Ane

Jesu omariẹ o dhesẹ nọ o you omai gaga. Ọ rọwo nọ o re whu fiki mai. (Jọn 15:13) U wo oware ovo nọ ma rẹ sai ru kẹ Jihova avọ Jesu hu nọ u re te oware nana nọ a ru kẹ omai na. Rekọ ma sae rọ oghẹrẹ nọ ma bi yeri uzuazọ mai kẹdẹ kẹdẹ dhesẹ nọ oware nọ a ru kẹ omai o da omai ẹro fia. (Kọl. 3:15) Ẹtanigbo na ọ were ikpodhiwu na gaga, keme oye u ru nọ a te sai ro kpobọ odhiwu. (Mat. 20:28) Jihova o rri rai nọ a kiẹrẹe, ọ tẹ jẹ rehọ ae wọhọ emọ riẹ fiki ẹrọwọ nọ a fihọ idhe ẹtanigbo na. (Rom 5:1; 8:15-17, 23) Utu igodẹ efa na a bi yere Ọghẹnẹ gaga kẹ ẹtanigbo na re. Fikinọ a fi ẹrọwọ họ idhe ẹtanigbo na, Ọghẹnẹ ọ kuvẹ re a gọe dede nọ a re ru thọ ẹsejọ, u te je ru nọ a te rọ zọ evaọ oke “uye ulogbo na.” (Evia. 7:13-15) Nọ enọ a rọ ẹzi wholo na gbe igodẹ efa na a tẹ be hai kpohọ Emu Owọwọ na kukpe kukpe, yọ a bi dhesẹ inọ idhe ẹtanigbo na o da rai ẹro fia. w22.01 23 ¶14-15

Oware nọ a rọ fiki riẹ bruoziẹ uwhu kpe Jesu o kẹ riẹ uye gaga. A wọ eku họ iẹe uzou inọ ọ ta eme-aghọ, koyehọ o wo adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ hayo odẹ riẹ hẹ. (Mat. 26:64-66) Onana o kẹ riẹ uye te epanọ ọ jẹ rọ lẹ Ọsẹ riẹ inọ jọ o si odẹ yena noi uzou. (Mat. 26:38, 39, 42) O gwọlọ nọ a rẹ kare Jesu fihọ ehru ure kpe re ehao jọ nọ a bọwo ahwo Ju o ruẹsi no ai uzou. (Gal. 3:10) Nọ a je lele Ọghẹnẹ re ọvọ, a rọwo nọ a re koko Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai. Ogbẹrọ ere he, ehao e rẹ jarae uzou. Rekọ a koko Uzi na ha. A tẹ rọ ere bọwo omobọ rai ehao kugbe uzioraha Adamu nọ a reuku riẹ. (Rom 5:12) Uzi Ọghẹnẹ o ta nọ, ohwo kpobi nọ ọ raha uzi nọ a re ro bruoziẹ uwhu kpei, a re kpe ohwo yena. Yọ, a rẹ sae kare ori riẹ fihọ ehru ure. (Izie. 21:22, 23; 27:26) Fikiere, ure nọ a kare Jesu fihọ na, u ru nọ ehao yena nọ a bọwo ahwo Ju na u ro no ai uzou, re ohwo kpobi nọ o fi ẹrọwọ họ ẹtanigbo na ọ vẹ sai wo erere noi ze dede nọ orẹwho na o siọ Jesu. w21.04 16 ¶5-6

Dai roro kpahe oja nọ Jesu ọ re evaọ ẹdẹ nọ o ro whu na. Isoja Rom a kpe rie ukpe iyẹ. (Mat. 26:52-54; Jọn 18:3; 19:1) A rọ ikoboko fa ela vọe oma, oma riẹ kpobi u te je hwẹ whrowhrowhro. A tẹ wọ ure ogbẹgbẹdẹ kẹe nọ ọ wọ fihọ uke riẹ nọ a fa ela vọ na. Jesu o te mu ure na họ esi kpohọ obonọ a be te kare iẹe fihọ. Rekọ u kri hi, a tẹ gba ohwo jọ nọ ọ jọ akotọ họ re o lele iei wọ ure na. (Mat. 27:32) Nọ Jesu o te oria nọ a be te jọ kpei na, isoja na a tẹ tehe ibubẹ fihọ abọ gbe awọ riẹ nyawo ure na. A tẹ wọe avọ ure na dikihẹ. Kọ etẹe ọ be jọ reakọ yọ ibubẹ na e be bẹre iẹe abọ. Egbẹnyusu Jesu a rrọ uweri, oni riẹ ọ be viẹ, yọ isu ahwo Ju na a be rọ Jesu se ẹkoko. (Luk 23:32-38; Jọn 19:25) Oke o be nya, yọ Jesu ọ rrọ etẹe. Ọ jọ etẹe reakọ euwa buobu. Nọ u te oria jọ no, ẹwẹ riẹ o gbe bi te otọ te ehru hu. Nọ Jesu ọ kẹle uwhu no, nọ ọ ruẹ nọ o kru ẹrọwọ riẹ te urere no, ọ tẹ rọ udugaga lẹ olẹ urere riẹ. Kẹsena o te guzou kpotọ, o te fi ẹwẹ họ. (Mak 15:37; Luk 23:46; Jọn 10:18; 19:30) Olahiẹ nọ a lahiẹ e riẹ ẹdẹ yena, a rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ. Uwhu oja o whu na. w21.04 16 ¶4

Jesu ọ vuẹ ikọ ikpegbọvo riẹ nọ e talamu ei kpahe evọ ivẹ jọ, koyehọ ọvọ ọkpokpọ na gbe ọvọ Uvie na. (Luk 22:20, 28-30) Evọ ivẹ yena i ru nọ ikọ Jesu nana gbe umutho Ileleikristi efa jọ a te rọ jọ ivie gbe izerẹ evaọ obọ odhiwu. (Evia. 5:10; 14:1) Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ i kiọkọ otọakpọ na ọvo a rẹ re ebrẹdi jẹ da udi na evaọ oke Emu Owọwọ Olori na keme a re evọ ivẹ yena kugbe ae. Jihova o ru kẹhẹ nọ o ro fiobọhọ kẹ ae wo obọdẹ ẹruore nọ a rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ! A ti wo oma ẹzi, oma nọ u re gbo ho, nọ o rẹ gbẹ sai whu vievie he. A ti kpobọ odhiwu je kuomagbe enọ i kiọkọ evaọ usu ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000) nọ a rọ ẹzi wholo na, a ve ti lele Jesu Kristi su. Yọ maero na, a te ruẹ Jihova Ọghẹnẹ dẹẹ! (1 Kọr. 15:51-53; 1 Jọn 3:2) Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a riẹ inọ, o gwọlọ nọ a re kru ẹrọwọ rai bẹsenọ a re whu.—2 Tim. 4:7, 8. w22.01 21 ¶4-5

