Uwuhrẹ 9

Enwene Edo-uvo

Eme o gwọlọ nọ who re ru?

Nwene edo-uvo na. Evaọ uwuhrẹ nana, ma te t’ẹme te enwene edo-uvo, ẹkpata-ẹme, gbe edo-ẹme.

FIKIEME U JE WUZOU?

Emamọ enwene edo-uvo o rẹ lẹliẹ ẹme jọ sasasa, kpare ọwhọ ohwo, jẹ kpakpa ohwo re ọ j’owọ.

Ababọ enwene edo-uvo o sai dhesẹ nọ who wo isiuru kpahe uzoẹme ra tere he.

ẸGBA nọ who re fihọ ẹme o re fiobọhọ kẹ ogbotu na wo otoriẹ ẹme nọ whọ be ta. Rekọ okenọ whọ tẹ rehọ enwene edo-uvo, ẹkpata-ẹme, hayo edo-ẹme ro ruiruo ziezi, ezọgaviẹ kẹ ẹme ra o rẹ kẹ awere viere. Maero, o sae ta epanọ ẹme nọ whọ be ta na ọ rọ owhẹ oma kẹ ogbotu ra. Uruemu ra kpahe ẹme na o rẹ sai kpomahọ epanọ o rẹ jarae oma. Onana o rọ ere makọ eplatfọmo whọ be t’ẹme no ze hayo evaọ usiuwoma whọ be jọ t’ẹme kẹ ohwo jọ.

Uvo ohwo-akpọ yọ okwakwa igbunu, onọ o rẹ sai nwene gaga. A tẹ rehọ iẹe ruiruo ziezi, o rẹ sae lẹliẹ ẹme jọ sasasa, duobọte udu na, kpare ọwhọ, je ru ahwo j’owọ. Ghele na, oka nọ who re kpehọ obe na gheghe ọvo re u dhesẹ oria nọ who re ro nwene edo-uvo, nwene ẹkpata ẹme na, hayo nwene edo-ẹme na o rẹ nwani ru owhẹ nyate onana ha. Enwene edo-uvo nya lele oka-ukpehọ utioye na o re do were he. Ukpenọ u re ru ẹme ra jọ sasasa jẹ were ezọ, o rẹ sai tu ogbotu na oma. Enwene edo-uvo nọ a re ro ruiruo ziezi o re no udu na ze.

A tẹ rehọ iẹe ro ruiruo avọ areghẹ, enwene edo-uvo o re si iroro bru oruẹme na ha. Ukpoye, o rẹ lẹliẹ ogbotu na wo otoriẹ ẹjiroro ẹme nọ whọ be ta na.

Nwene Edo-Uvo Na. Edhere jọ nọ who re ro nwene eme nọ i bi no owhẹ unu ze họ enwene edo-uvo ra. Rekọ onana orọnikọ thakpinọ who nwene uvo ra ha. Oyena o sae raha otọ ẹme nọ whọ be ta na. Whọ tẹ kpare edo-uvo na kpehru hrọ, o rẹ jọ ezọ do were he.

Edo-uvo ra o re kiehọ uzoẹme na. Makọ who be rọ ẹgba ro se ẹme ọkpakpata jọ, wọhọ onọ o rrọ Eviavia 14:6, 7 na hayo eva Eviavia 18:4 na, hayo ẹme nọ o muẹro gaga, wọhọ ọnọ a kere fihọ Ọnyano 14:13, 14 na, uvo na nọ a rẹ kpare kpehru u re kiehọ isase na. Epọvo na re, who te bi se ọwhọkuo ọgaga no Ebaibol na ze, wọhọ Jerimaya 25:27-38, enwene edo-uvo ra o rẹ lẹliẹ eme jọ dikihẹ lahwe vi edekọ evaọ oria na.

Je roro kpahe ẹjiroro ra. Kọ whọ gwọlọ kpakpa ogbotu re a j’owọ? Kọ whọ gwọlọ ru re igogo eme ẹme ra e lahwe? Edo-uvo nọ o kpehru, nọ a ro ruiruo avọ areghẹ, o re fiobọhọ nyate ute nana. Dede na, uvo nọ a rẹ kpare kpehru gheghe ọvo o sai ru ẹjiroro ra vru. Evaọ edhere vẹ? O sae jọ nọ oma osasa gbe ẹjaja ọvo ẹme nọ whọ be ta ọ gwọlọ viukpọ uvo nọ a rẹ kpare kpehru. Ma te t’ẹme kpahe onana evaọ Uwuhrẹ avọ 11.

A tẹ rehọ iẹe ruiruo avọ orimuo, uvo nọ a go kpotọ o sae kpare irẹro. Rekọ oyena o gwọlọ nọ a rẹ jọ obaro kpare uvo kpehru. A rẹ sae rehọ uvo nọ a go kpotọ avọ ẹgba ro dhesẹ awaọruọ hayo ozodhẹ. A rẹ sae jẹ rehọ uvo nọ a go kpotọ dhesẹ nọ ẹme nọ a be ta na o wuzou te ọnọ ọ ware riẹ họ na ha. Rekọ otẹrọnọ uvo ra u re do kpotọ ẹsikpobi, onana o sai dhesẹ nọ whọ kare imuẹro avọ isiuru kpahe uzoẹme ra na. U re vevẹ nọ, a rẹ rehọ uvo uwowolẹ ruiruo avọ areghẹ.

