Rọ Aro Kele Ẹrọwọ Rai

O Dikihẹ kẹ Egagọ Uzẹme

ELAEJA ọ kpare ovao rri ogbotu na nọ a be gadiẹ ugbehru Kamẹl na. Makọ evaọ ohiohiẹ na, whọ rẹ jọ oma ahwo na ruẹ ọbẹwẹ gbe ohọo ogaga. Ikpe esa gbe ubro soso nọ oso o ri kie otọ ha na, u gboja kẹ ahwo na gaga no.

Eruẹaro 450 erọ Ebale avọ omorro gbe evedha egaga nọ a wo kpahe Elaeja ọruẹaro Jihova, a rrọ usu ahwo na bi thihi otọ ududu nya. Jezibẹl aye ovie na o kpe idibo Jihova buobu no, rekọ ọzae nana, Elaeja, o gbe dikihẹ whawha rọ so egagọ Ebale. A rrọ iroro rai ta nọ, ‘U je re krẹ!’ Ẹsejọhọ izerẹ Ebale yena a bi roro nọ omọvo nọ ọ rrọ abọ ọ rẹ sai fi aikpobi kparobọ họ. (1 Ivie 18:3, 19, 20) Ehab Ovie na, avọ akẹkẹ ovie nọ ọ wọ riẹ, ọ nyaze no re. O mukpahe Elaeja gaga re.

Ọruẹaro nana nọ ọye ọvo ọ rrọ abọ na ọ rẹriẹ ovao dhe ẹdẹ ologbo jọ evaọ uzuazọ riẹ. Ma be ta ẹme na, Elaeja gbe eruẹaro Ebale a be ruẹrẹ oma kpahe kẹ oware jọ nọ o be te via nọ a re ruẹ obọ riẹ hẹ, onọ a bi ti ro dhesẹ egagọ uzẹme gbe erọ ọrue via. Ẹvẹ oma o jọ Elaeja ẹdẹ yena? Ozọ o rẹ se iẹe ba emuo ho, keme ọye omariẹ “ohwo wọhọ epanọ marọ na.” (Jemis 5:17) Oware jọ o rẹ sai mu omai ẹro: Avọ ahwo nọ a kare ẹrọwọ nọ e wariẹ e riẹ họ, ovie rai nọ o kiuke ku egagọ Ọghẹnẹ no, gbe izerẹ yena nọ iroro ojihẹ e da eva fia na, o ginẹ kẹ Elaeja uye gaga inọ ọye ọvo ọ rrọ abọ.—1 Ivie 18:22.

Eme ọ lẹliẹ emọ Izrẹl kie ruọ ẹbẹbẹ nana? Kọ eme whọ rẹ sai wuhrẹ no ikuigbe nana ze? Ebaibol e ta udu họ omai awọ inọ ma rri oriruo idibo Ọghẹnẹ nọ e gọ riẹ ziezi jẹ “rọ aro kele . . . orọwọ rai.” (Ahwo Hibru 13:7) Joma ta ẹme kpahe Elaeja.

Ohọre nọ O Rrọ Otọ Kri no U bi ti Kuhọ

Anwọ ikpe buobu na, Elaeja ọ be rọ ẹro ruẹ epanọ ahwo riẹ a bi ro gbabọkẹ egagọ Jihova, onọ o rrọ oware nọ o mae ghare evaọ uzuazọ orẹwho na soso. Whaọ, u kri no nọ orẹwho Izrẹl a rọ rẹriẹ ovao dhe ẹdawọ nọ a rẹ rọ salọ abọ nọ a rẹ jọ, sọ egagọ Jihova Ọghẹnẹ hayo egagọ ọrue erẹwho nọ e wariẹ e rai họ. Ohọre nọ o jọ udevie egagọ uzẹme gbe erọ ọrue o ga vrẹta evaọ oke Elaeja.

Jezibẹl, ọmọtẹ ovie Saidọn ọye ọ jọ aye Ehab, ovie Izrẹl. Jezibẹl ọ dadamu inọ ọ rẹ rehọ egagọ Ebale mu evaọ ẹkwotọ Izrẹl je si egagọ Jihova no otọ. Ehab ọ tẹ nwani kie ruọ abọ riẹ. Ọ bọ etẹmpol gbe aruẹri kẹ Ebale jẹ wọ egagọ nana họ uzou bi go uzou kpotọ kẹ ẹdhọ na. O ru eva dha Jihova gaga.—1 Ivie 16:30-33.a