Nọ Jesu ọ jọ ure-oja, a kare igbulegbu ivẹ fihọ tabọ tabọ riẹ. (Luk 23:40, 41) Ọjọ rai ọ tẹ rẹriẹ ovao ku Jesu jẹ ta kẹe nọ: “Kareghẹhọ omẹ okenọ whọ tẹ ruọ Uvie ra no.” (Luk 23:42) Jesu ọ tẹ ya eyaa kẹe keme ọ riẹ nọ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ na ọ rẹ re ohrọ ohwo gaga. (Ol. 103:8; Hib. 1:3) O rẹ were Jihova gaga re ọ re omai ohrọ jẹ rọvrẹ omai nọ oware nọ ma ru thọ o tẹ da omai. Ọ rẹ rọvrẹ omai riẹriẹriẹ nọ ma te fi ẹrọwọ họ iẹe inọ ọ te ginẹ rọvrẹ omai fiki idhe ẹtanigbo Jesu Kristi na. (1 Jọn 1:7) Ahwo jọ a re roro nọ Jihova ọ te sae rọvrẹ ae he. Otẹrọnọ o be hae jọ owhẹ oma ere ẹsejọ, dai roro kpahe onana: Omoke kakao u kiọkọ taure Jesu o te ti whu, ọ re ohrọ ogbulegbu nọ a bruoziẹ uwhu kpe no fikinọ ọ ta ẹme jọ nọ u dhesẹ nọ o mu ẹrọwọ họ ewo no. Otẹrọnọ Jesu ọ re ohrọ ohwo yena, kọ whẹ nọ o wo ẹrọwọ ọye Jihova ọ te re ohrọ riẹ hẹ?—Ol. 51:1; 1 Jọn 2:1, 2. w21.04 9 ¶5-6

Ẹrọwọ nọ Jesu o kru bẹsenọ o ro whu na u ru eware buobu gba. Orọ ọsosuọ, u dhesẹ nọ Setan yọ ọtọrue. Jesu o dhesẹ nọ ohwo-akpọ nọ ọ rrọ gbagba ọ sai kru ẹrọwọ riẹ ghelọ oware kpobi nọ Setan o ru rie kẹhẹ. Orọ avọ ivẹ, ọ rọ uzuazọ riẹ ta omai no igbo. Uwhu riẹ na u ru nọ ahwo-akpọ nọ a gba ha a sai ro mu usu kugbe Ọghẹnẹ a ve je wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Orọ avọ esa, uwhu Jesu na u dhesẹ nọ Jihova yọ emamọ Osu nọ o re ru oware nọ u kiehọ ẹsikpobi, ọ tẹ rọ enẹ si afuẹwẹ no odẹ Jihova. Jọ oghẹrẹ nọ ma bi yeri uzuazọ mai kẹdẹ kẹdẹ u dhesẹ nọ ma rri ẹdẹ kpobi wọhọ uvẹ urere nọ ma re ro dhesẹ nọ ma gine kru ẹrọwọ mai. O jẹ make rọnọ uwhu ona, ma vẹ sae ginẹ ta nọ: “Jihova, mẹ ginẹ dawo ẹgba mẹ kpobi re me koko izi ra, re me dhesẹ nọ Setan yọ ọtọrue. Mẹ daoma re me si afuẹwẹ no odẹ ra je dhesẹ nọ esuo ra ọ mai woma.” w21.04 12 ¶13-14

A gu erue fihọ iẹe uzou inọ o ru eware iyoma, a te je bruoziẹ kpei. A gboja kẹe, a se rie ẹkoko kẹsena a tẹ kare iẹe fihọ ure-oja. Whaọ ibubẹ a rọ tehe iẹe abọ gbe awọ fihọ ure-oja na. Oke kpobi nọ o se ẹwẹ hayo ta ẹme, eria nọ a tehe ibubẹ fihọ iẹe na e jẹ dae gaga. Rekọ ọ sai fibo ho keme u wo eme jọ nọ i wuzou gaga nọ ọ gwọlọ ta. Ma wuhrẹ obọdẹ eware no eme urere Jesu na ze. E kareghẹhọ omai nọ u fo re ma rọvrẹ amọfa nọ a te ru omai thọ je fievahọ Jihova inọ ọ te rọvrẹ omai. Inievo buobu e rrọ ukoko na nọ a gwọlọ nọ a re fiobọhọ kẹ omai nọ ma te wo ẹbẹbẹ. Rekọ o gwọlọ nọ ma rẹ ta kẹ ae nọ oware jọ o tẹ be kẹ omai uye. Ma wuhrẹ re nọ Jihova o re fiobọhọ kẹ omai thihakọ ẹbẹbẹ kpobi nọ o te omai. Ma te je wuhrẹ nọ u fo re ma rri ẹdẹ kpobi wọhọ uvẹ urere nọ ma sai ro dhesẹ nọ ma gine kru ẹrọwọ mai je fievahọ Jihova inọ ọ te kpare omai ze nọ uwhu o tẹ maki kpe omai. w21.04 8 ¶1; 13 ¶17

Ma te bi lele ithihi Jesu, ma ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Nọ ọmoha jọ nọ ọ jọ ọdafe ọ nọ Jesu oware nọ o re ru re ọ sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, Jesu ọ ta kẹe nọ: “Nyaze te jọ olele mẹ.” (Mat. 19:16-21) Jesu ọ ta kẹ ahwo Ju jọ nọ a rọwo nọ ọyomariẹ họ Kristi na ha inọ: “Igodẹ mẹ . . . a re lele omẹ. Mẹ rẹ kẹ ae uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Jọn 10:24-29) Ma te bi ru eware nọ Jesu ọ ta je lele oriruo riẹ, u re dhesẹ nọ ma fi ẹrọwọ họ iẹe. Yọ ma te fi ẹrọwọ họ iẹe, ma ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Mat. 7:14) Ma rẹ riẹ kpahe Jesu taure ma tẹ te sai lele ithihi riẹ kpekpekpe. Re ma “riẹ” Jesu o gwọlọ nọ ma re wuhrẹ kpahe iẹe, yọ orọnikọ oware umutho oke jọ ọvo ho. Ma rẹ daoma riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ ziezi, te uruemu riẹ, oghẹrẹ nọ o re rri eware, eware nọ e rẹ were iẹe gbe enọ e rẹ dhae eva. Ma tẹ make rrọ ukoko na kri no, ma rẹ gbẹ daoma wuhrẹ kpahe Jihova avọ Ọmọ riẹ Jesu Kristi re ma riẹ ae vi epaọ anwẹdẹ kpobi. w21.04 4 ¶9-10

