Ane

Kọ ẹbẹbẹ jọ ọ rrọ otọ kẹ owhẹ obọnana? O sae jọnọ oniọvo jọ o ru owhẹ eva dha evaọ ukoko na. (Jem. 3:2) O sae jọnọ ọmọ-isukulu ra hayo ọmọ-eklase ra jọ o bi se owhẹ ẹkoko fikinọ whẹ yọ Osẹri Jihova. (1 Pita 4:3, 4) O sae jẹ jọnọ ahwo uviuwou ra jọ a be gwọlọ nọ who kpohọ ewuhrẹ hẹ hayo ta usi uwoma ha. (Mat. 10:35, 36) Ebẹbẹ itienana e tẹ be kẹ owhẹ uye gaga, ẹsejọhọ whọ sae ta nọ whọ gbẹ gwọlọ gọ Jihova ha. Rekọ riẹ nọ ghelọ oghẹrẹ ebẹbẹ nọ i bi te owhẹ kpobi kẹhẹ, Jihova ọ sae kẹ owhẹ areghẹ gbe ẹgba nọ who re ro thihakọ rai. Jihova o ru nọ a ro kere eware buobu fihọ Ebaibol na kpahe oghẹrẹ nọ idibo riẹ jọ a ro thihakọ ebẹbẹ ilogbo nọ i te rai. Fikieme o ro ru ere? Pọl ukọ na ọ kuyo na inọ, re ma sai wuhrẹ no ai ze. Ma tẹ be hai se iku nana, i re fiobọhọ kẹ omai wo omosasọ gbe ẹruore. Rekọ re ma sai wo irere nana, orọnikọ ma re se Ebaibol na ehruehru hu. Ma rẹ daoma sei evaọ oghẹrẹ nọ u re ro duobọte omai udu je nwene oghẹrẹ nọ ma bi rri eware. w21.03 14 ¶1-2

Kọ who bi rri ahwo nọ a rrọ ẹkwotọ usi uwoma ota ra wọhọ ekakọ nọ e who no kẹ evuo? O tẹ rrọ ere, eware esa i re dhesẹ onana via. Orọ ọsosuọ, whọ te ta usi uwoma kẹ ae avọ iroro inọ oke o be vabọ no. Oke ivuẹvu u re tulo ho, fikiere a re ru eware kpẹlẹ kpẹlẹ hẹ. Orọ avọ ivẹ, eva e te were owhẹ nọ ahwo a tẹ be gaviezọ kẹ usi uwoma na. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ahwo a rẹ ghọghọ evaọ oke ivuẹvu.” (Aiz. 9:3) Orọ avọ esa, who ti rri ohwo kpobi wọhọ ọnọ ọ rẹ sae jọ olele Jesu, fikiere whọ te kpọ ẹme ra rri oware nọ o te were ohwo na. Jesu o rri ahwo Sameria wọhọ enọ e rẹ sai kurẹriẹ hẹ hẹ. Ukpoye, o rri rai wọhọ ahwo nọ a rẹ sae jọ ilele riẹ. Ere u fo nọ ma re rri ahwo ẹkwotọ mai re. Pọl ukọ na o fi emamọ oriruo hotọ kẹ omai. Ọ daoma riẹ oware nọ ahwo nọ ọ jẹ ta usi uwoma kẹ a rọwo, ọ riẹ eware nọ e rẹ were ae, je rri rai wọhọ ahwo nọ a rẹ sae jọ ilele Jesu. w20.04 8-9 ¶3-4

Ukpenọ who re bruoziẹ kpe amọfa evaọ udu ra fiki oware jọ nọ a ru, hae daoma riẹ oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ ae. Jihova ọvo họ ọnọ ọ riẹ omai totọ. Fikiere, lẹ sei re o fiobọhọ kẹ owhẹ rri ahwo oghẹrẹ nọ ọyomariẹ o bi rri rai, re whọ jẹ riẹ oghẹrẹ nọ who re ro dhesẹ ọdawẹ kẹ ae. Whọ rẹ salọ inievo nọ who re dhesẹ ọdawẹ kẹ hẹ. Aikpobi a be rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ buobu nọ e wọhọ erọ Jona, Elaejah, Hega, gbe Lọt na. Ebẹbẹ na jọ yọ enọ a rọ obọ si se omarai. Re a ta uzẹme, mai ọvuọvo nọ ọ re rọ obọ si ẹbẹbẹ se omariẹ hẹ ọ rrọ họ. Fikiere u woma gaga nọ Jihova ọ rọ ta nọ ma hai dhesẹ ororokẹ kẹ ohwohwo. (1 Pita 3:8) Ma te ru epanọ Jihova ọ ta na, ma re wo okugbe ziezi evaọ udevie inievo akpọ-soso mai na. Fikiere, joma gbaemu nọ ma rẹ gaviezọ kẹ inievo mai, riẹ ae ziezi, je dhesẹ ọdawẹ kẹ ae. w20.04 18-19 ¶15-17

Jesu o je yoẹme kẹ Jihova ẹsikpobi. Fikiere, obọdẹ edhere jọ nọ ma re ro yoẹme kẹ Jihova họ, ma rẹ daoma rọ aro kele Jesu ziezi. (Jọn 8:29) Re ma gbẹ hae nya evaọ uzẹme na, u re mu omai ẹro ziezi inọ Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme, yọ oware kpobi nọ ọ ta evaọ Ebaibol na uzẹme. U re je mu omai ẹro nọ Jesu họ Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na. Ahwo buobu nẹnẹ a rẹ rọwo ho inọ a rọ Jesu mu Ovie ọrọ Uvie Ọghẹnẹ no. Jọn ọ vẹvẹ omai unu nọ ma rri otọ mu keme “eviẹahwohọ buobu” e riẹ nọ e rẹ sae viẹ omai họ lọlọhọ otẹrọnọ eware nọ ma wuhrẹ kpahe Jihova avọ Jesu i mu omai ẹro ho. (2 Jọn 7-11) Jọn o kere nọ: “Ono họ ọtọrue na, kọ ogbẹrọnọ ọnọ ọ be vro nọ Jesu họ Kristi na ha?” (1 Jọn 2:22) Ma te bi wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ, ẹsiẹe ọvo a gbẹ rọ viẹ omai họ họ. Yọ ere ọvo ma sae rọ riẹ Jihova gbe Jesu. (Jọn 17:3) U te no ere no, Ẹme Ọghẹnẹ nọ ma re wuhrẹ ọvo u re ro mu omai ẹro nọ egagọ uzẹme na ma rrọ na. w20.07 21 ¶4-5

