vẹvẹ ahwo Izrẹl unu kpahe oware nọ o te via kẹ Jerusalẹm. (Jeri. 25:3) Oke ofa nọ Jihova ọ rọ daoma fiobọhọ kẹ ahwo na re a sai kurẹriẹ, ọ ta kẹ Jerimaya nọ o kere unuovẹvẹ riẹ na fihọ uko-obe. (Jeri. 36:1-4) Nọ Jerimaya avọ Barọk a kuomagbe je ru iruo nana nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai, onọ o rẹ sae jọnọ o rehọ e rai emerae buobu na, ababọ avro a jẹ hae ta ẹme kugbe, yọ onana o bọ ẹrọwọ rai ga. w19.11 2-3 ¶3-4

Ẹvẹ u fo nọ ma re rri inievo-emetẹ gbe erọ emezae nọ a rọ ẹzi wholo? O thọ re ma rri ohwo jọ kpehru vrẹta, ọ tẹ makọ rrọ oniọvo nọ a rọ ẹzi wholo dede. (Mat. 23:8-11) Nọ Ebaibol na ọ ta kpahe ekpako ukoko, ọ tuduhọ omai awọ nọ ma “rọ aro kele ẹrọwọ rai.” (Hib. 13:7) Dede na, ọ vuẹ omai nọ ma rehọ ohwo-akpọ jọ wọhọ osu mai hi. Uzẹme inọ Ebaibol na ọ ta nọ u wo ahwo jọ nọ u fo nọ a rẹ kẹ “ọghọ akuava.” Rekọ ma re ru onana fikinọ ahwo nana a bi “ru iruo ẹruọsa rai ziezi” je bi “ru iruo gaga evaọ ẹmeọta gbe amọfa owuhrẹ,” orọnikọ fikinọ a rọ ẹzi wholo ai hi. (1 Tim. 5:17) Ma tẹ be hai jiri hayo rri inievo nọ a rọ ẹzi wholo kpehru ga hrọ, onana o sae jarai oma oghẹrẹ jọ. Mai yoma na, o sae lẹliẹ ai fu uke. (Rom 12:3) Mai ọvuọvo ma gwọlọ ru oware nọ o rẹ lẹliẹ oniọvo Kristi nọ a rọ ẹzi wholo ru oware uyoma utioye he.​—Luk 17:2. w20.01 28 ¶8

Eware buobu e jẹ lẹliẹ Pọl ukọ na ruawa. Ọ jẹ hae ruawa gaga fiki ebẹbẹ nọ i je te ibe Ileleikristi riẹ. (2 Kọr. 2:4) Ahwo nọ a mukpahe iẹe a kpe rie ukpe ẹsọ je fi ei họ uwou-odi. U te no ere no, ọ jẹ ruawa kpahe ẹgaga nọ o te rie, wọhọ etoke nọ o ro “wo umutho eware” ọvo. (Fil. 4:12) Yọ ma riẹ nọ o tẹ kawo, okọ u zue rie te isiasa, fikiere u mu omai ẹro nọ onana u ti ru ei jọ awawa nọ o te bi kpohọ erẹ nọ ọ te jọ ruọ okọ. (2 Kọr. 11:23-27) Eme o fiobọhọ kẹ Pọl evaọ etoke ebẹbẹ nana? Pọl ọ jẹ ruawa kpahe ibe Ileleikristi riẹ nọ ebẹbẹ i je te, rekọ orọnọ ọye ọvo ọ jẹ daoma ku ebẹbẹ na họ họ. Pọl ọ riẹ utho nọ ẹgba riẹ o te. Fikiere o te ru ọruẹrẹfihotọ nọ amọfa a re ro fiobọhọ evaọ ukoko na, ezae nọ a re fievahọ wọhọ Timoti avọ Taitọs. Iruo nọ inievo nana a ru i fiobọhọ gaga nọ awaọruọ Pọl o ro kpotọ.​—Fil. 2:19, 20; Tait. 1:1, 4, 5. w20.02 22-23 ¶11-12

Jihova ọ gwọlọ nọ ma re yoẹme kẹe re. O te ọnọ ma re yoẹme kẹ keme ọye họ Ọnọ ọ ma omai, Ọnọ ọ be sẹro uzuazọ mai, ọ tẹ jẹ rrọ Ọsẹ nọ ọ mai wo areghẹ. Rekọ oware nọ o rẹ mae wọ omai yoẹme kẹe họ, fikinọ ma you rie. (1 Jọn 5:3) Dede nọ u wo ẹjiroro buobu nọ ma re ro yoẹme kẹ Jihova, ọ rẹ gba omai họ yoẹme kẹe he. Jihova ọ kẹ omai uvẹ nọ ma rẹ rọ jiroro oware nọ ma gwọlọ ru, fikiere eva e rẹ were iẹe nọ ma tẹ jiroro nọ ma re yoẹme kẹe fikinọ ma you rie. Esẹgbini a gwọlọ nọ oware uyoma ovo o rẹ via kẹ emọ rai hi. Oyejabọ nọ a re ro fi izi họ kẹ emọ rai. Nọ emọ na a te ru lele izi yena, yọ a bi dhesẹ nọ a fievahọ ọsẹgboni rai jẹ be kẹ ae adhẹẹ. Kọ o gbẹ tubẹ mai wuzou re ma riẹ izi Ọsẹ obọ odhiwu mai jẹ hai koko ai ẹsikpobi? Ma te bi ru ere, yọ ma bi dhesẹ kẹ Jihova nọ ma you rie jẹ be kẹe adhẹẹ. Onana o rẹ wha erere se omai re. (Aiz. 48:17, 18) Rekọ ahwo nọ a rẹ rọwo koko izi Jihova ha a rẹ wha enwoma se omobọ rai.​—Gal. 6:7, 8. w20.02 9-10 ¶8-9