Pọl ukọ na ọ jẹ hae kareghẹhọ eware iyoma nọ o ru evaọ oke nọ u kpemu, u ve mu ei họ ẹda ghegheghe. O se omariẹ ọrahauzi nọ “ọ mai yoma.” (1 Tim. 1:15) Ẹvẹ o gbe gine se omariẹ ere he? Whaọ, taure o te ti zihe ruọ Oleleikristi, ọ jẹ hai no ẹwho ruọ ẹwho nyae gwọlọ Ileleikristi, o ve mu ai. O ve fi ejọ họ uwou-odi, yọ a tẹ jọ okọto bruoziẹ uwhu kpe ọjọ, ọ rẹ whobọhọ iẹe. (Iruẹru 26:10, 11) Dai roro epanọ o te da Pọl te nọ ọ tẹ nyaku Oleleikristi jọ nọ ọ rrọ uzoge nọ ọsẹgboni riẹ a whu no fikinọ Pọl ọ whobọhọ nọ a kpe ai no. Eware nọ Pọl o ru na e jẹ kẹe uye gaga. Rekọ ọ riẹ nọ u wo oware ovo nọ ọ sai gbe ru kpahe eware nọ o ru vrẹ no ho. Ọ rọwo nọ Kristi o whu kẹe. Oye o soriẹ nọ ọ rọ ta ududu nọ: “Fiki uwowou ulogbo Ọghẹnẹ mẹ rọ rrọ ohwo nọ mẹ rrọ na.” (1 Kọr. 15:3, 10) Eme onana u wuhrẹ omai? Rọwo nọ Kristi o whu kẹ owhẹ, u te ru ei lọhọ nọ who ro wo usu okpekpe kugbe Jihova. (Iruẹru 3:19) O sae jọ nọ eware jọ e thọ omai obọ evaọ oke nọ u kpemu, rekọ orọnọ eware yena o bi rri hi. Oware nọ o riẹe oja họ, eware nọ ma bi ru obọnana, gbe enọ ma ti ru evaọ obaro.—Aiz. 1:18. w21.04 23 ¶11

Ahwo Ju buobu a je rẹro nọ Mesaya na ọ tẹ nyaze no, o ti whu hu. Rekọ a jọ Ikereakere na ruẹaro kpahe Mesaya na inọ: “O siobọno uzuazọ riẹ, makọ rite uwhu, yọ a kele i rie kugbe erahaizi; ọ wọ uzioraha ahwo buobu, yọ ọ lẹ rọkẹ erahaizi na.” (Aiz. 53:12) Fikiere, ahwo Ju na a hae siọ Jesu hu fikinọ a kpe rie wọhọ ọrahauzi. Oware jọ nọ u re fiobọhọ kẹ omai nọ ma gbe ro si uke kpemu nẹnẹ hẹ họ, oware kpobi nọ ma yo, ma rẹ daoma riẹ sọ uzẹme. Oke nọ Jesu ọ jẹ kẹ Ovuẹ Evaọ Ugbehru na, ọ ta kẹ ahwo nọ a jẹ gaviezọ kẹe inọ a te “ta oghẹrẹ erue iyoma kpobi kpahe” ae. (Mat. 5:11) Setan họ ọnọ o bi ru ahwo gu erue nana kpobi na. O re ru re ahwo nọ a wọso omai a gu erue fihọ omai idibo Ọghẹnẹ uzou jẹ raha odẹ mai. (Evia. 12:9, 10) Ajọ ma rọwo erue rai hi. Ma du kuvẹ re erue nọ a bi gu fihọ omai uzou u ru ozọ mu omai hayo whrehe ẹrọwọ mai hi. w21.05 12 ¶14, 16

Fiobọhọ kẹ ohwo nọ who bi wuhrẹ Ebaibol re ọ hae rẹroso Jihova. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ Jihova o you rai yọ o ti fiobọhọ kẹ ae. (Mat.10:19, 20, 29, 30) Vuẹ ohwo nọ who bi wuhrẹ na inọ Jihova o ti fiobọhọ kẹe. Hae lẹ re Jihova o fiobọhọ kẹe ru eware nọ ọ ma omaa rai nọ o ti ru re ọ sae họ-ame. Onana u ti fiobọhọ kẹe rẹroso Jihova. Franciszek nọ ọ be rria obọ Poland ọ ta nọ: “Oniọvo nọ o je wuhrẹ kugbe omẹ ọ jẹ hae fodẹ eware nọ mẹ ma omaa rai nọ ọ tẹ be lẹ. Nọ mẹ ruẹ nọ Jihova ọ be ginẹ kuyo elẹ na, me te muhọ ẹlẹ re. Mẹ ruẹ nọ Jihova ọ kuyo olẹ mẹ nọ mẹ yare nọ jọ o ru re ọga-iruo mẹ ọ kẹ omẹ uvẹ kpohọ ewuhrẹ gbe okokohọ.” Jihova o you ahwo nọ ma bi wuhrẹ na gaga. U te no ere no, eva mai e be were iẹe gaga inọ ma be daoma fiobọhọ kẹ ahwo si kẹle iẹe. (Aiz. 52:7) O tẹ make rọnọ who ri wo ohwo nọ who bi wuhrẹ Ebaibol kugbe he, whọ sai fiobọhọ kẹ ahwo nọ inievo efa a bi wuhrẹ nyaharo te epanọ a rẹ rọ họ-ame nọ whọ tẹ be hai kuomagbe ai wuhrẹ ahwo na. w21.06 7 ¶17-18

