Azeza

Eware e rrọ gaga kẹ aye-uku na, o wọhọ nọ o tube wo ugho nọ u re tei dẹ eware nọ ọ rẹ rọ rẹrote omariẹ hẹ. Aye nana ọ tẹ nya kẹle etehe na jọ jẹ rọ ẹmẹrera fi ibigho ivẹ fihọ iẹe, yọ o wọhọ nọ i ru emamọ edo ọvo dede he nọ i je kie fihọ etehe na. Jesu ọ riẹ unuigho nọ aye na o fihọ etehe na, ibigho lẹpta ivẹ. Eye e jọ ibigho nọ e mae kawo evaọ oke yena. Ibigho ivẹ na i tube te unuigho nọ a rẹ rọ dẹ omuedi ọvo ho, ọmọvra nọ ọ mae kawo nọ a jẹ hae re evaọ oke yena. Oware nọ aye-uku na o ru na u duobọte Jesu gaga. Fikiere o te se ilele riẹ, kẹsena o te dhesẹ aye-uku na kẹ ae jẹ ta nọ: “Aye-uku oyogbe nana o fihọ bu vi ahwo nọ i kiọkọ kpobi.” O te je ru ẹme na vẹ kẹ ae inọ: “Evaọ usu enọ e da rai obọ fia aikpobi [maero kọ edafe] na a jọ rehọ ze ti fihọ, rekọ aye nana, avọ uvuhu nọ o riẹe oma, o ro fi onọ o wo kpobi họ, onọ o wo kpobi evaọ uzuazọ riẹ.” (Mak 12:43, 44) Nọ aye-uku na ọ rọ ugho nọ o wo kpobi ru unevaze no na, koyehọ o fievahọ Jihova inọ ọ te rẹrotei.—Ol. 26:3. w21.04 6 ¶17-18

Jesu ọ jẹ rọ ajọwha ta usi uwoma na evaọ oke nọ ọ jọ otọakpọ, o bẹ riẹ ẹdẹvo ho. Epọvo na ọ gwọlọ nọ ilele riẹ a re ru re. (Jọn 4:35, 36) Nọ Jesu ọ jọ kugbe ilele riẹ a jẹ ginẹ rọ ajọwha ta usi uwoma na ziezi. (Luk 10:1, 5-11, 17) Nọ a mu Jesu je kpei uwhremu na, ilele na a gbe wo ajọwha usi uwoma ota tere he evaọ omoke jọ. (Jọn 16:32) Rekọ nọ a kpare Jesu ze no, ọ tẹ tuduhọ ae awọ inọ jọ a tẹrovi iruo usi uwoma na. Fikiere nọ Jesu o muvrẹ kpobọ odhiwu no, a tẹ jẹ rọ ọwhọ ta usi uwoma na te epanọ ewegrẹ rai a rọ ta ẹme oria ikere inẹnẹ na. Evaọ oke ikọ na, Jesu o fiobọhọ kẹ ilele riẹ re a sae ta usi uwoma na ziezi, yọ Jihova ọ ghale rai. Onana u ru nọ ahwo buobu a ro kurẹriẹ. Wọhọ oriruo, evaọ Pẹntikọst 33 C.E., ahwo nọ a bu te oware wọhọ idu esa (3,000) soso a họ-ame. (Iruẹru 2:41) No umuo oke yena vrẹ ahwo a te je kurẹriẹ gaga. (Iruẹru 6:7) Ghelọ epanọ ẹvi ọ jọ iruo na te evaọ oke yena, Jesu ọ ta nọ ahwo nọ a ti yo usi uwoma na evaọ edẹ urere na a te mai bu.—Jọn 14:12; Iruẹru 1:8. w21.05 14 ¶1-2

Kọ whọ kareghẹhọ ẹdẹ nọ who ro vuhumu nọ eware nọ Isẹri Jihova a bi wuhrẹ na uzẹme? Who je roro nọ ohwo kpobi ọ te gwọlọ wuhrẹ emamọ eware nana. Whọ riẹ kẹ omara nọ a te wuhrẹ eware nọ whọ be jọ Ebaibol wuhrẹ na, uzuazọ rai u ti woma ziezi, yọ a ti wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Ol. 119:105) Fikiere, whọ tẹ be rọ ọwhọ vuẹ egbẹnyusu gbe ahwo uwou ra kpobi eware nọ who bi wuhrẹ na. Nọ whọ vuẹ ae, eme a ru? Ibuobu e rọwo ẹme ra ha. Akpọ o te gbe owhẹ unu. Jọ u gbe owhẹ unu hu nọ ahwo a tẹ siọ usi uwoma nọ whọ be ta kẹ ae. Oke nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, ahwo buobu a se riẹ dede nọ o je ru eware igbunu nọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o vi rie ze. Wọhọ oriruo, Jesu ọ kpare Lazarọs no uwhu ze. Yọ makọ ahwo nọ a jẹ wọso Jesu dede a riẹ vevẹ nọ o ru oware igbunu yena. O make jọ ere na, isu ahwo Ju a rọwo nọ Jesu họ Mesaya na ha. Ukpoye, a jẹ gwọlọ kpe Jesu avọ Lazarọs no.—Jọn 11:47, 48, 53; 12:9-11. w21.05 2 ¶1-2

Hae daoma kpohọ ewuhrẹ ẹsikpobi. Eware nọ a te jọ obei wuhrẹ i ti ru oma sasa owhẹ je ru nọ whọ te rọ riẹ inievo ukoko na ziezi. Daoma mu usu kugbe inievo ukoko na nọ whọ rẹ sai wuhrẹ mi. A sae tubẹ jọ inievo nọ who vi hayo enọ i vi owhẹ, hayo enọ i no ẹwho ọfa ze. Ebaibol ọ ta nọ “ahwo nọ a kpako no a re wo areghẹ.” (Job 12:12) Inievo nọ e kpako no a sai wuhrẹ eware buobu mi enọ e gbẹ maha re. Devidi ọ maha vi Jonatan thethabọ, rekọ onana o whaha e rai nọ a gbẹ rọ jọ egbẹnyusu hu hu. (1 Sam. 18:1) Devidi avọ Jonatan a fiobọhọ kẹ ohwohwo gọ Jihova ghelọ ebẹbẹ nọ e jariẹ. (1 Sam. 23:16-18) Oniọvo-ọmọtẹ mai nọ a re se Irina nọ ohwo uviuwou riẹ ọvuọvo ọ rrọ ukoko na ha ọ ta nọ: “Inievo ukoko na a sae ginẹ jọ ahwo uviuwou mai. Jihova ọ sae rehọ ae fiobọhọ kẹ omai nọ ma gbẹ rọ vioja ha inọ ahwo uviuwou mai a rrọ ukoko na ha.” Inievo na a gwọlọ tuduhọ owhẹ awọ je fiobọhọ kẹ owhẹ. Rekọ who gbe rovie eva kẹ ae he, a sae riẹ epanọ a re ro fiobọhọ kẹ owhẹ hẹ. w21.06 10-11 ¶9-11

