Asa

Orọnikọ ma gwọlọ nọ ahwo a mukpahe omai hi. Uzẹme riẹ họ, o rẹ were omai hi nọ a te bi mukpahe omai. O tẹ rrọ ere, kọ fikieme eva e rẹ rọ were omai nọ a te bi mukpahe omai? Joma ta kpahe eware esa jọ nọ eva e rẹ rọ were omai. Orọ ọsosuọ, nọ ma te thihakọ nọ a te bi mukpahe omai, eva mai e rẹ were Ọghẹnẹ. (1 Pita 4:13, 14) Orọ avivẹ, nọ ma te bi thihakọ ukpokpoma, ẹrọwọ mai ọ rẹ ga. (1 Pita 1:7) Orọ avesa, ma ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Rom 2:6, 7) Nọ a kpare Jesu kpobọ odhiwu no, u gbe kri hi ikọ riẹ a te mu oghẹrẹ evawere nọ ọ ta na họ ewo. Evaọ oke nọ a fa ae jẹ ta nọ a gbẹ ta usi uwoma na ha, a ghọghọ. Fikieme? “Fikinọ Ọghẹnẹ o rri rai te ahwo nọ a re kpomovuọ họ oma fiki odẹ Jesu.” (Iruẹru 5:40-42) Uyoyou nọ a wo kẹ Olori rai o ga vi ozọ nọ u je mu ai fiki ewegrẹ rai. Uyoyou nana u ru nọ a jẹ rọ ta usi uwoma na “ababọ eriosehọ.” Inievo mai buobu a be gọ Jihova vrẹ ghelọ ebẹbẹ nọ i bi te ai. A riẹ nọ iruo rai e te thọrọ Jihova ẹro ho, gbe uyoyou nọ a bi dhesẹ fiki odẹ riẹ. w21.03 25 ¶18-19

A yẹ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na avọ ẹruore obọ odhiwu hu. Rekọ nọ u te oria jọ, ẹsiẹe Ọghẹnẹ o ro ru ai wo ẹruore nana. A bi roro kpahe ẹruore nana, a be lẹ kpahe iẹe je bi roro gaga kpahe oke nọ a ti ro kpobọ odhiwu. A riẹ oghẹrẹ nọ oma ẹzi nọ a ti wo na o te jọ họ. (Fil. 3:20, 21; 1 Jọn 3:2) Dede na, a bi rẹro oke nọ a te rọ rehọ ẹta rai evaọ Uvie odhiwu. Igodẹ efa na a wo ẹruore inọ a te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. A yẹ ohwo-akpọ kpobi avọ ẹruore nana. A bi rẹro oke nọ a ti ro ru otọakpọ na kpobi fihọ aparadase. Oke nọ a te rọ bọ iwou, kọ egbọ je yẹ emọ nọ ẹyao ọ rẹ lahiẹ hẹ. (Aiz. 65:21-23) A te riẹ kpahe emama Ọghẹnẹ buobu. Wọhọ oriruo, a te hai kpohọ ugheriwo evaọ obọ igbehru, ewhawho gbe ebade na je wuhrẹ eware buobu kpahe eria nana. Evaọ oke yena, a te ruẹ nọ usu rai kugbe Jihova u bi dhe ẹgẹga, yọ onana họ oware nọ o te mae wha evawere se ai. w21.01 18-19 ¶17-18

Ogbaẹmo Babilọn o raha ẹkwotọ na te epanọ ahwo nọ a ruẹ e riẹ a rọ ta nọ: “Nọ otọ nọ o raha no nọ uvumọ ohwo gbe arao ọ rrọ họ, yọ a rehọ e riẹ kẹ ahwo Kaldia no.” (Jeri. 32:43) Nọ Joẹl ọ ruẹ eruẹaruẹ riẹ na no, ikpe egba ivẹ (200) e jẹ ruọ emu no, Jihova o dhesẹ eruẹaruẹ efa kẹ Jerimaya kpahe ọraha ọvona. Ọ ta nọ a te romatotọ gwọlọ ahwo Izrẹl nọ a bi ru eware imuomu, a ve ti mu ai. Eruẹaruẹ na e ta nọ: “‘Rri, mẹ be vuẹ se ikuori buobu re a nyaze,’ ere Jihova ọ ta, ‘yọ a te gwọlọ ai re a mu ai. Nọ oyena o tẹ vrẹ no, mẹ te vuẹ se izuẹ buobu re a nyaze, yọ a te gwọlọ ae ruẹ evaọ ehru ugbehru kpobi gbe ehru ukpehru kpobi, gbe evaọ eria nọ e bẹre rovie fihọ evaọ igbehru-itho na. . . . Mẹ te hwosa oruthọ rai gbe uzioraha rai kẹ ae vọvọ.’” Ahwo Izrẹl nọ a be rọwo siobọno uzioraha rai hi a te ruẹ oria dhere he, makọ evaọ ebade hayo ewhawho, nọ ahwo Babilọn a gbẹ te rọ gwọlọ ae tobọ họ.—Jeri. 16:16, 18. w20.04 5 ¶12-13

Okenọ uzuazọ Lọt avọ ahwo uviuwou riẹ o jọ ọza, o ru lele ẹme nọ Jihova ọ ta kẹe kpata kpata ha. Ma sai roro nọ o se ẹme nọ a ta kẹe na gboja ha, hayo inọ ọ be tubẹ ghẹmeeyo. Ghele na, Jihova o vu rie wa ha re o whu kufiẹ. “Fiki ọdawẹ nọ Jihova o wo kẹe,” ikọ-odhiwu na a kru rie avọ ahwo uviuwou riẹ obọ, jẹ rehọ ae kpobọ otafe okpẹwho na. (Emu. 19:15, 16) O sae jọ nọ u wo ẹjiroro sa-sa nọ Jihova o ro dhesẹ ọdawẹ kẹ Lọt. Ẹsejọhọ Lọt o je ru ulehie fikinọ ozọ ahwo nọ a jọ obọ otafe okpẹwho na u je mu ei. U wo eware efa nọ o sae jọ nọ i je mu ei ozọ re. Ẹsejọhọ Lọt ọ riẹ kpahe ivie ivẹ nọ i kie fihọ egọdọ bitumẹn, hayo oware nọ a re ro ru ikota evaọ ukiekpotọ nọ o kẹle okpẹwho na. (Emu. 14:8-12) Whaọ Lọt o wo uviuwou, o sae jọ nọ ọ jẹ ruawa kpahe aye gbe emọ riẹ. U te no ere no, Lọt o fe, fikiere o sae jọ nọ o wo emamọ uwou evaọ Sọdọm. (Emu. 13:5, 6) Uzẹme inọ eware nana i te eware nọ Lọt ọ rẹ rọ siọ ẹme ba eyo kẹ Jihova ha. Ghele na, Jihova ọ tẹrovi ethobọ Lọt ho, ọ gbẹ jọ “ọzae okiẹrẹe” evaọ aro riẹ.—2 Pita 2:7, 8. w20.04 18 ¶13-14