Ma tẹ be hai se Ebaibol na ẹsikpobi, yọ ma bi dhesẹ nọ ma rri Ẹme Ọghẹnẹ nọ ma wo na ghaghae. Ma rẹ ta nọ oke kpobi nọ ma wo uvẹ ma re ro ru uwuhrẹ omobọ mai hi. Ukpoye ma re fi oke họ nọ ma re ro ru ei ẹsikpobi. Ma tẹ be hai se Ebaibol ẹsikpobi evaọ oke nọ ma fihọ na, ẹrọwọ mai ọ rẹ ga ziezi. Ma wọhọ “iwareghẹ gbe enọ e riẹ ikpebe” akpọ nana ha. Ma fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ fiki eware nọ ma bi wuhrẹ evaọ Ebaibol na. (Mat. 11:25, 26) Ebaibol nọ ma bi wuhrẹ u fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ o wha riẹ ze nọ akpọ na o bi ro dhe eyeyoma gbe oware nọ Jihova o ti ru kpahe iẹe. Fikiere joma gbaemu nọ ma rẹ hai ru eware nọ ẹrọwọ mai o re ro dhe ẹgẹga, ma ve je fiobọhọ kẹ ahwo fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ nọ ọ ma eware kpobi na. (1 Tim. 2:3, 4) Joma hai rẹro oke nọ ahwo kpobi nọ a te jọ akpọ na a ti ro jiri Jihova jẹ te ta ẹme nọ ọ rrọ Eviavia 4:11 inọ: “Who te, Jihova Ọghẹnẹ mai, re who wo oruaro na . . . keme whẹ họ ọnọ ọ ma eware kpobi.” w21.08 19 ¶18-20

Ekpako na Ọghẹnẹ o ro mu re a hae kẹ inievo na ohrẹ, nọ o tẹ gwọlọ ere. Fikiere, ekpako na rẹ daoma kẹ inievo ohrẹ nọ u re fiobọhọ kẹ ae je ru udu rai “ghọghọ.” (Itẹ 27:9) Ekpako na a you inievo ukoko na. Fikiere nọ a tẹ ruẹ oniọvo nọ o bi ru oware nọ u fo ho, a rẹ kẹe ohrẹ. (Gal. 6:1) Rekọ taure ọkpako ọ tẹ te kẹ oniọvo otiọye na ohrẹ, u fo nọ o re roro kpahe iruemu jọ nọ ohwo nọ o wo uyoyou o re dhesẹ nọ Pọl ukọ na ọ ta kpahe. “Uyoyou u re wo odiri, o tẹ jẹ rrọ wowou. . . . U re wo odiri evaọ eware kpobi, rọwo eware kpobi, rẹro eware kpobi, thihakọ eware kpobi.” (1 Kọr. 13:4, 7) Ọkpako na o te roro kpahe eware nana ziezi, u re ru ei riẹ oware nọ o be te lẹliẹe kẹ ohrẹ na, gbe oghẹrẹ nọ u fo nọ ọ rẹ rọ kẹ oniọvo na ohrẹ. Nọ oniọvo na ọ tẹ ruẹ nọ ọkpako na ọ gwọlọ nọ eware i woma kẹe jabọ ọ be rọ kẹe ohrẹ na, ẹsiẹe ohrẹ na o te mai tei udu. w22.02 14 ¶3; 15 ¶5

Jihova ọ ma ikọ-odhiwu gbe ahwo-akpọ gbagba evaọ oke ọsosuọ. Rekọ nọ u te oke jọ no, Setan koyehọ “Ohwo Ọwọsuọ” na ọ tẹ bẹbẹ Adamu avọ Ivi nọ a jọ gbagba na họ wọso Jihova. Ikọ-odhiwu jọ gbe ahwo-akpọ jọ a te kuomagbe ae be wọso Jihova. (Jud 6) Eware nana kpobi e kẹ Jihova uye gaga, rekọ o thihakọ rai. Yọ o gbe bi thihakọ bẹsenọ ọ te raha ahwo ọwọsuọ na kpobi no. Onana o te wha ufuoma se idibo riẹ nọ e be romakpotọ, enọ i bi thihakọ eyoma nana evaọ edẹ urere na. Job yọ ohwo nọ ọ jẹ gọ Ọghẹnẹ ziezi. Rekọ Setan ọ tẹ bọwo iẹe ota, yọ ọ rọ ẹme riẹ dhesẹ nọ ohwo kpobi nọ ọ be gọ Ọghẹnẹ o bi ru ere fiki eware nọ Ọghẹnẹ o bi ru kẹe. (Job 1:8-11; 2:3-5) Setan o gbe bi gu erue fihọ ahwo uzou rite inẹnẹ. (Evia. 12:10) Nọ orọnọ ma you Jihova na, ma tẹ dadamu abọ riẹ je bi thihakọ edawọ, ma rẹ rọ ere dhesẹ nọ ẹme Setan na yọ ọrue. w21.07 9 ¶7-8

Pọl ukọ na ọ kẹ oriruo jọ ro dhesẹ nọ o roja gaga re ma siobọno uruemu nọ u fo ho. O kere nọ ma rẹ daoma “tehe uruemu anwae mai fihọ ure.” (Rom 6:6) Ẹme nọ ọ be ta na họ, Jesu ọ rọwo nọ a kare iẹe fihọ ure-oja re ọ ruẹsi ru eva were Ọghẹnẹ. Yọ ma gwọlọ ru epanọ Jesu o ru na. Fikiere iroro gbe uruemu kpobi nọ Jihova o mukpahe, ma re kpei no oma mai no riẹriẹriẹ keme ma gwọlọ nọ eva mai e were Jihova. Ma te ru ere, ẹsiẹe ọvo udu u gbe ti ro brukpe omai hi, ma ve ti je wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 17:3; 1 Pita 3:21) Jihova o ti nwene izi riẹ hẹ re e sai kiehọ omai oma. Mai họ ahwo nọ a re nwene, ma vẹ daoma koko izi riẹ. (Aiz. 1:17, 18; 55:9) Whọ tẹ make họ-ame no, ekpehre isiuru e rẹ ruọ owhẹ udu ẹsejọ, yọ u fo nọ whọ rẹ whaha ae. Lẹ se Jihova re ọ rọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ owhẹ, whọ rẹroso ẹgba obọra ha. (Gal. 5:22; Fil. 4:6) Re ma sae ba uruemu anwae na no oma jẹ siọ ẹe ba ezihe kpohọ, ma re fi oma hotọ họ. w22.03 6 ¶15-17