Jesu ọ kẹ ọtadhesẹ jọ kpahe ovie jọ avọ ọrigbo riẹ. Ovie na ọ kpairoro vrẹ igho buobu nọ ọrigbo na ọ reosa riẹ nọ ọ hae te sae hwa ha. Rekọ nọ ọrigbo yena ọ ruẹ ọrigbo ọfa jọ nọ ọ reosa riẹ, ọ rọwo nọ ọ rẹ kpairoro vrẹ hẹ dede nọ osa na u tulo ho. Nọ ovie na ọ riẹ kpahe iẹe, o te gbolo ọrigbo ọgeva na fihọ uwou-odi. Oware nọ ọrigbo na o ru na, orọnọ ọyomariẹ ọvo o wha uye se he, rekọ o kẹ amọfa uye re. Ọ re ohrọ ọrigbo ibe riẹ hẹ. O ru nọ “a ro fi ei họ uwou-odi re ọ jọ etẹe bẹsenọ ọ rẹ hwa osa nọ ọ re na no.” U te no ere no, oware nọ o ru na o kẹ ibe erigbo riẹ uye re keme Ebaibol ọ ta nọ, “nọ ibe erigbo riẹ a ruẹ oware nọ o via na, o tẹ kẹ ae uye gaga.” (Mat. 18:30, 31) Epọvo na re, eware nọ ma ru e rẹ sae kẹ inievo mai uye. Wọhọ oriruo, nọ oniọvo jọ o te ru omai thọ, ma gbẹ be rọvrẹ riẹ hẹ, eme o re noi ze? Orọ ọsosuọ, o te kẹ oniọvo nọ o ru omai thọ na uye inọ ma rọvrẹ riẹ hẹ, yọ ma dhesẹ nọ ma you rie he. Orọ avọ ivẹ, o te kẹ inievo efa nọ e rrọ ukoko na uye nọ a tẹ ruẹ nọ mai avọ oniọvo na ma be riẹ yerikugbe he. w21.06 22 ¶11-12

Setan ọ gwọlọ nọ ahwo-akpọ nọ Jihova ọ ma tho uwoho riẹ a gbe-ọfariẹ hayo ru eware etọtọ. Evaọ oke Noa, nọ Jihova ọ “ruẹ nọ umuomu ohwo-akpọ o re ruaro . . . o tẹ da Jihova nọ ọ ma ahwo fihọ otọakpọ na, yọ o kẹ riẹ uye evaọ udu.” (Emu. 6:5, 6, 11) Kọ akpọ na o woma no nẹnẹ? Vievie! Ma riẹ nọ eva e be were Ẹdhọ gaga inọ ahwo a be rọ ọfariẹ-ogbe họ nẹnẹ, te ezae nọ i bi lele ezae wezẹ, gbe eyae nọ i bi lele eyae wezẹ. (Ẹf. 4:18, 19) A gbe du ta ha epanọ eva e rẹ were Ẹdhọ te nọ odibo Jihova jọ ọ tẹ thuzi ulogbo jọ. Setan o ru nọ ohwo-akpọ o bi ro “su ọrivẹ riẹ ruọ uye.” Rekọ ọ jọ etẹe serihọ họ. Ọ be jẹ raha otọakpọ na gbe erao nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ a rẹrote. (Ọtausi. 8:9; Emu. 1:28) Kọ eme onana o be wha ze? Egba-eriariẹ jọ a ta nọ eware nọ ahwo-akpọ a bi ru nẹnẹ o te whae ze nọ oghoghẹrẹ erao gbe ire nọ i bu te ima ọvo e te gbẹ rọ jariẹ hẹ evaọ imikpe jọ nọ e be tha na. w21.07 12 ¶13-14

Udu u re gbe brukpe ahwo jọ fiki eware nọ a ruthọ evaọ oke jọ. Udu u re brukpe ai te epanọ a re ro roro nọ Jihova ọ te sae rọvrẹ ae he, te a maki kurẹriẹ no kẹhẹ. Otẹrọnọ ere o rrọ kẹ owhẹ, u ti fiobọhọ nọ whọ tẹ kareghẹhọ nọ Jihova o gine you idibo riẹ, yọ uyoyou riẹ o rẹ hiẹ hẹ. U ti ru nọ whọ te sae rọ gọ Jihova ababọ udu nọ u re brukpe owhẹ, yọ eva e te were owhẹ. O rrọ ere keme “azẹ Jesu Ọmọ riẹ o re ru omai fo no uzioraha kpobi.” (1 Jọn 1:7) Udu u te bi brukpe owhẹ fiki eware jọ nọ who ruthọ, kareghẹhọ nọ Jihova ọ ginẹ gwọlọ rọvrẹ owhẹ nọ who te kurẹriẹ. Rri ẹme jọ nọ Devidi ọso-ilezi na ọ ta nọ u dhesẹ nọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ avọ erọvrẹ e jẹhọ ohwohwo. Ọ ta nọ: “Wọhọ epanọ idhiwu na i kpehru vi otọakpọ na, ere uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ nọ o bi dhesẹ kẹ enọ e be dhozọ riẹ o rro te. Wọhọ epanọ ovatha-ọre u thabọ no ukiediwo-ọre na, ere o fi izieraha mai họ thabọ no omai te re.”—Ol. 103:11, 12. w21.11 5-6 ¶12-13