Whai izoge, ẹsejọhọ o te jọ oware asohẹrioke he re ahwo nọ wha gbẹ rrọ ukoko nọ a riẹ owhẹ no ọmaha ze na a rri nọ who bi te ohwo no. Rekọ kareghẹhọ nọ orọnọ unuikpe nọ whọ rrọ oye Jihova o bi rri hi, ọ riẹ owhẹ ziezi ọ tẹ jẹ riẹ oware nọ whọ rẹ sai ru. (1 Sam. 16:7) Ru epanọ usu ra kugbe Jihova o rẹ rọ kpekpe. Devidi ọ jẹ hai rri eware nọ Jihova ọ ma, yọ ọ jẹ hae romatotọ roro kpahe oware nọ emama nana i wuhrẹ i rie kpahe Jihova. Enẹ nọ ọ jẹ hai ru na u fiobọhọ nọ usu riẹ avọ Jihova o rọ kpekpe ziezi. (Ol. 8:3, 4; 139:14; Rom 1:20) Oware ofa jọ họ, hae lẹ se Jihova re ọ kẹ owhẹ ẹgba. Kọ o sae jọnọ ibe emọ-isukulu ra a be hai se owhẹ ẹkoko fikinọ whẹ yọ Osẹri Jihova? O tẹ rrọ ere, lẹ se Jihova re ọ kẹ owhẹ ẹgba nọ whọ sai ro thihakọ ẹbẹbẹ nana. Oware ofa jọ nọ u ti fiobọhọ kẹ owhẹ họ, whọ tẹ be hai lele ehrẹ nọ e rrọ Ebaibol na, te ebe gbe ividio ukoko na nọ a jọ ta kpahe oghẹrẹ ẹbẹbẹ nọ o bi te owhẹ na. Oke kpobi nọ whọ ruẹ nọ Jihova o fiobọhọ kẹ owhẹ fi ẹbẹbẹ jọ kparobọ, u ti ru nọ who ti ro fievahọ iẹe vi epaọ anwẹdẹ kpobi. Inievo ukoko na a ti fievahọ owhẹ re nọ a tẹ ruẹ nọ who bi fievahọ Jihova. w21.03 4 ¶7

Okẹ ofa jọ nọ ma rẹ ruẹ hẹ họ, uvẹ-ọghọ nọ ma be rọ lẹ se Ọghẹnẹ. Egbẹnyusu ekpekpe a rẹ gwọlọ gbiku jẹ ta eva kẹ ohwohwo. Ere u fo nọ usu mai kugbe Jihova o rẹ jọ. Jihova ọ be rọ Ebaibol na ta ẹme kẹ omai, yọ ma rẹ jariẹ riẹ iroro nọ e rrọ Jihova eva. Ma rẹ ta ẹme kẹ Jihova evaọ olẹ, yọ ma rẹ sae ta oware kpobi nọ o rrọ omai eva kẹe. Jihova ogbẹnyusu ezi mai na o re ru eware nọ ma yare riẹ, orọnikọ ọ rẹ gaviezọ kẹ elẹ mai ọvo ho. Ẹsejọ ọ rẹ kuyo olẹ mai ababọ oke oraha. Rekọ ẹsejọ, o rẹ gwọlọ nọ ma lẹ kpahe oware nọ ma gwọlọ na unuẹse buobu. Ghele na, ma wo imuẹro inọ ọ te kuyo evaọ ẹruoke, gbe evaọ edhere nọ ọ mai woma. Ma tẹ jẹ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ sae kuyo olẹ mai evaọ edhere nọ ma roro ho. Wọhọ oriruo, ẹsejọ, ukpenọ o si odawọ nọ u bi te omai na no, ọ rẹ kẹ omai areghẹ gbe ẹgba nọ ma re ro “thihakọ riẹ.” (1 Kọr. 10:13) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma rri olẹ ghaghae? Edhere jọ họ, nọ ma tẹ be hae “lẹ kẹse kẹse” wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru.—1 Tẹs. 5:17. w20.05 27-28 ¶7-8

Ahwo nọ a be dhẹ ohrẹ ugbothabọ, obaro ọvo a re rri re oware ovo u gbe gele ai kie he. Ohwo jọ ọ tẹ maki kie, ọ rẹ sakpama jẹ ruabọhọ ohrẹ na. Orọnikọ oware nọ u gele i rie kie na ọ rẹ tẹrovi hi, rekọ epanọ ọ sae rọ dhẹ ohrẹ na te urere je wo osa na tobọ. Nọ ma be dhẹ ohrẹ uzuazọ na, ma sai zoruẹ ẹsibuobu, ma sae ta ẹme thọ je ru eware thọ. Yọ inievo mai nọ ma gbẹ rrọ ohrẹ na a sai ru oware jọ nọ o rẹ kẹ omai uye. U re gbe omai unu hu nọ o tẹ via ere. Mai ọvuọvo ọ gba ha, yọ edhere ọhwahwa ọvona mai kpobi ma be jọ dhẹ ohrẹ na. Fikiere ma re kpoma họ ohwohwo ẹsejọ, onọ o rẹ whae ze nọ oniọvo ọ sai ro ru omai “oware jọ nọ u re ru [omai] go.” (Kọl. 3:13) Rekọ, ukpenọ ma rẹ tẹrovi oware nọ u ru omai zoruẹ hayo kie na, joma tẹrovi osa na re ma ruabọhọ ohrẹ na. Nọ ma te fi ẹgo họ eva jẹ se thahe thahe nọ ma rẹ kpama ha, ma te sae dhẹ ohrẹ na te urere he yọ osa na u ti te omai obọ họ. U te no ere no, amọfa nọ a be daoma dhẹ ohrẹ evaọ edhere ọhwahwa na a ve ti kpowọ họ omai, ae omarai a ve ti kie. w20.04 26 ¶1; 28 ¶8-9

