Ọvo

Jesu o se isu egagọ ahwo Ju na eviẹwẹ, o fi unu họ akotọ tae he. Wọhọ oriruo, ọ ta nọ abọ nọ ahwo Farisi na a rẹ wozẹ o jarai oja vi ọsẹgboni rai nọ a rẹ rẹrote. (Mat. 15:1-11) Dede nọ uzẹme nọ Jesu ọ jẹ ta na o jẹ dha ilorida egagọ na eva, Jesu o fibo ho. U te no uruemu isu egagọ na no, Jesu o dhesẹ nọ iwuhrẹ rai jọ e thọ. Jesu ọ ta nọ orọnọ egagọ kpobi Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ họ. Ọ ta nọ ahwo buobu a be nya evaọ edhere ọkẹkẹe nọ o bi kpohọ ọrahakufiẹ, rekọ umutho ahwo jọ ọvo a rrọ edhere ọhwahwa nọ o bi kpohọ uzuazọ. (Mat. 7:13, 14) Ọ ta nọ ahwo jọ a ti ru wọhọ ẹsenọ a be gọ Ọghẹnẹ, rekọ orọnọ Ọghẹnẹ a be ginẹ gọ họ. Ọ vẹvẹ ahwo unu nọ: “Wha yọroma kẹ eruẹaro erue, enọ e rẹ rọ ovioma ogodẹ nyabru owhai ze, rekọ ijera nọ ohọo ogaga u bi kpe a rrọ evaọ obeva. Ibi rai wha re ro vuhu ai.”—Mat. 7:15-20. w21.05 9 ¶7-8

Ẹlkena nọ ọ jọ ohwo Livae họ ọzae Hana. Ọzae riẹ na o you rie gaga, rekọ o wo aye ọfa nọ a re se Pẹnina. Ẹlkena o you Hana vi Pẹnina. Whaọ “Pẹnina o wo emọ, rekọ Hana o wo emọ họ.” Fikiere Pẹnina ọ jẹ hae poviẹ Hana “ẹsikpobi re o ru eva dhae.” Oware na o jẹ hae kẹ Hana uye te epanọ “ọ rẹ rọ viẹ, ọ gbẹ re emu hu.” Dede na whọ rẹ jọ Ebaibol na ruẹ oware ovo nọ u dhesẹ nọ Hana o ru Pẹnina zihe he. Ukpoye ọ jẹ hae lẹ se Jihova, yọ o fievahọ iẹe inọ ọ te kpọ eware vi. (1 Sam. 1:2, 6, 7, 10) Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi Hana? Oware jọ họ, ohwo ọ tẹ be gwọlọ lele omai hrowo oma evaọ oware jọ, ma gbe lele iei hrowo oma ha, ẹbẹbẹ ọ rẹ jariẹ hẹ. Fikiere, ukpenọ whọ rẹ rọ eyoma hwosa eyoma, daoma ru epanọ udhedhẹ o rẹ rọ jọ udevie ra avọ ohwo na. (Rom 12:17-21) Ohwo na ọ gbẹ maki nwene he nọ who te ru dhedhẹ kugbei, eva e te were owhẹ keme who ru ẹkabọ ra no. w21.07 17 ¶13-14

Uvou-uthei u ru nọ Judas Iskariọt o ro ru oware aghẹruẹ jọ, o vivie Olori riẹ Jesu. Orọnọ ere Judas ọ jọ notọ ze he. (Luk 6:13, 16) Ọ jọ emamọ ohwo nọ a re fievahọ, oyejabọ nọ a rọ kẹe ẹkpẹti ugho kru. Rekọ nọ u te oke jọ, Judas ọ tẹ jẹ hae jọ ẹkpẹti na tho igho dede nọ o je yo nọ Jesu ọ jẹ hae vẹvẹ ahwo unu kpahe uvou-uthei unuẹse buobu. (Mak 7:22, 23; Luk 11:39) Oware jọ nọ o via omoke kpẹkpẹe taure Jesu o te ti whu u dhesẹ nọ Judas o gine wo okpuru gaga. Ẹdẹ jọ ọ jariẹ nọ Jesu avọ ilele riẹ, gbe Meri avọ Mata a kpahe Saemọn nọ ọ jọ ọmoti vẹre. Nọ a jẹ re emu, Meri ọ tẹ kpama, o te ku udẹ oghaghae jọ fihọ uzou Jesu. Eva Meri e tẹ dha Judas gbe ilele nọ i kiọkọ gaga fiki oware nọ o ru na. O sae jọ nọ oware nọ eva e rọ dha ilele nọ i kiọkọ họ, a roro nọ a hae te rọ ugho udẹ yena ru eware efa evaọ usi uwoma ota na. Rekọ oware nọ o lẹliẹ eva dha Judas sa. “Oji ọ jọ,” yọ ọ gwọlọ ugho nọ o re tho evaọ ẹkpẹti na.—Jọn 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk 22:3-6. w21.06 18 ¶12-13

Kọ o rẹ jọ owhẹ oma ẹsejọ nọ owha nọ whọ wọ o gbẹdẹ vi owhẹ oma? O jọ Pọl oma ere re. Ọ jẹ ruawa “kpahe ikoko na kpobi,” orọnikọ ukoko ọvo ho. (2 Kọr. 11:23-28) Kọ ẹyao ọ be lahiẹ owhẹ, je bi ru nọ who gbe bi ro wo evawere he? Pọl ọ ta nọ o wo “unwe evaọ oma” riẹ nọ u je duwu iei ẹsikpobi. O sae jọ nọ onana yọ ẹyao jọ nọ ọ jẹ kẹe uye nọ ọ gwọlọ nọ o kpo vẹrẹ. (2 Kọr. 12:7-10) Kọ iruthọ ra e wha riẹ ze nọ who gbe bi ro wo evawere he? Ere o jọ kẹ Pọl re. Ọ ta nọ o “fioka ohwo ho” keme, dede nọ ọ jẹ daoma ru oreva Ọghẹnẹ, ẹsibuobu eware e jẹ thọe obọ. (Rom 7:21-24) Eware buobu e riẹ nọ e hai ti whrehe ẹrọwọ Pọl, rekọ ọ ruabọhọ egagọ Jihova. Eme o fiobọhọ kẹe? Dede nọ eware e jẹ thọe obọ ẹsikpobi, o fi ẹrọwọ họ idhe ẹtanigbo na. w21.04 22 ¶7-8