Ọzae nọ ọ be gọ Jihova o re bru ọghọ họ aye riẹ oma. (1 Pita 3:7) Re a bru ọghọ họ ohwo oma u dhesẹ nọ a re tete iei jẹ kẹe adhẹẹ. Fikiere, re ọzae ọ sai dhesẹ nọ o bi bru ọghọ họ aye riẹ oma, o re tete iei jẹ kẹe adhẹẹ. Oware nọ ọ riẹ nọ aye na ọ rẹ sai ru hu, ọ rẹ ta kẹe nọ o ru ei hi, yọ ọ rẹ rehọ iẹe kele eyae efa gbe he. Nọ ọzae ọ tẹ be rọ aye riẹ kele eyae efa, eme o re noi ze? Ọzae oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Rosa nọ ọ rrọ ukoko ho ọ rẹ rehọ iẹe kele eyae efa ẹsikpobi. Oghẹrẹ nọ o re zue eme họ kẹ aye na u ru nọ aye na o re ro rri omariẹ nọ o fioka ohwo ho gbe inọ ohwo ọvo o you rie he. Rosa ọ ta nọ: “Dodokọ ohwo jọ ọ rẹ vuẹ omẹ ẹsikpobi nọ Jihova o you omẹ, yọ mẹ rrọ ghaghae kẹe.” Ọzae nọ ọ be gọ Jihova o re ru aye riẹ ere he. Ukpoye o re bru ọghọ họ iẹe oma. O te bi bru ọghọ họ aye riẹ oma, avọ aye na a te kpekpe ohwohwo oma ziezi, yọ usu riẹ avọ Jihova o te kpekpe ziezi re. Edhere jọ nọ ọzae o re ro dhesẹ nọ o bi bru ọghọ họ aye riẹ oma họ, nọ ọ tẹ be hai jiri iei jẹ ta kẹe nọ o you rie. w21.07 22 ¶7-8

Kọ o rẹ kẹ owhẹ uye, nọ oware jọ nọ o roja gaga nọ a bi vi se owhẹ u gbe te owhẹ obọ evaọ oke nọ who rẹro riẹ hẹ? Kọ whọ tẹ riẹ uwhremu na nọ fiki omamọ oware jọ a gbe ro vi oware na ze evaọ oke nọ who je rẹro riẹ na ha, who ti thihakọ jẹ hẹrẹ bẹsenọ u re te owhẹ obọ. Ẹme nọ ọ rrọ obe Itẹ 13:11 u dhesẹ oware nọ u ro fo re ma thihakọ hẹrẹ. O ta nọ: “Efe ẹdẹdẹ o ti kie, rekọ efe nọ ohwo ọ rọ ẹmẹrera kokohọ o ti vihọ.” Eme ma wuhrẹ no oria ikere nana ze? Ohwo nọ o wo areghẹ o re thihakọ ru oware riẹ ẹmẹrera, ukuhọ riẹ, u ve ti woma kẹe. Obe Itẹ 4:18 o ta nọ: “Edhere ikiẹrẹe na ọ wọhọ elo ohiohiẹ nọ ọ rẹ rọ ẹmẹrera dhe evevẹ, bẹsenọ uvo o rẹ bẹre ze ziezi.” Ẹme yena o dhesẹ edhere hayo oghẹrẹ nọ Jihova o re ro fiobọhọ kẹ idibo riẹ re a riẹ ẹjiroro riẹ, inọ ẹmẹrera o re ro ru ei. Ere ọvo ho, ẹme yena ọ sai je kiekpahe oghẹrẹ nọ Oleleikristi o re ro siobọno iruemu nọ i fo ho re ọ sae jọ ogbẹnyusu Jihova. Ẹmẹrera onana o rẹ rọ via, o rrọ oware asohẹrioke he. w21.08 8 ¶1, 3-4

Iruo e vọ ukoko Ọghẹnẹ nọ ma re ru nọ akpọ omuomu nana o bi te ekuhọ no na. (Mat. 24:14; Luk 10:2; 1 Pita 5:2) Mai kpobi ma gwọlọ rọ ẹgba mai kpobi ru iruo kẹ Jihova. Inievo buobu a be ta usi uwoma vi epanọ a jẹ ta vẹre. Ejọ e gwọlọ jọ ekobaro. Efa e gwọlọ jọ Ebẹtẹle ru iruo hayo kuomagbe iruo ebabọ ukoko na. Yọ inievo-emezae buobu a be daoma re a te ahwo nọ a re ro mu idibo iruiruo hayo ekpako ukoko. (1 Tim. 3:1, 8) Ma riẹ nọ eva e be were Jihova gaga, nọ ọ be ruẹ nọ idibo riẹ a be gwọlọ rọ ẹgba rai kpobi gọe na. (Ol. 110:3) Kọ o be kẹ owhẹ uye inọ uvẹ-iruo jọ nọ whọ gwọlọ evaọ ukoko na u bi te owhẹ obọ họ? O tẹ rrọ ere, lẹ se Jihova re whọ vuẹe epanọ oware na o be kẹ owhẹ uye te. (Ol. 37:5-7) Whọ sae jẹ ta kẹ inievo-emezae nọ i kruga ziezi evaọ ukoko na re a vuẹ owhẹ oware nọ who re ru re whọ sae nyaharo ziezi evaọ ukoko na. Kẹsena whọ vẹ daoma lele ohrẹ kpobi nọ a kẹ owhẹ. Who te ru ere, ẹsejọhọ uvẹ-iruo nọ who bi rẹro riẹ evaọ ukoko na u ti te owhẹ obọ. w21.08 20 ¶1; 21 ¶4

U wo ọruẹaro-aye nọ a re se Anna nọ ọzae riẹ o whu no. Ọ kpako te ikpe udhone-gbene no, rekọ “ọ jẹ hai kpohọ etẹmpol na ẹsikpobi.” Egagọ obọ etẹmpol nọ e jẹ hai voi hi na u ru nọ Jihova ọ rọ ghale iẹe. Ọ ruẹ Jesu evaọ oke nọ a ro yẹi ze obọ. (Luk 2:36-38) Evaọ oke mai na, u wo inievo nọ e kpako no jẹ be riẹ ru ziezi nọ izoge na a rẹ sae rọ aro kele. Ma tẹ romatotọ nọ ae jẹ gaviezọ kẹ ae, a te vuẹ omai emamọ eware buobu nọ a rọ ẹro ruẹ no evaọ ukoko Jihova. Inievo mai nọ e kpako no na a rrọ ghaghae kẹ Jihova gbe ukoko riẹ. A rọ ẹro ruẹ eware buobu nọ Jihova o ru kẹ ae no gbe eware nọ i dhesẹ nọ ọye o gine wo ukoko na. A te je wuhrẹ no eware nọ e thọ rai obọ ze no anwọ ikpe buobu ze na. Hai rri ekpako soso na wọhọ “oza areghẹ,” re whọ daoma wuhrẹ eware buobu mi ai. (Itẹ 18:4) Who te gine bi kẹle ae jẹ daoma riẹ ae ziezi, u ti fiobọhọ ru ẹrọwọ ra ga. w21.09 3 ¶4; 4 ¶7-8; 5 ¶11, 13