Oware jọ nọ ma rẹ whaha re ma gbẹ jọ “utho ezoruẹ” kẹ inievo mai hi họ, ma re si ikẹ hẹ inọ oghẹrẹ nọ ma gwọlọ a re yeri uzuazọ rai. (Rom 14:19-21; 1 Kọr. 8:9, 13) Oghẹrẹ utiona ma ro wo ohẹriẹ no ahwo nọ a be dhẹ ohrẹ gheghe, enọ e rẹ daoma epanọ a re ro wo osa na kẹ omobọ rai ọvo. Omobọ rai ọvo a re roro kpahe. Fikiere, a rẹ gwọlọ tunye edhẹ-ohrẹ efa họ akotọ re ae omarai a ruẹse jọ aro. Wo ohẹriẹ, ma bi lele ohwohwo hrowo oma ha evaọ ohrẹ uzuazọ na. (Gal. 5:26; 6:4) Utee mai họ, re ma fiobọhọ kẹ ahwo buobu dhẹ ohrẹ na te urere, re ma gbe wo osa uzuazọ na kugbe. Fikiere ma rẹ daoma ru lele ohrẹ nọ ọ ta nọ ma “gwọlọ ewoma [obọmai] ọvo ho, rekọ ewoma amọfa re.” (Fil. 2:4) Evaọ ohrẹ nọ ma rrọ na, Jihova ọ ya eyaa kẹ idibo riẹ nọ a tẹ dhẹ te urere, a ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ obọ odhiwu hayo evaọ aparadase otọakpọ. w20.04 28 ¶10; 29 ¶12

Ileleikristi buobu, te ezae te eyae a te zọ evaọ “uye ulogbo na,” a vẹ te ruọ akpọ ọkpokpọ na. Enana nọ e te zọ na a te rọ ẹro ruẹ oghẹrẹ ofa nọ a ti ro fi uwhu kparobọ. A te ruẹ ima ahwo buobu nọ a te kpare no uki ze. Oghọghọ nọ onana o te wha ze u ti wo umuo ho! (Iruẹru 24:15) Ahwo kpobi nọ a yoẹme kẹ Jihova evaọ oke yena, a ti fi uwhu nọ ma reuku riẹ na kparobọ. A ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Eme nọ Pọl o kere se inievo obọ Kọrint kpahe ẹkparomatha na e rẹ sae sasa Ileleikristi kpobi oma nẹnẹ. Ẹruore ẹkparomatha na o re ru omai dawo ẹgba mai kpobi “evaọ iruo Olori na.” (1 Kọr. 15:58) Ma tẹ rehọ udu mai kpobi ru iruo nana, ma ti wo eghale buobu evaọ obaro. A rẹ sae ruẹ unu gbiku oghọghọ nọ ma ti wo ho! Nọ oke yena u te te, ma te ruẹ nọ iruo Olori na nọ ma ru na e rrọ uvrẹvru hu. w20.12 13 ¶16-17

Ma tẹ rehọ iẹe inọ etoke ọvona eruẹaruẹ nọ e rrọ Izikiẹl 38:10-23; Daniẹl 2:43-45; 11:44–12:1; gbe Eviavia 16:13-16, 21 e be ta kpahe, ma sai rẹro nọ eware nọ ma be te fodẹ na e te via. Nọ uye ulogbo na u te muhọ no, “ivie otọakpọ na soso” a ti kuomagbe re a jọ utu ovo. (Evia. 16:13, 14) Utu yena a jọ Ikereakere na se “Gọg ọrọ ẹkwotọ Magọg” na. (Izik. 38:2) Utu egọmeti yena a te gwọlọ họre idibo Ọghẹnẹ re a voro ai no otọakpọ na no. Evaọ eruẹaruẹ Jọn ukọ na nọ i kiekpahe onana, ọ ta nọ ọ ruẹ oso-itho nọ ọ be rrọ itho ilogbo ku ewegrẹ Ọghẹnẹ. O sae jọnọ oso-itho yena o dikihẹ kẹ ovuẹ ẹdhoguo nọ o te rrorro ahwo oma, onọ idibo Jihova a ti whowho. Ẹsejọhọ onana o te dha Gọg ọrọ ẹkwotọ Magọg eva nọ u ti ru ai gwọlọ kpe idibo Ọghẹnẹ kpobi no otọakpọ na.—Evia. 16:21. w20.05 15 ¶13-14

Ẹzi ọfuafo na yọ obọdẹ okẹ nọ ma re rri ghaghae. Ma ti rri ẹzi ọfuafo na ghaghae nọ ma te roro kpahe eware nọ Ọghẹnẹ ọ rehọ e riẹ ru no evaọ oke mai na. Taure Jesu o te ti muvrẹ kpobọ odhiwu, ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha ti wo ogaga nọ ẹzi ọfuafo na o te bru owhai ze no, wha ve ti se isẹri kpahe omẹ . . . rite oria nọ o mai thabọ evaọ otọakpọ na.” (Iruẹru 1:8) Ẹzi ọfuafo na o ru nọ ahwo nọ a bu te ima eree gbe ubro a ro no eghagha avọ eghagha akpọ na ze be gọ Jihova evaọ okugbe. U no etẹe kuhọ họ, ma bi yerikugbe ohwohwo dhedhẹ keme ẹzi Ọghẹnẹ o bi fiobọhọ kẹ omai wo obọdẹ iruemu wọhọ uyoyou, oghọghọ, udhedhẹ, odiri, uwowou, ewoma, ẹrọwọ, ẹwolẹ, gbe oma-onyẹ. Iruemu nana họ “ubi ẹzi na.” (Gal. 5:22, 23) Ẹzi ọfuafo na ginọ obọdẹ okẹ! w20.05 28 ¶10; 29 ¶13