Nwene Ẹkpata-Ẹme Ra. Evaọ ẹmeọta ekẹdẹ kẹdẹ, eme i re hwẹ ze nọ ma tẹ be ta eva mai. Oma u te bi mu omai, ma rẹ t’ẹme kpatakpata. Ma tẹ gwọlọ nọ amọfa a kareghẹhọ ẹme nọ ma be ta, ma ve mu eme na họ ekele.

Ghele na, umutho iruẹme ekpokpọ jọ ọvo i re nwene ẹkpata-ẹme rai evaọ eplatfọmo. Fikieme? A rẹ tẹro rai vi ibiẹme eme nọ a be ta na ga hrọ. Ẹsejọhọ o kere eme na kpobi fihọ otọ. A gbẹ maki bi se ẹme na no obe ze he, ẹsejọhọ o fi eme na kpobi họ uzou. Fikiere, a gbẹ sai nwene ẹkpata-ẹme evaọ ẹta eme na ha. Ewuhrẹ re whọ t’ẹme no omaa-ẹmeọta ze u ti fiobọhọ kpọ ewhrehe nana vi.

Whaha ẹkpata-ẹme nọ who re nwene kpregede nọ o rẹ kareghẹhọ ohwo oghẹrẹ nọ ologbo o re duola ẹsiẹvo evaọ okenọ o te gbẹro ku arakọ. Yọ whọ t’eme na kpata ga hrọ te epanọ eme jọ e rẹ rọ v’owhẹ abọ họ.

Re whọ nyate ute enwene ẹkpata-ẹme, whọ variẹ je kele eme evaọ oria nọ u j’owhẹ hẹ. Ukpenọ u re fi awere họ ẹme nọ whọ be ta na, oghẹrẹ ẹmeọta ọyena ọ rẹ raha iẹe. A rẹ kpọ enwene ẹkpata-ẹme lele ẹme nọ whọ be ta, oghẹrẹ nọ whọ gwọlọ dhesẹ nọ ẹme na ọ rọ owhẹ oma, gbe ẹjiroro ra. Rehọ ẹkpata-ẹme nọ ọ rọ owowa ru ẹme ra. Re who dhesẹ ajọwha, t’ẹme na kpata omojọ, wọhọ epanọ whọ rẹ t’ẹme kẹdẹ kẹdẹ na. Onana u kiehọ re nọ whọ tẹ be t’ẹme nọ o wuzou tere he hayo who te bi gbiku nọ eme riẹ kpobi i wuzou hu. Onana u re fi awere họ ẹme ra je fiobọhọ nọ ẹme na ọ gbẹ nwane gbẹdẹ hrọ họ. Evaọ abọdekọ riẹ, avro nọ ọ gbẹdẹ viere, igogo eme, gbe ekuhọ ẹme e rẹ gwọlọ eme nọ a re kele.

Nwene Edo-Eme Ra. Dai roro kpahe ohwo nọ o bi kporo okwakwa ikporakporo jọ evaọ oware wọhọ auwa. Eva oke oyena kpobi, oria ovuọvo o bi kporo—ọ rẹ kaki kporo iei do kpehru, o vẹ ziọ otọ, ẹsejọ o re kporo iei kpatakpata, o ve kporo iei kpẹlẹkpẹlẹ. O bi nwene edo gbe ẹkpata ile na, rekọ fikinọ o bi nwene eme na ha, “ole” na o re siuru tere he. Epọvo na, edo-eme o gbe nwene he, uvo mai o rẹ were ezọ họ.

Rekọ a re muẹrohọ nnọ enwene edo-ẹme o re wo okpomahọ ọvo na evaọ evẹrẹ kpobi hi. Evaọ ẹvẹrẹ nọ edo-ẹme ọ rẹ kpọ, wọhọ ẹvẹrẹ Yoruba, enwene edo-ẹme na o sai nwene otofa ẹme na. Ghele na, makọ evaọ ẹvẹrẹ otiọye na, eware jọ e riẹ nọ ohwo ọ rẹ sai ru re o ro fi enwene họ edo-eme riẹ. Ọ sae daoma re o ru ẹnyaharo evaọ epanọ uvo riẹ o rẹ vẹrẹ te rekọ edo-uvo riẹ o gbẹ rọ enwenọ oria ovona. Fikiere ọ sai ru uvo nọ u kpehru na kpehru viere, o ve ru onọ u kpotọ kpotọ viere.