Daniẹl ọruẹaro na ọ ta kpahe egọmeti ahwo-akpọ sa-sa nọ i kpomahọ idibo Ọghẹnẹ gaga. A jọ eruẹaruẹ na dhesẹ ae wọhọ abọ sa-sa ẹmema ologbo jọ. Ikawọ ẹmema na nọ a rehọ ayọno gbe ọviẹ ru na i dikihẹ kẹ egọmeti urere ọnọ ahwo-akpọ a ti su. Ikawọ na i dikihẹ kẹ Ogaga-Esuo Akpọ Britain avọ America. Eruẹaruẹ na i dhesẹ nọ esuo nana ọ te gbẹ jariẹ okenọ Uvie Ọghẹnẹ o te raha egọmeti ahwo-akpọ no riẹriẹriẹ. Jọn ukọ na ọ tẹ jẹ ta kpahe egọmeti sa-sa nọ esuo rai o kpomahọ idibo Jihova gaga. Jọn ọ ruẹ arao ojihẹ nọ o wo izou ihrẹ, onọ u dikihẹ kẹ egọmeti sa-sa nana. Uzou avọ ihrẹ arao na u dikihẹ kẹ Ogaga-Esuo Akpọ Britain avọ America. Onana o rrọ oware nọ ma re muẹrohọ gaga keme eruẹaruẹ na e ta ha inọ uzou ofa o ta ze. Uzou avọ ihrẹ na o te gbẹ jọ esuo okenọ Kristi avọ egbaẹmo obọ odhiwu riẹ a te raha iẹe avọ oma arao ojihẹ na kpobi no.—Evia. 13:1, 2; 17:13, 14. w20.05 14 ¶11-12

Ẹme nana nọ Jọn ukọ na ọ ta kpẹkpẹe na o kareghẹhọ omai obọdẹ oware jọ inọ, wọhọ epanọ uzuazọ u no obọ Ọghẹnẹ ze na, ere ọvona uyoyou u no obọ Ọghẹnẹ ze. Jihova o gine you omai gaga! Fiki uyoyou nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ omai, udu o rrọ omai awọ, eva evo e be were omai. Orọnikọ u te je Oleleikristi o re ro dhesẹ uyoyou hu. Onana yọ ujaje nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze. (Mat. 22:37-40) Ma tẹ riẹ Jihova ziezi, o sae jọ lọlọhọ re ma koko ujaje ọsosuọ na. O rrọ ere keme oware ovo o rẹ thọ Jihova obọ họ, o re roro kẹ omai, jẹ be rẹrote omai ziezi. Rekọ o sae jọ bẹbẹ re ma koko ujaje avọ ivẹ na. Fikieme? Keme ibe Ileleikristi mai nọ e rrọ erivẹ mai nọ ma bi lele ru eware kẹdẹ kẹdẹ a gba ha. A sai ru oware nọ o rẹ kẹ omai uye, hayo ta ẹme nọ ọ rẹ da omai. Jihova ọ riẹ nọ ma te hai ru ohwohwo thọ ẹsejọ. Oyejabọ nọ ọ rọ rehọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ ahwo nọ a kere Ebaibol na, re a kere kpahe oware nọ u ro fo re ma dhesẹ uyoyou gbe epanọ ma sai ro dhesẹ iẹe. Omọvo ahwo yena jọ họ Jọn ukọ na.—1 Jọn 3:11, 12. w21.01 8 ¶1-2

Te ma gọ Ọghẹnẹ kri no hayo ma muhọ obọ, u fo re ma nọ omamai nọ, ‘Kọ mẹ be daoma kpobi re Setan ọ siọ udu mẹ ba ẹruọ?’ Ma rehọ iẹe nọ, whọ jọ etẹlẹvisiọno hayo itanẹte ruẹ uwoho jọ nọ o rẹ sae lẹliẹ ohwo wo isiuru ọfariẹ-ogbe. Eme who ti ru? Ẹsejọhọ who ti rri rie vo inọ, onana o nwane rrọ uwoho ẹbẹba hayo ifimu nọ a bi jo gbe-ọfariẹ hẹ. Kọ o sae jọ nọ ẹghẹ Setan ọ be rọ ghale udu ra abava na? Uwoho hayo ifimu yena o sae wọhọ ughele osese nọ ohwo o kpe fihọ ete-ure ologbo re ọ sae bẹre iẹe. Ọ rẹ kaki kpe akọ ọvẹvẹ riẹ na fihọ ure na. Kẹsena nọ ọ be tehe iẹe na yọ ure na o be bẹre ẹmẹrera bẹsenọ o rẹ hẹriẹ abava. Kọ iwoho nọ e rẹ kpare isiuru ọfariẹ-ogbe e sae jọ wọhọ akọ ọvẹvẹ ughele na? Imighe jọ nọ whọ rẹ sai roro nọ e rẹ raha ohwo ho na e rẹ sai gele ohwo fihọ uzioraha ulogbo ababọ oke oraha. Fikiere who rri oware ovo nọ o rẹ wha ekpehre isiuru fihọ udu ra ha! Rehọ udu ra kpobi dhozọ Jihova! w20.06 11-12 ¶14-15

U fo re ma hai fiobọhọ kẹ enọ i siuke kpemu no evaọ egagọ Jihova. O sae jọnọ eware edada buobu e via kẹ ae no wọhọ ọmọ nọ o zihe bru ọsẹ riẹ ze nọ Jesu ọ ta kpahe evaọ ọtadhesẹ riẹ na. (Luk 15:17-24) Yọ ẹsejọhọ fikinọ a duomahọ akpọ Setan no, a gbe wo emamọ usu kugbe Jihova ha. Fikiere, ma re fiobọhọ kẹ ae re a wariẹ si kẹle Jihova. Evaọ ọtadhesẹ ogodẹ nọ o vru na, Jesu ọ ta nọ othuru-igodẹ na ọ wọ ogodẹ na fihọ ẹkoko zihe kpohọ oria nọ uthuru na o rrọ. Whaọ oma o lọhọ othuru-igodẹ na no keme ọ be gwọlọ ogodẹ na anwẹsiẹ. Ghele na, ọ wọ ogodẹ na fihọ ẹkoko keme ọ riẹ nọ ogodẹ na o gbe wo ẹgba nọ ọ te rọ nyate obonọ uthuru na o rrọ họ. (Luk 15:4, 5) Re ma sai fiobọhọ kẹ inievo jọ nọ e nyasiọ Jihova ba no zihe ze, okolo iruo ho, yọ o rẹ rehọ oke. Rekọ ẹzi Jihova, Ebaibol na, gbe ebe ukoko na e sai fiobọhọ kẹ omai ru onana. Fikiere, ekpako ukoko a tẹ ta kẹ owhẹ nọ who wuhrẹ kugbe ọjọ, whọ se he. w20.06 28 ¶14-15

