Asoi

Oke nọ Jesu ọ jọ ọmaha, u no rie eva ze nọ o re yoẹme kẹ ọsẹgboni riẹ. Ọ wọso ọsẹgboni riẹ ẹdẹvo ho, o rri omariẹ nọ ọ riẹ vi ai hi. Jesu ọ jọ ọmọ ọkpako evaọ uwou na, yọ o ru iruo nọ i te rie. O wuhrẹ iruo nọ Josẹf ọsẹ riẹ o je ru re ọ sae rehọ iẹe fiobọhọ kẹ uviuwou na, dede nọ iruo na e lọhọ họ. Ma riẹ nọ ọsẹgboni Jesu a te vuẹe kpahe edhere igbunu nọ a ro yẹe gbe eme nọ ikọ-odhiwu a ta kpahe iẹe. (Luk 2:8-19, 25-38) Rekọ Jesu ọ nwane ta nọ oyena ọvo nọ ọ riẹ na u te kẹe he. Ọye ọvo ọ romatotọ wuhrẹ Ikereakere na. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jesu ọ jẹ hae romatotọ wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi? Ma riẹ ere keme oke nọ ọ jọ ọmaha “epanọ o wo otoriẹ te gbe iyo nọ ọ jẹ kẹ” i je gbe iwuhrẹ nọ e jọ obọ Jerusalẹm unu. (Luk 2:46, 47) U te no ere no, oke nọ Jesu ọ jọ ikpe ikpegbivẹ ọvo, yọ ọ riẹ no inọ Jihova họ Ọsẹ riẹ.—Luk 2:42, 43, 49. w20.10 29-30 ¶13-14

Ohwo nọ ọ rọwo nọ Jesu ọ kparoma ze, ọye ọ rẹ sae rọwo nọ amọfa a te kparoma ze re. Nọ Pọl ukọ na o mu ẹme họ ẹta kpahe ẹkparomatha na, ọ fodẹ eware esa jọ nọ a rẹ sae vro vievie he. Eye họ (1) “Kristi o whu fiki izieraha mai.” (2) “A ki rie.” (3) “A kpare riẹ no uwhu ze evaọ ẹdẹ avọ esa wọhọ epanọ Ikereakere na e ta.” (1 Kọr. 15:3, 4) Irere vẹ ma wo fikinọ Kristi o whu, a te ki ei, kẹsena a tẹ kpare iẹe no uwhu ze? Aizaya ọruẹaro na ọ ta kpahe Mesaya na inọ, a ti si ei “no ẹkwotọ enọ e rrọ uzuazọ.” Ọ tẹ jẹ ta nọ a ti ki ei “kugbe irumuomu.” Rekọ oye ọvo ho. Aizaya ọ ta re inọ Mesaya na ọ te “wọ uzioraha ahwo buobu.” Ere Jesu o gine ru nọ ọ rọ uzuazọ riẹ ta omai no igbo. (Aiz. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom 5:8) Fikiere, uwhu Jesu, ukio riẹ, gbe ẹkparomatha riẹ u ru nọ u ro mu omai ẹro ziezi inọ a ti si omai no igbo uzioraha gbe uwhu. Kẹsena ahwo mai nọ i whu no a vẹ te jẹ kparoma no uwhu ze. w20.12 2-3 ¶4-6; 5 ¶11

Ẹsibuobu Pọl ukọ na ọ jẹ jọ isinagọgo ahwo Ju ta usi uwoma. Wọhọ oriruo, nọ ọ jọ isinagọgo obọ Tẹsalonika, “edijala esa ọ rehọ Ikereakere na lele [ahwo Ju] jiroro.” (Iruẹru 17:1, 2) Ababọ avro, o jẹ hae were Pọl re ọ jọ isinagọgo wuhrẹ ahwo. Pọl yọ ohwo Ju nọ ọ jọ udevie ahwo riẹ whẹro. (Iruẹru 26:4, 5) Ọ riẹ eware nọ ahwo Ju a rọwo, fikiere ọ jẹ ta usi uwoma kẹ ae ududu. (Fil. 3:5) Nọ ahwo ọwọsuọ a le Pọl no Tẹsalonika, je lei no Bẹria, o te kpobọ Athẹns. Ọ tẹ jẹ wariẹ “jọ isinagọgo na rehọ ẹme Ọghẹnẹ lele ahwo Ju na gbe amọfa nọ a be gọ Ọghẹnẹ jiroro.” (Iruẹru 17:17) Rekọ nọ Pọl o kpohọ oria eki nyae ta usi uwoma, ọ nyaku oghẹrẹ ahwo ọfa. Egba-eriariẹ gbe ahwo nọ a jọ ahwo Ju hu a jọ usu enọ e jẹ gaviezọ kẹe, yọ a rri ovuẹ Pọl na wọhọ “uwuhrẹ okpokpọ.” A ta kẹe nọ: “Whọ be ta kpahe eware jọ nọ ma ri yo ẹdẹvo ho.”—Iruẹru 17:18-20. w20.04 9 ¶5-6

Who kpe omara no ho nọ ekpehre uruemu nọ whọ be daoma seba o tẹ va owhẹ abọ. Kareghẹhọ nọ ohwo ọvo nọ ọ gba re ọ riẹ hẹ evaọ aro Ọghẹnẹ. Fiki uwowou ulogbo riẹ gbe Ọmọ riẹ nọ o whu kẹ omai ma be sai ro wo usu okpekpe kugbei. (Ẹf. 1:7; 1 Jọn 4:10) Inievo ukoko na a rẹ sae jẹ tuduhọ omai awọ. Oke kpobi nọ ma gwọlọ ta oware nọ o be kẹ omai uye, a rẹ sae romatotọ gaviezọ kẹ omai jẹ ta eme nọ e rẹ sasa omai oma. (Itẹ 12:25; 1 Tẹs. 5:14) Oniọvo-ọmọtẹ nọ a re se Joy evaọ Nigeria nọ udu u whrehe fiki oware jọ nọ o via, ọ ta nọ: “O gbẹ rrọ inievo na ha, eme mẹ hai ti ru? Obọ nọ inievo na a bi fihọ kẹ omẹ u dhesẹ nọ Jihova o bi gine yo elẹ mẹ. Oghẹrẹ nọ a be rọ tuduhọ omẹ awọ u tube fiobọhọ kẹ omẹ riẹ oghẹrẹ nọ mẹ sae rọ tuduhọ amọfa awọ.” U fo re ma kareghẹhọ nọ ẹsikpobi inievo na a rẹ riẹ hẹ inọ ma gwọlọ obufihọ. Fikiere, ma rẹ nyabru oniọvo jọ nọ o kruga ziezi evaọ ukoko na re ma vuẹe oware nọ o be kẹ omai uye. w20.12 23-24 ¶7-8