Eme o ru egagọ Ebale yoma ga tere? O lẹliẹ emọ Izrẹl ru eware nọ i fo ho, ru ibuobu rai kiuke ku Ọghẹnẹ uzẹme na. E jọ egagọ etọtọ avọ erọ evega. A wo igberẹ ezae avọ eyae evaọ etẹmpol rai, gbe ehaa igberẹ-ibro, yọ a jẹ hae rehọ emọ dhe-idhe. Enana kpobi e lẹliẹ eva dha Jihova te epanọ o ro vi Elaeja bru Ehab re ọ vuẹe inọ oso o ti kie otọ na evaọ etoke jọ soso ho bẹsenọ ọruẹaro Ọghẹnẹ na ọ rẹ te ta nọ u te. (1 Ivie 17:1) Ikpe jọ e ruemu taure Elaeja ọ tẹ wariẹ nya bru Ehab jẹ vuẹe nọ o koko ahwo na te eruẹaro Ebale kpobi họ obọ Ugbehru Kamẹl.

Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oyena ze nẹnẹ? Ahwo jọ a rẹ sai roro nọ ikuigbe kpahe egagọ Ebale i wo iruo kẹ omai nẹnẹ hẹ, keme ma wo etẹmpol hayo aruẹri Ebale nọ e wariẹ omai họ evaọ oke mai na ha. Rekọ onana o rrọ iku anwae gheghe ọvo ho. (Ahwo Rom 15:4) Otofa “Ebale” họ “ọnọ o wo” hayo “olori.” Jihova ọ ta kẹ idibo riẹ nọ a salọ ọye omariẹ wọhọ “ebale” rai, hayo ọnọ o wo rai. (Aizaya 54:5) Kọ whọ gbẹ rọwo nọ ahwo a gbẹ be gọ oghoghẹrẹ ilori nẹnẹ viukpọ Ọghẹnẹ Erumeru na? Evaọ uzẹme, nọ ahwo a tẹ be rọ uzuazọ rai kpobi le ugho, iruo, arozaha-eriosehọ, omawere owezẹ ezae avọ eyae, hayo eghẹnẹ efa nọ a rẹ gọ viukpọ egagọ Jihova, kiyọ olori rai a salọ no na. (Matiu 6:24; Ahwo Rom 6:16) Onana u dhesẹ nọ, ugogo eware nọ i dikihẹ kẹ egagọ Ebale e dotọ fia nẹnẹ. Ohọre nọ o jọ udevie egagọ Jihova gbe Ebale na o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai salọ onọ u woma, ọnọ ma rẹ gọ.

Ẹvẹ A ro ‘Wo Ẹko Iroro Ivẹ’?

Whọ tẹ rrọ ehru ugbehru Kamẹl nọ ofo ọ rẹ jọ fo ẹsikpobi na, whọ rẹ ruẹ ẹkwotọ Izrẹl ziezi—no ukiekpotọ ame Kishon rite Abade Ologbo na (Abade ọ Mediterenia) nọ ọ kẹle riẹ, je rri lafi igbehru Lebanọn nọ e rrọ ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre riẹ.b Rekọ nọ ọre ọ be vaze evaọ ẹdẹ ologbo nana, whọ rẹ ruẹ nọ oware jọ o thọ. Emamọ ẹkwotọ nọ o je wo ẹvi nọ Jihova ọ rọ kẹ emọ Abraham na, o zihe ruọ ẹkwotọ nọ ọ kare ẹvi no. Enẹna, o zihe ruọ ẹkwotọ nọ ivo-egaga e ya fia no fiki aghẹmeeyo idibo Ọghẹnẹ! Nọ ahwo na a koko oma họ no, Elaeja o te go kẹle jẹ nọ ai nọ: “Ẹvẹ wha re wo eko iroro [ivẹ] krite? Otẹrọnọ ỌNOWO na họ Ọghẹnẹ, wha lele iei; otẹrọnọ Ebale, wha lele iei.”—1 Ivie 18:21.