Wọhọ Abigẹle, o gwọlọ nọ ma rẹ gbaudu ta ẹme kẹ ohwo nọ ma muẹrohọ nọ o bi ti ru oware nọ o rẹ sae wha uye sei. (Ol. 141:5) Ma re bru ọghọ họ ohwo na oma, dede na, o gwọlọ nọ ma re wo udu. Ma tẹ rọ uyoyou kẹ ohwo nọ o ru thọ ohrẹ, u re dhesẹ nọ mai yọ emamọ ogbẹnyusu. (Itẹ 27:17) Ekpako ukoko o mae tubẹ gwọlọ nọ a re wo udu, nọ a tẹ be ta ẹme kẹ oniọvo nọ o ru thọ evaọ ukoko na. (Gal. 6:1) Ekpako ukoko nọ i wo omaurokpotọ a rẹ kareghẹhọ nọ ae omarai a gba ha, fikiere a sai ru thọ re, nọ o rẹ rọ gwọlọ nọ a kẹ ae ohrẹ. Rekọ ekpako na a rẹ kuvẹ hẹ re oyena o whaha ae ọwhọkuo nọ a rẹ kẹ inievo nọ i ru thọ. (2 Tim. 4:2; Tait. 1:9) Nọ a tẹ be kẹ oniọvo jọ ohrẹ, a rẹ daoma rọ onaa ta ẹme na je wo odiri kẹe. Uyoyou nọ a wo kẹ oniọvo na o rẹ lẹliẹ ae fiobọhọ kẹe. (Itẹ 13:24) Oware nọ o mae rrọ ae oja họ, epanọ a re ro fiobọhọ kẹ inievo na kpobi koko izi Jihova, jẹ thọ ukoko na no ogbekuo, re a rọ ere wha orro se Jihova.​—Iruẹru 20:28. w20.03 20 ¶8-9

Jihova o ru Mosis zihe ro ọnọ o siwi emọ Izrẹl. Oke vẹ Jihova ọ rọ rehọ iẹe ru iruo? Kọ okenọ Mosis o je roro nọ o te kẹ iruo na no, koyehọ okenọ a “wuhrẹ Mosis ereghẹ Ijipti kpobi” no? (Iruẹru 7:22-25) Ijo, ukpoye okenọ Jihova o fiobọhọ kẹe wo omaurokpotọ gbe ẹwolẹ no, ẹsiẹe ọ rọ rehọ iẹe ru iruo. (Iruẹru 7:30, 34-36) Jihova ọ kẹ Mosis udu nọ ọ rọ nyabru osu Ijipti nọ o wo ẹgba gaga na. (Ọny. 9:13-19) Ma jọ onana ruẹ nọ ahwo nọ a wo ọkpọ iruemu Jihova jẹ be rẹroso ẹe inọ ọ te kẹ ae ẹgba, eye Jihova o re ro ru iruo. No otọ avọ otọ ze Jihova ọ be rọ rehọ idibo riẹ ru iruo sa-sa. Eme ọ te rehọ owhẹ ru? Epanọ whọ rehọ oma kẹ iruo riẹ te, oye u ti dhesẹ oware nọ ọ te rehọ owhẹ ru. (Kọl. 1:29) Whọ tẹ fialoma via, Jihova ọ sai zihe owhẹ ruọ ọtausiwoma nọ o wo ọwhọ, emamọ owuhrẹ, ọnọ ọ rẹ sasa amọfa oma ziezi, oruiruo nọ o wo onaa, uvi ogbẹnyusu, hayo oware ofa kpobi nọ u re fiobọhọ ru ẹjiroro riẹ gba. w19.10 21 ¶5; 25 ¶14

Emamọ egbẹnyusu a re fiobọhọ kẹ omai wo usu okpekpe kugbe Jihova. Yọ uvi edhere nọ ma re ro wo emamọ egbẹnyusu họ, nọ mai omamai ma tẹ rrọ emamọ ogbẹnyusu. (Mat. 7:12) Wọhọ oriruo, Ebaibol na ọ tuduhọ omai awọ nọ ma rọ oke gbe ẹgba mai kpobi fiobọhọ kẹ amọfa, maero kọ “ọnọ o wo ho.” (Ẹf. 4:28) Ma tẹ tẹrovi epanọ ma re ro fiobọhọ kẹ amọfa, u ti ru omai wo evawere. (Iruẹru 20:35) Egbẹnyusu mai a ti fiobọhọ kẹ omai thihakọ edawọ je ru omai wo udhedhẹ evaọ etoke edawọ. Wọhọ epanọ Elaihu ọ gaviezọ nọ Job ọ jẹ ta kpahe edawọ riẹ na, ere egbẹnyusu mai a rẹ romatotọ gaviezọ nọ ma tẹ be ta eware nọ e be kẹ omai uye. (Job 32:4) Ma re rẹro nọ egbẹnyusu mai a te vuẹ omai oware nọ ma re ru hu, rekọ u re fiobọhọ gaga nọ ma tẹ be gaviezọ kẹ ohrẹ nọ a be kẹ omai no Ebaibol ze. (Itẹ 15:22) Yọ wọhọ epanọ omaurokpotọ u ru nọ Devidi ovie na ọ rọ kuvẹ re egbẹnyusu riẹ a fiobọhọ kẹe na, ma re du roro nọ ma kpehru vi ahwo nọ egbẹnyusu mai a re fiobọhọ kẹ hẹ nọ ma tẹ gwọlọ obufihọ. (2 Sam. 17:27-29) Egbẹnyusu itieye ginọ okẹ nọ u no obọ Jihova ze.​—Jem. 1:17. w19.04 11 ¶12; 12 ¶14-15