Nọ Adamu ọ raha uzi, o gbe te ohwo nọ ọ rẹ sae rria bẹdẹ bẹdẹ hẹ, tei te emọ nọ o ti yẹ kpobi. Orọnikọ oware nọ Adamu o ru na o thọe obọ họ, keme ohwo ọgbagba ọ jọ. O keke aro fihọ raha uzi. Kọ ẹvẹ u ro te omai emọ riẹ? Mai ma soriẹ hẹ, yọ ma kuomagbei raha uzi na ha. (Rom 5:12, 14) Adamu o fo uwhu fiki oware uyoma nọ o ru na. Kọ u wo oware jọ nọ Jihova ọ te sai ru re emọ Adamu a sae rria bẹdẹ bẹdẹ? Ee! Nọ Adamu ọ nwane raha uzi no, Jihova o te muhọ edhesẹ ẹmẹrera epanọ o ti ro si emọ Adamu buobu gbidi gbidi no uzioraha gbe uwhu nọ a reuku riẹ na. (Emu. 3:15) Ẹtanigbo na jabọ nọ ma sai ro wo usu okpekpe kugbe Jihova dede nọ ma gba ha. Fiki ẹtanigbo na Ọghẹnẹ ọ te rọ raha iruo Ẹdhọ kpobi muotọ. (1 Jọn 3:8) U te no ere no, fiki ẹtanigbo na ẹjiroro Jihova rọkẹ otọakpọ na o ti ro rugba. Kẹle na, akpọ na kpobi o ti zihe ruọ aparadase. w21.04 14 ¶1; 19 ¶17

Ogbotu ahwo jọ a kokohọ Jerusalẹm, te ezae te eyae. A no erẹwho sa-sa ze, yọ a be ta evẹrẹ sa-sa. Oware jọ o via ẹdẹ yena nọ u gbunu gaga. Ahwo Ju jọ a jẹ ta evẹrẹ ahwo nọ a no eria avọ eria ze na kpobi! Whaọ ẹme nọ Pita avọ ahwo Ju nọ a kiọkọ na a jẹ ta o tubẹ mai gbunu. Anọ ohwo o te fi ẹrọwọ họ Jesu Kristi, a rẹ sai siwi iei. Ẹme na o duobọte ahwo na gaga, a tẹ nọ inọ: “Kọ eme ma re ru?” Pita ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Whai omomọvo ọ họ-ame.” (Iruẹru 2:37, 38) Oware nọ o via ẹdẹ yena u gbunu kẹhẹ! Ahwo nọ a bu te oware wọhọ idu esa (3,000) a họ-ame. Ere a ro mu iruo ilogbo nọ Jesu ọ kẹ rai na họ, inọ jọ a wuhrẹ ahwo re a zihe ruọ ilele riẹ. Ma gbe bi ru iruo yena rite inẹnẹ. w21.06 2 ¶1-2

O sae jọ nọ o rrọ bẹbẹ re a mu obe-uwuhrẹ Ebaibol họ kugbe ohwo evaọ oria nọ ma rrọ. Ẹsejọhọ ahwo obomai a rẹ rọ gwọlọ yo usi uwoma ha, yọ a sai tube mukpahe omai dede. Eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai nọ ma gbẹ sae rọ ta usi uwoma evaọ oria utiona? Ma rẹ kareghẹhọ nọ fiki oghẹrẹ nọ akpọ na ọ rrọ nẹnẹ, eware e sai nwene kẹ ohwo idudhe. Oghẹrẹ eware jọ e sae via kẹ ahwo jọ nọ a jẹ hae gaviezọ vẹre he, a vẹ te ruẹ nọ kpakọ a gwọlọ Ọghẹnẹ evaọ uzuazọ rai. (Mat. 5:3) Ahwo jọ nọ a jẹ hae rọwo rehọ ebe mai hi a rọwo nọ ma wuhrẹ Ebaibol kugbe ai uwhremu na. U te no ere no, joma kareghẹhọ nọ Jihova họ Olori ivuẹvu na. (Mat. 9:38) Ọ gwọlọ nọ ma hae gbẹ kọ, je ku ame ku, ọyomariẹ họ Ọnọ o ti ru ibi na rro. Eva e be were omai inọ orọnọ epanọ ma wuhrẹ Ebaibol kugbe ahwo bu te oye Jihova o re rri hi, rekọ epanọ ma be daoma te. w21.07 6 ¶14

Nọ Jihova ọ ma ahwo-akpọ, o ru re a yẹ emọ, a ve je wuhrẹ emọ na re a you rie jẹ gọe. Nọ Jihova ọ ma ikọ-odhiwu, ọ kẹ rai eriariẹ gbe ogaga nọ a sai ro ru eware sa-sa, rekọ ọ ma rai re a yẹ emọ họ. Fikiere, rri uvẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ owhẹ na ghaghae. U wo oware jọ nọ u wuzou gaga nọ Jihova ọ gwọlọ nọ esẹgbini a re ru, ọ gwọlọ nọ a rẹ “rehọ ọwhọkuo gbe ehrẹ Jihova rọ yọrọ” emọ rai. (Ẹf. 6:4; Izie. 6:5-7) Ukoko Jihova u ru eware buobu no nọ e rẹ sai fiobọhọ kẹ esẹgbini wuhrẹ emọ rai. Ejọ rai họ ebe, ividio, ile, gbe eware efa buobu nọ a ru fihọ itanẹte. Onana u dhesẹ nọ Ọsẹ obọ odhiwu mai na avọ Ọmọ riẹ, a you emaha na gaga. (Luk 18:15-17) Esẹgbini a tẹ be daoma rai kpobi wuhrẹ emọ rai fihọ edhere Jihova wọhọ epanọ ọ ta, eva e rẹ were iẹe gaga. Esẹgbini i te ru ere, emọ rai e sae jọ ahwo uviuwou Jihova bẹdẹ bẹdẹ. w21.08 5 ¶9