Jihova ọ vuẹ omai nọ ma tẹ be kake gwọlọ Uvie riẹ, je bi ru oware nọ u kiẹrẹe, o ti fiobọhọ kẹ omai ruẹ emu nọ ma rẹ re, iwu nọ ma re fihọ, gbe oria nọ ma rẹ rria. (Mat. 6:33) Ma tẹ be hae kareghẹhọ eyaa yena, ma ti gbe roro ho inọ ma te wo ekwakwa eyero akpọ na ẹsiẹe eva e te were omai, udu u ve je te omai otọ. Ma riẹ nọ ma te bi ru oreva Jihova, ẹsiẹe ọvo eva e rẹ rọ ginẹ were omai, udu u ve je te omai otọ. (Fil. 4:6, 7) Ma tẹ maki wo ugho nọ ma rẹ rọ dẹ eware buobu dede, ma re roro sọ ma gine wo oma hayo uvẹ nọ ma te rọ rehọ ae ru iruo jẹ rẹrote ai. U fo re ma nọ omamai nọ, ‘Kọ me bi rri eware nọ me wo inọ ababọ rai mẹ sae jọ uzuazọ họ?’ Ma rẹ kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai iruo evaọ uviuwou riẹ. Fikiere ma rẹ kuvẹ hẹ re oware jọ o whae ze nọ ma gbe ro ru iruo na ziezi hi. Uvẹ u rovie fihọ kẹ ọmoha jọ nọ ọ hae te rọ jọ olele Jesu, rekọ ọ rọwo jọ olele Jesu hu fikinọ eyero riẹ ọ were riẹ gaga. U ru nọ uvẹ nọ ọ hae te rọ gọ Jihova jẹ jọ ọmọ riẹ o rọ vrẹ riẹ. Ma gwọlọ jọ wọhọ ohwo yena vievie he.—Mak 10:17-22. w21.08 6 ¶17

Who te bi se Ebaibol, ẹmẹrera na who ti muẹrohọ nọ Jihova o wo obọdẹ iruemu jọ. Whọ te jọ eware nọ ọ ma na ruẹ iruemu nana re. Nọ who bi muẹrohọ iruemu nana evaọ Ebaibol gbe emama na, whọ vẹ te ruẹ nọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ rrọ, yọ ọye o wo iruemu nana. (Ọny. 34:6, 7; Ol. 145:8, 9) Nọ whọ be riẹ Jihova ziezi na, ẹrọwọ ra ọ vẹ te ga, who ve ti you rie vi epaọ anwẹdẹ, usu ra avọ iẹe o vẹ te kpekpe ziezi. Hae vuẹ amọfa eware nọ who bi wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ. Kọ otẹrọnọ ohwo jọ nọ whọ be ta usi uwoma kẹ ọ rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ, yọ whọ riẹ ẹme nọ whọ rẹ ta kẹe he, eme who re ru? Jọ obe ukoko na jọ ru ekiakiẹ. Whọ te jariẹ ruẹ oware nọ Ebaibol ọ ta nọ u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ. Who ve dhesẹ iẹe kẹ ohwo na. Whọ sae jẹ nọ oniọvo nọ o wo eriariẹ ziezi re o fiobọhọ kẹ owhẹ. Ohwo na ọ gbẹ make rọwo ẹme nọ whọ ta kẹe he, ekiakiẹ nọ who ru na i ti fiobọhọ kẹ owhẹ. U ti ru nọ ẹrọwọ ra ọ te rọ ga vi epaọ anwẹdẹ. w21.08 18 ¶14-15

Uzẹme riẹ họ, ma te nwani siobọno eware kpobi nọ e were omai hi fiki iruo Jihova. (Ọtausi. 5:19, 20) Rekọ ma gbe siobọno eware jọ re ma daoma viere evaọ iruo Uvie na ha, ma te wọhọ ọzae nọ Jesu ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ riẹ jọ. Ọzae na o koko efe họ kẹ omariẹ, rekọ ọ daezọ Ọghẹnẹ hẹ. (Luk 12:16-21) Nọ ẹbẹbẹ jọ ọ tẹ rrọ otọ kẹ omai, ma rẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai rorote ziezi, ma vẹ sae ma omaa oware nọ ma re ru kpahe iẹe. (Itẹ 3:21) Eware buobu e riẹ nọ Jihova o bi ru kẹ omai rọ ghale omai. Ma tẹ be daoma ru oware kpobi re ma jiri iei, yọ ma bi dhesẹ nọ eware nọ o bi ru kẹ omai na e da omai ẹro fia. (Hib. 13:15) Ma sae daoma ru vi epanọ ma je ru vẹre evaọ iruo Uvie na. Ma te ru ere, Jihova ọ te ghale omai vi epaọ anwẹdẹ. Kẹdẹ kẹdẹ, joma hai roro kpahe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ ‘dawo re ma ruẹ nọ Jihova o woma.’ (Ol. 34:8) Ma te ru ere, yọ ma be rọ aro kele Jesu nọ ọ ta nọ: “Emu mẹ họ re me ru oreva ọnọ o vi omẹ ze je ru iruo riẹ re.”—Jọn 4:34. w21.08 30-31 ¶16-19

Setan ọ gwọlọ nọ ma wo omorro. Ọ riẹ nọ ma te wo omorro, ma te jọ wọhọ ọyomariẹ, yọ ma te gbẹ sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ hẹ. Fikiere Pọl ọ vẹvẹ omai unu nọ ma yọroma keme ohwo “ọ sai fu uke avọ omorro o ve ti kie ruọ oghẹrẹ obrukpe nọ o te Ẹdhọ.” (1 Tim. 3:6, 7) O tẹ make rọnọ ma rrọ ukoko na kri no hayo ma kurẹriẹ obọ, ma gbẹ yọroma ha, ma sai wo omorro. Ohwo nọ o re ru omorro yọ ohwo oriobọ. Setan ọ gwọlọ nọ ma jọ ahwo oriobọ. Ọ gwọlọ nọ ma hai roro kpahe omamai ọvo nọ ebẹbẹ i te te omai viukpenọ ma re roro kpahe Jihova. Wọhọ oriruo, o sae jọ nọ a gu ọrue fihọ owhẹ uzou hayo a ru owhẹ oware jọ nọ o da owhẹ gaga evaọ ukoko na. Nọ o tẹ via ere, Setan ọ rẹ gwọlọ nọ who muofu kẹ Jihova hayo inievo ukoko na. Ọ rẹ gwọlọ nọ who roro nọ who te ru oware nọ udu ra o vuẹ owhẹ evaọ ẹme na oye o mai woma viukpenọ who re lele ẹme nọ Ebaibol ọ ta.—Ọtausi. 7:16, 20. w21.06 15 ¶4-5