U wo eware jọ nọ e lẹliẹ omai viẹro nọ okenọ ma ti dede ahwo nọ a kpare ze, ma ti vuhu ahwo mai. Wọhọ oriruo, ma tẹ kareghẹhọ ahwo nọ a kpare ze evaọ okenọ u kpemu ma rẹ sae ta nọ Jihova ọ te wariẹ ma ahwo nọ a whu no fihọ oghẹrẹ nọ a jọ vẹre. Ugboma rai gbe ẹmeọta rai e te jọ epanọ e jọ taure a te ti whu, yọ a te kareghẹhọ eware nọ a je roro vẹre. Kareghẹhọ nọ Jesu ọ ta nọ ohwo nọ o whu ọ wọhọ ohwo nọ ọ rrọ owezẹ, gbe nọ ẹkparomatha ọ wọhọ epanọ a rẹ rọwo ohwo no owezẹ ze. (Mat. 9:18, 24; Jọn 11:11-13) Nọ ohwo ọ tẹ rọwo no owezẹ ze, ugboma riẹ gbe uvou riẹ u re nwene he, yọ ọ rẹ kareghẹhọ eware nọ o je roro taure o te ti kiẹzẹ. Wọhọ oriruo, taure a tẹ te kpare Lazarọs ze, o whu te edẹ ene no, yọ ugboma riẹ u muhọ egbo no. Rekọ nọ Jesu ọ kpare iẹe ze, inievo-emetẹ riẹ a vuhu i rie, yọ ọyomariẹ o vuhu i rai re.—Jọn 11:38-44; 12:1, 2. w20.08 14 ¶3; 16 ¶8

Ọghẹnẹ o rri enọ a rọ ẹzi wholo na inọ a woma vi igodẹ efa na ha. Itu ivẹ na a rrọ ghaghae kẹ Ọghẹnẹ. Oware ovona Jihova ọ rọ ta itu ivẹ na no igbo, oye họ azẹ Ọmọ ọghaghae riẹ. Ohẹriẹ nọ o rrọ itu ivẹ nana kpobi họ, ọvuọ ẹruore riẹ a wo. Enọ a rọ ẹzi wholo na gbe igodẹ efa na a re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ gbe Kristi. (Ol. 31:23) Kareghẹhọ re nọ iruo nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ sae rọ enọ a rọ ẹzi wholo na ru, ọ rẹ sae rọ igodẹ efa na ru ai re. Onana u dhesẹ nọ Jihova ọ be kẹ odibo riẹ kpobi ẹgba ẹzi ọfuafo nọ ọ sai ro ru iruo kpobi nọ ọ kẹ riẹ. Jihova ọ kẹ idibo riẹ kpobi nọ e roma mudhe kẹe no obọdẹ ẹruore. (Jeri. 29:11) Fikiere, jọ mai kpobi daoma kpohọ Ekareghẹhọ uwhu Kristi na. Joma rọ uvẹ yena jiri Ọghẹnẹ gbe Kristi rọkẹ oware nọ a ru kẹ omai re ma sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ na. Ekareghẹhọ na họ oware nọ o mai wuzou nọ Ileleikristi a re kuomagbe ru. w21.01 18 ¶16; 19 ¶19

Ibuobu ahwo nọ a bi ru Ekareghẹhọ na a wo ẹruore inọ otọakpọ na a te jọ. O tẹ rrọ ere, kọ fikieme a bi ro kpohọ Ekareghẹhọ na? Oware nọ o be hae lẹliẹ ahwo kpohọ ehaa orọo na oye ovona o be wọ ae nya. Eme ọ rẹ lẹliẹ ohwo kpohọ ehaa orọo? Ohwo ọ rẹ nya fikinọ o you ahwo nọ a be te rọo na yọ ọ gwọlọ lele ae ghọghọ. Epọvo na re, igodẹ efa na a re kpohọ Ekareghẹhọ na fikinọ a you Kristi gbe enọ a rọ ẹzi wholo na, yọ a gwọlọ lele ae ghọghọ. Oware ofa nọ o be lẹliẹ igodẹ efa na kpohọ Ekareghẹhọ na họ, fikinọ idhe ẹtanigbo Jesu na e da rai ẹro fia. A vuhumu nọ fiki idhe nana a te sai ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ na. Oware ofa nọ o be lẹliẹ igodẹ efa na kpohọ Ekareghẹhọ na họ, a gwọlọ ru oware nọ Jesu ọ ta. Oke nọ Jesu o mu Emu Owọwọ na họ kugbe ikọ riẹ, ọ ta kẹ ae nọ: “Wha hai ru onana rọ kareghẹhọ omẹ.” (1 Kọr. 11:23-26) Fikiere a re ru Ekareghẹhọ na bẹsenọ enọ a rọ ẹzi wholo na kpobi a re kpobọ odhiwu no. w21.01 17-18 ¶13-14

