Izoge Nọ E Be Kareghẹhọ Ọnọma Rai

“Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ evaọ oke ọmoha ra.”—ỌTAUSIUWOMA NA 12:1.

1. Didi ẹme ọmọ ikpe 11 ọ ta nọ u dhesẹ nọ Ọnọma omai ọ rọ uvi ohwo kẹe?

ẸVẸ u re woma te otẹrọnọ emaha a rẹ t’ẹme je ru evaọ edhere nọ u re dhesẹ nọ a bi rri Jihova Ọghẹnẹ fihọ uvi ohwo ọnọ o bi si ai urru jẹ gwọlọ ru ei eva were! Ọmọzae ikpe 11 jọ ọ ta nọ: “Okenọ mẹ ọvo ọ tẹ rọ mẹ jẹ rọ inwido bi riwi otafe, mẹ rẹ ruẹ epanọ emama Jihova i gbunu te. Me ve roro kpahe epanọ Aparadase o ti woma te evaọ obaro gbe epanọ mẹ te rọ rehọ obọ te erao na evaọ okioye.” (Aizaya 11:6-9) O te fibae nọ: “Okenọ mẹ ọvo ọ tẹ rọ, mẹ rẹ lẹ se Jihova. Mẹ riẹ nọ ọ te dh’eva k’omẹ fikinọ mẹ be t’ẹme kugbei ẹsikpobi hi. Mẹ riẹ nọ oke kpobi ọ rọ etẹe bi rri omẹ.” Kọ Ọnọma omai ọ kẹle k’owhẹ wọhọ epanọ ọ rọ kẹ ọmọzae ọnana?

Ẹvẹ Ọghẹnẹ Ọ Kẹle Owhẹ Te?

2. (a) Ẹvẹ Ọnọma ra ọ sae rọ jọ uvi ohwo k’owhẹ? (b) Didi abọ esẹ gbe ini a re wo evaọ obufihọ kẹ emọ rai re a vuhumu nọ Ọghẹnẹ yọ ghinọ uvi ohwo?

² Re Jihova avọ ẹjiroro riẹ e kẹle owhẹ, whọ rẹ kaki wuhrẹ kpahiẹe gbe obaro igbunu nọ ọ k’owhẹ evaọ akpọ okiẹrẹe ọkpokpọ riẹ nọ Ebaibol na o dhesẹ. (Eviavia 21:3, 4) Otẹrọnọ ọsẹ gbe oni ra a wuhrẹ owhẹ kpahe eware enana no, who wo oware nọ o soriẹ nọ whọ jẹ ghọghọ keme onana o rẹ lẹliẹ owhẹ yoẹme kẹ ujaje ofuafo na: ‘Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ.’ (Ọtausiuwoma Na 12:1) Uzoge jọ ọ ta kpahe ewuhrẹ nọ ọsẹ gbe oni riẹ a kẹ riẹ evaọ emaha: “Jihova họ ehri eware kpobi evaọ uzuazọ. Onana họ usiavẹ nọ mẹ rẹ rọ kareghẹhọ Ọnọma omẹ.” Uvovo aye ọfa jọ o muẹrohọ nọ: “Me re yere ọsẹ gbe oni mẹ kẹdẹ kẹdẹ nọ a ro wuhrẹ omẹ nọ Jihova yọ uvi ohwo. A dhesẹ epanọ me re ro you rie k’omẹ a tẹ jẹ ta k’omẹ kpahe oghọghọ ẹgọ riẹ evaọ oke kpobi.”

3, 4. Eme o rẹ sai fiobọhọ k’owhẹ roro kpahe Jihova wọhọ ohwo?