O gwọlọ nọ mai kpobi ma re dhesẹ uyoyou kẹ ohwohwo, onana a re ro vuhu Ileleikristi uzẹme. Oyena ovo u te he, ma re je wo “eriariẹ egbagba gbe orimuo kpobi.” (Fil. 1:9) O gbẹ rrọ ere he ma vẹ te jọ wọhọ otu nọ “ofou oghẹrẹ iwuhrẹ kpobi o re fou . . . fiki ẹghẹ ahwo,” te ẹghẹ enọ e siọ orọwọ na no. (Ẹf. 4:14) Okenọ ilele Jesu buobu a nyasiọ ẹe ba, Pita ukọ na ọ ta nọ Jesu họ ọnọ o wo “eme uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Jọn 6:67, 68) Dede nọ Pita ọ riẹ eware nọ Jesu o je wuhrẹ na totọ họ, ọ nyasiọ Jesu ba ha keme ọ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jesu Kristi ọ rrọ. Whẹ omara, whọ sae romatotọ wuhrẹ Ebaibol na, re u mu owhẹ ẹro inọ eware nọ e riẹe ginọ uzẹme. Who te ru ere, ẹrọwọ ra ọ te jọ gaga ghelọ oware kpobi nọ o via kẹhẹ, yọ whọ te sai fiobọhọ kẹ amọfa wo ẹrọwọ ọgaga re.—2 Jọn 1, 2. w20.07 8 ¶2; 13 ¶18

Re ma sai fiobọhọ kẹ inievo mai dikihẹ ga evaọ uzẹme na, ma re dhesẹ ọdawẹ. (1 Jọn 3:10, 11, 16, 17) Ma re you inievo mai evaọ oke nọ eware e be riẹ nya kẹ ae gbe oke nọ a wo ẹbẹbẹ. Wọhọ oriruo, kọ who yo nọ ohwo o whu ku oniọvo jọ? Kọ who yo nọ okpofou, owhe, erae hayo eware itieye na e raha Egwa Uvie gbe iwou inievo jọ? Evaọ oke utiona, ma rẹ tuduhọ inievo mai awọ. Rekọ onọ o mai wuzou họ, ma re fiobọhọ kẹ ae. Enẹ ma re ro dhesẹ nọ ma you rai je bi dhesẹ ọdawẹ kẹ ae. Ma te you ohwohwo, u re dhesẹ nọ ma be rọ aro kele Ọsẹ oyoyou mai nọ ọ rrọ obọ odhiwu. (1 Jọn 4:7, 8) Obọdẹ edhere jọ nọ ma re ro dhesẹ nọ ma you ohwohwo họ, ma rẹ rọvrẹ ohwohwo. Wọhọ oriruo, ma rehọ iẹe nọ ohwo jọ o ru omai thọ, o te wounu. Ma tẹ rọvrẹ ohwo na jẹ kpairoro vrẹ oware nọ o ru omai na, u dhesẹ nọ ma you rie.—Kọl. 3:13. w20.07 24 ¶14-15

Kọ ma ti wuhrẹ omomọvo nọ a kpare ze wọhọ epanọ ma bi wuhrẹ ahwo Ebaibol nẹnẹ na? Kọ a te ghale ahwo nọ a kpare ze fihọ ikoko sa-sa re a wuhrẹ ai, kẹsena ae omarai a ve wuhrẹ amọfa nọ a te kpare ze? Oke yena u te te, ma te riẹ. Rekọ oware nọ ma riẹ obọnana họ, re Esuo Odu-Ikpe Jesu o te ti kuhọ yọ “eriariẹ Jihova e . . . vọ otọakpọ na” no. (Aiz. 11:9) Iruo nọ ma ti ru evaọ odu-ikpe yena e te ginẹ kẹ evawere gaga. Evaọ oke Esuo Odu-Ikpe Jesu na, o te gwọlọ nọ idibo Jihova kpobi a rẹ gbẹ daoma re a wo uruemu nọ o rẹ were Jihova. Onana u ti ru nọ ma ti ro wo ororokẹ nọ ma ti fiobọhọ kẹ ahwo nọ a te kpare ze re a siobọno eware iyoma nọ a je ru vẹre je koko izi Jihova. (1 Pita 3:8) Ma riẹ nọ enọ a kpare ze na a ti muẹrohọ omaurokpotọ idibo Jihova nọ e be ‘daoma epanọ a re ro wo esiwo,’ a ve ti kuomagbe ai gọ Jihova.—Fil. 2:12. w20.08 16 ¶6-7

Ma tẹ kiẹ iruẹru mai riwi wọhọ epanọ Pọl ukọ na ọ ta na, ẹsejọhọ ma te ruẹ nọ ma wo oghẹrẹ okẹ jọ nọ amọfa a wo ho. Wọhọ oriruo, o sae jọ nọ ọkpako ukoko jọ ọ rẹ nwane riẹ ẹme ru tere he evaọ eplatfọmo, rekọ ẹsejọhọ o re fiobọhọ kẹ ahwo kurẹriẹ ziọ ukoko na ziezi. Hayo o sae jọ nọ ọ riẹ epanọ a rẹ ruẹrẹ eware họ kpatiẹ ziezi hi wọhọ ekpako efa, rekọ ọ sae jọ ọkpako nọ ọ rrọ yoyou, nọ inievo ukoko na a rẹ dhẹ bru nọ a tẹ gwọlọ emamọ ohrẹ nọ u no Ikereakere na ze. O sae jẹ jọ nọ o re dede erara rehọ gaga. (Hib. 13:2, 16) Ma te muẹrohọ eware nọ ma be riẹ ru, eva e rẹ were omai inọ ma wo iruo evaọ ukoko na. Onana u ti je ru nọ ma gbẹ te rọ re ibe Ileleikristi mai nọ i bi ru iruo efa ihri hi. Oware kpobi nọ ma be jọ ukoko na ru kẹhẹ, joma daoma ru ei ziezi je dhesẹ emamọ uruemu. w20.08 24 ¶16-18