Whọ tẹ gwọlọ mu usu kugbe ohwo jọ, o gwọlọ nọ whẹ avọ ohwo na wha rẹ jọ kugbe je ru eware kugbe. Nọ whẹ avọ iẹe wha bi gbiku kẹ ohwohwo jẹ ta eva kẹ ohwohwo na, usu rai o vẹ te kpekpe ziezi. Rekọ u wo eware jọ nọ e rẹ sai ru ei jọ bẹbẹ re ma wo usu okpekpe kugbe Jesu. Ẹbẹbẹ jọ họ, ma re ruẹ Jesu ẹdẹvo ho. Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ buobu a rọ ẹro ruẹ Jesu gbe he. Ghele na, Pita ukọ na ọ ta kpahe ae nọ: “Dede nọ wha ruẹ e riẹ vievie he, wha you rie. Dede nọ wha be ruẹ e riẹ obọnana ha, wha fi ẹrọwọ họ iẹe.” (1 Pita 1:8) Fikiere, ma rẹ sai mu usu okpekpe kugbe Jesu dede nọ ma re ruẹ e riẹ ẹdẹvo ho. U te no ere no, ma rẹ sai lele Jesu ta ẹme he. Nọ ma tẹ be lẹ, Jihova ma rẹ lẹ se. Dede nọ odẹ Jesu ma rẹ rọ lẹ, ọye ma be lẹ se he. Jesu ọ tubẹ gwọlọ nọ ma lẹ sei hi. Fikieme? Keme olẹ yọ abọjọ egagọ mai, yọ Jihova ọvo u fo nọ ma rẹ gọ. (Mat. 4:10) O make rrọ ere na, ma rẹ sai gbe dhesẹ nọ ma you Jesu. w20.04 20 ¶1-3

Evaọ ohrẹ arozaha nọ ahwo Griki a jẹ hae dhẹ, oma o jẹ hae rrọ ae, yọ a jẹ hai wo edada sa-sa re. Rekọ oware nọ o jẹ hai fiobọhọ kẹ ai kpobi họ, ẹgba nọ ọ rrọ ae oma gbe oghẹrẹ nọ a wuhrẹ oma rai fihọ no. Wọhọ edhẹ-ohrẹ yena, a bi wuhrẹ omai oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ dhẹ ohrẹ uzuazọ na. Rekọ ma wo oware jọ nọ edhẹ-ohrẹ ahwo Griki na a wo ho. Jihova ọ rẹ sae kẹ omai ẹgba, yọ ma riẹ nọ ẹgba riẹ o wo umuo ho. Ma tẹ rẹroso Jihova, ọ ya eyaa nọ o ti wuhrẹ omai jẹ kẹ omai ẹgba. Pọl ukọ na ọ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ buobu. U te no ekela gbe ukpokpoma amọfa no, oma o jẹ hae rrọe ẹsejọ yọ o wo ẹbẹbẹ jọ nọ o se “unwe evaọ oma.” (2 Kọr. 12:7) Rekọ ọ kuvẹ re ebẹbẹ nana e whaha iẹe ohrẹ uzuazọ na ha, ukpoye o rri rai wọhọ uvẹ nọ o re ro fievahọ Jihova. (2 Kọr. 12:9, 10) Fiki emamọ iroro nana nọ Pọl o wo na, Jihova o fiobọhọ kẹe evaọ ebẹbẹ riẹ kpobi. w20.04 29 ¶13-14

Uvẹ nọ ma bi ro lele Jihova gbe abọ ukoko riẹ nọ o rrọ obọ odhiwu “ru iruo” na yọ obọdẹ okẹ nọ a rẹ ruẹ hẹ. (2 Kọr. 6:1) Oke kpobi nọ ma rrọ usi uwoma yọ ma bi lele ai ru iruo. Pọl ukọ na ọ ta kpahe ọyomariẹ gbe amọfa nọ a gbẹ rrọ iruo nana inọ: “Mai yọ ibe iruiruo Ọghẹnẹ.” (1 Kọr. 3:9) Ma tẹ be ta usi uwoma na, yọ ma bi lele Jesu ru iruo re. Kareghẹhọ nọ okenọ Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a nyai “ru ahwo zihe ruọ ilele evaọ udevie ahwo erẹwho na kpobi,” o fibae nọ: “Mẹ rrọ kugbe owhai.” (Mat. 28:19, 20) Kọ ikọ-odhiwu na omarai? Ma bi yere Ọghẹnẹ gaga inọ ikọ-odhiwu na a be kpọ omai nọ ma bi whowho “usi uwoma ebẹdẹ bẹdẹ kẹ enọ e be rria otọakpọ na.” (Evia. 14:6) Nọ Jihova avọ Jesu gbe ikọ-odhiwu na a bi fiobọhọ kẹ omai evaọ iruo usi uwoma ota na, eme o bi noi ze? Nọ ma be kọ ibi Uvie na, ibi jọ i bi kie fihọ emamọ udu jẹ rro. (Mat. 13:18, 23) Ono o bi ru ibi yena rro ze jẹ mọ? Jesu ọ fodẹ ohwo nọ o bi ru onana evaọ oria ikere inẹnẹ na. w20.05 30 ¶14-15

Erọo buobu e fa no, o tẹ whae ze nọ ahwo uviuwou buobu a be rọ rria ọvuọ oboriẹ. Makọ ahwo uviuwou nọ e be rria uwou ovo dede, ẹsejọ a re lele ohwohwo yeri wọhọ erara. Ọzae jọ nọ ọ rẹ kẹ ahwo ohrẹ kpahe oghẹrẹ nọ a re ro wo evawere evaọ orọo ọ ta nọ: “Ọsẹ, oni, gbe emọ a bi kiukeku ohwohwo, a tẹ be rẹriẹ ovao ku ekọmputa, etablẹte, gbe ifonu hayo igemu ekọmputa.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Dede nọ ahwo iviuwou itienana a rrọ uwou ovona, a riẹ ohwohwo tere he.” Ahwo buobu evaọ akpọ na a wo uyoyou hu. Ma gwọlọ rọ aro kele uruemu yena vievie he. Ukpoye, ma re dhesẹ uvi uyoyou-inievo kẹ ahwo uviuwou mai gbe inievo ukoko na. (Rom 12:10) Eme họ uyoyou-inievo? Onana yọ oghẹrẹ uyoyou nọ ahwo uviuwou nọ a kpekpe ohwohwo oma gaga a re wo. Oghẹrẹ uyoyou utiona u fo nọ ma re wo kẹ ibe Ileleikristi mai. Ma te bi dhesẹ uyoyou-inievo u re fiobọhọ kẹ omai jọ ọvo jẹ gọ Jihova ziezi avọ evawere.—Mae. 2:12. w21.01 20 ¶1-2