Eme họ otofa ẹme Elaeja na, nọ ọ ta kẹ ahwo na nọ a ‘wo ẹko iroro ivẹ’? Ahwo na a roro nọ u muẹme he re a salọ abọ jọ evaọ usu egagọ Jihova gbe Ebale. A roro nọ a sai fi oma họ abọ ivẹ na, inọ a rẹ sai ru Ebale eva were ẹkwoma iruẹru egagọ riẹ nọ a rẹ roma kẹ jẹ yare aruoriwo Jihova Ọghẹnẹ eva oke ovona. Ẹsejọhọ a je roro nọ Ebale o ti ru ekakọ gbe uthuru rai wo ẹvi, “ỌNOWO ogbaẹmo na” ọ vẹ jẹ thọ ai eva etoke ẹmo. (1 Samuẹle 17:45) Ugogo oware jọ o thọrọ e rai ẹro—oware ovona nọ o gbẹ be thọrọ ahwo buobu ẹro nẹnẹ—inọ Jihova ọ gwọlọ nọ ohwo ọ rẹ gọe jẹ gọ oware ofa ha. Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ọye ọvo a rẹ gọ, yọ o gine te ọnọ a rẹ rehọ egagọ itieye kẹ. Nọ ohwo ọ tẹ be gọe jẹ gọ eware efa o rẹ dhae eva, je tube tu ei oma!—Ọnyano 20:5.

Fikiere, emọ Izrẹl a wo ‘ẹko iroro ivẹ,’ wọhọ ohwo nọ ọ be gwọlọ whẹ awọ họ ekọ ivẹ ẹsiẹvo. Ahwo buobu a bi ru oware othọthọ ovona nẹnẹ, a be kẹ “ebale” hayo “ilori” efa uvẹ rọ ẹmẹrera rehọ oke rai kpobi, onọ u bi ru nọ a bi ro go egagọ Ọghẹnẹ họ akotọ! Unuovẹvẹ nọ Elaeja ọ kẹ emọ Izrẹl inọ a siọ iroro ivẹ ba na o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai wariẹ kiẹ eware nọ ma rọ karo, gbe oria nọ ma fi egagọ Ọghẹnẹ họ evaọ uzuazọ mai.

Odawọ Erae

Elaeja ọ tẹ vuẹ ae nọ a ru ẹdawọ jọ. O jọ lọlọhọ gaga. Izerẹ Ebale a rẹ bọ agbada-idhe, a ve fi arao nọ a re ro dheidhe họ ehru riẹ; kẹsena a vẹ lẹ se ọghẹnẹ rai re o vi erae ze. Elaeja o ti ru epọvo na re. Ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ nọ ọ rehọ erae mi idhe na ọye họ Ọghẹnẹ.” Elaeja ọ riẹ ọnọ ọ rrọ Ọghẹnẹ uzẹme. Ẹrọwọ riẹ ọ ga te epanọ ọ rọ ta nọ eruẹaro Ebale a kake dawo. Ọ kẹ rai uvẹ te epanọ o rẹ lọhọ te, inọ a salọ eruẹ nọ a re ro dheidhe na, jẹ ta nọ a kaki dhe.c—1 Ivie 18:24, 25.

Ọghẹnẹ ọ gbẹ be rehọ ahwo ru eware igbunu wọhọ epanọ o jọ evaọ oke anwae he. Dede na Jihova o ri nwene he. Wọhọ epanọ Elaeja o fi eva họ Ọghẹnẹ na, ma rẹ sai wo oghẹrẹ evaifihọ evona re. Wọhọ oriruo, nọ amọfa a gbẹ rọwo kugbe oware nọ Ebaibol e ta ha, ozọ u re mu omai hi re ma kẹ ai uvẹ ta iroro rai. Wọhọ Elaeja, ma rẹ sae kuvẹ re Ọghẹnẹ uzẹme na o ru ẹme na vẹ. Ma re ru onana ẹkwoma ẹro nọ ma rẹ rọ so Ẹme riẹ, Ebaibol na, nọ a ruẹrẹhọ kẹ “ọkpọvio,” orọnikọ iroro obọmai hi.—2 Timoti 3:16.

Eruẹaro Ebale a tẹ ruẹrẹ agbada-idhe rai họ je mu ọghẹnẹ rai họ ebo se. A je bo nọ: “O Ebale, yo kẹ omai!” A bo enẹ ọvo oke krẹkri. Ebaibol e ta nọ: “Rekọ a yo uru ovo ho, ohwo ọvo o yo ho.” Nọ u te uvo no, Elaeja o te mu ae ẹkoko họ ese inọ ẹsejọhọ eware i bu Ebale abọ gaga fiki oye o gbe ri yo kẹ ai hi, inọ ẹsejọhọ ọ nyai ku-ame, hayo ọ be wezẹ yọ o gwọlọ nọ ohwo jọ ọ rẹ rọwiẹe. Elaeja ọ ta kẹ ahwo iwhayo na nọ: “Wha bo gaga.” O rrọ vevẹ inọ ọ riẹ nọ egagọ Ebale yọ oware iwhayo gheghe, yọ ọ gwọlọ nọ ahwo Ọghẹnẹ a rọ ẹro obọrai ruẹ onana.—1 Ivie 18:26, 27.