A kẹ ovuẹ ogbotu jọ evaọ 1935 nọ uzoẹme riẹ o ta nọ “Otu Obuobu Na.” Brọda J. F. Rutherford ọye ọ kẹ ovuẹ ogbotu na evaọ Washington, D.C., obọ America. Brọda Rutherford ọ jọ ovuẹ nọ ọ kẹ na fodẹ ahwo nọ a se “otu obuobu” (Ebaibol Ẹri Na), hayo “ogbotu obuobu” evaọ Eviavia 7:9. Anwẹdẹ a je roro nọ ahwo nana a ti kpobọ odhiwu rekọ a kiẹrẹe te epanọ a ti ro lele Jesu su hu. Brọda Rutherford o dhesẹ no Ebaibol na ze vevẹ inọ ogbotu obuobu na a ti kpobọ odhiwu hu. Ọ ta nọ ahwo nana yọ igodẹ efa Jesu nọ a te zọ evaọ etoke “uye ulogbo na,” a vẹ te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. (Evia. 7:14) Jesu ọ ta nọ: “Me wo igodẹ efa, enọ e rrọ uthuru nana ha; mẹ te rehọ eyena ze hrọ re, yọ a te gaviezọ kẹ urru mẹ, a vẹ te jọ uthuru ọvo, evaọ otọ othuru-igodẹ ọvo.” (Jọn 10:16) Igodẹ efa nọ ọ jọ etenẹ fodẹ na yọ idibo Jihova nọ i wo ẹruore inọ a te rria Aparadase evaọ otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ.—Mat. 25:31-33, 46. w21.01 14 ¶1-2

O gwọlọ nọ ma rẹ gba omamai họ re ma sai ru iruo usi uwoma ota na te urere. (Mat. 28:19, 20) Mai ahwo-akpọ, oware nọ o lọhọ kẹ omai ọvo ma rẹ gwọlọ ru. Ma rẹ gwọlọ gba oma họ ru oware he. Rekọ u wuzou gaga re ma gba omamai họ ru eware jọ. Fikiere o gwọlọ nọ ma rẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai ru eware nọ e lọhọ kẹ omai hi. Yọ Jihova ọ rẹ sae rọ ẹzi ọfuafo riẹ fiobọhọ kẹ omai. (Gal. 5:22, 23) Pọl ukọ na ọ jẹ hae gba omariẹ họ ru eware. Rekọ ọ ta nọ onana o jọ lọlọhọ ẹsikpobi hi, maero nọ ọ tẹ gwọlọ ru oware nọ u kiehọ. (1 Kọr. 9:25-27) Ọ tuduhọ amọfa awọ nọ a hae gba omarai je ru oware kpobi “kpatiẹ je lele ọruẹrẹfihotọ.” (1 Kọr. 14:40) O gwọlọ nọ ma rẹ gba omamai họ ru eware nọ e rẹ were Jihova, te iruo usi uwoma ota na.—Iruẹru 2:46. w20.09 6-7 ¶15-17

Ma be sae ta usi uwoma evaọ erẹwho buobu enẹna ababọ ukpokpoma. Kọ whọ rrọ orẹwho nọ a be jọ kpokpo Isẹri Jihova ha? O tẹ rrọ ere, nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ mẹ be rọ ufuoma nọ me wo enẹna ru iruo Uvie na te?’ Oma o be were Isẹri Jihova keme evaọ edẹ urere nana, a be ta usi uwoma kẹ ahwo je wuhrẹ ai evaọ erẹwho buobu. A re ta usi uwoma na te enẹ ẹdẹvo ho. Uvẹ sa-sa u rovie fihọ kẹ idibo Jihova nẹnẹ. Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ ufuoma nọ ma wo nẹnẹ na ruiruo ziezi? (2 Tim. 4:2) Kiẹ omara riwi re who je roro kpahe ahwo uviuwou ra sọ omọvo jọ evaọ uviuwou na ọ sae romakẹ iruo usi uwoma ota na vi epaọ anwẹdẹ, hayo tubẹ jọ ọkobaro. Oke nana a rẹ rọ dhẹ ogbohrẹ efe he. Ekwakwa efe e te raha kufiẹ evaọ etoke uye ulogbo na. (Itẹ 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Jọn 2:15-17) Iwhowho-uvie jọ a wuhrẹ ẹvẹrẹ ọkpokpọ re a sae rehọ iẹe ta usi uwoma kẹ ahwo. Ukoko Ọghẹnẹ u bi ru onana lọhọ kẹ inievo nana keme a fa ebe mai fihọ evẹrẹ nọ i bu vi odu ọvo (1,000) no. w20.09 16 ¶9-11

Emamọ isoja ọ rẹ ruẹrẹ oma kpahe inọ o re whu kẹ orẹwho riẹ. Ọ rẹ dawo ẹgba riẹ kpobi re ọ thọ ahwo orẹwho riẹ. Pọl ọ tuduhọ Timoti awọ nọ ọ romakẹ Ọghẹnẹ, koyehọ ọ rẹ rọ udu riẹ kpobi you Ọghẹnẹ, yọ ọ rẹ kuvẹ re oware jọ u si ei no abọ Ọghẹnẹ hẹ. (1 Tim. 4:7) Uyoyou nọ ma wo kẹ Ọghẹnẹ o tẹ ga ziezi, ma tẹ jẹ rọ oma mai kpobi kẹe ma te kuvẹ hẹ re oware jọ u gele omai no egagọ riẹ. (1 Tim. 4:8-10; 6:6) Emamọ isoja o re je kru oma ga ziezi re ọ sai ru iruo riẹ. Timoti o kru oma ga ziezi evaọ iruo Ọghẹnẹ. Oyejabọ nọ o ro ru epanọ Pọl ọ ta kẹe inọ jọ ọ dhẹ siọ isiuru iyoma ba re o wo emamọ uruemu je kuomagbe ahwo nọ a kruga evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (2 Tim. 2:22) Re Timoti ọ sai ru onana kpobi okolo iruo ho. Ere o gwọlọ nọ mai omamai ma re kru oma ga ziezi re, re ma sai fi kparobọ evaọ ẹmo nọ ma bi lele uzioraha nọ ma reuku riẹ fi na. (Rom 7:21-25) U te no ere no, ma re fi oma hotọ vievie he nọ ma tẹ gwọlọ ba uruemu anwae na no oma je fi okpokpọ na họ. (Ẹf. 4:22, 24) Yọ ma te no iruo ze evaọ owọwọ nọ oma o rrọ omai no, o gwọlọ nọ ma rẹ gba omamai họ re ma sai kpohọ ewuhrẹ.—Hib. 10:24, 25. w20.09 28 ¶9-11

