Kọ Whọ Riẹ?
Ẹvẹ ibriki gbe eware efa nọ a tọ ku evaọ Babilọn oke anwae i ro dhesẹ nọ eme nọ e rrọ Ebaibol na uzẹme?
AHWO nọ a rẹ tọ gwọlọ eware anwae a jọ ẹwho Babilọn oke anwae tọ ku ibriki nọ a rọ bọ ẹwho na. Ọzae jọ nọ a re se Robert Koldewey nọ ọ rẹ kiẹ otọ eware ọ ta nọ a jẹ hai ru ibriki itieye na evaọ oria nọ a re koko erae họ “evaọ otafe ẹwho na. Yọ emamọ ọviẹ gbe eware nọ a re ro koko erae họ e jọ etẹe . . . gaga.”
Eware nọ a kere fihotọ i dhesẹ nọ ahwo nọ i je su evaọ Babilọn oke yena a jẹ hae jọ eria itieye nọ erae e rẹ jọ na ru ikpehre eware re orọnọ ibriki ọvo a jẹ jọ etẹe mahe he. Profẹsọ jọ nọ a re se Paul-Alain Beaulieu nọ o wuhrẹ kpahe iku ahwo Asiria gbe ẹvẹrẹ rai, nọ o bi wuhrẹ ahwo evaọ yunivasiti Toronto ọ ta ẹme jọ. Ọ ta nọ: “Eware buobu nọ ahwo Babilọn a kere fihotọ . . . i dhesẹ nọ ahwo nọ a je yoẹme kẹ ovie na ha gbe amọfa nọ a ru ikpehre eware jọ, ovie na ọ ta nọ jọ a mahe ae kpe.” Wọhọ oriruo, oke nọ Nebukadneza o je su, ọ ta ẹme jọ nọ a kere fihotọ. Ọ ta nọ: “Wha gbolo ai fihọ erae na, . . . wha gbolo ai fihọ erae nọ a re ro there emu na . . . jọ a to zẹghẹ zẹghẹ, re iwiri rai i kuye kpehru.”
Ẹme yena o rẹ lẹliẹ omai kareghẹhọ iku nọ e rrọ obe Daniẹl uzou avọ 3. Oria Ebaibol yena o ta nọ Nebukadneza ọ rọ igoru ma ẹmema ologbo jọ fihọ otọ opraprara Dura nọ ọ jọ otafe Babilọn. Emezae Hibru esa nọ a re se Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo a rọwo guzou kpotọ kẹ ẹmema na ha. Eva e tẹ dha Nebukadneza gaga. Ọ tẹ ta nọ jọ a ru “ẹrrorro erae na ga vi epanọ o rẹ jọ vẹre isiahrẹ,” re a “gbolo ai fihọ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na.” Ukọ-odhiwu jọ nọ o wo ẹgba gaga ọ tẹ thọ aimasa na, erae na e gbẹ to ae he.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Ibriki nọ a rọ erae mahe no, nọ a kere odẹ Nebukadneza fihọ
Ibriki nọ a tọ ku evaọ Babilọn i te je dhesẹ nọ eme Ebaibol uzẹme. Ibuobu rai, a kere eme fihọ ehru rai nọ a bi ro jiri ovie na. Wọhọ oriruo, a kere fihọ ehru ọjọ nọ: “Nebukadneza, ovie Babilọn . . . Uwou ovie na nọ mẹ Ovie Ologbo na mẹ bọ . . . Jọ emọ mẹ a jariẹ su no ebẹdẹ rite ebẹdẹ.” Ẹme yena ọ nwani tho ẹme nọ Nebukadneza ovie na ọ ta evaọ obe Daniẹl 4:30, nọ ọ jẹ ya oma. Ọ ta nọ: “Kọ ogbẹrọnọ Babilọn Ologbo na ọna, onọ mẹ omamẹ mẹ rehọ ẹgba gbe ogaga mẹ bọ rọkẹ uyẹ uvie na, re u je dhesẹ oruaro ulogbo mẹ via?”