Onana u ru nọ obi ọ rọ ruọ eruẹaro Ebale oma te epanọ a je ro “bo gaga, [jẹ] rehọ ozuẹ gbe ọgbọdọ gbẹre oma rai wọhọ uruemu rai, bẹsenọ azẹ o ti ro hwẹ no oma rai ze.” Ghele na, oware ovuọvo o via ha! “A yo uru ọvo ho, uvomohwo o yo ho, ohwo ọvo ọ daezọ họ.” (1 Ivie 18:28, 29) Uzẹme na họ, Ebale ọ rrọ oria ovo ho. Ebale yọ oware nọ Setan ọ jẹ rehọ ẹghẹ ru ahwo gọ, re a ruẹsi kiuke ku Jihova. Te oke yena gbe oke mai na, nọ ohwo ọ tẹ salọ oware ofa viọ Jihova nọ ọ rẹ gọ, u re kie kpei jẹ wha omovuọ ze.—Olezi 25:3; 115:4-8.

A Yo Kẹe

Evaọ oke uvo, u te ti te oke nọ Elaeja o re ro dhe ẹkẹ idhe riẹ. Ọ tẹ wariẹ bọ agbada-idhe Jihova nọ ewegrẹ egagọ uzẹme a raha no vẹre. Itho 12 ọ rọ ruẹrẹ agbada-idhe na họ, ẹsejọhọ re ọ rọ kareghẹhọ ahwo buobu evaọ erua-ikpe erọ orẹwho Izrẹl na inọ o gbẹ gwọlọ nọ a koko Izi nọ Ọghẹnẹ o jie kẹ erua 12 orẹwho Izrẹl. Kẹsena ọ tẹ wọ eruẹ họ ehru agbada-idhe na jẹ rehọ ame, ẹsejọhọ nọ o vo no Abade ọ Mediterenia ze, kpare ku agbada-idhe na. Ọ tubẹ tọ ọgọdọ wariẹ agbada-idhe na họ, je ku ame vọe. Ọ kẹ eruẹaro Ebale ufi thethei, wọhọ odẹme, ru eware kpobi lọhọ kẹ ai, rekọ nọ u te orọ Jihova o ru odawọ na ga—onọ u dhesẹ nọ o fi eva họ Ọghẹnẹ gaga inọ ọ te siẹe ba eyo kẹ hẹ.—1 Ivie 18:30-35.

Nọ ọ ruẹrẹ eware na kpobi họ no, Elaeja ọ tẹ lẹ. Eme olẹ na e jọ vevẹ gaga, je dhesẹ eware nọ Elaeja ọ rọ karo. Orọ ọsosuọ kpobi, ọ gwọlọ nọ ahwo na a riẹ inọ Jihova họ “Ọghẹnẹ nọ ọ rọ eva Izrẹl,” orọnikọ Ebale he. Orọ avivẹ, ọ gwọlọ nọ ahwo kpobi a riẹ inọ ọruẹaro Jihova gheghe ọ rrọ; Ọghẹnẹ u fo nọ a rẹ rọ ujiro oware kpobi nọ o ru kẹ. Orọ urere, o dhesẹ nọ o gbe you ahwo orẹwho riẹ, keme o jọ ọdawẹ kẹe gaga re Jihova o “kueva rai rẹriẹ.” (1 Ivie 18:36, 37) Ghelọ uye ulogbo nọ a rọ obọ si se omai rai fiki aghẹmeeyo rai, Elaeja o gbe you rai ghele. Nọ ma tẹ be lẹ, kọ u gbe fo re ma dhesẹ omaurokpotọ, wo ọdawẹ kẹ odẹ Ọghẹnẹ gbe amọfa nọ a gwọlọ obufihọ wọhọ epanọ Elaeja o ru na?

Taure Elaeja o te ti mu olẹ họ, o sae jọnọ ahwo jọ a je roro inọ ẹsejọhọ Jihova ọ te jọ ọghẹnẹ ọrue wọhọ Ebale. Rekọ nọ ọ lẹ kuhọ no, avro kpobi nọ ọ jọ udu ahwo na o te kuhọ. Ikuigbe na e ta nọ: “Kẹsena erae ỌNOWO na i te kieze, e tẹ mahe idhe-emahọ na, gbe ire na, gbe itho na, gbe ovu na, i te je se ame nọ ọ jọ ọgọdọ na kpọ.” (1 Ivie 18:38) Oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kuyo u gbunu kẹhẹ! Rekọ eme ahwo na a ru?

