Akpe

Nọ ma te kpohọ ewuhrẹ, edhere jọ nọ mai kpobi ma re ro ru ewuhrẹ na were ziezi họ ma rẹ so ile do via jẹ kẹ iyo enọ nọ ma ruẹrẹ kpahe ziezi. Re ahwo jọ a so ile hayo ta ẹme evaọ ẹgbede, o rẹ ruọ ae oma tere he. Kọ ere o rrọ kẹ owhẹ? O tẹ rrọ ere, roro kpahe oware nọ u fiobọhọ kẹ ahwo jọ fi ẹbẹbẹ na kparobọ no. Ahwo jọ a ruẹ nọ ile nọ a be hae so no udu rai kpobi ze u bi fiobọhọ kẹ ae gaga. Nọ a tẹ ta ẹme te ile-esuọ, ma rẹ kareghẹhọ nọ oware nọ o mai wuzou họ epanọ ma re ro jiri Jihova. Fikiere hae ruẹrẹ oma kpahe kẹ ile na wọhọ epanọ whọ rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ eme nọ a ti ru evaọ ewuhrẹ na. Whọ rẹ jẹ daoma muẹrohọ epanọ eme ile na i ro wobọ kugbe eme nọ a te jọ ewuhrẹ na ta. U te no ere no, hae tẹrovi eme ole na viukpọ uvou nọ whọ be rọ so ẹe. O sae jọ bẹbẹ kẹ ahwo jọ re a kẹ uyo evaọ ewuhrẹ. O tẹ rrọ ere kẹ owhẹ, eme o rẹ sai fiobọhọ? Hae daoma ruẹrẹ oma kpahe re whọ kẹ uyo ẹsikpobi. Kareghẹhọ nọ whọ tẹ kẹ uyo ovavo jẹ ta ẹme na kpẹkpẹe, oware ovo o jariẹ thọ họ. O rẹ were Jihova gaga nọ ma tẹ be hai jiri ei evaọ obọ ewuhrẹ. w22.04 7-8 ¶12-15

Ẹme na “ọnọ o bi fiobọhọ,” u dhesẹ epanọ ohwo ọ rẹ dhẹ bru ohwo nọ o bi bo nọ a fiobọhọ kẹe. Jihova ọ wọhọ ohwo nọ ọ be dhẹ ze ti fiobọhọ kẹ ohwo nọ ọ rrọ uye. Ẹme nana o dhesẹ nọ Jihova ọ ginẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ omai. Nọ orọnọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ omai na, ma rẹ sai thihakọ ẹbẹbẹ kpobi, eva e vẹ jẹ were omai. Idhere jọ vẹ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ omai? Re ma riẹ uyo onọ yena, joma ta kpahe eme jọ nọ e rrọ obe Aizaya keme eruẹaruẹ buobu nọ e riẹe eva i kiekpahe idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ. Yọ oghẹrẹ eme nọ Aizaya o ro dhesẹ epanọ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ omai nẹnẹ, ma rẹ sae riẹ otọ rai lọlọhọ. Evaọ obe Aizaya izou 30, Aizaya ọ ta kpahe oghẹrẹ sa-sa nọ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ omai nẹnẹ. Orọ ọsosuọ, Jihova o bi yo olẹ mai. Orọ avọ ivẹ, o bi wuhrẹ omai. Orọ avọ esa, ọ be ghale omai enẹna, yọ ọ te ghale omai evaọ obaro. w22.11 8 ¶2-3

Jesu ọ jọ evaọ ovuẹ riẹ nọ a kere se ikoko obọ Smaena gbe Filadelfia ta kẹ Ileleikristi nọ e jọ ikoko yena nọ jọ ozọ u mu ai hi nọ a te bi kpokpo ai. Ọ vuẹ rai nọ jọ a thihakọ, Jihova ọ te ghale ae jẹ hwosa kẹ ae. (Evia. 3:10) Eme oyena u wuhrẹ omai nẹnẹ? Joma riẹ nọ a te siọ omai ba ekpokpo ho, yọ a te bi kpokpo omai, ma re thihakọ. (Mat. 24:9, 13; 2 Kọr. 12:10) Obe Eviavia o dhesẹ nọ a ti kpokpo ahwo Ọghẹnẹ evaọ “ẹdẹ Olori na.” (Evia. 1:10) Yọ oke yena ma rrọ na. Eviavia uzou avọ 12 o ta nọ, nọ a nwane rọ Uvie Ọghẹnẹ mu no evaọ obọ odhiwu, ẹmo o te du lahwe. Maekẹl, koyehọ Jesu Kristi nọ a ro mu Ovie no na avọ egbaẹmo riẹ a tẹ jẹ họre Setan avọ idhivẹri riẹ. (Evia. 12:7, 8) Ere a ro fi Ẹdhọ avọ idhivẹri riẹ kparobọ. A te gbolo ai ziọ obọ otọakpọ obonẹ. No umuo oke yena ze, oja u te bi su te ohwo-akpọ ẹro.—Evia. 12:9, 12. w22.05 5 ¶12-13

Jihova ọ rẹ riẹ oziẹ bru ẹsikpobi. O re kienyẹ ohwo ọvo ho. O re rri ovao ohwo, oghẹrẹ nọ ohwo o fe te, oghẹrẹ nọ odẹ riẹ u do te, hayo eware nọ ọ riẹ eru ro bruoziẹ ohwo ọvo ho. (1 Sam. 16:7; Jem. 2:1-4) Ohwo ọvo ọ rẹ sae ta họ Jihova obọ họ, yọ a rẹ jẹ udi kẹe gbe he. Yọ Jihova ọ rẹ rọ fikinọ oware jọ o be kẹe uye hayo fikinọ ohwo na ọ kpekpe riẹ oma gaga ro bruoziẹ hẹ. (Ọny. 34:7) Ma rẹ sae ta nọ Jihova họ Obruoziẹ nọ ọ rẹ mae riẹ oziẹ bru kpobi keme ọ riẹ omoware kpobi kpahe omai, ọ tẹ jẹ riẹ oware kpobi nọ u wobọ kpahe ẹme na. (Izie. 32:4) Ahwo nọ a kere abọ ọsosuọ Ebaibol na a riẹ nọ erọvrẹ Jihova u wo ohẹriẹ gaga no orọ ahwo-akpọ. A rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ. Ẹsejọ nọ a tẹ be ta ẹme kpahe erọvrẹ Jihova, u wo ẹme Hibru jọ dẹẹ nọ a rẹ rọ ta kpahe iẹe. Obe jọ o ta nọ, a tẹ fodẹ ẹme Hibru nana, “oware nọ a rẹ rehọ iẹe ta kpahe ọvo họ, oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ rọvrẹ ọrahauzi. A rẹ rọ ẹme nana ta kpahe oghẹrẹ nọ ohwo-akpọ ọ rẹ rọvrẹ ohwo-akpọ ibe riẹ vievie he keme a ruẹ nọ erọvrẹ Ọghẹnẹ u vi orọ ohwo-akpọ.” Jihova ọvo họ ọnọ o wo udu nọ ọ rẹ rọvrẹ orumuomu nọ o kurẹriẹ, o ve je voro izieraha na no riẹriẹriẹ. w22.06 4 ¶10-11