Inievo buobu nọ i bi kurẹriẹ ziọ ukoko na a be rọ eware nọ a riẹ gbe onaa iruo rai nọ Aizaya o se “ame-ivie erẹwho na” ro fiobọhọ evaọ iruo ukoko Ọghẹnẹ. (Aiz. 60:5, 16) Obọ nọ inievo eghaghae nana a bi fihọ evaọ ukoko na u ru nọ ma be sae rọ ta usi uwoma na evaọ erẹwho nọ i bu te egba ivẹ gbe udhuvẹ (240), ma tẹ be jẹ fa ebe mai fihọ evẹrẹ nọ i bu vi odu ọvo (1,000). Erẹwho na nọ Jihova o bi nuhu evaọ edẹ urere nana o wha riẹ ze nọ ohwo kpobi o re ro ru ojọ. Ọ rẹ whomahọ abọ Uvie Ọghẹnẹ hayo abọ egọmeti akpọ nana. Mai idibo Jihova ma re koko izi egọmeti orẹwho nọ ma rrọ. Rekọ ma re dhomahọ isuẹsu akpọ na vievie he. (Rom 13:1-7) Ma riẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ ọvo u ti ku ebẹbẹ akpọ na họ. Yọ Uvie Ọghẹnẹ u wobọ ọvo kugbe esuo akpọ na ha.—Jọn 18:36, 37. w21.09 17-18 ¶13-14

Nọ ohwo uviuwou ra jọ o te kie no egagọ Jihova, o roja gaga re whọ hai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ ẹrọwọ ra avọ orọ ahwo uviuwou ra nọ i kiọkọ ga ziezi. Eme gbe eme whọ rẹ sai ru? Hai se Ebaibol na kẹse kẹse, je roro didi kpahe oware nọ who se. Whọ vẹ jẹ hai kpohọ ewuhrẹ ẹsikpobi. Jihova ọ rẹ rọ eware nana kẹ owhẹ ẹgba. Joanna nọ ọsẹ riẹ avọ oniọvo riẹ ọmọtẹ a no ukoko Jihova no ọ ta nọ: “Mẹ tẹ jọ Ebaibol se iku ahwo wọhọ Abigẹle, Ẹsta, Job, Josẹf, gbe Jesu, udu u re te omẹ otọ ziezi. Oriruo ahwo nana o re fiobọhọ kẹ omẹ si ikpehre iroro no eva, je ru nọ mẹ gbẹ rọ ruawa tere he.” Nọ a te si ohwo ra jọ no ukoko yọ o be kẹ owhẹ uye gaga, jọ olẹ o bẹ owhẹ hẹ. Lẹ Ọsẹ oyoyou mai na re o fiobọhọ kẹ owhẹ rri oware nọ o via na epanọ ọyomariẹ o rri rie. Lẹe re o “ru owhẹ wo otoriẹ udidi je wuhrẹ owhẹ edhere nọ u fo nọ whọ rẹ nya.” (Ol. 32:6-8) Uzẹme riẹ họ, oware nọ o via na o sae da owhẹ te epanọ o rẹ rọ jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ tae kẹ Jihova. Rekọ Jihova ọ riẹ oware kpobi nọ o da owhẹ. Ọ gwọlọ nọ whọ ta oware kpobi nọ o be kẹ owhẹ uye kẹe.—Ọny. 34:6; Ol. 62:7. w21.09 28 ¶9-10

Pita avọ Jemis gbe Jọn a ruẹ eruẹaruẹ igbunu jọ oke nọ a ru ehaa Ọnyavrẹ ukpe 32 C.E. no. Jesu ọ wha rai lele oma kpobọ ehru ugbehru ukpekpehru jọ, yọ o sae jọ nọ ugbehru Hẹmọn. Jesu ọ tẹ jọ etẹe rẹriẹ evaọ iraro rai. “Ovao riẹ u te je lo wọhọ ọre, iwu ehru riẹ i te je lo nwranwranwra.” (Mat. 17:1-4) Jihova Ọghẹnẹ ọ tẹ ta ẹme jọ, yọ ikọ esa nana a yo rie. Ọ ta nọ: “Ọnana họ Ọmọzae mẹ, oyoyou mẹ na, ọnọ mẹ jẹrehọ. Wha gaviezọ kẹe.” Ma te rri oghẹrẹ nọ ikọ esa nana a yeri uzuazọ rai, ma rẹ ruẹ nọ a ginẹ gaviezọ kẹ Jesu. Yọ ma gwọlọ ru epọvo na re. Eva e were omai gaga inọ Jihova ọ be rehọ Jesu nọ o “wuzou ukoko na” wuhrẹ omai obọdẹ eware. (Ẹf. 5:23) Joma gbaemu nọ ma rẹ “gaviezọ kẹe” wọhọ epanọ Pita avọ Jemis gbe Jọn a ru. Ma te ru ere, ma ti wo evawere gbe eghale efa buobu enẹna je rite ebẹdẹ bẹdẹ. w21.12 22 ¶1; 27 ¶19

Oleleikristi jọ evaọ obọ Kọrint ọ rehọ aye ọsẹ riẹ fihọ uwou bi lele iei gbe-ọfariẹ. Pọl ukọ na ọ tẹ ta kẹ Ileleikristi obọ Kọrint na nọ jọ a si ọzae na no ukoko. Ekpehre uruemu ọzae na o jẹ raha inievo efa evaọ ukoko na. Ejọ dede a je tube roro nọ oware nọ o ru na o nwani yoma tere he. (1 Kọr. 5:1, 2, 13) Nọ oke jọ o vrẹ no, Pọl o te yo nọ ọzae na o kurẹriẹ no. Pọl ọ ta kẹ ekpako na nọ: “Wha rọvrẹ riẹ jẹ sasa iẹe oma.” Muẹrohọ oware nọ o lẹliẹ Pọl ta ere. Ọ ta nọ: “Re ọkora ọgaga ọ gbẹ dae oma fia ha.” Pọl ọ re ohrọ ọzae na. Ọ gwọlọ nọ omovuọ o ruọ ọzae na akpalobọ họ koyehọ re oma o vuọ ẹe te epanọ ọ gbẹ sae rọ lẹ nọ jọ a rọvrẹ riẹ hẹ. (2 Kọr. 2:5-8, 11) Ekpako ukoko a rẹ daoma re ohrọ ohwo wọhọ epanọ Jihova o re ru na. Nọ ohwo o te ruthọ, a rẹ whọku ei gaga nọ o tẹ gwọlọ ere yọ a rẹ jẹ re iẹe ohrọ nọ a tẹ ruẹ oware nọ u ro fo re a ru ere. A gbe ru enẹ hẹ kiyọ ohrọ họ, ukpoye kiyọ a be kẹ ohwo omuomu uvẹ re o ru epanọ u je rie. w21.10 11-12 ¶12-15