Utu arozaha nọ u wo iroro evo o rẹ riẹ ru vi onọ u wo iroro evo ho. Ere eware e te riẹ nya kẹ owhẹ nọ udu ra o gbẹ ghale he, koyehọ nọ eware nọ who bi roro kpahe gbe enọ i bi si owhẹ urru kpobi e tẹ rrọ enọ e rẹ were Jihova. Kareghẹhọ nọ Setan ọ be gwọlọ oghẹrẹ kpobi nọ ọ rẹ rọ ghale udu ra abava. Ọ gwọlọ nọ eware nọ e rẹ dha Jihova eva i si owhẹ urru. Rekọ re whọ sai ru eva were Jihova, whọ rẹ rọ udu ra kpobi gọe. (Mat. 22:36-38) Whọ kẹ Setan uvẹ vievie he re o ru eware iyoma si owhẹ urru. Lẹ se Jihova nọ, “ru re mẹ rehọ udu mẹ kpobi dhozọ odẹ ra,” wọhọ epanọ Devidi ọ lẹ. Jọ uzuazọ nọ who bi yeri o rọwokugbe epanọ whọ lẹ na. Gbaemu nọ eware kpobi nọ who bi ru kẹdẹ kẹdẹ i re dhesẹ nọ who wo ozodhẹ Jihova je wo ọwhewhe kẹ odẹ ọrẹri riẹ. Who te bi ru ere, kiyọ whẹ ginọ uvi Osẹri Jihova nọ o bi bru ọghọ họ odẹ na. (Itẹ 27:11) Mai kpobi ma vẹ te sae ta ẹme nọ Maeka ọruẹaro na ọ ta, inọ: “Ma te rehọ odẹ Jihova Ọghẹnẹ mai nya bẹdẹ bẹdẹ.”—Mae. 4:5. w20.06 13 ¶17-18

Ohọre nana nọ ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre gbe egọmeti efa a te wọ ze na o te kpare ofu Ọghẹnẹ Erumeru na, u ve ti su kpohọ ẹmo Amagidọn. (Evia. 16:14, 16) Oke yena Ọghẹnẹ ọ vẹ te raha ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre gbe erẹwho kpobi nọ i kuomagbei be họre idibo Ọghẹnẹ, nọ a se Gọg obọ Magọg na no, yọ “ohwo ọvo nọ o re fiobọhọ kẹe” ọ te jọ họ. (Dan. 11:45) Owọ nọ u lele ikere Daniẹl yena o ta eware efa kpahe epanọ a te rọ raha ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre gbe egọmeti kpobi nọ i ti kuomagbei, jegbe epanọ Jihova o ti ro siwi omai. (Dan. 12:1) Eme họ otọ eruẹaruẹ nana? Maekẹl yọ odẹ ọfa Jesu Kristi, Ovie mai nọ o muhọ esuo no na. O bi “dikihẹ kẹ ahwo” Ọghẹnẹ anwọ 1914 nọ a rọ rehọ iẹe mu Ovie no evaọ obọ odhiwu. Kẹle na “ọ te kpama,” koyehọ ọ te họre ewegrẹ Ọghẹnẹ evaọ Amagidọn. Ẹmo yena ọ te jọ okpẹtu urere evaọ etoke nọ Daniẹl o se “oke idhọvẹ” nọ o re romavia ẹdẹvo ho na.—Evia. 6:2; 7:14. w20.05 15-16 ¶15-17

Evaọ oke nọ Josẹf ọ jọ igbo gbe oke nọ ọ jọ uwou-odi na, u wo eware buobu nọ ọ rẹ gbẹ sai ru hu? Eme o fiobọhọ kẹe thihakọ? Ukpenọ o roro kpahe eware nọ ọ rẹ sai ru hu, ọ romakẹ iruo nọ a kẹ riẹ nọ o ru. Oware nọ o mae jariẹ oja họ epanọ o re ro ru oware nọ o rẹ were Jihova. Onana u ru nọ Jihova ọ rọ ghale iẹe evaọ oware kpobi nọ o je ru. (Emu. 39:21-23) Iku nana i dhesẹ nọ evaọ akpọ Ẹdhọ nana nọ ma rrọ na, ahwo a sai kienyẹ omai je gboja kẹ omai. Makọ ibe Oleleikristi mai ọ sai ru oware nọ o rẹ kẹ omai uye. Rekọ ma tẹ rehọ Jihova fihọ Utho gbe Oria Adhẹzọ mai, ma te siọ Jihova ba ẹgọ họ. (Ol. 62:6, 7; 1 Pita 5:10) Kareghẹhọ re inọ oware wọhọ ikpe ikpegbihrẹ ọvo Josẹf ọ jọ nọ Jihova o dhesẹ eware nọ e te via kẹe evaọ ewezẹ. Onana u dhesẹ nọ Jihova o fievahọ idibo riẹ nọ e gbẹ maha. Ma wo izoge buobu nọ e wọhọ Josẹf nẹnẹ. A fi ẹrọwọ họ Jihova wọhọ epanọ Josẹf o ru. A tube fi ejọ họ uwou-odi dede fikinọ a gba riẹ mu nọ a re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ.—Ol. 110:3. w20.12 16 ¶3; 17 ¶5, 7

Pita avọ Jọn a ghọghọ okenọ a je gboja kẹ ae fikinọ a jọ ilele Jesu jẹ be ta usi uwoma kpahe iẹe. (Iruẹru 4:18-21; 5:27-29, 41, 42) Ilele Jesu a rri ukpokpoma na wọhọ oware nọ o rẹ lẹliẹ oma vuọ ae he. Whaọ oware nọ Ileleikristi yena nọ a je rri vo na a ru, o wha erere se ahwo-akpọ kpekufiẹ vi eware nọ ewegrẹ rai a ru. Wọhọ oriruo, ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ Ileleikristi jọ kere ebe jọ evaọ Ebaibol na, enọ i gbe bi fiobọhọ kẹ ahwo buobu rite inẹnẹ. Yọ Uvie nọ a jẹ ta usi uwoma riẹ na u muhọ esuo no evaọ obọ odhiwu. Kẹle na, u ti su akpọ na soso. (Mat. 24:14) Rekọ egọmeti nọ o wo ẹgba gaga nọ ọ jẹ lahiẹ Ileleikristi evaọ oke yena ọ gbẹ rrọ oria ovo enẹna ha. U te no ere no, a rehọ Ileleikristi yena mu ivie no evaọ obọ odhiwu. Rekọ enọ e jẹ wọso ae na a whu no anwẹdẹ. O tẹ make rọnọ a kpare rai ze, Uvie Ọghẹnẹ nọ a jẹ rọ fiki riẹ kpokpo Ileleikristi na oye u ti su ai.—Evia. 5:10. w20.07 15 ¶4