Otẹrọnọ whẹ yọ oniọmọ nọ ọye ọvo o bi wuhrẹ emọ riẹ ẹme Ọghẹnẹ, riẹ nọ amọfa a bi muẹrohọ ẹrọwọ ra, yọ onana o te lẹliẹ ẹrọwọ rai ga re. Otẹrọnọ whọ be daoma rọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ emọ yọ a bi kruga ha, eme who re ru? Kareghẹhọ nọ re a wuhrẹ ọmọ edhere Ọghẹnẹ, o rrọ oware asohẹrioke he. Whọ tẹ kọ ubi họ otọ, whọ rẹ riẹ hẹ sọ o te dhẹ ze hayo o te dhẹ ze he. Dede nọ who wo ẹgba nọ whọ sai ro ru ubi na dhẹ ze he, who re ku ame ku ei ẹsikpobi, keme oware nọ whọ rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹe dhẹ ze oye. (Mak 4:26-29) Epọvo na re, oni nọ o bi wuhrẹ emọ riẹ ẹme Ọghẹnẹ ọ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ emọ na a te jọ odẹ hẹ. Whọ sae gba ae họ edhere Ọghẹnẹ hẹ. Rekọ whọ rẹ dawo utho ẹgba ra kpobi re who wuhrẹ ai ẹme Ọghẹnẹ. Onana u ti fiobọhọ kẹ ae si kẹle Ọghẹnẹ. w22.04 19-20 ¶16-17

Oke nọ Solomọn ọ jẹ gọ Jihova ziezi, o wo omorro ho. Oke nọ ọ jọ uzoge, o wo omaurokpotọ te epanọ ọ rọ ta nọ ọ riẹ oware ovuovo ho, inọ jọ Jihova o fiobọhọ kẹe. (1 Iv. 3:7-9) Makọ oke nọ a rọ Solomọn mu ovie obọ, ọ riẹ nọ omorro o re si uye se ohwo. Rekọ nọ Solomọn o su te oria jọ no, o te mu oma họ ẹwọ kpehru. Ọ gbẹ jẹ daezọ izi Ọghẹnẹ hẹ. Ẹme omorro nọ ọye ọvo ọ rọ unu riẹ ta na, o gbe je lele iei hi. U yoma kẹhẹ! Wọhọ oriruo, uzi jọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ahwo Izrẹl họ, ovie o “re wo eyae buobu hu, re udu riẹ u gbe su ei thọ họ.” (Izie. 17:17) Solomọn o koko uzi yena ha. O wo eyae nọ i bu te egba ihrẹ (700) soso gbe ese nọ i bu te egba esa (300). (1 Iv. 11:1-3) Ẹsejọhọ Solomọn o je roro nọ ọ riẹ omariẹ. Rekọ u kri hi, uzi Jihova nọ ọ la vrẹ na u si uye sei.—1 Iv. 11:9-13. w22.05 23 ¶12

Nẹnẹ na, o gwọlọ nọ ohwo kpobi ọ rẹ jọ abọ jọ. Kọ ma te jọ abọ Jihova Ọghẹnẹ fikinọ ma vuhumu nọ ọye o fo ọnọ o re su odhiwu gbe akpọ na? Manikọ abọ Setan, ọwegrẹ ologbo Ọghẹnẹ ma te jọ? Ohwo nọ ọ rrọ abọ Jihova ha, kiyọ abọ Setan ọ rrọ. Whọ tẹ rrọ abọ Jihova, ẹsiẹe ọvo whọ sai ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Mat. 25:31-33, 46) Evaọ oke “uye ulogbo na,” ahwo nọ a kpe oka họ ọvo a te zọ, enọ i kiọkọ kọ ọrahakufiẹ. (Evia. 7:14; 14:9-11; Izik. 9:4, 6) Otẹrọnọ whọ ta nọ abọ Jihova whọ rẹ jọ, yọ emamọ iroro whọ jẹ na. U fo nọ who re fiobọhọ kẹ amọfa re a rọwo nọ abọ Jihova a rẹ jọ re. Eghale i ti te enọ e romakpotọ kẹ esuo Jihova. Joma ta kpahe eware nana. U ti fiobọhọ kẹ omai gbẹ gọ Jihova ziezi nọ orọnọ ma salọ nọ abọ riẹ ma rẹ jọ na. U te no ere no, ma sae rehọ eware nọ ma wuhrẹ na wuhrẹ amọfa re a nyaziọ abọ Jihova jẹ whaha oware kpobi nọ u re si ai no abọ riẹ. w22.05 15 ¶1-2

U fo nọ Jihova ma rẹ gaviezọ kẹ orọnikọ ewegrẹ mai hi. Job ọ gaviezọ ziezi nọ Jihova ọ jẹ ta ẹme kẹe. Who te rri eme nọ Jihova ọ jẹ ta kẹ Job na, o wọhọ ẹsenọ ọ be ta kẹe nọ: ‘Mẹ be ruẹ eware kpobi nọ e be via kẹ owhẹ na. Kọ who roro nọ mẹ sae rẹrote owhẹ?’ Job ọ tẹ kpahe ẹme nọ o dhesẹ nọ o wo omaurokpotọ, eware iwoma nọ Ọghẹnẹ o ru e tẹ jẹ dae ẹro. Ọ ta nọ: “Mẹ rehọ ezọ yo kpahe owhẹ no, rekọ obọnana mẹ be rọ ibiaro mẹ ruẹ owhẹ.” (Job 42:5) Oke nọ Job ọ ta ẹme yena, ẹsejọhọ ọ gbẹ keria enwo, avọ emela nọ e vọ riẹ oma. Ghele na, Jihova ọ ta eme nọ i dhesẹ nọ o you Job, yọ eva riẹ e be were iẹe. (Job 42:7, 8) Oware nọ o via kẹ Job na o sae via kẹ omai nẹnẹ re. Ahwo a sae la omai eka hayo ru omai wọhọ ẹsenọ ma fioka ha. A sae raha odẹ mai hayo ta eme iyoma kpahe ukoko na. Iku Job na i wuhrẹ omai nọ Jihova o fievahọ omai inọ ma te gọe no udu ze nọ uye o tẹ maki te omai. w22.06 24 ¶15-16