Ma sae ta nọ oware odada nọ ohwo o ru omai o wọhọ oma nọ a nwa. Nọ ohwo ọ tẹ nwa oma, ọ sai ru omola osese hayo omola ulogbo. Wọhọ oriruo, nọ omoware jọ o tẹ dina biẹ ohwo uziobọ, o sae da gaga okioke yena. Rekọ nọ ẹdẹ ọvo hayo edẹ ivẹ e tẹ vrẹ no, whọ rẹ gbẹ tubẹ riẹ oria nọ oware na o biẹ owhẹ na ha. Ẹme na họ, ogbẹnyusu mai ọ sae ta ẹme jọ hayo ru oware jọ nọ ọ da omai. Rekọ nọ omoke jọ o jẹ vrẹ no, ma rọvrẹ riẹ no. Evaọ abọdekọ riẹ, nọ ohwo ọ tẹ nwoma gaga o sae gwọlọ nọ o kpobọ ẹsipito re a ko oria na jẹ bandeji riẹ. Nọ ohwo ọ tẹ be rọ obọ nẹ omola na hayo hae kariẹe, o rẹ lẹliẹe dae gaga. Ahwo jọ a re ru ọkpọ oware utioye na nọ ohwo jọ o te ru oware nọ o da rai gaga. A re roro kpahe oware na ẹsikpobi, a re si iroro noi hi. Nọ ohwo o te bi ru ere, ẹsiẹe oware na o rẹ tubẹ dae ga. Kọ o gbẹ te mai woma re ma ru oware nọ oria ikere inẹnẹ na o ta na? w21.12 12 ¶15

Ma rehọ iẹe nọ ọkpako jọ ọ be jọ udu riẹ roro nọ osẹ nọ oniọvo jọ ọ be sẹ u kiehọ tere he. Ọkpako na ọ sae nọ omariẹ nọ, ‘Kọ oniọvo na ọ thọ uzi Ebaibol jọ?’ Re ọ riẹ sọ ọye ọvo o bi rri rie ere he, ọ sae nọ ọkpako ọfa hayo oniọvo nọ o kruga ziezi evaọ ukoko na. Aimava a sai rri ohrẹ nọ Pọl ọ kẹ kpahe oghẹrẹ ẹgọ nọ u fo nọ Oleleikristi ọ rẹ gọ. (1 Tim. 2:9, 10) Pọl o dhesẹ oghẹrẹ nọ u fo nọ osẹ Oleleikristi o rẹ jọ. Ọ ta nọ Oleleikristi ọ rẹ gọ ẹgọ nọ o kiehọ, nọ ọ rrọ owowa, nọ u dhesẹ nọ o wo areghẹ. Rekọ Pọl ọ fodẹ oghẹrẹ ẹgọ ọvuọvo dẹẹ hẹ nọ u fo nọ Oleleikristi ọ rẹ gọ. Ọ riẹ nọ Ileleikristi a rẹ sai ku oghoghẹrẹ iwu sa-sa họ, rekọ e rẹ gbẹ jọ kpatiẹ ghele. Fikiere ọkpako o re rri sọ ẹgọ nọ ohwo na o fihọ na ọ rrọ owowa u te je dhesẹ nọ o wo areghẹ. Nọ a tẹ ta ẹme te osẹ, u fo re ma hae kareghẹhọ nọ onọ o rẹ were ọjọ o rẹ were ọjọ họ. Ma rẹ gba amọfa họ re a sẹ oghẹrẹ osẹ nọ o rẹ were omai hi. w22.02 16 ¶9-10

U wo eware buobu nọ ma rẹ rọ fiki rai wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ ohwohwo evaọ ukoko na. Ma rẹ jọ obe Itẹ ruẹ ejọ rai. Wọhọ oriruo, eria jọ ikere yena e ta nọ: “Whọ kuvẹ re uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ avọ ọtẹruo i no owhẹ obọ họ. . . . Kẹsena whọ vẹ te jọ emamọ ohwo gbe ọnọ o wo otoriẹ udidi evaọ aro Ọghẹnẹ gbe ahwo.” “Ọzae nọ o wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ ọ rẹ wha erere se omariẹ.” “Ohwo kpobi nọ ọ be nya edhere ẹrẹreokie je dhesẹ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ o ti duku uzuazọ.” (Itẹ 3:3, 4; 11:17, oruvẹ.; 21:21) Eme yena i dhesẹ eware esa jọ nọ u ro fo re ma wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ. Orọ ọsosuọ, ma te wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ, Jihova o re rri omai ghaghae. Orọ avọ ivẹ, o rẹ wha erere se omai. Wọhọ oriruo, u re ru nọ mai avọ inievo ukoko na ma rẹ rọ jọ obọdẹ egbẹnyusu. Orọ avọ esa, ma ti wo eghale buobu evaọ obaro, te uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Fikiere u wo emamọ ẹjiroro buobu nọ ma re ro ru lele ohrẹ nọ Jihova ọ kẹ omai, inọ: “Wha . . . rehọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ gbe ohrọ lele ohwohwo yeri.” w21.11 8 ¶1-2