Jihova ọ kẹ Hagai ọruẹaro na iruo jọ nọ i wuzou gaga. O wọhọ nọ Hagai ọ jọ usu ahwo nọ a zihe no igbo Babilọn kpobọ Jerusalẹm evaọ ukpe 537 taure ekele oke mai na o te ti te. Idibo Ọghẹnẹ yena a wo ẹrọwọ gaga. Nọ a nwani te Jerusalẹm no, a te mu etẹmpol na họ ẹbọ. (Ẹzra 3:8, 10) Rekọ u kri hi, ahwo ẹkwotọ na a te mu ae họ ẹwọso. Udu u te whrehe ae, a gbẹ jẹ sae bọ etẹmpol na ha. (Ẹzra 4:4; Hag. 1:1, 2) Fikiere evaọ ukpe 520 taure ekele oke mai na o te ti te, Jihova o te vi Hagai ọruẹaro na nyae tuduhọ ahwo na awọ re a wariẹ rọ ajọwha mu iruo etẹmpol na họ jẹ bọe re. (Ẹzra 6:14, 15) Ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ o ro vi Hagai bru idibo riẹ na họ, re ọ tuduhọ ae awọ, a vẹ ruẹsi fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ ziezi. Ẹme na “Jihova olori egbaẹmo” o te lẹliẹ udu ruọ ahwo na awọ keme u dhesẹ nọ Jihova o wo ikọ-odhiwu buobu nọ e rrọ ogbaẹmo riẹ. Fikiere, re ahwo Ju na a sae bọ etẹmpol na re, a rẹ rẹroso Jihova. w21.09 15 ¶4-5

Nẹnẹ, mai Isẹri Jihova ma you ohwohwo gaga evaọ akpọ na soso, yọ mai kpobi na ọvo. Ma wo ohẹriẹ no ahwo egagọ efa kpobi keme ma wọhọ ahwo uviuwou ovo, te ma rrọ ahwo orẹwho ofa, ẹvẹrẹ ọfa hayo ovioma ofa. Who te kpohọ ewuhrẹ, okokohọ ọsese hayo ologbo, whọ rẹ ruẹ nọ ma gine you ohwohwo gaga. Oware nana o lẹliẹ e riẹ mu omai ẹro ziezi inọ mai Isẹri Jihova họ egagọ nọ Jihova ọ jẹrehọ. (Jọn 13:34) Ebaibol ọ ta nọ joma “wo uyoyou ogaga kẹ ohwohwo.” (1 Pita 4:8) Oghẹrẹ jọ nọ ma re ro dhesẹ nọ ma you ohwohwo gaga họ, ma rẹ rọvrẹ nọ ma te ru ohwohwo thọ, ma re je thihakọ kẹ oniọvo nọ o wo uruemu jọ nọ o nwane were omai tere he. Ma rẹ jẹ daoma ru inievo ukoko na ọghọ, je se ai gboma, te enọ e maki ru omai thọ dede. (Kọl. 3:12-14) Uyoyou utioye na a mai ro vuhu Ileleikristi uzẹme. w21.10 22 ¶13-14

Kọ a te si ọrahauzi nọ ọ rọwo kurẹriẹ hẹ no ukoko, o sai fiobọhọ kẹe kurẹriẹ? Ee, ọ sai kurẹriẹ. Ahwo buobu nọ a thuzi ulogbo nọ a si no ukoko a ruẹ nọ ukoko nọ a si rai no na u fiobọhọ kẹ ae nọ a ro bruoma kpiroro, siobọno ekpehre uruemu rai je kurẹriẹ bru Jihova ze. (Hib. 12:5, 6) Ma rehọ iẹe nọ othuru-igodẹ jọ ọ ruẹ nọ ogodẹ riẹ jọ ọ be mọ oghẹrẹ ẹyao jọ. Othuru-igodẹ na ọ ruẹ nọ re ọ sai siwi ẹyao nana, o re fi ogodẹ na họ oria riẹ sa. Whaọ igodẹ a rẹ gwọlọ jọ orọ obọrai hi. A rẹ gwọlọ jọ kugbe igodẹ nọ i kiọkọ, yọ o rẹ kẹ ai uye gaga nọ a te fi ai họ oria rai sa. Kọ othuru-igodẹ na o te fi ogodẹ na họ oria riẹ sa re oma riẹ ọ sae jọ etẹe kpo yọ u dhesẹ nọ ọ rrọ eva gaga? Ijo. Ọ riẹ nọ ọ tẹ nyasiọ ogodẹ na ba re o kuomagbe enọ i kiọkọ, ẹyao na o ti vo ruọ ae. Ogodẹ nọ ọ be mọ nọ o fihọ oria riẹ sa na, u re fiobọhọ thọ uthuru na soso. w21.10 10 ¶9-10

Eva e were omai gaga inọ ma rrọ ukoko akpọ-soso nọ ma bi jo lele ohwohwo yeri wọhọ ahwo uviuwou ovo. Ma gwọlọ nọ ahwo buobu a nyaze ti kuomagbe omai gọ Ọghẹnẹ. Fikiere joma daoma whaha oware kpobi nọ o rẹ sae wha ekpehre odẹ se idibo Jihova hayo Ọsẹ obọ odhiwu mai. Joma hai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ ahwo gaviezọ kẹ usi uwoma nọ ma be ta na. Ẹsejọ ahwo a re rri omai vo hayo kpokpo omai fikinọ ma bi ru oware nọ Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ ta. Kọ eme ma re ru nọ ozọ nọ ma rẹ rọ ta usi uwoma u te bi mu omai? Ma rẹ rẹroso Jihova avọ Ọmọ riẹ inọ a ti fiobọhọ kẹ omai. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ, jọ a ruawa oghẹrẹ nọ a te rọ ta ẹme hayo ẹme nọ a rẹ ta ha. Fikieme? Ọ ta nọ: “Keme a te kẹ owhai ẹme nọ wha te ta evaọ auwa yena; keme orọnikọ owhai họ enọ e be ta ẹme na ha, rekọ ẹzi Ọsẹ rai ọ be rehọ owhai ta ẹme na.”—Mat. 10:19, 20. w21.09 24 ¶17-18