Dede nọ a te jọ obọ odhiwu ghọghọ gaga nọ a tẹ raha Babilọn Ologbo na no, oware ofa jọ o riẹ nọ o te tubẹ mae lẹliẹ ae ghọghọ. (Evia. 19:1-3) Oye họ “orọo Omogodẹ na” nọ a ta ẹme kpahe evaọ ubrobọ ekuhọ obe Eviavia na. Taure a te ti fi ẹmo Amagidọn, yọ ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000) na kpobi a kpobọ odhiwu no. Rekọ orọnọ oke yena a ti ro ru ehaa orọo Omogodẹ na ha. (Evia 21:1, 2) A ti ru ehaa orọo Omogodẹ na nọ a te fi ẹmo Amagidọn no. Oke yena yọ a si Ẹdhọ avọ idhivẹri riẹ no otọakpọ na no, jẹ raha ewegrẹ Ọghẹnẹ efa kpobi no. (Ol. 45:3, 4, 13-17) Eme họ ehaa orọo Omogodẹ na nọ ma be ta ẹme riẹ na? Nọ a tẹ ta ẹme te ehaa orọo, u dhesẹ nọ ọzae avọ aye a bi ti kuomagbe re a jọ ọvo. Epọvo na re, ehaa orọo Jesu Kristi Ovie na họ oke nọ ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000) nọ a se “ọmọtibobo” riẹ na a ti ro kuomagbei re a muhọ esu, yọ a ti su otọakpọ na ikpe odu (1,000).—Evia. 20:6. w22.05 17 ¶11-13

Jesu ọ ruẹaro nọ evaọ edẹ urere na, ọ te rehọ “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ” mu re ọ rọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ ilele riẹ. (Mat. 24:45) Yọ ere o bi gine ru nẹnẹ. Jesu nọ o wuzou mai na ọ rehọ umutho ahwo jọ evaọ usu Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na mu re a rehọ ẹme Ọghẹnẹ kuọ idibo riẹ gbe amọfa nọ a gwọlọ wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ. Yọ ọ gwọlọ nọ a hae rọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ ai “evaọ ẹruoke.” Ezae nana a be rọ oma ru ilori kẹ amọfa ha. (2 Kọr. 1:24) Ukpoye, a be hae daoma kareghẹhọ inọ Jesu Kristi họ “osu gbe oletu” rọkẹ ahwo riẹ. (Aiz. 55:4) Anwọ 1919 ze, ọrigbo nọ a re fievahọ na o bi ro kere ebe nọ i re fiobọhọ kẹ ahwo wuhrẹ Ebaibol jẹ riẹ Ọghẹnẹ. Evaọ ukpe 1921, ọrigbo na o kere obe jọ nọ a re se The Harp of God re a ro wuhrẹ ahwo Ebaibol na. Nọ eware i bi nwene na, a te kere ebe efa. Obe vẹ whọ kaki wuhrẹ nọ u fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ Ọsẹ obọ odhiwu mai je you rie? w22.07 10 ¶9-10

A rẹ ruẹ ohwo nọ o ru ọghọ te Jihova ha. Who te ru oware jọ kẹe, oghale nọ who ti wo o te rro vi oware nọ who ru kẹe. (Mak 10:29, 30) O ti ru nọ who ti ro yeri emamọ uzuazọ, akpọ ra ọ te jọ kpatiẹ dede nọ ma gbẹ rrọ akpọ omuomu nana. Uvẹ u ti rovie kẹ owhẹ nọ whọ rẹ rọ gọe bẹdẹ bẹdẹ. Who ti you Jihova Ọsẹ ra na vi epaọ ọsosuọ, ọyomariẹ o ti you owhẹ gaga re. Epanọ ọyomariẹ ọ be rria bẹdẹ bẹdẹ na, ere whọ te rria bẹdẹ bẹdẹ re. Nọ whọ tẹ roma mudhe jẹ họ-ame no, yọ uvẹ nọ who re ro ru obọdẹ oware jọ kẹ Jihova Ọsẹ ra oye u rovie kẹ owhẹ no na. Jihova o ru eware iwoma buobu kẹ owhẹ no nọ e be lẹliẹ eva were owhẹ. Kọ eme who ti ru kẹe? Whọ tẹ họ-ame no, whọ te kẹ Jihova nọ o wo odhiwu gbe akpọ na oware jọ nọ o wo vẹre he, nọ whẹ ọvo ọ rẹ rọ eva obọ ra kẹe. Oye họ ẹgọ nọ whọ be te gọe na. (Job 1:8; 41:11; Itẹ 27:11) Re whọ gọ Jihova, a rẹ ruẹ oware nọ u woma tei hi. w23.03 6 ¶16-17

Nọ ohwo ọ tẹ rrọ uzoge, isiuru owezẹ ọzae-avọ-aye e rẹ jariẹ udu gaga. Yọ izoge ibe riẹ a rẹ gwọlọ bẹbẹ iẹe họ re o gbe-ọfariẹ. Setan ọ gwọlọ nọ who ru oware nọ iroro ra gbe izoge ibe ra a be vuẹ owhẹ na. Rekọ eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ ru oware nọ u fo? (1 Tẹs. 4:3, 4) Hae lẹ se Jihova. Vuẹe oghẹrẹ iroro nọ e rrọ owhẹ udu gbe oware kpobi nọ o be kẹ owhẹ uye jẹ lẹe re o fiobọhọ kẹ owhẹ. (Mat. 6:13) Kareghẹhọ nọ Jihova ọ gwọlọ fiobọhọ kẹ owhẹ. Eva ra e te dhae he inọ oghẹrẹ iroro itieye na e be hae ziọ owhẹ udu. (Ol. 103:13, 14) Nọ oghẹrẹ iroro itienana e tẹ be hae jọ owhẹ udu, whọ ko ẹe dhere he. Vuẹ ọsẹgboni ra kpahe iẹe. Uzẹme riẹ họ, o rẹ lọhọ tere he re whọ vuẹ ọsẹgboni ra kpahe oghẹrẹ oware utionana. Rekọ u fo re whọ vuẹ ae. Nọ whọ tẹ be hai se Ebaibol je roro didi kpahe eware nọ who se, u ti fiobọhọ kẹ owhẹ hai ru oware nọ o rẹ were Jihova. O te gbẹ gwọlọ nọ a re jie uzi kpahe oware jọ tao re who te ti ru oware nọ u woma ha keme whọ riẹ oware nọ o rẹ were Jihova no. w22.08 5 ¶10-12