Ahwo jọ a roro nọ a tẹ ta nọ ohwo o wo ẹrọwọ, kiyọ ọ rọwo oware jọ ababọ oware ofa nọ o lẹliẹ oware nọ ọ rọwo na mu ei ẹro. Rekọ wọhọ epanọ Ebaibol ọ ta, ẹrọwọ ọ rrọ ere he. Oria Ebaibol yena o ta nọ u re wo imuẹro nọ i re ru ohwo rọwo inọ Jihova gbe Jesu a rrọ, yọ ere Uvie Ọghẹnẹ re, dede nọ ma sae ruẹ e rai hi. (Hib. 11:3) Oniọvo-ọmọzae jọ nọ o wuhrẹ gaga kpahe emama nọ e rrọ uzuazọ ọ ta nọ: “Orọnikọ aro tuẹtu ma rọ rọwo eware nọ ma rọwo na ha. Ma gbobọnẹ eware nọ egba-eriariẹ a kiẹ via ha evaọ eware nọ ma rọwo.” Ẹsejọhọ whọ te nọ inọ, ‘Nọ orọnọ eware jọ e riẹ nọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ ma eware na, fikieme ahwo buobu a gbẹ be rọ rọwo nọ ẹma a ma eware he?’ Uyo na họ, ahwo jọ a re romatotọ roro kpahe eware nọ i dhesẹ nọ ẹma a ma eware he. Robert nọ ọ rrọ Osẹri Jihova enẹna ọ ta nọ: “A jọ isukulu nọ mẹ nya ta ẹdẹvo nọ ẹma a ma eware he. Fikiere me te je roro nọ Ọghẹnẹ ọ ma eware he. Nọ me te ikpe udhegbivẹ no, ẹsiẹ a rọ jọ Ebaibol dhesẹ kẹ omẹ vevẹ inọ Ọghẹnẹ ọ ma eware.” w21.08 15 ¶4-5

Ma sae riẹ omojọ kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o woma te nọ ma te bi se Ebaibol na hayo nọ amọfa a tẹ be ta kpahe eghale nọ a wo no. Rekọ nọ ma tẹ “dawo” oware jọ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru nọ ọ jẹ ghale omai no, ẹsiẹe ma te rọ ginẹ riẹ epanọ Jihova o woma te. Ma rehọ iẹe nọ whọ gwọlọ ruọ iruo odibọgba oke-kpobi. Rekọ taure who te ti ru ere, who re siobọno eware jọ. Whọ riẹ nọ Jesu ọ ta nọ ma tẹ kake gwọlọ Uvie na, Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai wo eware nọ e ginẹ roja kẹ omai. Rekọ Jihova o ri ru ere kẹ owhẹ omara ha. (Mat. 6:33) Ghele na, fikinọ who fi ẹrọwọ họ Jesu, whọ tẹ siọ eware jọ nọ whọ hae gwọlọ dẹ ba je si no oke nọ who re ro ru iruo re whọ sae ta usi uwoma ziezi. Nọ who ru ere, whọ tẹ ruẹ nọ Jihova o gine fiobọhọ kẹ owhẹ wo eware nọ e ginẹ roja kẹ owhẹ. Ẹme na ọye. Whọ “dawo” no, whẹ ọvo ọ tẹ ruẹ kẹ omara nọ Jihova o woma. w21.08 26 ¶2

Kọ oware ovona o be via nẹnẹ? Ee. Ahwo nọ a riẹ odẹ, nọ i fe, nọ a rri fihọ ahwo nọ i wo areghẹ evaọ akpọ na họ enọ isu egagọ buobu a re se gboma re a jọ egagọ rai. Te ahwo nana a be maki ru eware nọ Ọghẹnẹ o mukpahe, isu egagọ na a rẹ jẹ ae rehọ ghele, a rẹ daezọ họ. Rekọ dede nọ Isẹri Jihova i re gbe-ọfariẹ hẹ yọ a be rọ ajọwha ru iruo Ọghẹnẹ, ilorida egagọ nana a bi rri rai vo fikinọ akpọ na o se rai gbe ahwo ho. Ẹme nọ Pọl ukọ na ọ ta na ginọ uzẹme inọ Ọghẹnẹ ọ salọ ahwo nọ “a rri vo.” (1 Kọr. 1:26-29) Akpọ na ọ be maki rri omai ere na, Jihova o bi rri omai idibo riẹ ghaghae. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai nọ ma gbe ro siuke kpemu hu dede nọ akpọ na o se omai gbe ohwo ho? (Mat. 11:25, 26) Whọ kuvẹ hẹ re oghẹrẹ nọ ahwo a bi rri idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ o raha iroro ra. Riẹ nọ ahwo nọ a wo omaurokpotọ ọvo Jihova o re ro ru oreva riẹ. (Ol. 138:6) Hai roro kpahe eware buobu nọ Jihova ọ rọ idibo riẹ ru no, enọ akpọ na o se gbe ahwo ho na. w21.05 8 ¶1; 9 ¶5-6

Eva e were Pọl ukọ na gaga fiki obọ nọ inievo na a je fihọ kẹe. O wo omaurokpotọ, yọ ọ rọwo nọ inievo na a fiobọhọ kẹe. (Fil. 2:19-22) Whai inievo nọ e kpako no, eware buobu e riẹ nọ wha rẹ sai ru ro dhesẹ nọ eva izoge nọ e rrọ ukoko na e be were owhai gaga. A tẹ ta nọ a re fiobọhọ wọ owhẹ kpohọ oria, nyae dẹ oware se owhẹ, hayo ru oware ofa jọ kẹ owhẹ, rọwo kẹ ae. Rri rie inọ Jihova ọ be rọ ere ta kẹ owhẹ nọ o you owhẹ. Ẹmẹrera na, whẹ avọ izoge itieye na wha sai zihe ruọ egbẹnyusu. Hae daoma fiobọhọ kẹ izoge itieye na re a nyaharo ziezi evaọ ukoko na. Hae jẹ vuẹ ae nọ eva rai e be were owhẹ gaga fiki ẹnyaharo nọ a bi wo evaọ ukoko na. Hai se ai gboma, re who je gbiku kẹ ae kpahe eware nọ e via kẹ owhẹ no. Who te ru ere, yọ who bi dhesẹ nọ who “wo edẹro” kẹ oware nọ Jihova o ru nọ o ro si izoge na ziọ ukoko riẹ.—Kọl. 3:15; Jọn 6:44; 1 Tẹs. 5:18. w21.09 11-12 ¶12-13