Abraham o fievahọ eyaa nọ Ọghẹnẹ ọ ya kẹe na te epanọ o rọ wọhọ ẹsenọ ọ be ruẹ Ọnọ A Wholo na, koyehọ Mesaya nọ ọ te jọ Ovie ọrọ Uvie Ọghẹnẹ. Oyejabọ nọ Jesu ọ rọ ta kẹ ahwo Ju nọ: “Abraham ọsẹ rai ọ ghọghọ gaga fiki ẹdẹ mẹ nọ o je rẹro nọ ọ te ruẹ, yọ ọ ruẹ e riẹ, ọ tẹ ghọghọ.” (Jọn 8:56) Onana u dhesẹ vevẹ nọ Abraham ọ riẹ nọ a te rọ emọ riẹ jọ mu isu evaọ Uvie Ọghẹnẹ. Yọ ọ gba riẹ mu nọ ọ rẹ hẹrẹ erugba eyaa Jihova na. Ẹvẹ Abraham o ro dhesẹ nọ ọ be hẹrẹ okpẹwho hayo Uvie nọ Ọghẹnẹ ọ ma omaa riẹ na? Orọ ọsosuọ, Abraham ọ jọ ọmotọ ẹwho ọvo ho evaọ otọakpọ na. O je no oria ruọ oria, ọ rria oria ovo ribri hi, yọ o dhomahọ isuẹsu ohwo-akpọ ọvuọvo ho. U te no ere no, Abraham ọ rọ esuo obọriẹ mu hu. Ukpoye, o je ru oware kpobi nọ Jihova ọ ta kẹe, yọ ọ jẹ hẹrẹ bẹsenọ Jihova o re ru eyaa riẹ gba. Onana u dhesẹ nọ Abraham o wo ẹrọwọ ologbo. w20.08 3 ¶4-5

Jihova ọ ya eyaa nọ ohwo ọvo nọ ọ te rria akpọ ọkpokpọ na nọ ọ te ta nọ, “Mẹ be mọ” ọ te jariẹ hẹ. (Aiz. 33:24) Onana u dhesẹ nọ Jihova ọ te kpare ahwo nọ a whu no ze avọ omokpokpọ. Rekọ, orọnọ a te nwane jọ gbagba okioke yena ha. A tẹ rrọ gbagba o sae jọ bẹbẹ re imoni gbe egbẹnyusu rai a vuhu ai. O wọhọ nọ ẹmẹrera ahwo a te rọ gba evaọ etoke Esuo Odu-Ikpe Kristi na. Nọ odu-ikpe na o te kuhọ no, Jesu o ve ti siobọno isuẹsu na kẹ Ọsẹ riẹ. Oke yena yọ Uvie na u fiobọhọ kẹ ahwo-akpọ kpobi zihe ruọ ahwo ọgbagba no, je ru eware efa kpobi nọ Jihova ọ rọ rehọ iẹe mu no. (1 Kọr. 15:24-28; Evia. 20:1-3) Dai roro epanọ eva e te were owhẹ te nọ whọ tẹ ruẹ ahwo ra nọ a kpare ze. Kọ oghọghọ na o te lẹliẹ owhẹ va ruọ ohwẹ manikọ irui-oviẹ i ti no owhẹ aro ze? Kọ whọ te so ole ujiro kẹ Jihova? Oghẹrẹ kpobi nọ o te jọ kẹhẹ, ma riẹ nọ ẹkparomatha na ọ te lẹliẹ owhẹ you Jihova gbe Ọmọ riẹ vi epaọ anwẹdẹ kpobi. w20.08 16-17 ¶9-10

Pọl ukọ na ọ kẹ Ileleikristi ohrẹ inọ otẹrọnọ o rẹ lọhọ, jọ a kpairoro vrẹ orọo re a tẹrovi egagọ Jihova. (1 Kọr. 7:8, 9) Onana u dhesẹ nọ Pọl ọ jẹ rọ ekpehre ubiẹro rri Ileleikristi nọ e rọo ho vievie he. Ọ tubẹ kẹ Timoti nọ ọ re rọo ho obọdẹ iruo evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (Fil. 2:19-22) Fikiere u fo ho re a roro nọ oniọvo jọ o te ohwo nọ a rẹ kẹ iruo jọ họ evaọ ukoko na fikinọ ọ re rọo ho, inọ enọ e rọo no ọvo a rẹ sae kẹ iruo itieye. (1 Kọr. 7:32-35, 38) Jesu hayo Pọl o wuhrẹ ahwo ẹdẹvo ho inọ o gba Oleleikristi họ nọ ọ rẹ rọo hayo ọ rẹ rọo ho. Nọ o rrọ ere na, oghẹrẹ vẹ u fo nọ ma re rri enọ e rọo gbe enọ e rọo ho? Uwou-Eroro Akpe 1, 2012 (ọrọ Oyibo) o riẹ ẹme na fihọ ziezi, inọ: “Uzẹme riẹ họ, ma sae ta nọ re ohwo ọ rọo hayo ọ jọ ere ọvo ababọ orọo yọ okẹ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze. . . . Jihova ọ gwọlọ nọ ohwo o re rri omariẹ kuẹku hu fikinọ ọ rọo ho.” Fikiere u fo nọ ma rẹ kẹ inievo-emetẹ gbe emezae nọ e re rọo ho adhẹẹ. w20.08 28 ¶8-9

Evaọ erẹwho jọ ahwo a rẹ gaviezọ kẹ usi uwoma gaga. O rẹ wọhọ ẹsenọ a hẹrẹ usi uwoma na bẹ no. Rekọ evaọ erẹwho efa, ahwo a rẹ gaviezọ kẹ usi uwoma tere he, a rẹ gwọlọ yo ho nọ whọ tẹ be ta ẹme kpahe Ọghẹnẹ hayo Ebaibol. Ẹvẹ o rrọ evaọ oria ra? Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, Jihova ọ gwọlọ nọ ma ta usi uwoma na bẹsenọ ọ rẹ ta nọ iruo na i te no. Nọ oke nọ Jihova o fihọ u te te no, iruo na i ti kuhọ “urere na o vẹ te ze.” (Mat. 24:14) Jesu ọ ta nọ eware sa-sa e te via evaọ edẹ urere na nọ e rẹ sai si iroro mai no iruo usi uwoma ota na. Ọ kẹ ilele riẹ ohrẹ inọ jọ a “ruabọhọ erou.” (Mat. 24:42) Nẹnẹ na, ahwo buobu a bi ru ọkpọ eware nọ ahwo oke Noa a je ru nọ o wha riẹ ze nọ a gbẹ rọ gaviezọ kẹ unuovẹvẹ Noa ha. (Mat. 24:37-39; 2 Pita 2:5) Fikiere joma tẹrovi iruo nọ Jihova ọ kẹ omai na. w20.09 8 ¶1-2, 4