Eware nọ ma bi ru eye e rẹ mai dhesẹ via inọ ma gine you ohwo. (Je rri Jemis 2:17, 26.) Wọhọ oriruo, Jihova o you omai. (1 Jọn 4:19) Eme ewewere nọ a kere fihọ Ebaibol na i dhesẹ nọ o gine you omai. (Ol. 25:10; Rom 8:38, 39) Ghele na, orọnikọ eme nọ Ọghẹnẹ ọ ta ọvo i dhesẹ nọ o you omai hi. Eware nọ o ru e tubẹ mai dhesẹ uyoyou riẹ via. Jihova o vi Ọmọ oyoyou riẹ ze akpọ na re ọ reoja je whu kẹ omai. (Jọn 3:16) Avro ọ riẹ vievie he inọ Jihova o gine you omai. Ma te bi yoẹme kẹ Jihova avọ Jesu, u re dhesẹ nọ ma you rai. (Jọn 14:15; 1 Jọn 5:3) Jesu o te je juzi kẹ omai nọ ma you ohwohwo. (Jọn 13:34, 35) Orọnikọ unu ọvo ma rẹ rọ ta nọ ma you ibe Ileleikristi mai hi, ma re je dhesẹ iẹe via evaọ eware nọ ma bi ru.—1 Jọn 3:18. w21.01 9 ¶6; 10 ¶8

Enọ a rọ ẹzi wholo na a wo ẹruore inọ a te jọ kugbe Jesu bẹdẹ bẹdẹ, je lele iei su evaọ Uvie Ọghẹnẹ. A te ruẹ e riẹ, lele iei ta ẹme, yọ ahwo nana avọ Jesu a ti ru eware kugbe. (Jọn 14:2, 3) Jesu o ti je dhesẹ uyoyou kẹ enọ i wo ẹruore otọakpọ na je fiobọhọ kẹ ae. Dede nọ a te ruẹ Jesu hu, usu rai kugbei o te kpekpe ziezi nọ a te reawere uzuazọ nọ Jihova avọ Jesu a ruẹrẹhọ kẹ ae na. (Aiz. 9:6, 7) Ma tẹ ginẹ rrọ egbẹnyusu Jesu wọhọ epanọ o zizie omai na, eghale buobu i re te omai. Wọhọ oriruo, o re you omai enẹna je fiobọhọ kẹ omai. Ma wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Oghale nọ o mae rro nọ u re te omai nọ ma tẹ rrọ egbẹnyusu Jesu họ, ma ti wo usu okpekpe kugbe Ọsẹ riẹ, Jihova. Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ nọ Jesu o bi ro se omai egbẹnyusu riẹ! w20.04 25 ¶15-16

Ileleikristi obọ Kọrint nọ a rọ ẹzi wholo nọ a te kpare kpobọ odhiwu, eye Pọl ukọ na o kere ileta riẹ na se. Ileleikristi nana yọ ahwo “nọ a ru fo no evaọ usu kugbe Kristi Jesu, nọ a se re a jọ erẹri.” Pọl ọ tẹ jẹ fodẹ “enọ e rrọ usu kugbe Kristi nọ i kie ruọ owezẹ uwhu no.” (1 Kọr. 1:2; 15:18; 2 Kọr. 5:17) Pọl ọ jọ ileta ọfa riẹ kere nọ ahwo nọ a “kuomagbei [koyehọ Jesu] evaọ oghẹrẹ uwhu nọ o whu,” a “ti kuomagbei re evaọ oghẹrẹ ẹkparomatha riẹ.” (Rom 6:3-5) Oma ẹzi a rọ kpare Jesu kpobọ odhiwu. Ere ọvona o te jọ kẹ ahwo kpobi nọ a “rrọ usu kugbe Kristi” koyehọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na kpobi. Nọ Pọl o je kere kpahe ahwo nọ a te kpare ze, ọ ta nọ Kristi họ “ubi ọsosuọ evaọ usu enọ i kie ruọ owezẹ uwhu no.” (1 Kọr. 15:20) Jesu họ ohwo ọsosuọ nọ a rehọ oma ẹzi kpare no uwhu ze nọ o wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. w20.12 6 ¶15-16

Evaọ oke mai na, nọ Oleleikristi nọ a rọ ẹzi wholo o te whu, a rẹ nwane kpare iẹe kpobọ odhiwu ababọ oke oraha. Pọl ukọ na o dhesẹ onana vevẹ evaọ obe 1 Ahwo Kọrint 15:51, 52. Ẹme Pọl na o bi rugba nẹnẹ. Nọ a tẹ kpare inievo Kristi nana kpobọ odhiwu no, oghọghọ rai u ti wo umuo ho. Ebaibol na ọ vuẹ omai oware nọ ahwo nọ a ti nwene “evaọ emaharo” na a ti ru nọ a te te odhiwu no. Jesu ọ ta kẹ ae nọ: “Ọnọ o fi kparobọ je lele edhere mẹ rite urere mẹ te kẹe udu nọ o ti ro su erẹwho na, yọ ọ te rehọ ọkpọ ayọno su ahwo na, a ve ti whu ehehẹhẹ wọhọ okwakwa nọ a rọ ọviẹ ma, wọhọ epaọ udu-esuo nọ Ọsẹ mẹ ọ kẹ omẹ.”—Evia. 2:26, 27. w20.12 12-13 ¶14-15

Ẹme nọ Pọl ukọ na ọ ta nọ Jesu họ “ubi ọsosuọ” na, u dhesẹ nọ a te kpare amọfa kpobọ odhiwu re. A te kpare ikọ na gbe amọfa nọ a “rrọ usu kugbe Kristi” kpobọ odhiwu wọhọ epanọ a kpare Jesu na. (1 Kọr. 15:18) Oma ẹzi a te rọ kpare ahwo nana zihe ziọ uzuazọ. Oke nọ Pọl o ro kere ileta se Ileleikristi obọ Kọrint na yọ oke nọ a rẹ rọ kpare ahwo nọ a “rrọ usu kugbe Kristi” kpobọ odhiwu u ri te he. Ẹme nọ Pọl ọ ta u dhesẹ nọ oke nọ a te rọ kpare ahwo nana kpobọ odhiwu o gbẹ rrọ obaro. Ọ ta nọ: “Omomọvo evaọ utu riẹ othotha: Kristi họ ubi ọsosuọ, kẹsena u ve te enọ e rrọ erọ Kristi evaọ oke ọzino riẹ.” (1 Kọr. 15:23; 1 Tẹs. 4:15, 16) Oke “ọzino” Kristi nọ ọ ta kpahe na ma be rria na. Ẹhẹ, ikọ na avọ Ileleikristi efa nọ a rọ ẹzi wholo nọ a whu, a rẹ gbẹ jọ uki ri bọo oke ọzino Kristi na taure a tẹ te kpare ae kpobọ odhiwu. Kẹsena a ve ti ‘kuomagbe Jesu evaọ oghẹrẹ ẹkparomatha riẹ.’—Rom 6:5. w20.12 5 ¶12; 6 ¶16-17