Jihova o you inievo mai kpobi. Rekọ o sae jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma you inievo na je fiobọhọ kẹ ae. Oware nọ o wha riẹ ze họ, duọ ohwo duọ oghẹrẹ nọ a rọ yọrọ iẹe, ma te je no ewho sa-sa ze. U te no ere no, mai kpobi ma re ru eware nọ e rẹ kẹ amọfa uye ẹsejọ. O make rrọ ere na, ma sai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ uyoyou nọ o rrọ udevie mai ga ziezi. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ru ere? Ma rẹ rọ aro kele oghẹrẹ nọ Ọsẹ obọ odhiwu mai o bi ro yerikugbe inievo mai. (Ẹf. 5:1, 2; 1 Jọn 4:19) Nọ ohwo o te wo ọdawẹ, ọ rẹ gwọlọ edhere kpobi nọ o re ro fiobọhọ kẹ ae jẹ sasa ae oma. Nọ Jesu ọ tẹ ruẹ ahwo nọ a be ruẹ uye, o rẹ kẹe uye gaga. Onana u dhesẹ nọ o wo ọdawẹ wọhọ epanọ Jihova o wo na. (Jọn 5:19) Oke jọ nọ Jesu ọ ruẹ ogbotu ahwo, “ohrọ rai o tẹ re iẹe keme a rrọ oyoya jẹ vahabọ wọhọ igodẹ nọ i wo othuru hu.” (Mat. 9:36) Orọnikọ ohrọ ahwo o tẹ re Jesu no ọ vẹ rọ abọ muoma ha. O siwi ahwo nọ e jẹ mọ je fiobọhọ kẹ ahwo nọ “e be ruẹ uye, nọ ewha egbẹgbẹdẹ e rrọ uzou.”—Mat. 11:28-30; 14:14. w21.09 22 ¶10-11

Ohrọ ohwo nọ a rẹ re na o rẹ were Jihova gaga. Ọ rọ ẹzi riẹ kẹ Pọl ukọ na kere nọ Ọghẹnẹ “ọ vọ avọ ohrọ.” Ohrọ-oriọ Ọghẹnẹ nọ o ro ru re ahwo-akpọ erahaizi a wo ẹruore obọ odhiwu o lẹliẹ Pọl ta ẹme yena. (Ẹf. 2:4-7) Rekọ orọnọ Ileleikristi nọ i ti kpobọ odhiwu ọvo Jihova ọ re ohrọ họ. Devidi ọso-ilezi na o kere nọ: “Jihova o re ru ewoma kẹ ohwo kpobi, yọ a rẹ jọ evaọ iruo riẹ kpobi ruẹ ohrọ riẹ.” (Ol. 145:9) Fikinọ Jhova o you omai gaga, ọ rẹ re omai ohrọ nọ ọ tẹ ruẹ oware nọ u ro fo re o ru ere. Jesu họ ohwo nọ ọ mae riẹ Jihova, ọ riẹ nọ Jihova ọ rẹ re ohrọ gaga. Jesu ọ jọ kugbe Jihova ikpe idu buobu no taure ọ tẹ ziọ otọakpọ. (Itẹ 8:30, 31) Fikiere, ọ jẹ ruẹ Ọsẹ riẹ ẹsibuobu nọ ọ jẹ hae re ohrọ ahwo-akpọ nọ a be raha izi riẹ fikinọ a gba ha. (Ol. 78:37-42) Ẹsibuobu Jesu ọ jẹ hai wuhrẹ ahwo kpahe uruemu uwoma nana nọ Ọsẹ riẹ o wo na. w21.10 8-9 ¶4-5

Oke jọ o jariẹ nọ Jesu ọ rọ lẹ olẹ nọ o rrọ oria ikere inẹnẹ na. Jihova ọ tẹ kẹ uyo olẹ yena no obọ odhiwu ze. Ọ ta avọ urru oruarua nọ ọ te kẹ odẹ riẹ oruaro. Nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, ọ wha oruaro se odẹ Ọsẹ riẹ. (Jọn 17:26) Fikiere, Ileleikristi uzẹme a rẹ rehọ iẹe nọ ọghọ o rrọ kẹ ae nọ a bi ro se odẹ Ọghẹnẹ jẹ vuẹ ahwo kpahe odẹ na. Nọ a nwane to ukoko Ileleikristi na họ obọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, Jihova ọ tẹ “rẹriẹ ovao rri erẹwho na re ọ jọ udevie rai rehọ ahwo kẹ odẹ riẹ.” (Iruẹru 15:14) Eva e jẹ were Ileleikristi ọsosuọ na gaga nọ a je se odẹ Ọghẹnẹ jẹ vuẹ ahwo kpahe odẹ na. A jẹ hae fodẹ odẹ na ẹsikpobi nọ a tẹ be ta usi uwoma kẹ ahwo, yọ a jẹ hai kere odẹ na fihọ ebe nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi riẹ kẹ ae kere evaọ Ebaibol na. Eware nọ a ru i dhesẹ nọ ae ọvo họ ahwo nọ a je ru re ahwo a riẹ odẹ Ọghẹnẹ. (Iruẹru 2:14, 21) Epọvo na nẹnẹ re, Isẹri Jihova a wo adhẹẹ kẹ odẹ Ọghẹnẹ gaga. w21.10 20-21 ¶8-10

Uyoyou Ọghẹnẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ. Isia udhegbezeza soso whọ rẹ ruẹ ẹme nana evaọ Olezi 136. Owọ ọsosuọ riẹ u se nọ: “Wha yere Jihova keme ọ rrọ wowoma; uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ.” (Ol. 136:1) No owọ avọ 2 rite orọ avọ 26, whọ rẹ jọ owọ kpobi ruẹ ẹme na “keme uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ.” Ma rẹ jọ awọ olezi yena nọ i kiọkọ ruẹ idhere buobu nọ Jihova o bi ro dhesẹ nọ o wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai. Akpọ o re gbe omai unu ọvo nọ ma te roro te eware nana, gbe eware efa buobu nọ o gbe bi ru. Ẹme na “keme uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ” nọ a wariẹ unuẹse buobu evaọ olezi yena u ru rie mu omai ẹro nọ oware ovo u re ru uyoyou nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ omai hi. Eva e be were omai gaga nọ ma rọ riẹ nọ Jihova ọ rẹ nwane siọ idibo riẹ ba eyou hu nọ a gbẹ nwane daoma te epanọ o rẹro riẹ hẹ. Ohwo o te mu Jihova họ ẹgo no, nọ Jihova o je you rie no, ọ rẹ nyasiọ ohwo na ba ha maero evaọ oke ebẹbẹ. Ma tẹ kareghẹhọ nọ Jihova ọ rẹ nyasiọ omai ba ha, o rẹ kẹ omai ẹgba nọ ma sai ro thihakọ ebẹbẹ yọ eva e be were omai ghele. U re je ru nọ ma rẹ rọ daji edhere uzuazọ na.—Ol. 31:7. w21.11 4 ¶9-10