Re ohwo nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ọ roma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame o rrọ oware asohẹrioke he. Fikiere ma re wo odiri. Rekọ ma re wuhrẹ te oria nọ ma rẹ rọ daoma riẹ sọ ọ ginẹ gwọlọ gọ Jihova Ọghẹnẹ. Kọ whọ be jọ oma riẹ ruẹ eware nọ i dhesẹ nọ o bi ru oware nọ Jesu ọ ta? Manikọ, o bi wuhrẹ Ebaibol fihọ uzou ọvo? Noke toke, hai rri oghẹrẹ nọ ohwo nọ who bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ọ nyaharo te no. Wọhọ oriruo, kọ ọ be hae ta eme nọ i dhesẹ nọ o you Jihova? Kọ ọ be hae lẹ se Jihova? (Ol. 116:1, 2) Kọ o be hae were iẹe re o se Ebaibol na kẹse kẹse? (Ol. 119:97) Kọ ọ be hae ziọ ewuhrẹ kẹse kẹse? (Ol. 22:22) Kọ o siobọno ikpehre iruemu jọ no? Kọ ọ be hae vuẹ ahwo uviuwou riẹ eware nọ o bi wuhrẹ na? (Ol. 9:1) Mai wuzou na, kọ ọ ginẹ gwọlọ jọ Osẹri Jihova? (Ol. 40:8) Otẹrọnọ ohwo nọ who bi wuhrẹ na ọ be nyaharo evaọ usu eware nana ọvuọvo ho, daoma riẹ oware nọ o be whae ze. Kẹsena whọ vẹ rọ unu kpotọ lele iei ta ẹme na. w20.10 18 ¶14-15

Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu Jesu o re ru oware nọ u fo ẹsikpobi, yọ Josẹf avọ Meri nọ a jọ ọsẹgboni riẹ evaọ otọakpọ obonẹ a jẹ emamọ iroro re. Rekọ nọ Jesu ọ be kpako ze na, ọye ọvo ọ rẹ jiroro na sọ o re ru oware nọ u woma. (Gal. 6:5) Jihova ọ ma omai kpobi evaọ oghẹrẹ nọ ma sae rọ jiroro kẹ omobọ mai, yọ ere ọ ma Jesu re. Jesu ọ hai ti ru eware nọ e rẹ kẹ ọyomariẹ ọvo erere, rekọ o ru ere he. O ru eware nọ e rẹ were Jihova. Nọ Jesu ọ riẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ o ru no, u no rie eva ze inọ o re ru ei. (Jọn 6:38) Ọ riẹ nọ ahwo buobu a ti mukpahe iẹe, yọ ọ riẹ nọ o te jọ lọlọhọ họ re o ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ. Ghele na u no rie eva ze nọ o re yoẹme kẹ Jihova. Nọ Jesu ọ họ-ame no evaọ ukpe 29 C.E., oware nọ o mae jariẹ oja evaọ uzuazọ họ, epanọ o re ro ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ o ru. (Hib. 10:5-7) Makọ nọ a kare Jesu fihọ ure-oja, ọ gba riẹ mu nọ o re ru oreva Ọsẹ riẹ.—Jọn 19:30. w20.10 29 ¶12; 30 ¶15

Kọ whọ riẹ inievo jọ evaọ ukoko ra nọ uye o be bẹ fiki ẹyao gbe ebẹbẹ efa? O sae jọnọ ohwo jọ o whu ku ai. Ma tẹ ruẹ nọ uye u te oniọvo jọ, ma rẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai ru oware jọ hayo ta ẹme jọ nọ o re fiobọhọ kẹ oniọvo na jẹ lẹliẹe kru udu ga. (1 Pita 4:10) Ma riẹ nọ ma sai kru udu ga keme Jihova ọ rrọ kugbe omai. Ọ be rehọ Jesu gbe ikọ-odhiwu fiobọhọ kẹ omai. U te no ere no, Jihova ọ rẹ sae rehọ ahwo egọmeti fiobọhọ kẹ omai nọ ọ tẹ gwọlọ rehọ ai ru oreva riẹ. Yọ wọhọ epanọ o via kẹ omai otu jọ no na, Jihova ọ sae jẹ rehọ ẹzi riẹ wọ oniọvo jọ fiobọhọ kẹ omai. Fikiere ma sae ta ududu wọhọ Pọl ukọ na inọ: “Jihova họ ọnọ o bi fiobọhọ kẹ omẹ; ozọ u re mu omẹ hẹ. Eme ohwo ọ rẹ sai ru omẹ?”—Hib. 13:6. w20.11 17 ¶19-20

Ikọ na a rọ ẹro ruẹ oware nọ u dhesẹ nọ Jihova ọ jọ kugbe ai. Ọ kẹ rai ẹgba nọ a ro ru iruo igbunu. (Iruẹru 5:12-16; 6:8) Jihova ọ kẹ omai ẹgba otiọye nẹnẹ hẹ. O make rrọ ere na, ọ jọ Ebaibol na vuẹ omai nọ ma tẹ be ruẹ uye fiki ẹrẹreokie, ọ rẹ jọ kugbe omai jẹ rọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ omai. (1 Pita 3:14; 4:14) Fikiere, ukpenọ ma rẹ ruawa kpahe oware nọ ma ti ru nọ ukpokpoma u te te omai evaọ obaro, u fo nọ ma re ru eware nọ i re fiobọhọ kẹ omai rẹroso Jihova ziezi obọnana. Ma re fievahọ Jesu nọ ọ ya eyaa nọ: “Mẹ te kẹ owhai eme nọ wha te ta gbe areghẹ nọ enọ e be wọso owhai kpobi a te sae zadhe hayo vro ho.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Wha te thihakọ, wha ti siwi uzuazọ rai.” (Luk 21:12-19) Yọ ajọ o thọrọ omai ẹro ho inọ Jihova ọ rẹ kareghẹhọ idibo riẹ kpobi. Nọ a tẹ maki whu no, ọ rẹ kpare ae ze. w21.01 4 ¶12

Orọnikọ Pọl ukọ na họ ohwo ọsosuọ nọ ọ ta kpahe ẹruore ẹkparomatha ha. Job ọ ta ẹme kpahe iẹe re. U mu rie ẹro nọ Ọghẹnẹ ọ te kareghẹhọ iẹe ọ vẹ te kpare iẹe zihe ziọ uzuazọ. (Job 14:7-10, 12-15) “Ẹkparomatha enọ i whu no” na ọ rrọ usu “eware esese” hayo “iwuhrẹ esese” nọ Oleleikristi kpobi ọ rọwo. (Hib. 6:1, 2) Ma rẹ jọ 1 Ahwo Kọrint uzou avọ 15 ruẹ eware buobu nọ Pọl o wuhrẹ kpahe ẹkparomatha. O rrọ vevẹ inọ eware nana nọ o kere fihotọ kpahe ẹkparomatha na e bọ Ileleikristi ọsosuọ ga. Yọ oria ikere nana o rẹ sae bọ ẹrọwọ mai ga, je ru omai wo imuẹro nọ ẹkparomatha nọ ma bi rẹro riẹ anwẹdẹ na, ọ te seba ẹvia ha. Ẹkparomatha Jesu na o wha riẹ ze nọ u ro mu omai ẹro nọ a te kpare ahwo mai nọ i whu no ze. Ẹkparomatha Jesu na ọ rrọ usu eware nọ Pọl ọ rọ ta “usi uwoma” kẹ ahwo Kọrint. (1 Kọr. 15:1, 2) Ọ tubẹ ta nọ, otẹrọnọ ohwo ọ rọwo ẹkparomatha ha yọ ẹrọwọ riẹ o wo iruo ho.—1 Kọr. 15:17. w20.12 2 ¶2-4