³ Ghele, o rẹ jọ bẹbẹ k’ahwo jọ re a roro kpahe Ọghẹnẹ wọhọ uvi ohwo ọnọ a re lele t’ẹme. Kọ ere o r’owhẹ oma? A fiobọhọ kẹ uzoge jọ re ọ sai roro kpahe Ọghẹnẹ kẹ omobọ riẹ ẹkwoma ẹme ọnana evaọ Uwou Eroro Na: “Oghẹrẹ nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ rro-oma te, ma riẹ hẹ.” Dede, epanọ oruaro Ọghẹnẹ orọ o rehọ oma hwa epanọ oma riẹ o rọ họ hayo epanọ ọ ruoma te he, wọhọ epanọ ẹme nọ o lele onana evaọ Uwou Eroro Na o ta: “Oruaro riẹ o roma hwa oghẹrẹ Ọghẹnẹ nọ ọ rọ,” uzẹme, Ọghẹnẹ nọ o wo ẹrọwọ, ohrọ, uyoyou, gbe erọvrẹ.a (Ọnyano 34:6; Iziewariẹ 32:4; Olezi 86:5; Jemis 5:11) Kọ whọ nyaze ti rri Jihova no wọhọ ohwo otiọye na, ogbẹnyusu evaifihọ nọ who re wo usu okpekpe kugbe?—Aizaya 41:8; Jemis 2:23.

⁴ Jesu o fiobọhọ kẹ ilele ọsosuọ riẹ re a reawere usu obọ rai kugbe Ọghẹnẹ. Fikiere, nọ Jọn ukọ na o kere kpahe ẹruore ẹkparomatha riẹ kpohọ uzuazọ obọ odhiwu, Jọn o te muẹrohọ nọ: “Ma rẹ te jọ wọhọ [Ọghẹnẹ], keme ma rẹ te rue riẹ epanọ ọ rọ.” (1 Jọn 3:2; 1 Ahwo Kọrint 15:44) A rẹ sai je fiobọhọ kẹ izoge nẹnẹ re a rri Ọghẹnẹ wọhọ uvi ohwo, ohwo nọ a rẹ sae riẹ dede nọ a sae rọ ibiaro rai rueriẹ hẹ. Ọmoha jọ o muẹrohọ nọ: “Ọsẹ gbe oni mẹ a fiobọhọ k’omẹ kareghẹhọ Jihova ẹkwoma ẹnọ enọ buobu, wọhọ, ‘Kọ eme Jihova ọ hae ta? Kọ whọ sae rọ eme obọ ra tae? Kọ eme oyena u dhesẹ?’ ” Kọ enọ itiena e gbẹ sae lẹliẹ omai roro kpahe usu mai kugbe Ọghẹnẹ?

Oware nọ U Dhesẹ re A Kareghẹhọ

5. Didi iriruo Ebaibol i dhesẹ nọ re a kareghẹhọ ohwo o rro vi ẹkareghẹhọ odẹ riẹ ọvo?

⁵ Eyo ujaje na, ‘Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ,’ u dhesẹ vi eroro kpahe Jihova ọvo. U re kugbe owojẹ, eruo oware nọ o rẹ were iẹe. Okenọ ogbulegbu na ọ yare Jesu nọ, ‘Kareghẹhọ omẹ nọ whọ tẹ ruọ uvie ra no,’ ọ gwọlọ nọ Jesu o ru vi odẹ riẹ nọ ọ rẹ kareghẹhọ ọvo. Ọ gwọlọ nọ Jesu ọ j’owọ, re ọ kpare iẹe ze. (Luk 23:42) Epọvo na re, Josẹf nọ a fihọ uwou-odi ọ gwọlọ owojẹ jọ nọ ọ yare ọjẹ-udi Fẹro nọ ọ kareghẹhọ iẹe kẹ Fẹro. Yọ nọ Job ọ lẹ Ọghẹnẹ inọ, ‘Kareghẹhọ omẹ,’ Job ọ be yare inọ evaọ obaro, Ọghẹnẹ ọ j’owọ re ọ kpare iẹe ze.—Job 14:13; Emuhọ 40:14, 23.

6. Ẹvẹ ubiẹme Hibru kẹ “kareghẹhọ” u ro dhesẹ uyoyou kẹ oware hayo ohwo nọ a be kareghẹhọ na?

⁶ Obe jọ o ta nọ ubiẹme Hibru nọ a fa nọ “kareghẹhọ” na u dhesẹ “ọdawẹ iroro gbe owojẹ nọ u re lele ekareghẹhọ.” Efihiruo “ọdawẹ” evaọ ubiẹme “kareghẹhọ” na a rẹ sae rueriẹ evaọ ubo ọ “otu ugbarugba” na evaọ igbrẹwọ na: ‘Ma kareghẹhọ iyei nọ ma jẹ re odode evaọ obọ Ijipti!’ Epanọ Job ọ yare inọ Ọghẹnẹ ọ riẹe kareghẹhọ na, ere Hẹzikaya, Nehemaya, Devidi, gbe ọnọ ọ so ilezi nọ a se odẹ riẹ hẹ na a lẹ nọ Jihova ọ rọ ọdawẹ riẹ kareghẹhọ ai fiki ẹrọwọ nọ a dhesẹ.—Ikelakele 11:4, 5; 2 Ivie 20:3; Nehemaya 5:19; 13:31; Olezi 25:7; 106:4.