Ọnọ o wuzou uviuwou o re ru iruo ziezi re ọ sae rẹrote uviuwou riẹ keme ọ riẹ nọ iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ọye. Otẹrọnọ whẹ yọ ọsẹ hayo oni nọ ọ be kuọ uviuwou, ẹsejọhọ whọ be ruawa epanọ whọ te rọ gwọlọ emu kẹ ahwo uviuwou ra gbe epanọ whọ te rọ ruẹ ugho nọ whọ te rọ hwa osa uwou. Ẹsejọhọ ozọ u bi je mu owhẹ inọ a ti si owhẹ no iruo, yọ a te si owhẹ no iruo, whọ te sae ruẹ iruo efa ha. Hayo o sae jọ nọ ozọ u bi mu owhẹ inọ whọ te sae kpairoro vrẹ eware jọ nọ whọ be rọ reakpọ kuoma ha. Setan ọ rehọ eware itienana rọ wha ozọ họ ahwo buobu ẹro no, nọ u ru nọ a rọ siọ Jihova ba ẹgọ. Setan ọ gwọlọ nọ ma hai roro nọ Jihova o you omai hi, inọ u te te ẹme oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ kuọ uviuwou mai, omomọvo ọ rẹ dhogbo yena kẹ omariẹ. Ma te bi roro ere, o sae jọ omai oma nọ u fo re ma ru oware kpobi nọ ma rẹ sai ru re okọ hayo iruo mai e nyaharo, o tẹ make rọnọ ma re ru eware jọ nọ e rẹ dha Jihova eva. w22.06 15 ¶5-6

Ma riẹ nọ Ọghẹnẹ mai na “o wo ohrọ-oriọ gbe ọdawẹ, . . . ọ rẹ kaki mu ofu hu yọ ọ vọ avọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ gbe uzẹme.” (Ọny. 34:6) Jihova ọ tẹ jẹ rrọ Ọghẹnẹ nọ o re bru uvioziẹ. (Aiz. 61:8) O rẹ kẹe uye gaga nọ ma tẹ be ruẹ uye. Ọ gwọlọ nọ o re si ebẹbẹ kpobi nọ e rrọ otọakpọ na no, yọ o ti ru ere nọ oke nọ o fihọ o te te. (Jeri. 29:11) Dai roro epanọ akpọ na o ti woma te oke yena! Kọ eme ma gbe you Jihova Ọsẹ mai na gaga ha? Eme ọfa ọ soriẹ nọ uzẹme na o rọ were omai gaga? Eware nọ ma jọ Ebaibol wuhrẹ i bi fiobọhọ kẹ omai gaga. Wọhọ epanọ umuokọ u re kru okọ dikihẹ oria ovo na, ere ẹruore mai ọ rẹ lẹliẹ omai dikihẹ ga nọ ma te wo ẹbẹbẹ. Pọl ukọ na ọ jẹ jọ oria ikere inẹnẹ na ta kpahe ẹruore nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a wo. Rekọ ẹme riẹ na o te omai re, mai Ileleikristi nọ i wo ẹruore nọ ma te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 3:16) Ẹruore nana nọ ma jọ Ebaibol wuhrẹ kpahe na o be lẹliẹ eva were omai. w22.08 14-15 ¶3-5

Ohwo nọ who you ọye who re fievahọ. Obe Ahwo Kọrint Ọsosuọ izou 13 ọ fodẹ eware sa-sa nọ ohwo o re ru nọ o te you omọfa. Yọ eware nana i ti fiobọhọ kẹ omai fievahọ inievo mai nọ a tẹ maki ru oware nọ o kẹ omai uye. (1 Kọr. 13:4-8) Owọ avọ 4 o ta nọ, “Uyoyou u re wo odiri, o tẹ jẹ rrọ wowou.” Yọ ere Jihova ọ nwane rrọ re. O re wo odiri kẹ omai nọ ma te ru ei thọ. Ma rẹ daoma ru epanọ Jihova o bi ru na. Nọ oniọvo o te ru oware hayo ta ẹme jọ nọ o da omai gaga, ma re thihakọ kẹe. Owọ avọ 5 o ta nọ: “[Uyoyou] u re mu ofu hu. U re koko eware edada nọ a ru rie fihọ eva ha.” Nọ oniọvo o te ru omai thọ, ma du fi ẹme na họ eva ha, re odẹnotha nọ o je ru omai oware jọ, ma vẹ ta nọ enẹ who ru ẹdẹ. Obe Ọtausiuwoma Na 7:9 o ta nọ joma “kaki mu ofu hu.” Hae rọ emamọ ubiẹro rri inievo na wọhọ epanọ Jihova o bi rri rai. Jihova o you rai, yọ ọ rẹ rọvrẹ rai nọ a te ruthọ. Yọ ere u fo nọ ma re ru re. (Ol. 130:3) Orọnikọ eware nọ inievo mai a be riẹ ru tere he ma re fiẹrohọ họ. Rekọ ma re muẹrohọ emamọ eware nọ a bi ru.—Mat. 7:1-5. w22.09 3-4 ¶6-7

A jọ obe Daniẹl ta kpahe ikpeware jọ nọ e te via evaọ edẹ urere na. Daniẹl 12:1 o ta nọ Maekẹl, koyehọ Jesu Kristi “o bi dikihẹ kẹ ahwo [Ọghẹnẹ].” Eruẹaruẹ nana i bi rugba anwọ 1914 nọ a rọ Jesu mu Ovie Uvie Ọghẹnẹ.Rekọ a jọ eruẹaruẹ yena vuẹ Daniẹl re inọ “oke idhọvẹ o te jariẹ, utionọ o re romavia ẹdẹvo ho anwẹnọ orẹwho u ro muhọ rite oke yena.” Yọ evaọ “oke idhọvẹ” yena, Jesu “ọ te kpama.” Oke idhọvẹ yena họ “uye ulogbo” nọ a ta kpahe evaọ Matiu 24:21 na. Ẹkpama nọ a ta nọ Jesu ọ te kpama na u dhesẹ nọ ọ te thọ ahwo Ọghẹnẹ evaọ obọ urere oke idhọvẹ na, koyehọ evaọ ẹmo Amagidọn. A jọ obe Eviavia se ahwo nọ Jesu ọ te thọ na “ogbotu obuobu, enọ i no uye ulogbo na ze.”—Evia. 7:9, 14. w22.09 21 ¶4-5