Otẹrọnọ oware nọ who ru kpahe ebẹbẹ jọ nọ i te owhẹ uruosa nana hayo oke jọ nọ u kpemu u dhesẹ nọ ẹrọwọ ra ọ ga tere he, whọ jọ udu u whrehe owhẹ hẹ. Rehọ iẹe wọhọ uvẹ nọ whọ sai ro ru ẹrọwọ ra ga. Hae lẹ gaga se Jihova ẹsikpobi nọ who te wo ebẹbẹ. Hae kareghẹhọ nọ Jihova ọ sae rehọ imoni mai hayo inievo ukoko na fiobọhọ kẹ omai nọ ma te wo ebẹbẹ. Whọ tẹ kuvẹ re Jihova o fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ ebẹbẹ nọ i bi te owhẹ nẹnẹ, u ti mu owhẹ ẹro nọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ thihakọ ebẹbẹ ilogbo nọ e rẹ sai te owhẹ evaọ obaro. Jesu o fiobọhọ kẹ ilele riẹ nọ a rọ riẹ abọ nọ ẹrọwọ rai ọ jọ ga te he. Rekọ ọ riẹ nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ ilele riẹ fi edawọ kparobọ evaọ obaro. (Jọn 14:1; 16:33) Ọ riẹ nọ ogbotu ahwo buobu a ti wo ẹrọwọ ọgaga, a vẹ te zọ evaọ oke uye ulogbo nọ o be tha na. (Evia. 7:9, 14) Whọ te jọ usu ahwo nọ a te zọ na nọ whọ tẹ be hae rọ oghẹrẹ kpobi ru ẹrọwọ ra ga enẹna.—Hib. 10:39. w21.11 25 ¶18-19

Ma bi rẹro nọ Jihova ọ te rọ edhere igbunu jọ thọ omai nẹnẹ hẹ. Rekọ ma riẹ nọ oware kpobi nọ o via kẹ ohwo nọ o fievahọ Jihova kẹhẹ, o sae whaha iẹe uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ hẹ. Okpoware jọ nọ o te via kẹle na u ti dhesẹ sọ ma fievahọ Jihova inọ ọ te ginẹ thọ omai. Oke nọ Gọg obọ Magọg koyehọ erẹwho akpọ na sa-sa a ti kuomagbe wọ ohọre bru omai idibo Ọghẹnẹ ze, o te wọhọ nọ omai u re no. Rekọ evaọ oke yena, u wuzou gaga re ma fievahọ Jihova inọ ọ sai siwi omai, yọ o ti gine siwi omai. Erẹwho na a ti roro nọ mai yọ igodẹ nọ i wo ohwo ọvo nọ ọ rẹ thọ ae he. (Izik. 38:10-12) Ma riẹ ẹmo efio ho, yọ ma ti wo okwakwa ẹmo ọvo ho. Erẹwho na a ti roro nọ ma ti te ai ru họ no ho. A te ruẹ ikọ-odhiwu nọ e wariẹ omai họ họ, nọ e be thọ omai. Kọ ẹvẹ a sae rọ ruẹ e rai kpakiyọ a wo ẹrọwọ họ? U ti gbe ai unu gaga oke nọ ikọ-odhiwu e te họre kẹ omai.—Evia. 19:11, 14, 15. w22.01 6 ¶12-13

Inievo ukoko na a rrọ ghaghae kẹ Jihova, yọ u fo nọ ma re rri rai ghaghae re. Ma rẹ daoma thọ inievo mai je tete ae. Ma tẹ ruẹ nọ ma ta ẹme jọ hayo ma ru oware jọ nọ o kẹ oniọvo jọ uye, joma ru oware jọ kpahe iẹe. Ma du ta nọ eva i re kri oniọvo na ẹdha ha ha, inọ ọ te kpairoro vrẹ nọ oke o be nyaharo na. Uzẹme riẹ họ, oware u re kri inievo jọ ẹda ha. Eware jọ nọ e rẹ sae whae ze họ, inievo jọ a re rri omarai inọ a woma te ahwo ho fiki oghẹrẹ nọ a rọ yọrọ ae no otọ ze. Inievo efa jọ a re riẹ epanọ a re thihakọ họ nọ ohwo o te ru ae thọ, keme a kurẹriẹ ziọ ukoko na obọ. O make rrọ ere na, nọ oniọvo o te ru omai thọ, ma rẹ daoma ruẹrẹhọ kugbei. Ma tẹ rrọ ohwo nọ eva i re kri ẹdha ha, joma kareghẹhọ nọ u fo re ma nwene. Ma te ru ere, eva e te were omai yọ udhedhẹ o te jọ udevie mai avọ inievo na. w21.06 21 ¶7

Jesu ọ riẹ epanọ eware e rrọ kẹ owhẹ. Nọ ẹbẹbẹ ologbo jọ ọ tẹ rrọ otọ kẹ omai, eva e rẹ were omai nọ ogbẹnyusu mai jọ ọ tẹ nyaze te sasa omai oma, maero otẹrọnọ ẹbẹbẹ otiọye na o te rie no re. Jesu yọ oghẹrẹ ogbẹnyusu otiọye na. Ọ riẹ epanọ o rẹ jọ kẹ ohwo nọ oware o tẹ be kẹe uye te epanọ ọ rọ gwọlọ nọ a fiobọhọ kẹe. Ọ riẹ nọ mai yọ ahwo-akpọ gheghe, yọ o ti fiobọhọ kẹ omai “evaọ ẹruoke.” (Hib. 4:15, 16) Nọ Jihova o vi ukọ-odhiwu bru Jesu ze evaọ ọgbọ Gẹtsemane, Jesu ọ rọwo nọ o fiobọhọ kẹe. Mai omamai, ma rẹ kuvẹ re Jihova o fiobọhọ kẹ omai. Jihova ọ sae rọ obe ukoko na jọ, ividio, hayo ẹme nọ oniọvo jọ o ru ro fiobọhọ kẹ omai. Ọ sae jẹ rọ ọkpako ukoko jọ hayo oniọvo jọ nọ o kruga ziezi fiobọhọ kẹ omai. (Luk 22:39-44) Jihova o ti ru nọ who ti ro wo “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi.” O ti fiobọhọ kẹ owhẹ wo ẹgba. Ma tẹ lẹ sei, o re ru nọ ma re ro wo “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi.”—Fil. 4:6, 7. w22.01 18-19 ¶17-19

Jihova o re ru oware nọ o gba ẹsikpobi. Rekọ o sae jọ bẹbẹ kẹ omai re ma ru oware kpobi nọ ahwo nọ Jihova o ro mu evaọ ukoko na a vuẹ omai. Nọ a tẹ vuẹ omai oware jọ, ma sae jọ udu mai vro sọ ere Jihova ọ ginẹ gwọlọ nọ oware na o jọ, hayo orọ udu obọrai a be vuẹ omai na. Uzẹme riẹ họ, ma gbe fievahọ ahwo nọ Jihova o ro mu evaọ ukoko riẹ hẹ, ma sae ta nọ ma fievahọ Jihova ha keme Jihova o fievahọ ae jabọ nọ ọ rọ rehọ ae mu. Nẹnẹ, “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na,” ọye Jihova ọ be rọ rẹrote abọ ukoko riẹ nọ o rrọ obọ otọakpọ obonẹ. (Mat. 24:45) Wọhọ epanọ ekpako gbe ikọ na a jẹ rẹrote ukoko Jihova evaọ oke Ileleikristi ọsosuọ na, ere ọvona ọrigbo nọ a re fievahọ na ọ be rẹrote idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ akpọ na soso jẹ vuẹ ekpako ukoko oware nọ a re ru. Kẹsena ekpako ukoko a vẹ vuẹ inievo na oware nọ ọrigbo na ọ ta, jẹ ruẹ nọ a ru rie. Ma te bi ru oware nọ ọrigbo na avọ ekpako ukoko a vuẹ omai, u re dhesẹ nọ ma fievahọ Jihova. w22.02 4 ¶7-8