Eme o fiobọhọ kẹ Pita ukọ na wariẹ kruga? Oware jọ họ, taure eware na kpobi e tẹ te via, Jesu ọ lẹ roro Pita re ẹrọwọ riẹ ọ seba ewhrehe. Jihova o yo olẹ yena nọ Jesu ọ lẹ no udu ze na. Uwhremu na, Jesu ọ tẹ jẹ romavia kẹ Pita, yọ u muẹro nọ ọ tuduhọ iẹe awọ evaọ oke nọ ọ romavia kẹe na. (Luk 22:32; 24:33, 34; 1 Kọr. 15:5) Ẹdẹ jọ ikọ na a tẹ nyai kpe iyei. A daoma bẹ aso soso, rekọ a kpe eri ọvo ho. Kẹsena Jesu ọ tẹ romavia kẹ ae. Evaọ ẹdẹ yena, Jesu ọ nọ Pita enọ jọ, re Pita ọvo ọ rọ unu riẹ ta sọ o gine you Jesu. Jesu ọ rọvrẹ ogbẹnyusu oyoyou riẹ na, ọ tẹ jẹ kẹe obọdẹ iruo efa. (Jọn 21:15-17) Oghẹrẹ nọ Jesu ọ rọ tuduhọ Pita awọ jẹ rọvrẹ riẹ na u dhesẹ nọ o wo ohrọ gaga. Nwanọ ere Ọsẹ riẹ Jihova ọ rrọ. Fikiere, nọ oware jọ o tẹ thọ omai obọ, ma nwani roro nọ Jihova ọ te rọvrẹ omai vievie he he. Joma hae kareghẹhọ nọ ere Setan ọ gwọlọ nọ ma roro re ma siọ Jihova ba ẹgọ. Ukpoye, joma kareghẹhọ nọ Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu mai na o you omai gaga, yọ ọ rẹ rọvrẹ omai. Ere u fo nọ ma rẹ rọvrẹ enọ i ru omai thọ re.—Ol. 103:13, 14. w20.12 20-21 ¶17-19

U wo ahwo jọ nọ a rọwo fọ je fievahọ Jihova ha. Ma rẹ sai wuhrẹ no oware nọ o via kẹ ae ze. Ma te se iku ahwo nana, u re fiobọhọ kẹ omai whaha oware nọ a ru. Wọhọ oriruo, oke nọ Asa o muhọ esuo obọ, ọ jẹ rẹroso Jihova evaọ oke kpobi nọ o wo ẹbẹbẹ. Rekọ uwhremu na, o bo bru Jihova Ọghẹnẹ riẹ hẹ re o fiobọhọ kẹe. Ukpoye, o je ru orọ udu riẹ. (2 Irv. 16:1-3, 12) Ohwo o gbe rri otọ mu hu, o re roro nọ oware nọ o mai woma Asa o ru na nọ ọ nyabru ahwo Siria re a fiobọhọ kẹe. Oma o ginẹ fọ ahwo Juda, rekọ u kri hi. Jihova o vi ọruẹaro riẹ nyae ta kẹ Asa nọ: “Fikinọ ovie Siria whọ rẹroso, whọ gbẹ rẹroso Jihova Ọghẹnẹ ra ha na, ogbaẹmo ovie Siria o va owhẹ abọ no.” (2 Irv. 16:7) Ma du roro nọ mai ọvo ma sai ku ebẹbẹ mai họ họ. Ukpoye, joma hai se Ebaibol na re ma riẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru. Oware jọ o tẹ make via kẹ omai nọ o jọ gwọlọ nọ ma rẹ jiroro jọ kpata kpata, joma rẹroso Jihova, o ti fiobọhọ kẹ omai ru oware nọ u fo. w21.01 6 ¶13-15

Obọnana, ohọo ogaga o be lahiẹ idibo Jihova jọ fiki ẹgaga akpọ hayo fiki ẹmo gbe ozighi nọ ọ be romavia evaọ eria sa-sa. A mu efa fihọ uwou-odi fiki ẹrọwọ rai. Rekọ eva e be were ogbotu obuobu na gaga keme a riẹ nọ oke nọ Ọghẹnẹ ọ tẹ raha akpọ omuomu nana no, emu ọ te dafia a ve ti je wo uvẹ nọ a te rọ gọ Jihova avọ ufuoma. Oke nọ a te raha akpọ omuomu nana, “ẹrrorro ọgaga” ofu Ọghẹnẹ nọ o ti te erẹwho na o ti te ogbotu obuobu na ha. Uye ulogbo na u te kuhọ no, Jesu o ve ti su enọ e zọ na kpohọ “ame uzuazọ,” koyehọ o ve ti fiobọhọ kẹ ai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Evia. 7:17) Ẹruore nọ ogbotu obuobu na o wo o gbunu kẹhẹ! Evaọ usu ima ahwo gbidi gbidi nọ e rria akpọ na no, ahwo nọ a te jọ usu ogbotu obuobu nana a te rọ ẹro ruẹ uwhu vievie he nọ a te gbe yoẹme kẹ Jihova. (Jọn 11:26) Otu igodẹ efa na a wo obọdẹ ẹruore yọ onana o be lẹliẹ ae yere Ọghẹnẹ gbe Jesu. w21.01 16-17 ¶11-12