A sae voro odẹ ohwo no obe uzuazọ na! O wọhọ ẹsenọ Jihova ọ kake rọ epẹnso kere edẹ na fihọ iẹe. (Evia. 3:5, ẹme-obotọ) Ma rẹ daoma re ma gọ Jihova re ọ sai kere edẹ mai fihọ obe na bẹdẹ bẹdẹ wọhọ oware nọ a rehọ ebairo kere. Utu ahwo jọ nọ a kere odẹ rai fihọ obe uzuazọ na họ, Ileleikristi nọ a salọ re a lele Jesu su evaọ obọ odhiwu na. Evaọ ileta nọ Pọl ukọ na o kere se “ibe iruiruo” riẹ evaọ obọ Filipai, ọ ta nọ a kere edẹ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ i ti lele Jesu su fihọ obe uzuazọ na no. (Fil. 4:3) Rekọ a tẹ gwọlọ nọ odẹ rai o rẹ gbẹ jọ obe uzuazọ na, a re kru ẹrọwọ rai te urere. A te ru ere, Jihova o ti kuenu kẹ ae nọ a te ahwo nọ a re kpobọ odhiwu. Yọ o ti kuenu kẹ ae taure a te ti whu hayo taure uye ulogbo na o tẹ te ze. Odẹ rai o vẹ te jọ obe uzuazọ na bẹdẹ bẹdẹ.—Evia. 7:3. w22.09 14 ¶3; 15 ¶5-6

Dae rehọ iẹe nọ a there obọdẹ emu jọ nọ ọ rẹ were owhẹ gaga. Rekọ fikinọ whọ gwọlọ kpohọ oria jọ vẹrẹ vẹrẹ hayo fikinọ eware buobu e riẹ nọ whọ gwọlọ ru, whọ tẹ rọ ugidi re emu na. Whọ jẹ re kpobi no, whọ tẹ ta nọ, ‘Emu otiọnana yọ emu nọ ohwo ọ rẹ keria romatotọ re. Mẹ re emu na gidi hrọ.’ Epọvo na o rrọ re nọ ohwo ọ tẹ be rọ ugidi se Ebaibol. Emamọ eware nọ e rrọ oria Ebaibol yena e rẹ da ruẹe oma ha. Fikiere, who te bi se Ebaibol, romatotọ sei re o daruọ owhẹ oma, roro didi re o jọ wọhọ ẹsenọ whọ be ruẹ eware nọ who bi se kpahe na je bi yo edo ahwo nọ a be ta ẹme kpahe na. Who te ru ere, isase na e te daruọ owhẹ oma, jẹ lẹliẹ eva were owhẹ. Jesu ọ rọ “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na” mu re ọ hae rọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ omai evaọ ẹruoke, yọ ọrigbo na o bi gine wuhrẹ omai ziezi re. (Mat. 24:45) Ebaibol na ọrigbo na ọ be rehọ eware na kpobi no ze.—1 Tẹs. 2:13. w22.10 7-8 ¶6-8

Ebaibol ọ ta nọ evaọ oke urere na, isẹkoko buobu e te jariẹ. (2 Pita 3:3, 4) A bi “kie lele isiuru obọrai bi ru eware imuomu.” (Jud 7, 17, 18) Eme ma re ru re ma gbẹ rọ aro kele ahwo nọ a re se ẹkoko ho? Ma rẹ daoma kẹnoma kẹ ahwo nọ a rẹ gwọlọ ethobọ evaọ oware kpobi. (Ol. 1:1) Ma rẹ gaviezọ kẹ eme ahwo nọ a be wọso ukoko na ha, yọ ma re se ebe rai gbe he. Ma gbẹ kẹnoma kẹ oghẹrẹ ahwo otiọnana ha, ekpehre uruemu rai na u ve ti wholo omai. Ma vẹ te hae gwọlọ ethobọ evaọ oware kpobi nọ Jihova gbe ukoko riẹ a be vuẹ omai nọ ma ru. Kọ ẹvẹ ma sae rọ whaha oghẹrẹ uruemu otiọye na? U fo re ma nọ omamai nọ, ‘Nọ ukoko na u te nwene oghẹrẹ nọ ma riẹ otọ oware jọ evaọ Ebaibol hayo ta nọ ma ru oware jọ, mẹ be hae jariẹ gwọlọ ethobọ? Kọ mẹ be jọ oma ekpako ukoko na gwọlọ iruthọ?’ Ma tẹ ruẹ nọ ma be hai ru ere, joma daoma nwene ababọ oke oraha. Ma te ru ere, eva mai e te were Jihova.—Itẹ 3:34, 35. w22.10 20 ¶9-10

Ẹzi Ọghẹnẹ o fiobọhọ kẹ Izikiẹl nọ ọ jẹ rọ ta ẹme Ọghẹnẹ kẹ ahwo nọ “a rrọ uzou gaga jẹ rrọ udu gaga.” Jihova ọ ta kẹ Izikiẹl nọ: “Me ru ovao ra fihọ gaga no wọhọ epanọ ovao rai o rrọ na, je ru aruezo ra fihọ gaga no wọhọ epanọ aruezo rai ọ rrọ na. Me ru aruezo ra wọhọ edaemọno no, me ru rie ga vi utho. Jọ ozọ rai u mu owhẹ hẹ hayo who guegue fiki ovao rai hi.” (Izik. 3:8, 9) O wọhọ ẹsenọ Jihova ọ be ta kẹ Izikiẹl nọ: ‘Jọ udu u bru owhẹ fiki uzou ogaga ahwo na ha. Mẹ te kẹ owhẹ ẹgba.’ No umuo oke yena vrẹ, ẹzi Ọghẹnẹ o tẹ jẹ wọ Izikiẹl nyai whowho ovuẹ na kẹ ahwo. O kere nọ: “Obọ Jihova o tẹ jọ ehru mẹ gaga.” Oka soso o ro roro kpahe ovuẹ na re o da ruọ ẹe oma. (Izik. 3:14, 15) Kẹsena Jihova ọ tẹ rehọ iẹe kpohọ ukiekpotọ opraprara jọ, kọ etẹe ‘ẹzi ọ jọ ruọ ẹe oma.’ (Izik. 3:23, 24) Enẹ Jihova o ro fiobọhọ kẹe re ọ sai whowho ovuẹ na. w22.11 4-5 ¶8-9