Kọ udu u re bru owhẹ ẹsejọ nọ who te roro kpahe eware nọ e te via evaọ obaro? Eware wọhọ ọraha egagọ erue, ohọre Gọg obọ Magọg gbe ẹmo Amagidọn. Kọ whọ rẹ nọ omara ẹsejọ nọ, ‘Kọ ẹrọwọ mẹ ọ te jọ gaga nọ eware nana nọ i re muozọ na e te via na?’ Otẹrọnọ whọ be hai roro ere ẹsejọ, kiyọ ẹme nọ Jesu ọ ta evaọ oria ikere inẹnẹ na u ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha kuvẹ re udu rai o jọ awawa ha. Wha fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ.” Ẹrọwọ mai ọ tẹ rrọ gaga, oware ovo u ti nuhu omai udu hu. Ma te roro kpahe oware nọ ma be hai ru nọ ẹbẹbẹ o te te omai, u re fiobọhọ kẹ omai riẹ sọ ẹrọwọ mai ọ ga ziezi. Yọ o rẹ lẹliẹ omai ru epanọ ẹrọwọ mai ọ rẹ rọ ga ziezi, re ma sai thihakọ ebẹbẹ nọ i ti te omai evaọ obaro. Nọ ẹbẹbẹ jọ o te te omai, ma je kru ẹrọwọ mai, ẹrọwọ mai ọ rẹ ga viere. Yọ u re fiobọhọ kẹ omai thihakọ ebẹbẹ efa nọ i ti te omai. w21.11 20 ¶1-2

Pọl ukọ na ọ tuduhọ Timoti awọ inọ o fi oma họ iruo odibọgba na ziezi. Ohrẹ yena o rrọ kẹ omai Ileleikristi kpobi nẹnẹ re. (2 Tim. 4:5) Rekọ ẹsejọ, re ma ru iruo odibọgba na ziezi o rẹ nwane lọhọ tere he. Wọhọ oriruo, inievo mai jọ a be rria ekwotọ nọ egọmeti a jọ gwọlọ rọ ẹro ruẹ Isẹri Jihova ha. Idibo Jihova a bi wo ebẹbẹ buobu nẹnẹ nọ e rẹ sai fi oyẹlẹ họ ae oma. Wọhọ oriruo, inievo buobu a re ru iruo okikpo re a sae ruẹ orọ okpẹdẹ. A hae gwọlọ nọ a re kpohọ usi uwoma ziezi, rekọ nọ a te ru iruo no Ẹdọvo-Oka rite Edisoi-Oka no yọ oma o lọhọ e rai no. Ejọ a be sai ru te epanọ a hae gwọlọ ru te he fiki ẹyao hayo owho. Yọ ejọ dede e be sai no uwou ze he. Inievo efa e tẹ jẹ riẹ, nọ a re rri omarai inọ a fioka ha evaọ aro Jihova. Oghẹrẹ kpobi nọ eware e rrọ kẹ omai kẹhẹ, Jihova ọ rẹ sae kẹ omai ẹgba nọ ma re ro thihakọ ebẹbẹ nọ ma wo, ma vẹ jẹ sae rọ ẹgba mai kpobi gọe. w21.05 20 ¶1-3

Ẹsejọ amọfa a rẹ gwọlọ nọ ma ru eware nọ i kiehọ họ. Nọ a tẹ gwọlọ nọ ma ru eware itieye, eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ? Obe Iruo-Izerẹ 19:19 o fodẹ oware jọ nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai. O ta nọ: “Who re ku ewu nọ a gua oghẹrẹ ilulu ivẹ kugbe ro ru fihọ vievie he.” Uzi yena o lẹliẹ ahwo Izrẹl wo ohẹriẹ no ahwo erẹwho nọ e wariẹ e rai họ. Ma gbe bi koko izi yena nẹnẹ hẹ. Ma rẹ sai ku iwu nọ a rehọ oghẹrẹ ilulu ivẹ ru fihọ. Ghele na, ma rẹ rọ aro kele ahwo nọ e be thọ izi Ebaibol ho, gbe enọ i bi wuhrẹ eware nọ i no Ebaibol ze he. Kọ u dhesẹ nọ ma you imoni mai gbe ahwo nọ ma gbẹ be rria ogbe ọvona na ha? Ijo. Rekọ epanọ ma re ro ru oreva Jihova o mae rrọ omai oja, orọnikọ epanọ ma re ro ru eva were ahwo ho. Re ma jọ ọrẹri, onana u wuzou gaga.—2 Kọr. 6:14-16; 1 Pita 4:3, 4. w21.12 5 ¶14; 6 ¶16

Ma sae riẹ edhere nọ o bi su kpohọ uzuazọ na. Jesu ọ ta nọ: “Otẹrọnọ wha te bi koko ẹme mẹ ẹsikpobi, whai ginọ ilele mẹ, yọ wha te riẹ uzẹme na, uzẹme na u ve ti si owhai no igbo.” (Jọn 8:31, 32) Whọ riẹ ru kẹhẹ nọ who gbe ro lele ahwo nọ a be nya edhere nọ o riama fihọ na ha. Whọ romatotọ wuhrẹ Ebaibol na re whọ riẹ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru. Ere ọvo ho, who bi je ru oware nọ Jesu ọ ta. Who wuhrẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma kẹnoma kẹ iwuhrẹ egagọ erue gbe ehaa nọ i no obọ egedhọ ze. Whọ tẹ jẹ ruẹ nọ re who ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ je siobọno iruemu nọ e rẹ dhae eva, okolo oware he. (Mat. 10:34-36) Ẹsejọhọ o jẹ dina bẹ owhẹ re who siobọno iruemu itieye na. Rekọ whọ daoma ra kpobi re who ru oware nọ Ọsẹ obọ odhiwu ra ọ gwọlọ keme who you rie. Eva ra e be ginẹ were iẹe gaga.—Itẹ 27:11. w21.12 22 ¶3; 23 ¶5