Pọl ukọ na ọ jẹ ta kpahe ahwo nọ a te rehọ “oma ẹzi” kpare kpobọ odhiwu. (1 Kọr. 15:43, 44) Oke nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, ugboma uwo oye o wo. Rekọ oma “ẹzi nọ ọ rẹ kẹ uzuazọ” a rọ kpare iẹe kpobọ odhiwu. Epọvo na re, ugboma ẹzi a te rọ kpare Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na kpobọ odhiwu. Pọl ọ ta nọ: “Wọhọ epanọ ma wo oghẹrẹ oma ọnọ a rọ ẹkpẹ ma na, ere ma ti wo oghẹrẹ oma ọrọ obọ odhiwu na re.” (1 Kọr. 15:45-49) Ma rẹ kareghẹhọ nọ, orọnọ ugboma uwo a rọ kpare Jesu kpobọ odhiwu hu. Pọl ọ ta vevẹ nọ: “Uwo gbe azẹ e rẹ sae reuku Uvie Ọghẹnẹ” evaọ obọ odhiwu hu. (1 Kọr. 15:50) Onana u dhesẹ nọ oma ẹzi a te rọ kpare ikọ na gbe Ileleikristi efa nọ a rọ ẹzi wholo na kpobọ odhiwu, orọnikọ oma uwo gbe azẹ nọ o rẹ sai gbo zihe ruọ ẹkpẹ hẹ. w20.12 11 ¶10-12

Ọghẹnẹ ọ rehọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ jọ kere kpahe ẹruore obọ odhiwu na. Jọn ukọ na ọ ta nọ: “Emọ Ọghẹnẹ ma rrọ enẹna, rekọ a ri dhesẹ oghẹrẹ nọ ma te jọ evaọ obaro via no ho. Ma riẹ nọ okenọ a ti dhesẹ iẹe via, ma te jọ wọhọ ọyomariẹ.” (1 Jọn 3:2) Onana u dhesẹ nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a riẹ epanọ o te jọ họ nọ a tẹ kpare ai kpobọ odhiwu no avọ ugboma ẹzi. Rekọ a te ruẹ Ọghẹnẹ nọ a te kpobọ odhiwu no. Ebaibol na ọ ta eware jọ kpahe epanọ o te jọ. Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a te jọ kugbe Kristi evaọ oke nọ ọ te “raha egọmeti kpobi gbe udu-esuo gbe ogaga kpobi no.” Ọ te raha “uwhu, ọwegrẹ urere na no” re. Ukuhọ riẹ, Jesu gbe enọ i ti lele iei su a ve ti fi oma rai gbe eware kpobi họ otọ Jihova. (1 Kọr. 15:24-28) Onana u ti woma kẹhẹ! w20.12 8 ¶2

Enọ i ti kpobọ odhiwu nyai lele Jesu su hu a wo ẹruore ẹkparomatha re. Ebaibol na ọ ta nọ ẹkparomatha Pọl ukọ na avọ amọfa nọ a ti kpobọ odhiwu yọ “ẹkparomatha ọsosuọ no uwhu ze.” (Fil. 3:11) Kọ oyena u gbe dhesẹ nọ ẹkparomatha ọfa ọ te jọ? Ẹhẹ. Onana o nwane rọwokugbe oware nọ Job ọ ta nọ Ọghẹnẹ o ti ru kẹe evaọ obaro. (Job 14:15) “Enọ e rrọ erọ Kristi evaọ oke ọzino riẹ” a te jọ kugbei evaọ obọ odhiwu, evaọ oke nọ ọ te rọ raha egọmeti kpobi gbe udu-esuo gbe ogaga kpobi no. Evaọ oke yena, a ti si “uwhu, ọwegrẹ urere na” notọ riẹriẹriẹ re. Enọ a kpare kpobọ odhiwu na a ti gbe whu vievie he. (1 Kọr. 15:23-26) Enọ i ti kpobọ odhiwu hu na a wo ẹruore nọ Pọl ọ ta kpahe evaọ ikere okpẹdẹ mai nẹnẹ na. Ma riẹ nọ ahwo nọ i kiẹrẹe he a rẹ sai kpobọ odhiwu hu. Fikiere, etenẹ na ọ be ta kpahe ahwo nọ a te kpare ziọ otọakpọ na. w20.12 7 ¶18-19

Oware nọ ma ruthọ oke jọ o sae gbẹ da omai te epanọ ma re ro roro nọ, ‘Ẹvẹ mẹ rẹ rọ riẹ nọ Jihova o ri gbolo omẹ kufiẹ hẹ, inọ ọ rọvrẹ omẹ no?’ Onọ utioye o tẹ rrọ owhẹ udu, kiyọ whọ riẹ nọ oware nọ who ru na o thọ, yọ Jihova ọ sae rọvrẹ owhẹ. Ikpe buobu nọ i kpemu, Uwou-Eroro Na o ta nọ: “[O sae jọnọ] eware iyoma jọ nọ ma je ru vẹre nọ e reria omai obọ no, nọ ma roro nọ ma siobọno e rẹ va omai abọ ẹsejọ. . . . Whọ nwani roro nọ Ọghẹnẹ ọ sae gbẹ rọvrẹ owhẹ hẹ hẹ. Setan ọ gwọlọ nọ who roro nọ uzi nọ whọ raha na yọ uzi nọ u wo erọvrẹ hẹ. Rekọ who du roro ere he. Otẹrọnọ oware nọ who ru na o be da owhẹ ghegheghe, u dhesẹ nọ whẹ yọ ekpehre ohwo ho. Jihova ọ sae rọvrẹ owhẹ. Gbẹ hae lẹ se Jihova re ọ rọvrẹ owhẹ je fiobọhọ kẹ owhẹ siobọno ekpehre uruemu kpobi nọ o rẹ dhae eva.” Taure Pọl ukọ na o te ti kurẹriẹ, o ru eware nọ i yoma gaga. Pọl ọ kareghẹhọ eware yena nọ o ru na. (1 Tim. 1:12-15) Rekọ ọ riẹ nọ Jesu o whu kẹe, fikiere Ọghẹnẹ ọ sae rọvrẹ riẹ. Pọl ọ kuvẹ re udu riẹ o hai brukpei kẹse kẹse he, rekọ ọ tẹrovi epanọ o re ro ru oreva Jihova no umuo oke nọ o ro kurẹriẹ na vrẹ. w20.11 27 ¶14; 29 ¶17