7. Otẹrọnọ ma kareghẹhọ Ọghẹnẹ avọ uyoyou, ẹvẹ onana u re ro kpomahọ uruemu mai?

⁷ Fikiere ma rẹ sae nọ inọ, ‘Kọ ma be rọ ọdawẹ kareghẹhọ Ọnọma omai re ma jẹ whaha eruo oware nọ o rẹ lẹliẹ eva dhae?’ Uzoge jọ o muẹrohọ nọ: “Oni mẹ o fiobọhọ k’omẹ vuhumu oware nọ o rẹ da Jihova, yọ no emaha mẹ ze, mẹ rọ riẹ nọ owojẹ mẹ u re kpoma hiẹe.” (Olezi 78:40-42) Ọfa jọ o te ru ei vevẹ nọ: “Mẹ riẹ nọ owojẹ mẹ u re fiobọhọ hayo o rẹ whaha uyo rọ kẹ eme ẹsọ nọ Setan ọ ta kpahe Jihova na. Mẹ gwọlọ ru Jihova eva were, fikiere oyena u te fiobọhọ k’omẹ yọ u gbe bi fiobọhọ k’omẹ rite inẹnẹ.”—Itẹ 27:11.

8. (a) Didi ilale i re dhesẹ nọ ma be rọ uyoyou kareghẹhọ Jihova? (b) Didi enọ izoge a rẹ rọ areghẹ roro kpahe?

⁸ Uzẹme, evaọ akpọ omuemu ọnana, o rẹ lọhọ re a kareghẹhọ Jihova ẹkwoma iruẹru oware nọ o rẹ were iẹe eva ẹsikpobi hi. Ghele ẹvẹ u re woma te otẹrọnọ whọ rẹ raro kele Timoti ọmoha ikpe-udhusoi ọsosuọ na—a gbe du fodẹ izoge idu buobu inẹnẹ hẹ nọ e be dhozọ Ọghẹnẹ—ẹkwoma ele iruo odibọgba oke kpobi Oleleikristi na wọhọ ekobaro! (Iruẹru 16:1-3; 1 Ahwo Tẹsalonika 3:2) Ghele, a rẹ sae nọ inọ, Kọ whọ te sae ko oma ra evaọ odibọgba ọkobaro na? Yọ otẹrọnọ whọ rọo, kọ who ti wo iruo nọ whọ te rọ ko ahwo uviuwou ra? (1 Timoti 5:8) Enana yọ enọ nọ i wuzou, yọ o r’oja nọ who roro kpahe ai ziezi.

Ewuhrẹ Avọ Ẹjiroro

9. Didi ẹjiroro o rẹriẹ ova ku izoge kpahe isukulu akpọ?

⁹ Nọ ukoko ahwo-akpọ o kpakre gaga no na, whọ rẹ sae kpohọ isukulu ilogbo re whọ ruẹse ruẹ emamọ iruo nọ whọ rẹ rọ ko oma ra evaọ iruo ọkobaro na. Ẹsejọhọ who muẹrohọ no inọ makọ ahwo jọ nọ i kpohọ iyunivasiti dede a bi zihe kpohọ iwuhrẹ efa enẹna re a ruẹse wuhrẹ eware ekpokpọ nọ ahwo nọ a wo iruo a se gboja. Fikiere ẹvẹ whai emaha nọ e gwọlọ ru Ọghẹnẹ evawere wha te nyate evaọ isukulu? Whọ rẹ jiroro na ziezi avọ ujaje ofuafo onana nọ who re wo họ iroro: ‘Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ enẹna.’