Aikpobi a te bo nọ: “ỌNOWO na, họ Ọghẹnẹ; ỌNOWO na, họ Ọghẹnẹ.” (1 Ivie 18:39) A nwae ruẹ uzẹme na no. Rekọ ahwo na a rri dhesẹ ẹrọwọ via ha. Uzẹme riẹ họ, re a rọ fiki erae nọ i no ehru ze nọ Jihova ọ rọ kuyo olẹ odibo riẹ rọ rọwo inọ ọye họ Ọghẹnẹ uzẹme na, o nwani dhesẹ hẹ inọ ohwo o wo ẹrọwọ kẹhẹ. Fikiere, Elaeja ọ tẹ vuẹ ai inọ a ru oware jọ nọ u re dhesẹ ẹrọwọ via. Oware nọ u fo nọ a hai ru no anwẹdẹ—inọ a ru epanọ Uzi Jihova o ta. Uzi Ọghẹnẹ o ta nọ a re kpe eruẹaro erue gbe otu nọ e be gọ edhọ. (Iziewariẹ 13:5-9) Izerẹ Ebale nana yọ ewegrẹ Jihova Ọghẹnẹ, enọ i keke aro fihọ be wọso ẹjiroro riẹ. Kọ u fo nọ a rri rai aro? Eme ma be ta na, kọ ae omarai a tubẹ jẹ re-ohrọ emọ nọ e riẹ onahona ha nọ a jẹ mahe ọkpokpọ ro dheidhe kẹ Ebale na? (Itẹ 21:13; Jerimaya 19:5) Vievie, izerẹ yena a fo ahwo nọ a rẹ re-ohrọ rai hi. Fikiere Elaeja ọ tẹ ta nọ a kpe ai, yọ ere a gine ru ai.—1 Ivie 18:40.

Egba-avro jọ nẹnẹ a rẹ ta nọ oghẹrẹ nọ odawọ nana nọ a ru evaọ Ugbehru Kamẹl na u ro kuhọ u fo ho. Otujọ a rẹ sae ruawa inọ egba-egagọ jọ nẹnẹ a rẹ sae rehọ oyena foma inọ a rẹ sai kpe ahwo nọ a kuomagbe egagọ rai hi. Yọ u gine yoma kẹhẹ, egba-egagọ buobu e ginẹ riẹ nọ e be rehọ ozighi thọ orọwọ egagọ rai. Rekọ Elaeja ọ jọ ohwo otiọye he. Uzi Jihova nọ o ta nọ a kpe eruẹaro erue no o ru lele. Ofariẹ, Ileleikristi uzẹme a riẹ nọ a rẹ rehọ egbọdọ họre irumuomu hu wọhọ epanọ Elaeja o ru na. Nọ Kristi ọ ze no na, ma rẹ ruẹ uzi nọ o rrọ kẹ Ileleikristi kpobi evaọ eme nọ Jesu ọ ta kẹ Pita inọ: “Zihe ọlọkọ ra fihọ ẹta riẹ; keme e nọ e tọlọ ọlọkọ kpobi a re ti whuwhu ọlọkọ.” (Matiu 26:52) Jihova ọ te rọ ẹkwoma Ọmọ riẹ raha ewegrẹ riẹ evaọ obaro.

Oware nọ u te Ileleikristi uzẹme họ, epanọ a re ro yeri uzuazọ rai avọ ẹrọwọ. (Jọn 3:16) Edhere jọ nọ a re ro ru onana họ, ẹkwoma aruorokele idibo Ọghẹnẹ nọ i wo ẹrọwọ wọhọ Elaeja. Ọ rehọ udu riẹ kpobi gọ Jihova, jẹ ta udu họ amọfa awọ inọ a ru epọvo na. Ọ rehọ aruọwha fere egagọ erue nọ Setan o bi ro ru ahwo kiuke ku Jihova via. O te je fi eva họ Jihova inọ ọye ọvo ọ rẹ kpọ eware vi ukpenọ ọ rẹ rẹroso ogaga gbe oreva obọriẹ. Ẹhẹ, Elaeja o dikihẹ kẹ egagọ uzẹme. Ajọ mai kpobi ma raro kele ẹrọwọ riẹ!

[Oruvẹ-obotọ]

[Eme nọ a fi ẹgba họ nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

U re kie kpe omai nọ ma tẹ salọ olori ọfa thọ Jihova wa

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

“ỌNOWO na, họ Ọghẹnẹ”!