Eva e be were omai gaga inọ mai yọ Isẹri Jihova. Oware nọ u woma tei o riẹ hẹ. Eva e rẹ were omai gaga nọ ma te fiobọhọ kẹ ohwo jọ nọ o “wo emamọ eva, nọ [o] ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ” zihe ruọ olele Jesu. (Iruẹru 13:48) Ere o jọ kẹ Jesu. Nọ ilele riẹ a zihe no usi uwoma ota ze nọ a je bi gbiku kẹ Jesu kpahe epanọ a gaviezọ kẹ ae te, “ẹzi ọfuafo o te ru ei wereva gaga.” (Luk 10:1, 17, 21) Pọl ukọ na ọ ta kẹ Timoti nọ: “Hai muẹrohọ omara gbe ewuhrẹ ra kẹse kẹse.” Ọ ta kẹe re nọ: “Enẹ oruo who ti ro siwi omara gbe enọ e gaviezọ kẹ owhẹ.” (1 Tim. 4:16) Onana u dhesẹ nọ usi uwoma ota na u re siwi ahwo. Ma re muẹrohọ omamai kẹse kẹse keme abọ Uvie Ọghẹnẹ ma rrọ. Ma rẹ daoma ẹsikpobi re uruemu mai o wha ajiri se Jihova, re u je dhesẹ nọ ma bi ru lele usi uwoma nọ ma be ta kẹ ahwo na. (Fil. 1:27) Ma tẹ be hae ruẹrẹ oma kpahe ziezi re ma te kpohọ usi uwoma, jẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai taure ma tẹ te ta usi uwoma kẹ ohwo, yọ ma bi ‘muẹrohọ ewuhrẹ mai.’ w21.10 24 ¶1-2

Uruemu okpokpọ na họ oghẹrẹ uruemu gbe iroro nọ e rẹ were Jihova. Ohwo nọ ọ whẹ uruemu okpokpọ na họ oma o re wo iruemu nọ ẹzi Ọghẹnẹ o re fiobọhọ kẹ ohwo wo na. Evaọ oware kpobi nọ o bi ru gbe iroro nọ o bi roro, ọ rẹ kuvẹ re ẹzi Ọghẹnẹ ọ kpọe. Wọhọ oriruo, ohwo otiọye na o re you Jihova gbe idibo riẹ. (Mat. 22:36-39) Eva e rẹ gbẹ were iẹe ghele nọ ebẹbẹ e tẹ be maki tei. (Jem. 1:2-4) O re ru epanọ udhedhẹ o rẹ rọ jọ oria. (Mat. 5:9) O re wo odiri jẹ jọ wowou. (Kọl. 3:13) Oware uwoma o rẹ were iẹe, yọ o re ru ei. (Luk 6:35) O re ru eware nọ i dhesẹ nọ o gine fi ẹrọwọ họ Jihova gaga. (Jem. 2:18) Ọ rẹ kpahe ẹme wolẹ nọ a tẹ maki ru ei eva dha, yọ ọ rẹ nyẹ oma riẹ re o gbe ru oware nọ Jihova o mukpahe he. (1 Kọr. 9:25, 27; Tait. 3:2) Re ohwo ọ whẹ uruemu okpokpọ na họ oma, o re wo iruemu kpobi nọ a fodẹ evaọ obe Ahwo Galesha 5:22, 23 na gbe enọ a fodẹ evaọ eria Ebaibol efa. w22.03 8-9 ¶3-4

Ekpako ukoko a rẹ ta usi uwoma no uwou ruọ uwou wọhọ epanọ Pọl ukọ na o ru. A vẹ jẹ rọ uvẹ kpobi nọ u rovie ta usi uwoma evaọ oke ofa. (Ẹf. 6:14, 15) Ekpako ukoko a sae rọ oke nọ a be rọ ta usi uwoma na wuhrẹ inievo na epanọ a rẹ ta usi uwoma ziezi, te idibo iruiruo wọhọ epanọ Pọl o ru. (1 Pita 5:1, 2) Rekọ ajọ iruo nọ ekpako a re ru i bu te epanọ a gbe ro wo uvẹ nọ a rẹ rọ ta usi uwoma ha ha. (Mat. 28:19, 20) A sae tubẹ se iruo jọ ẹsejọ re a sai wo uvẹ nọ a rẹ rọ ta usi uwoma. Nọ a tẹ gwọlọ kẹ ae iruo jọ evaọ ukoko na, jọ a lẹ kpahe iẹe je roro kpahe oware na ziezi. Ẹsejọhọ a te ruẹ nọ a tẹ rehọ iruo na a ti gbe wo uvẹ nọ a re ro ru eware nọ e mai wuzou hu, eware wọhọ egagọ uviuwou nọ a re ru, usi uwoma nọ a rẹ ta ziezi, gbe emọ rai nọ a re wuhrẹ re a riẹ usi uwoma ẹta. Whọ tẹ se iruo jọ fikinọ whọ gwọlọ wo uvẹ ziezi nọ who re ro ru eware nọ e mai wuzou evaọ egagọ Ọghẹnẹ, eva e te dha Jihova ha. w22.03 27 ¶4, 7; 28 ¶8