Ebẹbẹ buobu i te Habakọk ọruẹaro na. Evaọ oke jọ dede, o wọhọ nọ o je roro nọ Jihova ọ be daezọ riẹ hẹ. Fikiere ọ tẹ lẹ se Jihova jẹ vuẹe oware nọ o be kẹe uye. Whọ rẹ ruẹ nọ ọ lẹ se Jihova no udu riẹ kpobi ze, yọ Jihova o yo olẹ riẹ na. (Hab. 2:2, 3) Nọ Habakọk ọ romatotọ roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o ro siwi idibo riẹ evaọ oke nọ u kpemu, eva e tẹ wariẹ mu ei họ ẹwere. U te je mu ei ẹro inọ Jihova o you rie gaga, ọ be rẹrotei, yọ o ti fiobọhọ kẹe thihakọ ẹbẹbẹ kpobi nọ o te rie. (Hab. 3:17-19) Eme iku Habakọk na i wuhrẹ omai? Nọ ẹbẹbẹ o te te owhẹ, lẹ se Jihova, jẹ vuẹe oware nọ o be kẹ owhẹ uye. Rẹroso ẹe inọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Who te ru ere, udu o te jọ owhẹ awọ inọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ owhẹ thihakọ ẹbẹbẹ na. Yọ whọ tẹ ruẹ nọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ owhẹ thihakọ, ẹrọwọ ra ọ te ga vi epanọ ọ jọ vẹre. Whọ tẹ ruabọhọ eware nọ i re si owhẹ kẹle Ọghẹnẹ, ẹgaga akpọ hayo eme nọ i re fi avro họ ohwo udu e te lẹliẹ owhẹ nyasiọ Jihova ba ha.—1 Tim. 6:6-8. w22.11 15 ¶6-7

Jesu avọ igbulegbu ivẹ nọ a kare fihọ tabọ tabọ riẹ na a jẹ reakọ evaọ ure na taure a te ti whu. (Luk 23:32, 33) Ma riẹ nọ aimava na yọ ilele Jesu hu keme a je se Jesu ẹkoko. (Mat. 27:44; Mak 15:32) Rekọ ọjọ o te nwene iroro. Ọ tẹ ta kẹ Jesu nọ: “Jesu, kareghẹhọ omẹ okenọ whọ tẹ ruọ Uvie ra no.” Jesu ọ tẹ ta ẹme oria ikere inẹnẹ na kẹe. (Luk 23:39-42) Ma te roro te ẹme nọ Jesu ọ ta kẹ ogbulegbu na, o rẹ lẹliẹ omai roro kpahe epanọ Aparadase ọ te jọ. Nọ ma te se kpahe oghẹrẹ nọ esuo Solomọn o jọ, epanọ udhedhẹ o rọ dafia evaọ oke yena, ma rẹ riẹ eware jọ kpahe epanọ Aparadase ọ te jọ. Jesu ọ rro vi Solomọn, yọ ọye avọ ahwo nọ a ti lele iei su a ti ru nọ otọakpọ na u ti ro zihe ruọ aparadase owowoma. (Mat. 12:42) Fikiere o rọ “igodẹ efa” na oja gaga re a riẹ oware nọ a re ru re a sae rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase.—Jọn 10:16. w22.12 8 ¶1; 9 ¶4

Aizaya ọ rọ ẹme yena dhesẹ nọ ma te bo se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai, ọ rẹ romatotọ gaviezọ kẹ omai, yọ o re yo olẹ mai ababọ oke oraha. Aizaya ọ tẹ jẹ ta nọ: “O ti yo kẹ owhẹ nọ ọ tẹ nwani yo ubo na.” Onana u dhesẹ nọ Jihova Ọsẹ mai na ọ ginẹ gwọlọ nọ o re fiobọhọ kẹ omai nọ uye o tẹ be bẹ omai. Ma tẹ be hae kareghẹhọ onana, o rẹ lẹliẹ omai thihakọ ebẹbẹ, yọ eva e be were omai. Jihova o re yo olẹ nọ mai omomọvo ọ be lẹ sei. Fikieme ma rọ ta ere? Evaọ obọ emuhọ Aizaya izou 30, ubiẹme na “wha” oye a jariẹ fodẹ keme Jihova ọ jẹ jọ etẹe ta ẹme kẹ idibo riẹ kpobi. Rekọ evaọ owọ avọ 19, ma rẹ jariẹ ruẹ ubiẹme na “whọ” gbe “owhẹ.” Koyehọ Jihova ọ be ta ẹme na kẹ idibo riẹ kpobi omomọvo. Aizaya o kere nọ: “Whọ te viẹ vievie he. O ti dhesẹ aruoriwo kẹ owhẹ hrọ . . . o ti yo kẹ owhẹ.” Jihova Ọsẹ mai na ọ riẹ nọ oghẹrẹ ọvona mai kpobi ma rrọ họ. Fikiere o re yo olẹ nọ mai omomọvo ma lẹ sei wọhọ epanọ eware e rrọ kẹ omai.—Ol. 116:1; Aiz. 57:15. w22.11 9 ¶5-6

Ma tẹ be gbẹ ta usi uwoma je wuhrẹ ahwo dede nọ a be wọso omai, eva e rẹ were omai, yọ udu u re te omai otọ. Oke nọ isu-egagọ ahwo Ju a ta kẹ ikọ Jesu inọ a gbẹ ta usi uwoma ha, a gbẹ jẹ tae ghele keme Ọghẹnẹ a gwọlọ nọ a re yoẹme kẹ. Yọ usi uwoma nọ a jẹ ta na o jẹ lẹliẹ eva were ae. (Iruẹru 5:27-29, 41, 42) Otẹrọnọ egọmeti ọ be wọso omai, areghẹ ma rẹ rọ ta usi uwoma. Ma tẹ be gbẹ ta usi uwoma dede nọ a be wọso omai, udu u re te omai otọ keme ma riẹ nọ eva mai e be were Jihova. Ma tẹ jẹ riẹ nọ iruo na i re siwi uzuazọ ahwo. Joma riẹ nọ ghelọ oware okpẹtu kpobi nọ o via kẹhẹ, udu o sai te omai otọ. Oware nọ u re fiobọhọ kẹ omai họ, udhedhẹ nọ .Jihova ọvo ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai woi. Rẹroso Jihova nọ okpẹyao jọ o te du lahwe, nọ oware okpẹtu jọ o tẹ via, hayo nọ a tẹ be wọso owhẹ. Who no ukoko Jihova ha. Hai roro kpahe eware iwoma nọ Jihova o ti ru kẹ owhẹ evaọ obaro. Who te ru ere, “Ọghẹnẹ udhedhẹ na ọ vẹ te jọ kugbe [owhẹ].”—Fil. 4:9. w22.12 21 ¶17-18