“Ofu ọgaga” ọ rrọ Setan eva, fikiere, ma te roro nọ ukpokpoma u ti te omai oma ha, yọ ma be viẹ omobọ mai họ. (Evia. 12:12) Kẹle na, ebẹbẹ ilogbo i ti te omai. “Uye ulogbo o te jọ, utionọ o re via no emuhọ akpọ na ze he.” (Mat. 24:21) Evaọ oke yena, makọ ahwo uviuwou mai a sae wọso omai. Egọmeti ọ sae jẹ gwọlọ whaha omai ewuhrẹ gbe usi uwoma ota. (Mat. 10:35, 36) Kọ ma ti fievahọ Jihova inọ ọ te thọ omai je fiobọhọ kẹ omai wọhọ epanọ Asa ovie na o ru? (2 Irv. 14:11) Jihova o bi fiobọhọ kẹ omai enẹna re ma kru ẹrọwọ mai evaọ obaro. Ọ be rọ “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na” kuọ omai “evaọ ẹruoke.” Ọrigbo na o bi wuhrẹ omai eware nọ i re fiobọhọ kẹ omai kru ẹrọwọ mai jẹ ruabọhọ egagọ Jihova. (Mat. 24:45) Rekọ ma re ru ẹkabọ mai, ma re wo ẹrọwọ ọgaga.—Hib. 10:38, 39. w20.09 18 ¶16-18

Jihova ọ tẹ gwọlọ rehọ ahwo egọmeti ru ẹjiroro riẹ gba, ọ rẹ rọ ẹzi ọfuafo riẹ wọ ae ru oware nọ ọ gwọlọ. Wọhọ epanọ ohwo-akpọ ọ rẹ tọ ekame fihọ oria nọ ame ọ rrọ re ame na ọ ruẹsi su kpohọ oria nọ ọ gwọlọ na, ere Jihova ọ rẹ rọ ẹzi ọfuafo riẹ ru re ahwo egọmeti a sai ru ẹjiroro riẹ gba. Nọ Jihova o te ru ere, ahwo ologbo egọmeti a rẹ jiroro nọ i re kiehọ idibo Ọghẹnẹ oma. (Je rri Ẹzra 7:21, 25, 26.) Eme ma rẹ sai ru? Ma rẹ sae “lẹ roro ivie gbe ahwo kpobi nọ a rrọ ekwa ikpehru” otẹrọnọ ahwo nana a gwọlọ jiroro nọ i kiekpahe uzuazọ mai gbe odibọgba mai. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Ma rẹ lẹ kpahe inievo mai nọ e rrọ uwou-odi gaga wọhọ epanọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a ru.—Iruẹru 12:5; Hib. 13:3. w20.11 15 ¶13-14

Otẹrọnọ whẹ who wuhrẹ Ebaibol kugbe ohwo nọ ọ be họ-ame, eva nọ e te were owhẹ a rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ! (1 Tẹs. 2:19, 20) Ahwo nana nọ a kurẹriẹ ziọ ukoko na obọ nọ a họ-ame no na yọ emamọ “ileta” nọ i dhesẹ nọ ma riẹ ru. Onana o rẹ wha evawere se enọ i wuhrẹ Ebaibol kugbe ai gbe ukoko na soso. (2 Kọr. 3:1-3) Eva e be were omai gaga inọ evaọ etoke ikpe ene jọ nọ e vrẹ, a tẹ ghale iẹe, kamara kamara unu ahwo nọ ma wuhrẹ Ebaibol kugbe evaọ akpọ na soso a bu te ima ikpe (10,000,000). Yọ evaọ ikpe ene nana, unu ahwo nọ a họ-ame kukpe kukpe a bu vi idu egba ivẹ gbe udhone (280,000). Ẹvẹ ma sai ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a bu vi enẹ họ-ame evaọ usu ima ahwo buobu nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe na? Nọ orọnọ Jihova ọ gbẹ kuvẹ re ahwo buobu a wuhrẹ kpahe ọyomariẹ je zihe ruọ ilele Jesu na, mai omamai ma rẹ dawo ẹgba mai kpobi re ma fiobọhọ kẹ ahwo buobu họ-ame ababọ oke oraha. Oke nọ u kiọkọ u gbe tulo ho!—1 Kọr. 7:29a; 1 Pita 4:7. w20.10 6 ¶1-2

Sọl ovie na o ru oware nọ Jihova ọ ta kẹe he. Yọ evaọ oke nọ Samuẹle ọ vuẹe nọ oware nọ o ru na u woma ha, Sọl ọ rọwo nọ o ru thọ họ. Ukpoye o te je gu inoma je gu ẹme na fihọ amọfa uzou. (1 Sam. 15:13-24) Sọl o dhesẹ uruemu nana no oke jọ. (1 Sam. 13:10-14) U yoma kẹhẹ inọ Sọl o zihe ruọ ohwo omorro. Ọ daoma kpọ iroro riẹ vi hi. Fikiere Jihova ọ tẹ whọku ei je si ei no ovie. Re ma sai wuhrẹ oware jọ no oware nọ o via kẹ Sọl na ze, o gwọlọ nọ ma rẹ nọ omamai nọ: ‘Me te se ku ohrẹ jọ evaọ Ẹme Ọghẹnẹ, kọ mẹ be hai rri rie nọ u du gwọlọ nọ me re lele ohrẹ na ha? Kọ me re roro nọ mẹ gbẹ maki lele ohrẹ na ha, o te jọ okpoware ovo ho? Kọ me te ru thọ, mẹ be hai gu iruthọ na fihọ amọfa uzou?’ Otẹrọnọ ma yo nọ Ee rọkẹ onọ jọ evaọ usu enọ yena, kiyọ o gwọlọ nọ ma rẹ ginẹ kpọ iroro mai vi. Ogbẹrọ ere he, ma ve ti zihe ruọ ahwo omorro. Jihova ọ vẹ te siọ omai, ma gbẹ te jọ egbẹnyusu riẹ hẹ. w20.11 20 ¶4-5