Kọ ozọ o jẹ dina mu owhẹ oke nọ who je ro kurẹriẹ ze obọ? Ẹsejọhọ who je roro nọ whọ te sae wọ ẹkpa nyae ta usi uwoma ha. Hayo o sae jọ nọ ozọ u je mu owhẹ inọ ahwo uviuwou hayo egbẹnyusu ra a te wọso owhẹ. O tẹ rrọ ere, kiyọ whọ riẹ nọ ozọ o sai mu ohwo nọ who bi wuhrẹ na re. Jesu ọ ta nọ ozọ o sai gine mu ahwo jọ. Rekọ ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a du kuvẹ re ozọ u ru ai siọ Jihova ba ẹgọ họ. (Mat. 10:16, 17, 27) Fiobọhọ kẹ ohwo nọ who bi wuhrẹ Ebaibol re ọ riẹ epanọ ọ sae rọ ta usi uwoma. Oke nọ Jesu o vi ilele riẹ nọ a nyae ta usi uwoma, o sae jọ nọ ozọ u je mu ai. Rekọ nọ Jesu ọ vuẹ ae oria nọ a rẹ jọ ta usi uwoma gbe ẹme nọ a rẹ ta no, udu u te te ae otọ. (Mat. 10:5-7) Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ aro kele Jesu? Vuẹ ohwo nọ who bi wuhrẹ na ahwo jọ nọ ọ rẹ sae ta usi uwoma kẹ. Whọ sae nọe sọ ọ riẹ ohwo jọ nọ ẹme jọ nọ wha wuhrẹ no evaọ Ebaibol o ti fiobọhọ kẹ. Kẹsena who ve wuhrẹ iẹe epanọ ọ sae rọ rehọ ẹme yena ta usi uwoma kẹ ohwo. w21.06 6-7 ¶15-16

Evaọ 2015, otọ u nuhu evaọ obọ Nepal. Ohwo jọ nọ ọ jariẹ oke yena ọ ta nọ: “Nọ otọ na u muhọ enuhu, u kri hi, iwou-eki gbe iwou anwae i te muhọ ezurie kie.” Ọfa ọ ta nọ: “Ozọ u mu ohwo kpobi ẹdẹ yena . . . Ahwo buobu a jẹ ta nọ otọ na u nuhu oware wọhọ iminiti ivẹ. Rekọ evaọ aro mẹ, u nuhu kri wumuo ho.” Whaọ ma be ta ẹme na, akpọ na o bi nuhu. Rekọ oghẹrẹ enuhu nana sa. Hagai ọ ruẹaro kpahe iẹe. O kere nọ: “Enẹ Jihova olori egbaẹmo ọ ta, ‘Omojọ u kiọkọ, mẹ te wariẹ nuhu idhiwu gbe otọakpọ na . . . ẹsiẹvo ọfa.’” (Hag. 2:6) Enuhu nọ Hagai ọ ruẹaro kpahe na orọnikọ orọ otọ nọ u re nuhu hu, nọ o rẹ wha ọraha ọvo ze. Ukpoye, u bi ru nọ emamọ eware e be rọ via. Jihova ọvo ọ rọ unu riẹ ta nọ: “Me ti nuhu erẹwho na kpobi, eware eghaghae erẹwho na kpobi e vẹ te ze; yọ mẹ te rehọ oruaro vọ uwou nana.” w21.09 14 ¶1-3

Egbẹnyusu ivẹ e tẹ be hae ta ẹme kẹse kẹse jẹ ta eva kẹ ohwohwo, usu rai o rẹ kpekpe ziezi. Ere usu mai kugbe Jihova o rrọ re. Ma tẹ be hae lẹ sei kẹse kẹse jẹ ta eva mai kẹe, u re dhesẹ nọ ma fievahọ iẹe, ma tẹ jẹ riẹ nọ o you omai. (Ol. 94:17-19; 1 Jọn 5:14, 15) Hai kuomagbe inievo na. Inievo na yọ obọdẹ okẹ jọ nọ Jihova ọ kẹ omai. (Jem. 1:17) Edhere jọ nọ Ọsẹ obọ odhiwu mai o bi ro dhesẹ nọ o you omai họ, ọ kẹ omai inievo-emetẹ gbe emezae nọ i re “dhesẹ uyoyou ẹsikpobi.” (Itẹ 17:17) Pọl ukọ na ọ jọ ileta nọ o kere se inievo obọ Kọlọsi fodẹ inievo jọ nọ i fiobọhọ kẹe. Ọ ta nọ: “A rrọ omosasọ ulogbo kẹ omẹ.” (Kọl. 4:10, 11) Makọ Jesu Kristi dede, eva e were riẹ nọ ilele riẹ gbe ikọ-odhiwu a fiobọhọ kẹe. (Luk 22:43) Ma tẹ vuẹ oniọvo nọ o kruga ziezi evaọ ukoko na oware jọ nọ o be kẹ omai uye, o sai fiobọhọ kẹ omai. Orọnikọ u dhesẹ nọ mai yọ eyẹlẹ evaọ oghẹrẹ jọ họ. w21.04 24-25 ¶14-16

Otẹrọnọ oware nọ oniọvo jọ o ru owhẹ o be kẹ owhẹ uye gaga, eme u fo nọ who re ru? Daoma kpobi re whọ ruẹ nọ who ru udhedhẹ kugbei. Lẹ se Jihova re whọ vuẹe epanọ oware na o be kẹ owhẹ uye te. Lẹ sei re ọ hai fiobọhọ kẹ oniọvo nọ o ru owhẹ thọ na. Whọ vẹ jẹ lẹe re o fiobọhọ kẹ owhẹ muẹrohọ iruemu iwoma nọ oniọvo na o wo, enọ Jihova omariẹ ọ rọ fiki riẹ se oniọvo na ziọ ukoko riẹ. (Luk 6:28) Whọ gbẹ be sae kpairoro vrẹ oware nọ oniọvo jọ o ru owhẹ hẹ, ma omaa epanọ whọ rẹ rọ nyabru ei re wha ta ẹme na evaọ edhere owowolẹ. Oware nọ o rẹ mai fiobọhọ họ, nọ whọ gbẹ rehọ iẹe nọ oniọvo na o keke aro fihọ ru oware na re o da owhẹ hẹ. (Mat. 5:23, 24) Oke nọ whọ te vuẹe ẹme na, whọ rehọ iẹe nọ o keke aro fihọ ru owhẹ oware na ha. Kinọ who te ru eware nana kpobi no, rekọ ọ be kẹ owhẹ uzou sokpọ họ? Gbe “thihakọ” kẹe ghele. Jọ obọ o rrọ owhẹ hẹ. (Kọl. 3:13) Maero, who fi oniọvo na họ eva ha. Keme who te ru ere, yọ usu ra avọ Jihova whọ be raha na. Whọ kuvẹ re oware ovo u ru owhẹ zoruẹ hẹ. Ere who ti ro dhesẹ nọ who you Jihova vi oware ofa kpobi.—Ol. 119:165. w21.06 23 ¶15