Re ma whẹ uruemu okpokpọ na họ oma, o lọhọ họ tere he. Keme o gwọlọ nọ ma te daoma gaga re ma siọ iruemu wọhọ ẹgo nọ a re fihọ eva, evedha, gbe ofu ba. (Ẹf. 4:31, 32) Fikieme iruemu nana e rẹ rọ bẹ ẹseba? Keme o sae jọ nọ e reria omai obọ no. Wọhọ oriruo, Ebaibol ọ ta nọ ahwo jọ “eva i re kri [rai] ẹdha ha” yọ a “re kri ofu emu hu.” (Itẹ 29:22) Ohwo nọ o wo uruemu nana vẹre ọ tẹ make họ-ame no, ọ rẹ gbẹ daoma re o sai noi obọ riẹriẹriẹ. (Rom 7:21-23) Lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ siọ ekpehre uruemu nọ who wo na ba. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ o ti yo olẹ ra. (1 Jọn 5:14, 15.) Dede nọ Jihova ọ te rọ idhere igbunu ru re whọ siọ uruemu na ba ha, o ti fiobọhọ kẹ owhẹ re whọ se iẹe ba. (1 Pita 5:10) Oware ofa nọ o sai fiobọhọ kẹ owhẹ họ whọ rẹ gba oma ra. Whọ vẹ jẹ kẹnoma kẹ eware nọ e sae lẹliẹ owhẹ zihe kpohọ oware uyoma nọ whọ be daoma seba na. Yọ iroro eware itieye na e tẹ be ruọ owhẹ udu, si ai no udu ra no vẹrẹ vẹrẹ.—Fil. 4:8; Kọl. 3:2. w23.01 10 ¶7, 9-10

Nọ ma tẹ be hae rọ ajọwha ta usi uwoma ẹsikpobi, yọ ma bi dhesẹ nọ ma you amọfa. Ma re rri ohwo ovao ta usi uwoma kẹ hẹ. Ma rẹ ta usi uwoma kẹ ahwo kpobi, te ahwo obiebi, te ewawae, te enọ i fe, te enọ i fe he, te enọ e riẹ ebe, te enọ e riẹ hẹ. Ma te bi ru ere, kiyọ oreva Jihova ma bi ru na keme Jihova ọ gwọlọ nọ “oghẹrẹ ahwo kpobi a wo esiwo je wo eriariẹ egbagba uzẹme na.” (1 Tim. 2:4) Ma te you inievo ukoko na, yọ ma bi dhesẹ nọ ma you Jihova avọ Jesu. Ma rẹ hai bikẹle inievo na. Ma rẹ dhẹ se ae ba ha nọ uye u te te ae oma. Yọ ohwo o te whu ku oniọvo jọ, ma rẹ sasa iẹe oma. Ọjọ ọ tẹ be mọ, ma re te oboriẹ. Yọ oniọvo jọ ọ tẹ rrọ ọkọkora, ma rẹ tuduhọ iẹe awọ. (2 Kọr. 1:3-7; 1 Tẹs. 5:11, 14) Ere ọvo ho, ma rẹ hae lẹ roro ae keme “olẹ ayare-ọgaga ohwo okiẹrẹe u re ru iruo gaga.”—Jem. 5:16. w23.01 28-29 ¶7-8

Inievo nọ e rẹ bọ Egwa Uvie gbe Egwa Ikokohọ na, epanọ a ru iruo na kri te, ere a rẹ riẹ iruo na te. Epọvo na re, ma tẹ be hae tuduhọ ohwohwo awọ, ma te riẹ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ ta eme nọ i re te ohwo udu ziezi. Ma sae rọ iku amọfa nọ i thihakọ ebẹbẹ evaọ oke nọ u kpemu rọ tuduhọ inievo na awọ. (Hib. 11:32-35; 12:1) Ma tẹ be hae ta ẹme te emamọ eware nọ inievo na a bi ru, o rẹ lẹliẹ omai rọ emamọ eva yerikugbe ohwohwo evaọ ukoko na. Oware jọ u te bi ti fou ẹwhọ ze, joma rọ areghẹ ru ei re u gbe fou ẹwhọ ze he. Yọ ẹmẹwhọ jọ ọ tẹ rrọ udevie mai avọ oniọvo jọ, joma daoma ku ei họ. (Ẹf. 4:3) U te no ere no, joma hae rọ eme nọ e rrọ Ebaibol gbe ebe ukoko na fiobọhọ kẹ enọ ẹrọwọ rai ọ ga tere he. Ma vẹ jẹ hae dhogbo bru enọ eware okpẹtu e via kẹ, jẹ tuduhọ enọ i gbe kruga ha awọ. Eva e te were omai nọ ma tẹ be hae tuduhọ inievo ukoko na awọ. Uwou nọ a bọ no ọ rẹ sae raha, rekọ ma tẹ tuduhọ oniọvo jọ awọ, ọ sai kruga o ve wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. w22.08 22 ¶6; 25 ¶17-18