Whẹ uzoge, jọ u no owhẹ eva ze nọ Jihova whọ rẹ gọ. Daoma riẹ oghẹrẹ Ọghẹnẹ nọ Jihova ọ rrọ, gbe ẹjiroro riẹ, whọ vẹ jẹ riẹ oghẹrẹ nọ whọ sai ro ru oreva riẹ. (Rom 12:2) Enẹ whọ sae rọ jiroro nọ e mai wuzou evaọ uzuazọ ra, inọ Jihova ọvo whọ rẹ gọ. (Jos. 24:15) Whọ tẹ be romatotọ se Ebaibol na je roro didi kpahe iẹe ẹsikpobi, uyoyou nọ who wo kẹ Jihova u ti dhe ẹgẹga, yọ ẹrọwọ ra ọ te ga ziezi re. Jọ u no owhẹ eva ze nọ oreva Jihova ọvo who re ru. Akpọ Setan o re ru owhẹ roro nọ whọ tẹ be rọ eriariẹ nọ who wo ru eware nọ e rẹ wha erere se omara ọvo, ẹsiẹe eva e te were owhẹ. Rekọ uzẹme riẹ họ, ahwo nọ a rẹ rọ oke rai kpobi le ugho a rẹ rehọ “eware edada buobu duwu omarai soso.” (1 Tim. 6:9, 10) Rekọ whọ tẹ gaviezọ kẹ Jihova je ru oware nọ ọ gwọlọ, eware e te riẹ nya kẹ owhẹ, “who ve ti je ru eware avọ areghẹ.”—Jos. 1:8. w20.10 30-31 ¶17-18

Evaọ oke ikọ na, usi uwoma nọ Jesu ọ jẹ ta o rẹ sae kẹ ohwo-akpọ kpobi erere. Ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a ruabọhọ iruo usi uwoma ota nọ o muhọ na, inọ a se isẹri “rite oria nọ o mai thabọ evaọ otọakpọ na.” (Iruẹru 1:8) Rekọ a sae rọ ẹgba obọrai ru iruo nana ha. Ẹzi ọfuafo na oye u ti fiobọhọ kẹ ae, oye họ “ofiobọhọ na” nọ Jesu ọ ya eyaa riẹ kẹ ae na. (Jọn 14:26; Zẹk. 4:6) Ẹzi ọfuafo na o te ilele Jesu obọ evaọ Pẹntikọst ọrọ ukpe 33 C.E. Nọ ẹzi na ọ nwani te ai obọ no, o te fiobọhọ kẹ ae mu usi uwoma na họ ẹta. U kri hi, idu ahwo buobu a te kurẹriẹ. (Iruẹru 2:41; 4:4) A te mu ilele Jesu họ ekpokpo, rekọ ozọ u mu rai hi. Ukpoye a fievahọ Ọghẹnẹ inọ o ti fiobọhọ kẹ ae. A lẹ nọ: “Kẹ idibo ra aruọwha nọ a rẹ rọ ruabọhọ ta ẹme ra ududu.” Kẹsena ẹzi ọfuafo na ọ tẹ vọ ae oma, “a tẹ jẹ ta ẹme Ọghẹnẹ ududu.”—Iruẹru 4:18-20, 29, 31. w20.10 21 ¶4-5

Ẹvẹ u ro mu omai ẹro nọ Jihova ọ ginẹ kpare Jesu no uwhu ze? Ahwo buobu a ruẹ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze no. Yọ ahwo nana a se isẹri riẹ. (1 Kọr. 15:5-7) Ohwo ọsosuọ nọ Pọl ukọ na ọ fodẹ inọ ọ ruẹ Jesu họ Pita ukọ na, koyehọ Sifas. Ilele Jesu buobu a tẹ jẹ ta nọ Pita ọ ruẹ Jesu nọ ọ kparoma ze no. (Luk 24:33, 34) U te no ere no “Ikpegbivẹ na,” koyehọ ikọ Jesu a ruẹ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze no. Kẹsena Kristi ọ tẹ jẹ “romavia kẹ inievo nọ i bu vi egba isoi (500) ẹsiẹvo.” Ẹsejọhọ onana o via evaọ obọ Galili oke nọ a kokohọ obei wọhọ epanọ a gbiku riẹ fihọ Matiu 28:16-20 na. Yọ ma riẹ nọ eva e te were ae gaga nọ a ruẹ Jesu. Jesu ọ romavia kẹ Jemis re. O wọhọ nọ Jemis yọ oniọvo Jesu nọ ọ rọwo oke ọsosuọ họ inọ Jesu họ Mesaya na. (Jọn 7:5) Nọ Jemis ọ ruẹ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze, u te mu ei ẹro. Muẹrohọ nọ evaọ oware wọhọ 55 C.E. nọ Pọl o kere ileta nana, ahwo buobu nọ a rọ ẹro ruẹ Jesu nọ ọ kparoma ze a gbẹ jọ uzuazọ. Fikiere ohwo kpobi nọ o wo avro ọ sae nyae nọ ahwo nana. w20.12 3 ¶5, 7-8

Nọ oma o gbẹ ga omai hi hayo nọ ma te wo ẹyao nọ o bi si otọ, o rẹ jọ bẹbẹ re eva e were omai. Fikiere lẹ se Jihova inọ o fiobọhọ kẹ owhẹ. Dede nọ ọ te rehọ edhere igbunu si ẹyao na no obọnana ha, ọ te sasa omai oma jẹ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro thihakọ. (Ol. 94:19) Wọhọ oriruo, ọ rẹ sae rehọ ibe Oleleikristi mai fiobọhọ kẹ omai nọ ma tẹ gwọlọ ohwo nọ o re lele omai ru iruo uwou. Ọ rẹ sai ru nọ oniọvo jọ ọ rẹ rọ nyaze te lẹ kugbe omai. Hayo ọ rẹ sae lẹliẹ omai kareghẹhọ eria Ebaibol nọ e rẹ sasa omai oma wọhọ enọ e ta kpahe oke nọ ẹyao gbe edada e gbẹ te jọ họ. (Rom 15:4) Ẹsejọhọ ma be sae ta usi uwoma na te epanọ ma gwọlọ họ. Roro kpahe oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Laurel nọ a fihọ ẹjini nọ o re fiobọhọ kẹe wẹ. Yọ, ọ jọ ẹjini yena ikpe ọgbagbihrẹ soso! O wo ẹyao ọta, yọ a bẹre riẹ unuẹse buobu. O te je wo ẹyao jọ nọ ọ jọ ohọroma riẹ. Rekọ ọ siọ usi uwoma na ba ẹta ha. Ọ jẹ ta usi uwoma na kẹ enọso gbe amọfa nọ e jẹ nyaze uwou riẹ te rẹrotei. O tẹ kawo, oniọvo nana o fiobọhọ kẹ ahwo nọ i bu te ikpegbihrẹ soso kurẹriẹ ze ukoko Jihova! w20.12 24 ¶9; 25 ¶12