Nọ Mosis o ru oware jọ thọ nọ a jẹ kẹe ohrẹ, ọ jẹ ohrẹ na rehọ. Ẹvẹ o nya? Oware jọ o via nọ o lẹliẹ eva dhae gaga, o tẹ so ẹe ze nọ ọ gbẹ rọ rehọ ujiro kẹ Jihova ha. Oware nọ Mosis o ru na o wha riẹ ze nọ Jihova ọ rọ ta nọ ọ te ruọ Ẹkwotọ Eyaa na ha. (Ik. 20:1-13) Nọ Mosis ọ jẹ lẹ Jihova nọ jọ ọ rọvrẹ riẹ re ọ sae ruọ Ẹkwotọ Eyaa na, Jihova ọ ta kẹe nọ: “Whọ gbẹ ta ẹme kpahe oware nana kẹ omẹ ofa ha.” (Izie. 3:23-27) Ẹme nana nọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Mosis na u ru eva dhae he. Ukpoye ọ rọwo fihọ iẹe. Jihova ọ tẹ kẹe uvẹ re o gbe su ahwo Izrẹl. (Izie. 4:1) Emamọ oware Mosis a ru na. Ọ jẹ ohrẹ nọ a kẹ riẹ rehọ, yọ u fo nọ ma rẹ rọ aro kele ei. Mosis ọ gbẹ jẹ rọ eva efuafo gọ Jihova dede nọ a vuẹ riẹ nọ ọ te ruọ Ẹkwotọ Eyaa na ha. U dhesẹ nọ ọ ginẹ jẹ ohrẹ nọ a kẹ riẹ na rehọ. Ma te lele ohrẹ nọ a kẹ omai wọhọ epanọ Mosis a ru na, irere buobu i re te omai. (Itẹ 4:11-13) Ma wo inievo buobu evaọ ukoko na nọ a lele ohrẹ nọ a kẹ rai no. w22.02 11 ¶9-10

Evaọ ezi ekpahe ọrọ ukpe 32 C.E., Lazarọs nọ ọ jọ ogbẹnyusu oyoyou Jesu ọ jẹ mọ, kẹsena o te whu. (Jọn 11:3, 14) Lazarọs o wo inievo-emetẹ ivẹ nọ a re se Meri, gbe Mata, yọ Jesu o you rai gaga re. Nọ Mata o yo nọ Jesu ọ be nyaze, ọ tẹ dhẹ nyai zere iei. Ọ ta kẹ Jesu nọ: “Olori, otẹrọnọ whọ jọ etenẹ, oniọvo mẹ ọ hai whu hu.” Ma riẹ nọ oviẹ o te gbae udu nọ ọ jẹ ta ẹme nana. (Jọn 11:21, 32, 33) O da Jesu gaga nọ ọ ruẹ epanọ Meri avọ Mata a bi weri fiki oniọvo oyoyou rai nọ o whu siọ ae ba no na. Otẹrọnọ ohwo o whu ku owhẹ, Jihova ọ riẹ epanọ oware na o be da owhẹ te. Ebaibol na o dhesẹ nọ who te rri uruemu Jesu, whọ rẹ nwane ruẹ “oghẹrẹ ohwo nọ [Ọghẹnẹ] ọ rrọ dẹẹ.” (Hib. 1:3) Oviẹ nọ Jesu ọ viẹ na u dhesẹ epanọ oware na o da Jihova te re. (Jọn 14:9) Ohwo o te whu ku owhẹ, riẹ nọ Jihova ọ riẹ epanọ o be da owhẹ te, yọ o be dae re. Ọ gwọlọ ru oma sasa owhẹ.—Ol. 34:18; 147:3. w22.01 15 ¶5-7

Who ti wo irere buobu nọ whọ tẹ be hai ru uvẹ fihọ re who se Ebaibol, lẹ se Jihova, je roro didi kpahe eware nọ who se. Orọ ọsosuọ, iroro nọ whọ te jẹ kpobi e te hae jọ ziezi. Ebaibol ọ vuẹ omai nọ “ọnọ o bi lele iwareghẹ nya usu o re wo areghẹ.” (Itẹ 13:20) Orọ avọ ivẹ, whọ te riẹ epanọ a re wuhrẹ amọfa ziezi. Oware jọ nọ u wuzou gaga nọ ma te bi wuhrẹ Ebaibol kugbe omọfa họ, epanọ ma re ro fiobọhọ kẹe re ọ jọ ogbẹnyusu Jihova. Ma tẹ be hai se Ebaibol na jẹ lẹ se Jihova ẹsikpobi, o te whae ze nọ ma ti ro you rie ziezi. Yọ ma te gine you Jihova gaga, ẹsiẹe ma te sai ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ ma bi wuhrẹ re a you rie ziezi re. Nwanọ ere Jesu o ru. Nọ Jesu ọ tẹ be ta ẹme kpahe Jihova, whọ rẹ jọ uvou riẹ gbe eme nọ o bi ro dhesẹ Ọsẹ na ruẹ nọ o gine you rie gaga. Onana u ru nọ ikọ riẹ nọ e jọ kugbei te urere a ro you Jihova gaga re. (Jọn 17:25, 26) Orọ avọ esa, ẹrọwọ ra ọ te jọ gaga. Ẹsejọ whọ sae lẹ nọ Jihova o fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ oware nọ who re ru nọ who te wo ẹbẹbẹ jọ, inọ ọ sasa owhẹ oma hayo ru oware jọ kẹ owhẹ. Yọ oke kpobi nọ Jihova ọ kuyo olẹ ra, ẹrọwọ ra ọ rẹ ga.—1 Jọn 5:15. w22.01 30 ¶15-17

Jihova o you omai gaga, yọ ọ gwọlọ nọ eva e rẹ were omai. Oyejabọ nọ ọ rọ ta nọ ma si ekpehre iroro no udu, ma ve je siobọno uruemu nọ u fo ho. (Aiz. 48:17, 18) Ọ riẹ nọ ohwo o gbe bi si ekpehre iroro no udu hu, o re si uye se omobọ riẹ gbe amọfa. Yọ o rẹ da Jihova gaga nọ ma te si uye se omamai gbe amọfa. Nọ egbẹnyusu gbe imoni mai jọ a tẹ ruẹ nọ ma bi siobọno eware jọ nọ ma ruẹ nọ i fo ho nọ ma je kuomagbe ai ru vẹre, a sae kaki se omai ẹkoko. (1 Pita 4:3, 4) Ẹsejọhọ a te vuẹ owhẹ nọ who wo udu nọ who re ro ru oware kpobi nọ u je owhẹ, orọnikọ ohwo jọ ọ rẹ vuẹ owhẹ oware nọ who re ru hu. Rekọ nọ ohwo o gbe bi koko izi Jihova ha fikinọ ọ gwọlọ nọ ohwo ọvo ọ vuẹe oware nọ o re ru hu, ufuoma oye he. Keme akpọ Ẹdhọ ọ be kuvẹ re o su ei na. (Rom 12:1, 2) Eware ivẹ e rrọ otọ kẹ omai na, yọ ma re ru ojọ. O tẹ were omai, ma sae ruabọhọ uzioraha nọ ma reuku riẹ gbe eware nọ akpọ Setan ọ gwọlọ nọ ma ru, hayo ma rẹ kuvẹ re Jihova o wuhrẹ omai re ma jọ emamọ ohwo nọ u gine fo nọ ma rẹ jọ.—Aiz. 64:8. w22.03 3 ¶6-7