Makọ evaọ evẹrẹ nọ edo-ẹme ọ rẹ kpọ họ, enwene edo-ẹme ọ rẹ sae kẹ iroro sa-sa. Wọhọ oriruo, a rẹ sae rehọ edo-ẹme nọ a dina kpare avọ uvo nọ o dina kpehru ro fiẹgba họ ẹme. Hayo enwene evaọ edo-ẹme o rẹ sai dhesẹ epanọ oware o rro te hayo epanọ oria u thabọ te. Unu nọ a jọ urere uhie-ẹme kpare kpehru o sai dhesẹ nọ ẹme na yọ onọ. Evẹrẹ jọ e sae gwọlọ uvo nọ u do kpotọ.

A rẹ sae rehọ ẹme nọ o do kpehru ro dhesẹ oghọghọ gbe ajọwha. (Evaọ ẹvẹrẹ nọ edo-ẹme ọ rẹ kpọ, o sae gwọlọ enwene sa-sa uvo na.) Uweri hayo awaọruọ o sae gwọlọ edo-ẹme nọ o kpotọ. (Hayo evaọ ẹvẹrẹ nọ edo-ẹme ọ rẹ kpọ, a rẹ dina ru uvo na kawo.) Oghẹrẹ iyero iroro nọ a jọ etenẹ fodẹ na yọ enọ i re fiobọhọ kẹ oruẹme duobọte udu na. Whọ tẹ gwọlọ dhesẹ ai, whọ fake ta eme na gheghe ọvo ho. Rehọ uvo ra ruiruo evaọ edhere nọ o re dhesẹ nọ ere oware na o ghinẹ rrọ owhẹ oma re.

Ẹbọ Otọhotọ. Kọ diẹse enwene edo-uvo o rẹ jọ muhọ? No oke ẹsalọ eme nọ whọ te rọ t’ẹme ra ze. Otẹrọnọ eme nọ who wo kpobi yọ avro hayo uduotahawọ, whọ sai ti nwene uvo ẹme ra tere he. Fikiere kiẹ omaa-ẹmeọta ra riwi, yọ jọ u mu owhẹ ẹro nnọ who wo ekwakwa nọ o gwọlọ re ẹme ra ọ were.

Dae rehọ iẹe nọ evaọ udevie ẹme ra, whọ gwọlọ nwene ẹkpata ẹme ra keme ẹme na o bi siotọ. Eme who re ru? Nwene oghẹrẹ nọ ẹme ra ọ rrọ. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Edhere jọ họ who re rovie Ebaibol na, zizie ogbotu na re a rovie ọrai, re who se ikereakere jọ ukpenọ whọ rẹ t’ẹme ọvo. Hayo nwene ẹme jọ kpohọ onọ, dina dhizu kẹ ẹgba ofihọ. Fi ọtadhesẹ ovevẹ jọ bae. Enana yọ ona nọ iruẹme nọ i wo ona a re fihọ iruo. Rekọ makọ epanọ who ru ẹme kri te no, whọ rẹ sae rehọ ẹjiroro evo nana ruiruo nọ whọ tẹ be ruẹrẹ ẹme ra họ.

A rẹ sae ta nọ enwene edo-uvo yọ uwhei rọkẹ ẹme. A te fi unu uwhei nọ u fo họ ẹme na, o te lẹliẹ ẹme na were ziezi je ru ei si ogbotu ra urru.

EPANỌ A RE RO RU EI

Nwene edo-uvo evaọ okenọ whọ tẹ be rehọ ẹgba rọ ta ẹme ọkpakpata, imuẹro egaga, hayo ọwhọkuo. Roma totọ muẹrohọ abọ ẹme ra nọ o gwọlọ uvo nọ a rẹ kpare kpehru.

Nwene ẹkpata-ẹme ra ẹkwoma ẹta kpata eme nọ i wuzou tere he who ve kele iroro obọdẹ avro gbe igogo-eme na. Re who dhesẹ ajọwha, t’ẹme na kpata.

Nwene edo-ẹme, u te fo, rehọ iẹe dhesẹ ọwhọ gbe oware nọ u duobọte udu. Evaọ ẹvẹrẹ nọ edo-ẹme ọ rẹ kpọ, ru uvo ra ruaro hayo kakao.

Enwene edo-uvo o re muhọ evaọ oke ẹsalọ eme nọ whọ te rọ t’ẹme ra.

ORIA IRUO: (1) Se 1 Samuẹle 17:17-53 kẹ omobọ ra, muẹrohọ oria uvẹ nọ who re ro nwene edo-uvo ra, ẹkpata-ẹme, gbe edo-ẹme ra. Who ve sei do via avọ ẹgba, rekọ o ga hrọ họ. Ru onana unuẹse buobu. (2) Re whọ sai nwene uvo ra ziezi, se owọ avọ 48-51 do via kpatakpata ababọ ezoruẹ. Ababọ ekufiẹ ẹwhẹkugbe eme, sei unuẹse buobu, hai sei kpata viere ẹsikpobi. Kẹsena who ve se oria ovona kpẹlẹkpẹlẹ, se edo na via. Ofariẹ, ru isase na kpatakpata je si ei kpotọ evaọ eria sa-sa bẹsenọ uvo ra u re ru oware nọ whọ gwọlọ.