Evaọ aso urere taure a te ti kpe Jesu, o je roro kpahe ebẹbẹ nọ i ti te ilele riẹ. Fikinọ o you rai gaga, ọ lẹ se Jihova Ọsẹ riẹ re ọ “sẹro rai fiki omuomu na.” (Jọn 17:14, 15) Jesu ọ riẹ nọ o te zihe kpobọ odhiwu no, Setan Ẹdhọ na ọ te wọso ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ gọ Jihova. Fikiere, o gwọlọ nọ a rẹ thọ idibo Jihova. O gwọlọ nọ Jihova ọ rẹ thọ omai enẹna vi epaọ anwẹdẹ kpobi. A le Setan no obọ odhiwu ze no, yọ “o wo ofu ọgaga.” (Evia. 12:12) O ru ahwo jọ nọ a bi mukpahe omai roro nọ a tẹ be wọso omai yọ a bi “ru iruo ọrẹri kẹ Ọghẹnẹ.” (Jọn 16:2) Ahwo jọ nọ a rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ a be wọso omai re fikinọ ma bi koko izi Ọghẹnẹ, onọ u ru omai wo ohẹriẹ no akpọ na. Oware kpobi nọ a be rọ fiki riẹ kpokpo omai kẹhẹ, ozọ u bi mu omai hi. Fikieme? Fiki ẹme nọ ọ rrọ oria ikere inẹnẹ na. w21.03 26 ¶1, 3

Oware kpobi nọ Jihova o bi ru, uyoyou nọ o wo kẹ omai o be lẹliẹe ru ei. Fikinọ o you omai, ọ be kẹ omai eware kpobi nọ ma gwọlọ. Fikinọ Jihova o you omai gaga, o ru nọ Jesu o ro whu kẹ omai. Jesu omariẹ ọ rọwo nọ o re whu kẹ omai fikinọ o you omai gaga re. (Jọn 3:16; 15:13) Oware ovo o riẹ nọ o rẹ sae whaha Jihova avọ Jesu hu nọ a gbe ro you omai hi, nọ ma tẹ be hai yoẹme kẹ ae ẹsikpobi. (Jọn 13:1; Rom 8:35) Epọvo na re, oware kpobi nọ ohwo nọ o wuzou uviuwou o bi ru, jọ o jọnọ uyoyou nọ o wo kẹ ahwo uviuwou riẹ o be wọe ru ei. Fikieme u ro wuzou gaga re o ru oware kpobi fiki uyoyou? Jọn ukọ na ọ kuyo na inọ: “Ohwo nọ o you oniọvo [hayo uviuwou] riẹ hẹ, ọnọ ọ be ruẹ, ọ rẹ sai you Ọghẹnẹ hẹ, ọnọ ọ re ruẹ hẹ.” (1 Jọn 4:11, 20) Ọzae nọ o you uviuwou riẹ, nọ ọ ginẹ gwọlọ rọ aro kele Jihova avọ Jesu o re ru eware nọ i re fiobọhọ kẹ ahwo uviuwou riẹ wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ, ọ rẹ kuọ ahwo uviuwou riẹ jẹ rẹrote ae, ọ vẹ jẹ hae vuẹ ae nọ o you rai. (1 Tim. 5:8) O re wuhrẹ emọ riẹ, yọ a te ruthọ, ọ rẹ kpọ ae họ. Ọ rẹ daoma roro kpahe eware nọ e rẹ wha orro se Jihova nọ i re ru eva were uviuwou riẹ, ọ vẹ jẹ hai ru eware nana ẹsikpobi. w21.02 5 ¶12-13

Jihova Ọsẹ oyoyou mai na ọ riẹ eware nọ e via kẹ omai evaọ oke nọ ma gbẹ maha, nọ e rẹ sai ru omai rri omamai nọ ma fioka ha. Rekọ oye ọvo ho, ọ rẹ sae ruẹ emamọ iruemu nọ ma wo, o tẹ make rọnọ ma bi muẹrohọ ae he. (1 Jọn 3:19, 20) Ohwo nọ ekpehre uruemu jọ o reria obọ no, nọ ọ be daoma se iẹe ba, o rẹ sae kẹe uye gaga nọ o tẹ vae abọ. Uzẹme na họ, nọ ohwo o te ru oware nọ o thọ, o rẹ sae kẹe uye. (2 Kọr. 7:10) Rekọ u fo nọ o rẹ kẹ omai uye vrẹta ha, te epanọ ma re ro roro nọ uruemu na o te gbẹ sai no omai obọ họ, hayo nọ Jihova ọ gbẹ sae rọvrẹ omai hi. Keme ere o rrọ vievie he, yọ iroro itieye e sai ru omai siọ Jihova ba ẹgọ. Ukpenọ ma rẹ kuvẹ re udu u whrehe omai, u ti woma re ma lẹ se Jihova re ọ rọvrẹ omai, re ma rọ ere “kpọ eware vi.” (Aiz. 1:18) Nọ Jihova ọ tẹ ruẹ nọ oware nọ ma ru thọ o be kẹ omai uye, yọ ma be daoma re ma siọ ekpehre uruemu na ba, ọ rẹ rọvrẹ omai. U te no ere no, ma rẹ nyabru ekpako ukoko re a fiobọhọ kẹ omai. A ti fiobọhọ kẹ owhẹ wariẹ wo usu okpekpe kugbe Jihova.—Jem. 5:14, 15. w20.12 23 ¶5-6

Jesu ọ kẹ eyae na adhẹẹ. Jesu ọ jọ wọhọ ahwo Farisi hi. Ahwo Farisi na a jẹ hai rri eyae na vo. A jẹ hae rọwo lele ae ta ẹme gheghe evaọ ogbotu hu, kabikọ eme kpahe iwuhrẹ Ọghẹnẹ. Rekọ Jesu o ru ere he, okenọ o je wuhrẹ ikọ riẹ eware ididi Ọghẹnẹ, te eyae na te o wuhrẹ. (Luk 10:38, 39, 42) Ọ kuvẹ re eyae na e jọ kugbei re evaọ okenọ ọ jẹ ta usi uwoma no eria ruọ eria. (Luk 8:1-3) Yọ evaọ okenọ a kpare Jesu no uwhu ze no, aye ọ kake romavia kẹ jẹ ta kẹe nọ ọ nyae vuẹ ikọ riẹ inọ a kpare riẹ no uwhu ze no. (Jọn 20:16-18) Pọl ọ kareghẹhọ Timoti nọ jọ ọ rọ adhẹẹ kẹ eyae na. Pọl ọ ta nọ oni Timoti gbe oni-ologbo riẹ họ ahwo nọ a kaki wuhrẹ iẹe “ikereakere efuafo na.” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Pọl ọ jọ ileta nọ o kere se Ileleikristi nọ e jọ obọ Rom fodẹ edẹ inievo-emetẹ evaọ oke nọ o je yere ae. Pọl o muẹrohọ iruo nọ inievo-emetẹ a ru evaọ ukoko na, ọ tẹ jẹ romatotọ yere ai.—Rom 16:1-4, 6, 12; Fil. 4:3. w21.02 15 ¶5-6