Ma tẹ be hai roro didi kpahe oware nọ ma se evaọ Ebaibol na, ma te gbẹ nwani roro nọ omai u re no ho nọ ebẹbẹ i te te omai. Joma ta kpahe oghẹrẹ nọ Ebaibol na o ro fiobọhọ kẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọzae o whu ku. Ọkpako ukoko jọ ọ ta kẹe nọ o te se obe Job, u ti fiobọhọ kẹe. Nọ o je se obe Job na, ọ tẹ jẹ fuọ Job inọ o bi roro nọ Ọghẹnẹ ọ wha ebẹbẹ riẹ ze. Ọ jẹ jọ udu riẹ whọku Job nọ: “Job, siọ ekpehre iroro itieye na ba eroro!” Ọ tẹ ruẹ nọ ọyomariẹ o wo ọkpọ iroro Job na re. Onana u te ru nọ o ro kru udu ga, nọ ọ sai ro thihakọ dede nọ uwhu ọzae riẹ na ọ da riẹ gaga. Edhere ọfa nọ Jihova ọ be rọ kẹ idibo riẹ ẹgba họ, inievo ukoko na nọ o bi ro fiobọhọ kẹ ae. Pọl o kere nọ u bi si ei urru re ọ nyabru inievo na, re a “tuduhọ ohwohwo awọ.”—Rom 1:11, 12. w21.05 22 ¶10-11; 24 ¶12

Jihova ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ: “Isiasa ẹgbukpe ezae rai kpobi a rẹ nyaziọ aro Jihova Ọghẹnẹ rai evaọ oria nọ ọ salọ.” (Izie. 16:16) A rẹ nyasiọ iwou rai gbe idhu rai ba. Rekọ Jihova ọ ta kẹ ae nọ: “Ohwo ọvo o ti siuru otọ ra ha okenọ whọ te nyae ruẹ ovao Jihova Ọghẹnẹ ra.” (Ọny. 34:24) Ahwo Izrẹl a fi eva rai kpobi họ ẹme nọ Jihova ọ ta na. Fikiere a jẹ hai kpohọ ehaa nọ a jẹ hai ru kukpe kukpe na. Irere vẹ i te rai? A jẹ hae jọ obonọ a jẹ hae nya na wuhrẹ izi Ọghẹnẹ ziezi, romatotọ roro kpahe eware ezi kpobi nọ Jihova o ru kẹ ae no, yọ eva e jẹ hae were ae fikinọ a rrọ kugbe idibo Jihova efa. Irere itieye i re te omai re nọ ma tẹ be hae daoma kpohọ ewuhrẹ, o tẹ make rọnọ o lọhọ omai oma tere he. Yọ eva e rẹ were Jihova gaga nọ ma tẹ jọ obọ uwou ruẹrẹ oma kpahe re ma sae jọ obọ ewuhrẹ kẹ emamọ uyo nọ o rrọ kpẹkpẹe. w22.03 22 ¶9

Jihova ọ kuvẹ re Jesu ọ ruẹ uye, jẹ rọ ere wuhrẹ Jesu re ọ sae jọ emamọ Ozerẹ Okpehru evaọ obaro. Oware nọ o via kẹ Jesu na u fiobọhọ kẹe riẹ epanọ o rẹ bẹ te re ohwo o yoẹme kẹ Ọghẹnẹ nọ ọ tẹ be ruẹ uye. A lahiẹ Jesu te epanọ o ro bo se Ọghẹnẹ “avọ urru oruarua gbe irui-oviẹ” inọ o fiobọhọ kẹe. Fikinọ Jesu ọ ruẹ uye gaga ọ riẹ epanọ o rẹ bẹ te re ohwo o thihakọ. Fikiere ọ rẹ sae dhogbo bru omai ze “ti fiobọhọ kẹ” omai nọ a tẹ be “dawo” omai. Jihova o ru kẹhẹ nọ ọ rọ kẹ omai Ozerẹ Okpehru nọ o wo ohrọ-oriọ, “nọ ọ rẹ sai roro kẹ omai . . . evaọ oria nọ ma jọ ga ha.” (Hib. 2:17; 4:14-16; 5:7-10) Oware jọ nọ o lẹliẹ Jihova kuvẹ re Jesu ọ reoja tere họ, re Jesu ọ kuyo onọ jọ nọ u wuzou gaga. Onọ na họ: Kọ ohwo-akpọ ọ sae ginẹ gọ Ọghẹnẹ te urere o tẹ make rọnọ a lahiẹ e riẹ? Setan ọ ta nọ ohwo ọvo ọ sai ru ei hi, inọ fiki eware nọ Ọghẹnẹ o bi ru kẹ ahwo jabọ nọ a be rọ gọe, gbe inọ a you Jihova ha. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Jesu o kru ẹrọwọ riẹ te urere. Ọ tẹ rọ ere dhesẹ nọ Setan ginọ ọtọrue. w21.04 16-17 ¶7-8