Oware jọ o via kẹ Pọl nọ ọ jọ gwọlọ obufihọ. Evaọ oware wọhọ 56 C.E., ogbotu ahwo jọ a si rie ruọ otafe Jerusalẹm jẹ gwọlọ epanọ a re ro kpei no. Okiokiọ riẹ nọ a rehọ Pọl ziọ aro Sanhẹdrin, omojọ u kiọkọ re ewegrẹ riẹ a sawo iẹe ekekẹ. (Iruẹru 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Evaọ oke yena, o sae jọnọ Pọl o je roro nọ, ‘Dẹvẹ uye nana kpobi u ti kuhọ?’ Ẹvẹ a ro fiobọhọ kẹ Pọl? Evaọ aso ẹdẹ nọ a ro mu Pọl, Jesu “Olori na” o dikihẹ gbae, ọ tẹ ta kẹe nọ: “Kru udu ga! Keme wọhọ epanọ who bi se isẹri kpahe omẹ ziezi evaọ Jerusalẹm na, ere who ti se isẹri re evaọ Rom.” (Iruẹru 23:11) Onana u ru udu te Pọl otọ! Jesu o jiri Pọl kẹ isẹri nọ o se evaọ obọ Jerusalẹm. Ọ tẹ jẹ ta nọ Pọl o ti te Rom gbẹsinẹdẹ jẹ jọ obei se isẹri re. Nọ Jesu ọ tuduhọ Pọl awọ no, oma o tẹ jọ Pọl wọhọ ọmọ nọ ọsẹ riẹ ọ wọ fihọ igbama. w20.11 12 ¶1, 3; 13 ¶4

Ẹruore Uvie Ọghẹnẹ nọ ma wo na “o wọhọ umuokọ rọkẹ uzuazọ mai.” O rẹ lẹliẹ udu te omai otọ nọ ma te wo ẹbẹbẹ hayo nọ ma tẹ be ruawa. Hai roro kpahe akpọ ọkpokpọ nọ Jihova ọ ya eyaa riẹ, nọ oware ovo nọ o rẹ wha awaọruọ ze o te jọ họ na. (Aiz. 65:17) Hai roro kpahe epanọ uzuazọ ra o te jọ evaọ oke yena, nọ who gbe ti wo ẹbẹbẹ ọvo ho. (Mae. 4:4) Eware nọ who bi rẹro rai na i ti je mu owhẹ ẹro ziezi nọ whọ tẹ be hae ta ae kẹ amọfa. Fikiere, hae daoma ta usi uwoma na ẹsikpobi. Who te bi ru ere, ‘ẹruore na o ti mu owhẹ ẹro ziezi rite urere.’ (Hib. 6:11) Nọ akpọ omuomu nana o bi te ekuhọ na, eware nọ i re ru omai ruawa i ti dhe evievihọ. Udu u ti te omai otọ nọ eware itieye na e tẹ make via. Ma ti wo ẹgba nọ ma re ro thihakọ keme ma fievahọ Jihova. Fikiere joma ru eware nọ i dhesẹ nọ ma gine fi eva mai kpobi họ Jihova nọ ọ ta nọ: “Wha tẹ fọ je fievahọ omẹ, wha ti wo ẹgba.”—Aiz. 30:15. w21.01 7 ¶17-18

Muẹrohọ nọ Jemis 5:11 na o fodẹ ohrọ-oriọ re nọ o jẹ ta kpahe uyoyou ogaga nọ Jihova o wo kẹ omai. Onana yọ emamọ uruemu ofa nọ o wo nọ o rẹ lẹliẹ omai si kẹle iẹe. (Ọny. 34:6) Edhere jọ nọ Jihova o bi ro dhesẹ ohrọ-oriọ kẹ omai họ, ọ be rehọ iruthọ mai rọvrẹ omai. (Ol. 51:1) Nọ a tẹ jọ Ebaibol fodẹ ohrọ-oriọ, orọnikọ erọvrẹ ọvo u dhesẹ hẹ. Ohrọ-oriọ họ, epanọ o rẹ da owhẹ gaga nọ whọ tẹ ruẹ ohwo nọ ọ be ruẹ uye, whọ vẹ gwọlọ nọ who re fiobọhọ kẹe. Jihova omariẹ ọ ta nọ ohrọ nọ o wo kẹ omai o ga vi onọ oni o re wo kẹ ọmọ-unuevie riẹ. (Aiz. 49:15) Ma tẹ be ruẹ uye, ohrọ nọ Jihova o wo na o rẹ wọe fiobọhọ kẹ omai. (Ol. 37:39; 1 Kọr. 10:13) Edhere jọ nọ ma sai ro dhesẹ ohrọ-oriọ kẹ inievo mai họ, ma tẹ be hae rọvrẹ rai je si oware nọ a ru omai thọ no eva. (Ẹf. 4:32) Rekọ edhere nọ ọ mai wuzou nọ ma re ro dhesẹ ohrọ-oriọ họ, nọ ma te bi fiobọhọ kẹ inievo mai nọ e be ruẹ uye. Ma te bi ru enẹ yọ ma be rọ aro kele Jihova nọ ọ rrọ yoyou gaga na.—Ẹf. 5:1. w21.01 21 ¶5

Ọzae ọ rẹ rẹrote uviuwou riẹ. O make rrọ ere na, u wo oware jọ nọ o re ru hu. Ọ rẹ dhogbo epanọ ọ rẹ rọ kuọ uviuwou riẹ te epanọ o gbe ro wuhrẹ ai Ẹme Ọghẹnẹ hẹ hẹ, hayo nọ ọ gbẹ rọ ruẹ uvẹ jiri ai jẹ ta nọ o you rai hi. Jihova o re wuhrẹ omai, ọ vẹ jẹ whọku omai nọ ma te ruthọ fikinọ o you omai. (Hib. 12:7-9) Jesu ọ wọhọ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ keme ọ be rọ edhere oyoyou wuhrẹ ahwo nọ a rrọ otọ riẹ. (Jọn 15:14, 15) Jesu ọ rẹ whọku ohwo nọ o ruthọ rekọ o re ru ere evaọ edhere owowou. (Mat. 20:24-28) Ọ riẹ nọ ma re ruthọ ẹsejọ fikinọ ma gba ha. (Mat. 26:41) Ọzae ọ rẹ kareghẹhọ nọ ahwo uviuwou riẹ a gba ha, wọhọ epanọ Jihova avọ Jesu a riẹ nọ ma gba ha na. Nọ aye hayo emọ riẹ a te ruthọ, ọ rẹ “dha eva kẹ ae gaga ha.” (Kọl. 3:19) Ukpoye, wọhọ epanọ obe Ahwo Galesha 6:1 o ta, ọ rẹ rọ “ẹzi ẹwolẹ” kpọ ae họ, yọ ọ rẹ kareghẹhọ nọ ọyomariẹ o re ruthọ ẹsejọ re. Ọ rẹ jẹ kareghẹhọ nọ emamọ oriruo nọ o re fihotọ kẹ ahwo uviuwou riẹ họ edhere nọ ọ mai woma nọ o re ro wuhrẹ ai wọhọ epanọ Jesu omariẹ o ru. w21.02 6-7 ¶16-18

