Oware Nọ Ahwo Buobu A Be Rọ vro Sọ Egagọ E rẹ Sai Ku Ahwo Gbe

“YOU omọfa.” (Matiu 22:39) Egagọ buobu a rọwo ugogo uzi uruemu onana. O hae jọnọ egagọ yena a bi gine wuhrẹ ahwo rai ziezi kpahe epanọ a re ro you erivẹ rai, uthuru rai o hai ti koko oma họ jẹ jọ okugbe ọvo. Kọ whọ ruẹ nọ a bi ru ere? Kọ egagọ e be ta udu họ okugbe ọvo? A jọ ọkiẹriwo jọ nọ a ru kẹlena evaọ Germany nọ inọ: “Kọ egagọ i bi ku ahwo kugbe, manikọ o wọhọ nọ e be hẹriẹ ahwo?” Eva uyo nọ a kẹ, ahwo 22 eva udhusoi a rọwo nọ egagọ i bi ku ahwo kugbe, rekọ ahwo 52 eva udhusoi a tẹ kuyo nọ egagọ e be hẹriẹ ahwo. Ẹsejọhọ epọvo na o rrọ ahwo oma evaọ orẹwho ra re.

Fikieme ahwo buobu a gbe wo evaifihọ tere he inọ egagọ e rẹ sai ku ahwo kugbe? Ẹsejọhọ fiki oware nọ a rọ ẹro ruẹ no ikuigbe ze no. Ukpenọ egagọ i ku ahwo kugbe, ẹsibuobu e be hẹriẹ ahwo. Evaọ ẹsejọ, ahwo a rehọ odẹ egagọ rọ họre ogbimaza nọ ọ mai yoma kparobọ no. Roro kpahe ejọ nọ e via evaọ ikpe 100 nọ i kpemu na.

Eware nọ Egagọ E be Wọ Ahwo Ru

Evaọ ẹmo akpọ avivẹ na, ahwo Kathọlik erọ Croatia gbe ahwo ichọche Ọtọdọs erọ Serbia nọ e jọ erẹwho Balkan a je kpe omoma rai. Itu ivẹ na e ta nọ a bi lele Jesu, ọnọ o wuhrẹ ilele riẹ nọ a you ọrivẹ rai. Ghele na wọhọ epanọ ọkiotọ jọ ọ ta, ohọre itu ivẹ nana o wha “azẹ okpe nọ ọ mai muozọ ze evaọ ikuigbe ohwo-akpọ.” Uwhu ezae, eyae gbe emaha nọ i bu vi 500,000 nọ ohọre na o wha ze u fi idudu họ akpọ na soso oma.

Evaọ 1947, ole ahwo ima 400 a jọ unuakpọ India—unwenọ abọvo abasoi ọrọ ahwo nọ a rrọ akpọ soso—enọ ibuobu rai e jọ ahwo egagọ Hindu, Muslim, gbe Sikh. Nọ India ọ ghale, ẹkwotọ egagọ Muslim orọ Pakistan o te noi ze. Eva oke yena a mahe, kpe, jẹ lahiẹ ima ahwo buobu nọ a dhẹ ohrẹ ẹmo no erẹwho ivẹ nana ze evaọ ẹmo unọjọ utọjọ nọ egagọ i fi.

U te no ebẹbẹ nọ ma jọ obehru na fodẹ no, ikpe-udhusoi avọ 21 na o tẹ jẹ rehọ iguegue ọ ozighi ọkparesuọ ze. Nẹnẹ na, akpọ na kpobi ọ gbẹ be wezẹ diwi hi fiki iguegue ozighi ọkparesuọ yọ itu ozighi ọkparesuọ nana a be ta nọ ae yọ ahwo egagọ jọ. A rri egagọ wọhọ oware nọ o rẹ wha okugbe haro ho. Ukpoye, ẹsibuobu a rri egagọ wọhọ oware nọ o rẹ wha ozighi gbe ohẹriẹ ze. Agbẹta nọ obe-usi ahwo Germany nọ a re se FOCUS u ro kele egagọ ilogbo akpọ na—erọ Buda, Kristẹndọm, Confucius, Hindu, Islam, Juda, gbe Tao—dhe owuru nọ ọ rẹ sa na.

Avro Omoma

Nọ egagọ jọ e be họre omoma rai, yọ idhọvẹ avro omoma ọ be kẹ efa uye. Wọhọ oriruo, ikpe jọ kẹlena, ichọche Kristẹndọm e ghale no fiki avro nọ ọ be roma via kpahe iwuhrẹ egagọ. Isu-ichọche gbe ahwo nọ a rrọ otọ rai a be nọ inọ: Kọ u fo re a rehọ oware nọ o rẹ whaha udihọ? Kọ u fo re a kpareva? Kọ u fo re a rọ eyae mu ọkwa izerẹ? Oghẹrẹ ubiẹro vẹ u fo nọ ichọche na a re ro rri uruemu ezae-duezae? Kọ u fo re egagọ a jẹ ẹmo-ofio rehọ? Fiki ababọ-ọrọwokugbe otiọye na, u te bi gbe ahwo buobu unu nọ, ‘Ẹvẹ egagọ e sai ro ku ahwo-akpọ kugbe kpakiyọ ahwo nọ a rrọ eva riẹ a be sai wo okugbe he?’

U re vevẹ, egagọ e be sae wha okugbe haro vievie he. Kọ egagọ kpobi ozighi ohẹriẹ utionana o rrọ? Kọ egagọ jọ e riẹ nọ i wo ofẹnẹ—nọ e rẹ sai ku ahwo-akpọ gbe?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 3]

Evaọ 1947, elakpa e nwoma evaọ ohọre nọ o jọ udevie itu egagọ evaọ India

[Ọnọ o wo uwoho]

Uwoho ọ Keystone/Getty Images