Setan ọ rẹ rehọ idhere buobu gwọlọ gele omai kie. Eme u fo nọ ma re ru? Ma rẹ sai roro nọ eware itieye na e nwani yoma tere he. Ma rẹ sae jọ udu mai ta nọ: ‘A rẹ sae rehọ fiki oware nana si omẹ no ukoko ho, fikiere onana yọ uzioraha ulogbo ho.’ Onana yọ iroro ethọthọ gaga. U fo nọ ma rẹ nọ omamai enọ itienana: ‘Kọ o sae jọ nọ Ẹdhọ ọ be gwọlọ rehọ onana ghale udu mẹ abava? Kọ me te ru oware nana nọ u bi si omẹ urru na, mẹ gbẹ te wha afuẹwẹ se odẹ Jihova? Kọ u ti ru usu mẹ avọ Ọghẹnẹ kpekpe, manikọ o te raha usu na?’ Roro kpahe enọ yena. Whọ viẹ omara họ họ. Lẹ se Jihova re ọ kẹ owhẹ areghẹ nọ who re ro rri ẹme na oghẹrẹ nọ u fo. Onana o te thọ owhẹ. U ti fiobọhọ kẹ owhẹ fi odawọ kparobọ wọhọ epanọ Jesu o ru nọ ọ ta nọ: “Nyavrẹ, Setan!” (Mat. 4:10) Kareghẹhọ nọ, udu nọ o ghale abava u wiruo ho. w20.06 12-13 ¶16-17

Ma re ru oware kpobi nọ Jihova ọ ta keme ma riẹ nọ ọye ọ riẹ oware nọ o mai woma kẹ omai. (Ẹf. 4:22-24) Ma te wo omaurokpotọ, oreva Jihova o rẹ mae jọ omai oja, yọ ma re rri amọfa kpehru vi omobọ mai. Onana u ti ru omai wo emamọ usu kugbe Jihova gbe ibe Ileleikristi mai. (Fil. 2:3) Ma gbẹ yọroma ha, omorro gbe ẹzi oriobọ ahwo nọ a rrọ akpọ Setan o rẹ sai wholo omai. O wọhọ nọ ahwo a je dhesẹ uruemu nana re evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ keme Pọl ukọ na o kere se inievo obọ Rom nọ: “Mẹ be ta kẹ owhai kpobi inọ ajọ ohwo ọvo o roro omariẹ kpehru vi epanọ u fo ho, rekọ wha roro evaọ oghẹrẹ nọ u re dhesẹ nọ wha wo iroro nọ e gba.” Orọnikọ ẹme Pọl na o bi dhesẹ nọ ma re rri omamai kuẹku hu. Ukpoye ọ be ta nọ ma te wo omaurokpotọ, ma re rri omamai kpehru vi epanọ u fo ho. w20.07 2 ¶1-2

Evaọ oke Asa ovie Juda, ufuoma o jọ ẹkwotọ na, rekọ ufuoma na u kri hi. Egbaẹmo Ẹtiopia nọ i bu te ima ọvo (1,000,000) soso a wọ ẹmo bru ai ze. Zira nọ ọ jọ osu egbaẹmo na o je roro nọ a ti fi Juda kparobọ lọlọhọ. Rekọ Asa ọ rẹroso Jihova Ọghẹnẹ riẹ, orọnikọ unu egbaẹmo nọ o wo ho. Asa ọ lẹ nọ: “Fiobọhọ kẹ omai, O Jihova Ọghẹnẹ mai, keme whẹ ma be rẹroso, yọ odẹ ra ma rọ wọ bru ogbotu nana ze na.” (2 Irv. 14:11) Dede nọ egbaẹmo Ẹtiopia e joma rọ akuava bu vi erọ Juda, Asa ọ riẹ nọ Jihova o wo ogaga vi ai, yọ o ti fiobọhọ kẹ idibo riẹ. Jihova ọ ginẹ dhogbo bru ei ze, ere a ro fi egbaẹmo Ẹtiopia na kparobọ. (2 Irv. 14:8-13) Ma riẹ oghẹrẹ nọ eware e te jọ kẹ omai omomọvo odẹ hẹ. Rekọ ma riẹ nọ ufuoma kpobi nọ ahwo Ọghẹnẹ a wo obọnana o te jọ ribri hi. Jesu ọ tubẹ ta nọ evaọ edẹ urere na, “erẹwho na kpobi i ti mukpahe” ilele riẹ.—Mat. 24:9. w20.09 17-18 ¶14-16