Jihova ọ rọ ẹtanigbo na dẹ omai omomọvo nọ ọ rrọ ukoko na gbe omọfa kpobi nọ o fi ẹrọwọ họ Jesu. (Mak 10:45; Iruẹru 20:28; 1 Kọr. 15:21, 22) Fikiere u woma gaga inọ Jesu nọ o whu kẹ omai re ma sai wo uzuazọ na họ ọnọ Jihova o ro mu re o wuzou ukoko na! Nọ orọnọ Jesu o wuzou ukoko na, o wo udu nọ o re ro fi izi họ kẹ ohwo kpobi, uviuwou kpobi, gbe inievo ukoko na soso jẹ ruẹ nọ ma koko izi na. (Gal. 6:2) Rekọ orọnọ izi ọvo Jesu o bi fihọ kẹ omai hi. Ọ be jẹ rọ Ẹme Ọghẹnẹ kuọ omai yọ o you omai kpobi na omomọvo. (Ẹf. 5:29) Jesu ọ rọ ezae jọ mu re a rẹrote omai evaọ ukoko na. Nọ inievo-emetẹ na a tẹ be daoma ru oware nọ inievo nana a ta nọ ma ru yọ Jesu a be rọ adhẹẹ kẹ na. Nọ inievo-emezae a tẹ be hae kẹ inievo-emetẹ na adhẹẹ yọ u dhesẹ nọ a riẹ oware nọ Jihova o ru, nọ ọ ta nọ ohwo jọ o wuzou omọfa. Nọ ohwo kpobi evaọ ukoko na ọ tẹ ginẹ riẹ nọ Jihova o ru nọ ahwo jọ a ro wuzou amọfa jẹ be rọ adhẹẹ kẹ ahwo otiọnana, udhedhẹ o rẹ jọ ukoko na. Onana o vẹ te wha ujiro se Jihova, yọ oye họ oware nọ o mai wuzou. w21.02 18-19 ¶14-17

Evaọ oke nọ Devidi ọ jẹ rọ dhẹ kẹ uzuazọ riẹ na, tei te ogbaẹmo riẹ a tẹ wọ ẹmo kpohọ ẹwho jọ. Rekọ nọ a zihe ze, a tẹ ruẹ nọ ewegrẹ jọ e wọ ẹmo ze. Kẹsena a tẹ kwa eware rai, je mu eyae gbe emọ rai vrẹ. Nọ orọnọ Devidi ọ riẹ ẹmo efi ziezi na, ọye ọvo ọ hae sae ma omaa epanọ a rẹ rọ nyae rehọ ahwo nọ a mu na ze. Rekọ o ru ere he, ukpoye ọ nọ Jihova re ọ vuẹe oware nọ o re ru. Devidi ọ nọ Jihova nọ: “Kọ me le egbaẹmo nana nọ e wọ ze te kwa eware mai na?” Jihova o te yo kẹe nọ jọ ọ nya, inọ ọ te rehọ ahwo nọ a mu na zihe ze gbẹsinẹdẹ. (1 Sam. 30:7-10) Whẹ uzoge, eme whọ rẹ sai wuhrẹ no iku nana ze? Hae nọ mi amọfa taure who te ti ru oware. Ọsẹgboni ra a sae kẹ owhẹ emamọ ohrẹ nọ whọ tẹ nọ ae. Ekpako ukoko nọ i wo orimuo ziezi a sae kẹ owhẹ emamọ ohrẹ re nọ who te rovie eva kẹ ae. Jihova o fievahọ ekpako ukoko na, o rri rai wọhọ “ekẹ” nọ a rọ ghale ukoko na. (Ẹf. 4:8) Whọ sai fievahọ ekpako ukoko na re. Whọ tẹ be hai lele ehrẹ nọ a kẹ owhẹ jẹ rọ aro kele ẹrọwọ rai, u ti fiobọhọ kẹ owhẹ gaga. w21.03 4-5 ¶10-11

Jesu ọ ta nọ ma gbe ru oware nọ ma wuhrẹ hẹ yọ ma wọhọ ohwo nọ ọ bọ uwou riẹ fihọ ehru uwẹkpẹ. Ọ daoma fihọ iruo na gaga, rekọ ukuhọ riẹ, iruo na kpobi uvrẹvru. Fikieme? Fikinọ uwou na u ti zurie kie nọ ofou o te fou ze hayo nọ owhe o te ku ze. (Mat. 7:24-27) Epọvo na re, ma gbe ru eware nọ ma wuhrẹ hẹ, eware na kpobi e rẹ jọ uvrẹvru. Keme nọ edawọ e tẹ ze, hayo nọ ebẹbẹ i te te omai, ma te sai dikihẹ hẹ, keme ẹrọwọ mai ọ te ga te he. Rekọ nọ ma te se Ebaibol je ru eware nọ ma wuhrẹ, u re fiobọhọ kẹ omai jẹ emamọ iroro, wo udhedhẹ yọ ẹrọwọ mai ọ te ga. (Aiz. 48:17, 18) Re ma sai kru ẹrọwọ mai nọ a tẹ be wọso omai, ma rẹ hae lẹ se Jihova je wuhrẹ Ebaibol na ẹsikpobi. Yọ ma rẹ hae kareghẹhọ nọ, oware nọ o mai wuzou họ, epanọ ma re ro ru oware nọ o rẹ wha orro se Jihova. U re je mu omai ẹro nọ Jihova o ti kiukeku omai hi, yọ u wo oware ovo nọ ohwo jọ ọ rẹ sai ru hu nọ Jihova o gbe ro you omai hi.—Hib. 13:5, 6. w21.03 15 ¶6; 18 ¶20