Mosis ọ ta re nọ Jihova yọ oria adhẹzọ mai. (Ol. 90:1, oruvẹ.) Yọ taure Mosis o te ti whu, ọ ta obọdẹ ẹme ọfa nọ u re ru udu te omai otọ. Ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ yọ oria adhẹzọ no oke anwae ze, igbabọ ebẹdẹ bẹdẹ riẹ e te thọ owhẹ.” (Izie. 33:27) Eme ma jọ ẹme na “igbabọ ebẹdẹ bẹdẹ riẹ e te thọ owhẹ” wuhrẹ kpahe Jihova? Ma tẹ rẹroso Jihova inọ ọ te thọ omai, udu u re te omai otọ. Rekọ ẹsejọ nọ oghẹrẹ ebẹbẹ jọ i te te omai, ma sae jọ ọkora oke krẹkri. Kọ eme Jihova o re ru kẹ omai evaọ oke utiona? (Ol. 136:23) Ọ rẹ rọ abọ riẹ dẹdẹ omai ẹmẹrera jẹ nabe kpare omai dikihẹ wọhọ odẹme, udu u re gbe whrehe omai hi. (Ol. 28:9; 94:18) Ma riẹ nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai ẹsikpobi nọ ma tẹ rẹroso ẹe. Oware nana nọ ma riẹ na u bi fiobọhọ kẹ omai evaọ idhere ivẹ. Orọ ọsosuọ, udu o rẹ jọ omai awọ evaọ oria kpobi nọ ma rrọ kẹhẹ. Orọ avọ ivẹ, eva e rẹ were omai inọ Jihova Ọsẹ oyoyou mai na o bi gine roro kpahe omai gaga. w21.11 6 ¶15-16

Jesu ọ riẹ nọ a ti kienyẹ ilele riẹ, yọ ẹrọwọ rai ọ gbẹ ga ha, a te sai thihakọ họ. Fikiere Jesu ọ tẹ kẹ oriruo jọ nọ a gbiku riẹ fihọ obe Luk re u fiobọhọ kẹ ae thihakọ. Ọ jọ oriruo na ta kpahe aye-uku jọ nọ ọ jẹ hai bo bru obruoziẹ jọ nọ ọ riẹ Ọghẹnẹ hẹ re o bru uvioziẹ kẹe. Aye-uku na ọ riẹ nọ o gbẹ bẹe no ho nọ o bi dhe obruoziẹ na ẹnyẹnyabru na, obruoziẹ na o ti fiobọhọ kẹe. Obruoziẹ na o te gine bru uvioziẹ kẹ aye-uku na nọ o kpokpo iei raha no. Eme ma wuhrẹ no iku na ze? Jihova o kiẹrẹe, yọ o re bru uvioziẹ ẹsikpobi. Oyejabọ nọ Jesu ọ rọ ta nọ: “Evaọ uzẹme, kọ Ọghẹnẹ o gbe ti bruoziẹ kẹ ahwo riẹ nọ ọ salọ, enọ i bi bo sei te aso te uvo, yọ o bi wo odiri kẹ ae na?” (Luk 18:1-8) Jesu ọ tẹ jẹ ta nọ: “Nọ Ọmọ ohwo ọ te nyaze, kọ ọ te ginẹ jọ otọakpọ na ruẹ ẹrọwọ nana?” Nọ a tẹ be maki kienyẹ omai, ma re thihakọ je kru ẹrọwọ mai. Ma vẹ rọ ere dhesẹ nọ ma wo ẹrọwọ ziezi wọhọ aye-uku na. Ma te wo ẹrọwọ otiọye, u re mu omai ẹro nọ ẹdẹ jọ, ẹdẹ jọ, Jihova ọ te dhogbo ze ti fiobọhọ kẹ omai. Ma rẹ jẹ riẹ nọ olẹ u re fiobọhọ gaga. w21.11 23 ¶12; 24 ¶14

Whẹ uzoge, kọ ẹsejọ whọ be hai roro nọ izi Jihova e gahrọ? Ere Setan ọ gwọlọ nọ who roro. Ọ gwọlọ nọ who roro nọ ahwo nọ a rrọ edhere nọ o riama fihọ na, ae eva e be mae were. Ọ sai ru nọ emọ isukulu ra a re ro ru oghẹrẹ eware jọ nọ e rẹ lẹliẹ owhẹ roro nọ a be reakpọ siọ owhẹ ba. Ọ sai je ru nọ ahwo nọ a bi koko izi Jihova ha a re ro ru eware jọ evaọ itanẹte nọ o rẹ lẹliẹ owhẹ roro nọ ae eva e be mae were. Setan ọ gwọlọ nọ who roro nọ izi Jihova yọ ifi nọ a rọ gba owhẹ. Rekọ kareghẹhọ nọ Setan ọ gwọlọ nọ ahwo nọ a rrọ edhere nọ o riama fihọ na a riẹ oware nọ o te via kẹ ae evaọ obaro ho. (Mat. 7:13, 14) Whaọ Jihova ọ be vuẹ owhẹ eghale nọ who ti wo nọ who gbe no edhere uzuazọ na ha.—Ol. 37:29; Aiz. 35:5, 6; 65:21-23. w21.12 23 ¶6-7