Ohwo ọvuọvo nọ eka hayo ẹpoviẹ ọ rẹ were ọ rrọ họ. Rekọ eka otu nọ ọ be wọso omai e tẹ be da omai ga hrọ, o rẹ sae lẹliẹ udu whrehe omai. (Itẹ 24:10) Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ ma re rri ẹpoviẹ nọ ewegrẹ mai a be poviẹ omai? Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Oma o rẹ were omẹ . . . nọ a tẹ be poviẹ omẹ.” Ere u fo nọ o rẹ jọ kẹ omai re. Fikieme? Nọ a tẹ be poviẹ omai jẹ wọso omai, u dhesẹ nọ mai yọ uvi ilele Jesu. (1 Pita 4:14) Jesu ọ ta nọ a ti kpokpo ilele riẹ. (Jọn 15:18-20) Ere o ginẹ via evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ. Evaọ oke yena, ahwo nọ uruemu ahwo Griki o daruọ oma no a je rri Ileleikristi wọhọ ahwo nọ a riẹ oware ovo ho, gbe enọ e ga ha. Ahwo Ju a je rri Pita avọ Jọn gbe Ileleikristi efa inọ “a kpohọ isukulu hu yọ a viodẹ hẹ.” (Iruẹru 4:13) Ileleikristi a jọ wọhọ ahwo nọ a rẹ sai kp’onyẹ kp’ọre he keme a wo ahwo evaọ egọmeti hi yọ a jọ isoja ha. A je rri rai wọhọ ivuoghori gheghe. Kọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a siọ Ọghẹnẹ ba ẹgọ fikinọ amọfa a jẹ rọ ekpehre ubiẹro rri rai? Ijo. w20.07 14-15 ¶3-4

Jọn ukọ na o you inievo na gaga, yọ ọ gwọlọ nọ a dikihẹ ga evaọ uzẹme na. Ma rẹ ruẹ onana vevẹ evaọ ohrẹ nọ ọ kẹ rai evaọ ileta esa riẹ na. U woma kẹhẹ inọ ezae gbe eyae nọ e rrọ yoyou wọhọ Jọn eye Jihova ọ rọ ẹzi riẹ wholo re a lele Kristi su evaọ obọ odhiwu. (1 Jọn 2:27) Joma ru lele ohrẹ nọ ọ kẹ omai na. Joma gbaemu nọ ma rẹ nya evaọ uzẹme na, je yoẹme kẹ Jihova evaọ oware kpobi. Wuhrẹ Ebaibol na ziezi. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ eware nọ who bi wuhrẹ na i ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Jọ ẹrọwọ nọ who fihọ Jesu ọ jọ gaga. Whọ gaviezọ kẹ areghẹ akpọ na gbe iwuhrẹ enọ i kiukeku uzẹme na no ho. Nọ whọ rrọ ukoko na, whọ lẹlẹ ru eware nọ i fo Oleleikristi hi hi. Hai koko izi Jihova ẹsikpobi. Joma fiobọhọ kẹ ohwohwo dikihẹ ga evaọ ukoko na. Joma hae rọvrẹ ohwohwo je fiobọhọ kẹ ohwohwo evaọ oke ebẹbẹ. Ma te bi ru enẹ, ma te gbẹ nya evaọ uzẹme na ghelọ ebẹbẹ nọ i bi te omai. w20.07 24-25 ¶15-17

Jihova ọ kẹ odibo riẹ kpobi emamọ iruo nọ o bi ru evaọ ukoko na. Dede nọ eware nọ ma bi ru i wo ohẹriẹ, mai kpobi ma rrọ ghaghae yọ ma gwọlọ obufihọ ohwohwo. Pọl ukọ na o dhesẹ vevẹ nọ, odibo Jihova ọvuọvo ọ rẹ sae ta kẹ ọfa ha inọ, “who wo iruo kẹ omẹ hẹ.” (1 Kọr. 12:21) Re udhedhẹ o jọ ukoko na, ma re rri ohwohwo ghaghae, je ru eware kugbe. (Ẹf. 4:16) Ma te wo okugbe, uyoyou o rẹ jọ ukoko na, yọ eware e rẹ riẹ nya. Ẹzi Jihova a rọ rehọ ekpako ukoko na kpobi mu. Ghele na, ọkpako kpobi o wo ọvuọ okẹ riẹ. (1 Kọr. 12:17) O sae jọ nọ u ri kri hi nọ a rọ rehọ ejọ mu ekpako, yọ a wo eriariẹ te ekpako nọ i kiọkọ họ. O sae jẹ jọ nọ ekpako jọ e gbẹ be riẹ ru te ekpako efa ha fiki owho hayo ẹyao. O tẹ make rrọ ere, ajọ ọkpako ọvo o rri ọkpako ibe riẹ vo ho, wọhọ ẹsenọ ọ be ta nọ “who wo iruo kẹ omẹ hẹ.” Ukpoye, u wuzou gaga re ọkpako kpobi o lele ohrẹ Pọl nọ o rrọ Ahwo Rom 12:10. w20.08 26 ¶1-2; 27 ¶4

Jihova ọ be rehọ ukoko riẹ wuhrẹ omai oware nọ ma re ru re ma sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Oke kpobi nọ ukoko u te wuhrẹ omai oware okpokpọ jọ evaọ Ebaibol na, hayo kareghẹhọ omai uruemu nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma wo, eva e rẹ were omai. Kinọ ukoko Ọghẹnẹ o tẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ nọ u wo ohẹriẹ no onọ ma bi ru anwẹdẹ, eme ma re ru? Wọhọ oriruo, ẹvẹ o te jọ omai oma nọ a tẹ vuẹ omai nọ a te zẹ Ọgwa Uvie mai no? Eva e te gbẹ were omai nọ ma tẹ kareghẹhọ nọ ma bi ru iruo kẹ Jihova, je ru oware nọ ukoko riẹ o ta. (Kọl. 3:23, 24) Devidi ovie na o ru emamọ oware jọ nọ u fo nọ ma rẹ rọ aro kele. Ọ rehọ igho buobu ze inọ a rọ bọ etẹmpol Jihova. Ọ ta nọ: “Mẹ yọ ono, kọ ahwo mẹ yọ amono nọ ma sae be rọ kẹ okẹ unevaze utiona? Keme obọ ra eware kpobi i no ze, yọ eware nọ i no obọ ra ze ma kẹ owhẹ na.” (1 Irv. 29:14) Ma tẹ kẹ okẹ unevaze, yọ eware nọ Jihova ọ kẹ omai ma bi zihe kẹe na. O make rrọ ere na, eva e rẹ were Jihova gaga inọ ma be rehọ oke mai, ẹgba mai, gbe eware nọ ma wo ru iruo riẹ.—2 Kọr. 9:7. w20.11 22-23 ¶14-16