Jesu ọ fodẹ oware jọ nọ ọ roja gaga nọ u ti fiobọhọ kẹ omai riẹ otọ eware nọ ma bi se evaọ Ebaibol. Oye họ orimuo. (Mat. 24:15) Eme họ orimuo? Orimuo họ re ohwo o riẹ epanọ oware jọ u ro wobọ kugbe oware ofa, gbe epanọ u ro wo ohẹriẹ no eware efa jọ. Yọ ohwo nọ o re rri oware mu, a tẹ ta ubro ẹme kẹe, ọ rẹ rehọ iẹe ru ọsoso. Ẹme Jesu na o te je dhesẹ nọ oghẹrẹ oware jọ o tẹ be via, ma te wo orimuo ma rẹ riẹ nọ eruẹaruẹ Ebaibol i bi rugba na. Re ẹme kpobi nọ ma be jọ Ebaibol se o sai fiobọhọ kẹ omai ziezi, ma re wo orimuo. Jihova o re fiobọhọ kẹ idibo riẹ re a wo orimuo. Fikiere lẹ se Jihova inọ o fiobọhọ kẹ owhẹ wo orimuo. Kinọ whọ tẹ lẹ no, eme who re ru? Who te bi se Ebaibol, daoma roro kpahe oware nọ who bi se na ziezi, who ve je muẹrohọ epanọ u ro wobọ kugbe eware nọ whọ riẹ no vẹre. Rri eware nọ who bi se evaọ Ebaibol na mu, re whọ riẹ epanọ who re ro ru ai. (Hib. 5:14) Orimuo o ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ otọ Ikereakere na ziezi. w23.02 10 ¶7-8

Dae rehọ iẹe nọ ogbẹnyusu ra jọ ọ kẹ owhẹ obọdẹ uwou jọ inọ whọ rehọ no. Emeware jọ i gbe woma tere he evaọ uwou na. O make rrọ ere na, whọ te hae nabe rẹrote uwou na keme whọ riẹ nọ ọmọziọ ugho a rọ bọe he. Ere ọvona re, uzuazọ yọ obọdẹ okẹ nọ o ghare gaga nọ Jihova ọ kẹ omai. Oware jọ nọ u dhesẹ nọ uzuazọ mai o ghare Jihova obọ gaga họ o vi Ọmọ riẹ ze te ta omai no igbo. (Jọn 3:16) Jihova o ru nọ ma rọ rrọ uzuazọ. (Ol. 36:9) Pọl ukọ na ọ riẹ ere vevẹ keme ọ ta nọ: “Ọye o ru nọ ma ro wo uzuazọ, be nya jẹ be rria.” (Iruẹru 17:25, 28) Uzuazọ ginọ obọdẹ okẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai. Ọghẹnẹ o you omai gaga keme ọ be kẹ omai eware nọ ma rẹ rọ rẹrote oma mai re ma sae gbẹ jọ uzuazọ. (Iruẹru 14:15-17) Kọ oyena u dhesẹ nọ oware jọ o tẹ be te nwa omai oma, hayo gwọlọ kpe omai no, Jihova ọ vẹ nwane whaha iẹe, yọ ma rọ abọ muoma? Ijo. Jihova ọ gwọlọ nọ ma re ru ẹkabọ mai, ma vẹ daoma sẹro oma mai ziezi re ma sae gbẹ jọ uzuazọ jẹ gọe.—2 Kọr. 7:1. w23.02 20 ¶1-2

Eva e were omai gaga inọ Jihova Ọghẹnẹ ọ kẹ omai Ebaibol na! Ebaibol na ma rẹ jọ ruẹ ehrẹ nọ i re fiobọhọ kẹ omai nọ ma te wo ẹbẹbẹ. Ọ rẹ jẹ lẹliẹ omai wo ẹruore inọ eware i ti woma. Rekọ oware nọ o mai woma nọ Ebaibol na o re ru kẹ omai họ, o rẹ lẹliẹ omai riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ rrọ ziezi. Yọ ma te bi roro kpahe epanọ Jihova o woma te, o rẹ lẹliẹ omai bigbae, jẹ daoma kpobi re ma jọ ogbẹnyusu riẹ. (Ol. 25:14) Jihova ọ gwọlọ nọ ahwo a riẹe. Evaọ oke nọ u kpemu, ọ jẹ hai dhesẹ omariẹ kẹ ahwo evaọ ewezẹ gbe eruẹaruẹ, yọ ẹsejọ, ọ jẹ rehọ ikọ-odhiwu ru onana. (Ik. 12:6; Iruẹru 10:3, 4) Kọ ẹvẹ ma sae rọ riẹ eware nọ ọ ta kẹ idibo riẹ evaọ ewezẹ hayo eruẹaruẹ, gbe enọ o vi ikọ-odhiwu ze te ta kẹ ae na, otẹrọnọ a gbe kere ai fihotọ họ? Oye o wha riẹ ze nọ ọ rọ ta nọ, jọ a “kere eme” nọ ọ ta “fihọ obe” na. Yọ fikinọ “edhere Ọghẹnẹ uzẹme na ọ rrọ gbagba,” ma riẹ nọ eme na nọ ọ ta nọ a kere fihọ obe na i ti gine fiobọhọ kẹ omai gaga.—Ol. 18:30. w23.02 2 ¶1-2

Ma omaa eware jọ nọ i wuzou nọ who re ru. Ma omaa eware jọ nọ who re ru nọ i re ru ẹrọwọ ra ga je fiobọhọ kẹ owhẹ wo emamọ uruemu nọ u fo Oleleikristi. (Ẹf. 3:16) Oware utioye jọ họ, Ebaibol gbe ebe ukoko na nọ whọ rẹ hae romatotọ se je wuhrẹ. (Ol. 1:2, 3) Ẹsejọhọ who muẹrohọ no inọ whọ be lẹ te he, yọ elẹ ra e be hae jọ ehruehru. O tẹ rrọ ere, u fo re whọ daoma evaọ abọ nana. Hayo o sae jọ nọ who muẹrohọ nọ whọ be hai rri ikpehre ifimu jẹ fa igemu nọ i woma ha, yọ whọ be hae raha oke fihọ eware nọ i wuzou tere he. O tẹ rrọ ere, whọ rẹ jẹ daoma re evaọ abọ nana. (Ẹf. 5:15, 16) Oware jọ nọ o rẹ lẹliẹ owhẹ jọ emamọ Oleleikristi họ, nọ whọ tẹ be hai fiobọhọ kẹ amọfa. Whọ sae hai fiobọhọ kẹ inievo nọ e kpako no gbe enọ oma o ga tere he evaọ ukoko ra. O sae jọ nọ a gwọlọ ohwo nọ ọ rẹ nyae dẹ oware se ai hayo wuhrẹ ae eware jọ evaọ ifonu rai. U fo re who fiobọhọ kẹ ahwo nọ a rrọ ukoko na ha re. Edhere jọ nọ who re ro ru ere họ, usi uwoma Uvie na nọ whọ rẹ ta kẹ ae. (Mat. 9:36, 37) O tẹ lọhọ, daoma re whọ jọ iruo odibọgba oke-kpobi na. w22.08 6 ¶16-17