Ma riẹ nọ u fo re ma hae rọvrẹ amọfa. Rekọ o rẹ sae bẹ omai eru ẹsejọ. O sae jọ nọ o jọ ere kẹ Pita ukọ na re. (Mat. 18:21, 22) Kọ eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai re ma hae rọvrẹ? Orọ ọsosuọ, kareghẹhọ nọ Jihova ọ rọvrẹ owhẹ gaga no. (Mat. 18:32, 33) Ma te ahwo nọ ọ rẹ rọvrẹ hẹ. Ghele na, ọ be rọvrẹ omai ẹsikpobi. (Ol. 103:8-10) Ebaibol na ọ ta nọ “o gba omai họ nọ ma re you ohwohwo.” Onana u dhesẹ nọ ma rẹ rọvrẹ inievo na hrọ, orọnikọ u te je omai hi. (1 Jọn 4:11) Orọ avọ ivẹ, roro kpahe oware nọ u re noi ze nọ ma tẹ rọvrẹ ohwo nọ o ru omai thọ. Ma sae rọ ere fiobọhọ kẹ ohwo na, okugbe o rẹ jọ ukoko na, usu mai avọ Jihova o rẹ kpekpe, yọ oma o rẹ fọ omai. (2 Kọr. 2:7; Kọl. 3:14) Orọ avọ esa, lẹ se Jihova nọ ọ ta nọ ma hae rọvrẹ amọfa na. Whọ kẹ Setan uvẹ hẹ re o fi ẹwhọ họ udevie ra avọ oniọvo jọ. (Ẹf. 4:26, 27) Ababọ Jihova nọ o re fiobọhọ kẹ omai, udhedhẹ o sae jọ ukoko na ha. w21.06 22 ¶11; 23 ¶14

Devidi ọ jẹ dhẹ re a se iẹe ba ekpe. Sọl nọ ọ jọ ovie Izrẹl ọ jẹ gwọlọ oghẹrẹ kpobi nọ o re ro kpei no. Nọ Devidi ọ dhẹ te oria jọ, emu ọ gbẹ jariẹ nọ ọ rẹ re he, fikiere ọ tẹ wẹriẹ ẹwho nọ a re se Nọb. Ọ tẹ yare nọ jọ a kẹe ikulu ebrẹdi isoi. (1 Sam. 21:1, 3) Uwhremu na Devidi avọ ahwo riẹ a tẹ dhẹ dhere eghogho utho jọ, kọ etẹe a jẹ rria. (1 Sam. 22:1) Eme ọ wha onana kpobi ze? Sọl ọ jẹ re Devidi ihri gaga keme ahwo a je jiri ei fiki emo buobu nọ o fi kparobọ no. Sọl ọ tẹ jẹ riẹ nọ aghẹmeeyo riẹ u ru nọ Jihova ọ rọ se iẹe jẹ ta nọ Devidi họ ohwo nọ ọ te jọ ovie Izrẹl. (1 Sam. 23:16, 17) Dede na, Sọl ọ gbẹ jọ ovie oke yena, yọ o wo egbaẹmo buobu, amọfa buobu a tẹ jẹ jọ abọ riẹ. Fikiere Devidi ọ tẹ jẹ dhẹ re a se iẹe ba ekpe no. Kọ Sọl o je roro nọ ọ te sai ru nọ ẹme nọ Ọghẹnẹ ọ ta o gbe ti ro rugba ha, inọ Devidi họ ọnọ ọ te jọ ovie? (Aiz. 55:11) Ebaibol ọ ta te obei he. Rekọ oware nọ ma riẹ họ, Sọl ọ jẹ wọso Ọghẹnẹ. Whaọ ohwo ọvo nọ ọ rẹ wọso Ọghẹnẹ nọ o rẹ riẹ kuhọ kẹ ọ rrọ họ. w22.01 2 ¶1-2

Jesu ọ daoma gaga evaọ usi uwoma na. Ọ jẹ rọ uvẹ kpobi nọ u rovie fihọ wuhrẹ ahwo, ọ tẹ rọ ere dhesẹ nọ o you rai gaga. (Luk 19:47, 48) Fikieme o je ro ru ere? Fikinọ ohrọ ahwo na o jẹ re iẹe. Ẹsejọ dede, ahwo nọ a gwọlọ nọ Jesu o wuhrẹ ai a re bu te epanọ Jesu avọ ilele riẹ a gbe ro “wo uvẹ nọ a rẹ rọ tubẹ re emu hu.” (Mak 3:20) Makọ ẹdẹ jọ nọ ohwo jọ ọ gwọlọ nọ o re lele Jesu ta ẹme evaọ aso, Jesu o ru uvẹ fihọ nọ ọ rọ ta usi uwoma kẹ ohwo na. Ahwo buobu nọ Jesu ọ ta usi uwoma kẹ a rọwo kurẹriẹ re a jọ ilele riẹ hẹ. O make jọ ere na, Jesu ọ romatotọ ta usi uwoma kẹ ohwo kpobi nọ ọ nyaku. Ere ọvona re, ma rẹ daoma ta usi uwoma kẹ ohwo kpobi re ohwo ọvo o gbe gu unoma ha inọ a ta kẹe he. (Iruẹru 10:42) Re ma sai ru onana, ẹsejọ o rẹ gwọlọ nọ ma nwene oghẹrẹ nọ ma be hae rọ ta usi uwoma na. Ukpenọ ma rẹ hae rọ oke jọ ọvo nọ u kiehọ omai oma ta usi uwoma, yọ ma re di ahwo họ họ, joma rọ oke ofa nọ ma riẹ nọ ahwo a te mae rọ jariẹ nyae ta usi uwoma kẹ ae. Ma te ru ere, eva e te ginẹ were Jihova gaga. w22.01 17 ¶13-14

Nẹnẹ na, ahwo buobu a fievahọ enọ i bi su ai hi. A ruẹ no inọ enọ i bi bruoziẹ evaọ obọ ekọto gbe ahwo ologbo egọmeti, enọ a bi fiobọhọ kẹ ọvo họ otu nọ i fe gbe enọ a riẹ odẹ. A be daezọ iyogbe he. Makọ ilorida egagọ dede, ahwo a fievahọ ae he fiki iruemu iyoma rai. Onana o be tubẹ whae ze nọ ahwo jọ a gbẹ be rọ kẹle Ọghẹnẹ hẹ. Fikiere, nọ ma te bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ohwo, o rẹ sae jọ bẹbẹ re ọ rọwo nọ Jihova o re ru oware nọ o gba ẹsikpobi, gbe nọ o te mai woma kẹ omai re ma ru oware kpobi nọ a vuẹ omai evaọ ukoko na. Uzẹme riẹ họ, orọnikọ ahwo nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ọvo u fo nọ a re fievahọ Jihova avọ ukoko riẹ hẹ. Makọ mai ahwo nọ a rrọ ukoko na kri no, u fo re ma hae kareghẹhọ nọ Jihova o re ru oware nọ u fo ẹsikpobi. Ẹsejọ, oware jọ o sae via nọ u re ru ei jọ bẹbẹ kẹ omai re ma rọwo onana. w22.02 2 ¶1-2