Orọnọ unu ahwo nọ ma fiobọhọ kẹ kurẹriẹ ziọ ukoko Jihova a rẹ rọ ta nọ mai yọ obọdẹ etausiuwoma ha. (Luk 8:11-15) Ma tẹ ruabọhọ usi uwoma ota je bi wuhrẹ ahwo, Jihova o re rri omai nọ ma be daoma ziezi evaọ iruo na. Fikieme? Keme ma nya uwou nọ ọyomariẹ avọ Ọmọ riẹ a vi omai na. (Mak 13:10; Iruẹru 5:28, 29) U te no ere no, ma re ru iruo usi uwoma ota na avọ ajọwha enẹna keme urere akpọ na o kẹle gaga no. Oke nọ u kiọkọ kẹ omai nọ ma re ro ru iruo nana u gbe tulo ho. Fikiere whọ raha oke he. Whọ hẹrẹ bọo oke nọ eware e rẹ lọhọ kẹ owhẹ tao ho re who te ti mu usi uwoma na họ ẹta, keme iruo na i wuzou gaga obọnana. Wo ajọwha, riẹ iruo na ziezi, wo udu, re whọ jẹ hae gba oma ra họ evaọ iruo usi uwoma ota na. Kuomagbe Isẹri Jihova nọ i bu vi ima eree soso re whọ ta usi uwoma na. Who te ru ere, who ti wo oghọghọ Jihova. (Neh. 8:10; Luk 5:10) Gbaemu nọ whọ rẹ rọ ẹgba ra kpobi ta usi uwoma na jẹ ruabọhọ iruo na bẹsenọ Ọghẹnẹ ọ rẹ ta nọ u te no. w20.09 7 ¶18-20

Ma re le ugho gbe eware efa siọ egagọ Ọghẹnẹ ba vievie he. “Ogaga eviẹhọ efe” o rẹ sai ru nọ ma re ro siuke kpemu evaọ egagọ Jihova, je ru nọ ma gbe ro wo uvẹ nọ ma re ro se Ebaibol na hayo rehọ iẹe wuhrẹ amọfa ha. (Mat. 13:22) Re ma sae sẹro eware nọ Jihova o mu họ omai obọ, ma rẹ jowọ vẹrẹ vẹrẹ nọ ma tẹ ruẹ nọ ẹbẹbẹ ọ be tha. Ma rẹ riẹ oware nọ ma re ru kpahotọ otẹrọnọ ighe ọfariẹ-ogbe gbe erọ ozighi e roma lahwe idudhe nọ ma te bi rri etẹlẹvisiọno. U te no ere no, ma rẹ riẹ oware nọ ma re ru otẹrọnọ ma jọ etẹlẹvisiọno hayo itanẹte yo eme ahwo nọ i kie no ẹrọwọ na no. Otẹrọnọ ma riẹ oware nọ ma re ru no taure ma tẹ te ruẹ eware itieye na, u re fiobọhọ kẹ omai whaha oware nọ o rẹ sae raha usu mai kugbe Jihova. Ma vẹ sae jọ fuafo evaọ aro riẹ. (Ol. 101:3; 1 Tim. 4:12) Ajọ ma sẹro eware eghaghae nọ Jihova o mu họ omai obọ na gaga. Eye họ iwuhrẹ uzẹme na gbe uvẹ nọ ma be rọ rehọ ai wuhrẹ amọfa. Ma te ru ere, udu u re brukpe omai hi. Uzuazọ mai o te jọ kpatiẹ, ma ve ti je fiobọhọ kẹ amọfa riẹ Jihova. w20.09 30 ¶16-19

Kọ whọ họ-ame no? O tẹ rrọ ere, kiyọ whọ jọ iraro ahwo buobu dhesẹ via no inọ who fi ẹrọwọ họ Jihova, u te je no owhẹ eva ze nọ whọ rẹ jọ ukoko riẹ gọe. Who te rri oghẹrẹ nọ Jihova ọ be rọ kpọ ukoko riẹ nẹnẹ, whọ rẹ nwane riẹ oghẹrẹ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ, jẹ riẹ ẹjiroro riẹ, gbe izi ikiẹrẹe riẹ. Muẹrohọ iruemu esa nọ Jihova o wo nọ whọ rẹ ruẹ vevẹ nọ who te rri oghẹrẹ nọ ọ be rọ kpọ ukoko riẹ. Orọ ọsosuọ, “Ọghẹnẹ o wo ọriẹwẹ hẹ.” (Iruẹru 10:34) Jihova o vi ọmọ riẹ ziọ otọakpọ re ọ ‘hwa osa ẹtanigbo rọkẹ ahwo kpobi’ fikinọ o you ahwo-akpọ. (1 Tim. 2:6; Jọn 3:16) Jihova o vi idibo riẹ re a ta usi uwoma na kẹ ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ gaviezọ. Ọ tẹ be rọ ere fiobọhọ kẹ ahwo buobu re a wo erere no ẹtanigbo na ze. Orọ avọ ivẹ, Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ o re ru eware kpatiẹ, ọ tẹ jẹ rrọ dhedhẹ. (1 Kọr. 14:33, 40) Fikiere, enọ e be gọe a rẹ jọ kpatiẹ je yerikugbe ohwohwo dhedhẹ. Orọ avọ esa, Jihova họ “Owuhrẹ Ologbo Oride” na. (Aiz. 30:21) Fikiere o rrọ ukoko riẹ oja re a rọ Ebaibol na wuhrẹ ahwo evaọ ukoko na, jẹ rehọ iẹe ta usi uwoma. w20.10 20 ¶1-3