Re ohwo nọ a bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ọ tẹ họ-ame, o re ru eware nọ o bi wuhrẹ na tao. Nọ ọ tẹ be hai ru eware nọ o bi wuhrẹ, ọ te wọhọ “ọzae nọ o wo areghẹ” nọ Jesu ọ ta kpahe evaọ ọtadhesẹ riẹ jọ. Ọzae na ọ tọ otọ didi ọ tẹ bọ uwou riẹ fihọ ehru utho. (Mat. 7:24, 25; Luk 6:47, 48) Fiobọhọ kẹ ohwo nọ who bi wuhrẹ siobọno uruemu nọ u fo ho. (Mak 10:17-22) Jesu ọ riẹ nọ o rẹ jọ bẹbẹ kẹ ọdafe re ọ zẹ eyero riẹ kpobi no. (Mak 10:23) Ghele na ọ ta kẹ ọdafe jọ nọ jọ o ru ere. Fikieme? Fikinọ Jesu o you rie. Ẹsejọ ma tẹ make ruẹ oria jọ nọ u fo nọ ohwo nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ọ rẹ jọ nwene, ma rẹ gwọlọ kake vuẹe he, keme ma re roro nọ u ri te epanọ ọ te sai ro siobọno ekpehre uruemu riẹ na ha. (Kọl. 3:9, 10) Rekọ nọ whọ tẹ kake vuẹe kpahe oware jọ nọ u fo nọ ọ rẹ jọ nwene obọ, ẹsiẹe ọ te rọ kaki muhọ enwene. Whọ tẹ kake vuẹe kpahotọ ere, u re dhesẹ nọ whọ gwọlọ ewoma riẹ.—Ol. 141:5; Itẹ 27:17. w21.06 3 ¶3, 5

Pita ukọ na ọ jọ oria ikere nọ a rehọ uzoẹme nana no ze na ta kpahe oghẹrẹ nọ Jesu o ro thihakọ uye nọ o bẹ riẹ gbe epanọ ma sae rọ rehọ aro kele iei. Rekọ eware efa buobu e riẹ nọ ma rẹ sae jọ rọ aro kele Jesu. (1 Pita 2:18-25) Uzẹme riẹ họ, Jesu o fi emamọ oriruo hotọ kẹ omai nọ ma re lele evaọ oghẹrẹ nọ o yeri uzuazọ riẹ, te eme nọ ọ ta gbe eware kpobi nọ o ru. Kọ ahwo-akpọ nọ a gba ha a sae ginẹ rọ aro kele Jesu? Ee. Kareghẹhọ nọ Pita ọ ta nọ ma “lele ithihi [Jesu] kpekpekpe,” orọnikọ gbagba ha. Ma tẹ romatotọ lele ithihi Jesu te epanọ o rẹ lọhọ te kpobi, kiyọ oware nọ Jọn ukọ na ọ ta ma bi ru na inọ: “Ruabọhọ nya wọhọ epanọ [Jesu] ọ nya.” (1 Jọn 2:6) Ma te bi lele ithihi Jesu, u re ru nọ ma re ro si kẹle Jihova ziezi. Fikieme o rọ rrọ ere? Orọ ọsosuọ, oke nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, ọ jẹ hai ru eva were Jihova ẹsikpobi. (Jọn 8:29) Fikiere nọ ma te bi lele ithihi Jesu, ma te hai ru eware nọ e rẹ were Jihova. Yọ Ọsẹ obọ odhiwu mai na o re si kẹle ohwo kpobi nọ ọ be daoma ru oware nọ o rẹ were iẹe.—Jem. 4:8. w21.04 3 ¶4-6

Jihova o bi muẹrohọ emamọ iruemu nọ ma wo. Ọ tẹ jẹ riẹ emamọ iruemu nọ ma ti wo nọ oke o be nyaharo na. Yọ ọ gwọlọ nọ ma wo usu okpekpe kugbei. Ma te yoẹme kẹe, usu yena o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 6:44) Ohwo ọ tẹ jọ udu riẹ rọwo nọ Jihova o you rie je bi fiobọhọ kẹe, o rẹ kẹe ẹgba nọ ọ rẹ rọ gọ Jihova no udu riẹ kpobi ze, nọ ọ tẹ maki wo ẹbẹbẹ. Rekọ nọ ohwo ọ tẹ be vro sọ Ọghẹnẹ o you rie, “ẹgba [riẹ] o re gbe tulo ho.” (Itẹ 24:10) Nọ ohwo o te wo avro otiọye na, egagọ Ọghẹnẹ e rẹ sae vẹso ẹe no, yọ Ẹdhọ ọ rẹ sai gele iei kie lọlọhọ. (Ẹf. 6:16) U wo Ileleikristi jọ evaọ oke mai na nọ ẹrọwọ rai ọ gbẹ ga tere he fikinọ a wo avro sọ Jihova o gine you rai. Eme ma re ru nọ avro otiọye na ọ tẹ ruọ omai udu? Ma re si ei no udu vẹrẹ vẹrẹ! Lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ si ‘iroro itieye nọ e be lẹliẹ udu bru owhẹ’ na no eva. Kẹsena ‘udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi o vẹ te sẹro udu ra gbe ogaga iroro ra.’ (Ol. 139:23; ẹme-obotọ; Fil. 4:6, 7) Whọ vẹ jẹ kareghẹhọ nọ whẹ ọvo oware utioye o be kẹ uye he. w21.04 20 ¶1; 21 ¶4-6

Ẹvẹ who ro kurẹriẹ ziọ ukoko na? Orọ ọsosuọ, who yo “usi uwoma na.” O sae jọ nọ ọsẹgboni ra, ohwo nọ wha gbe je ru iruo, ọmọ-isukulu ra, hayo Osẹri Jihova jọ nọ ọ nyaze uwou ra ọ ta usi uwoma kẹ owhẹ. (Mak 13:10) Ohwo jọ ọ tẹ jẹ romatotọ wuhrẹ owhẹ. Ọ rọ oke gbe ẹgba nọ ọ hai ti ro ru eware efa fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ uzẹme na. Ẹmẹrera na, who te ti you Jihova, jẹ riẹ nọ o you owhẹ re. Jihova o te si owhẹ ziọ ukoko riẹ. Obọnana whẹ yọ olele Jesu. Yọ ere ọvo ho, who wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 6:44) Eva e be were owhẹ gaga inọ Jihova ọ rọ ohwo jọ wuhrẹ owhẹ, who te kurẹriẹ ziọ ukoko na. Ọyomariẹ ọ tẹ jẹ rọwo nọ whọ jọ odibo riẹ. Nọ who zihe ruọ olele Jesu no na, whọ sai fiobọhọ kẹ amọfa ziọ edhere uzuazọ na re. O sae jọ nọ usi uwoma nuwou ruọ uwou o rẹ were omai gaga. Rekọ o rẹ jọ bẹbẹ kẹ omai re ma wuhrẹ Ebaibol kugbe ohwo. w21.07 2 ¶1-2