10. Didi ewuhrẹ ọ mai woma nọ ma re wo?

¹⁰ U re fo re who le oware nọ egọmeti buobu dede a tube rri wọhọ emamọ isukulu—onọ a re wo no ẹromuhọ ewuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ ze. Johann Wolfgang von Goethe, okere ahwo Germany na, o muẹrohọ nọ: “Epanọ ohwo ọ riobe te, ere o rẹ sae lọhọ te re o fi Ebaibol na h’iruo wọhọ ehri gbe okwakwa uwuhrẹ.” Ẹhẹ, ewuhrẹ Ebaibol na o rẹ ruẹrẹ owhẹ họ kẹ uzuazọ vi oghẹrẹ isukulu ọfa kpobi!—Itẹ 2:6-17; 2 Timoti 3:14-17.

11. (a) Didi iruo e mai wuzou nọ ma re ru? (b) Fikieme uzoge jọ ọ jẹ salọ nọ ọ rẹ gbẹ dina le isukulu?

¹¹ Nọ o rọ nọ eriariẹ Ọghẹnẹ e rẹ kẹ uzuazọ na, iruo nọ o mai wuzou nọ who re ru nẹnẹ họ whọ rẹ ghale eriariẹ eyena kugbe amọfa. (Itẹ 3:13-18; Jọn 4:34; 17:3) Re a riẹ enana ru ziezi, u fo re who wuhrẹ ziezi. U fo re whọ riẹ roro vevẹ, t’ẹme gbagba, jẹ riẹ se je kere ziezi—ona nọ a rẹ jọ isukulu wuhrẹ. Fikiere se ewuhrẹ isukulu ra gb’oja ziezi, wọhọ Tracy, uzoge jọ evaọ Florida, U.S.A., ọnọ o no isukulu ikpehru ruotọ avọ ọghọ isukulu ọvọvẹ nọ a kẹ riẹ. Ọ tẹ fodẹ ẹruore riẹ nọ: “Ẹsikpobi me wo ute ẹjọ odibo oke-kpobi ọrọ Ọghẹnẹ mẹ Jihova, yọ me rẹro nọ isukulu mẹ o ti fiobọhọ k’omẹ le ute mẹ t’obọ.”

12. A tẹ salọ isukulu efa i kpohọ, didi ẹjiroro u re fiobọhọ rugba?

¹² Kọ who roro kpahe ẹjiroro nọ who bi ro kpohọ isukulu no? Kọ o mae rọ re whọ thọ oma ra wọhọ obọdẹ ọgbodibo Jihova? Otẹrọ ere, u fo re who roro gaga kpahe epanọ isukulu ra o nyate ẹjiroro ọnana te no. Nọ who te lele ọsẹ gbe oni ra jiroro no, ẹsejọ ẹjiroro na o rẹ jọ re whọ gbẹ dina le isukulu ra haro vi umutho nọ uzi-orẹwho na o gwọlọ. Ewuhrẹ otiọye na ọ sai fiobọhọ k’owhẹ wo iruo nọ whọ rẹ rọ thọ oma ra jẹ k’owhẹ uvẹ gbe ẹgba nọ who re ro wo abọ vọvọ evaọ iruo Uvie na.—Matiu 6:33.

13. Ẹvẹ Ileleikristi ivẹ obọ Russia nọ i bi le isukulu efa a ro dhesẹ ẹjiroro rai evaọ uzuazọ?

¹³ Ahwo jọ nọ i bi le isukulu efa a dhomahọ iruo odibọgba oke-kpobi no makọ nọ a gbẹ rọ isukulu na. Roro kpahe Nadia avọ Marina, emetẹ emoha ivẹ evaọ Moscow, Russia. Ai imava a họ-ame evaọ April 1994 a te mu iruo họ wọhọ egbodibo ekobaro ubroke. U kri hi a te no isukulu ikpehru ruotọ a te fi obe họ kẹ isukulu igho-kele nọ o rẹ rehọ ikpe ivẹ. Evaọ May 1995 a te muọ iruo ọkobaro oke-kpobi họ, ghele ae a kobaro evaọ eklase rai. Ofariẹ, ai imava na a jẹ sai ru iwuhrẹ Ebaibol 14 koka koka nọ a gbẹ jọ isukulu. Emetẹ na a rẹro inọ isukulu igho-kele rai u ti fiobọhọ kẹ ai ruẹ emamọ iruo, re a sae rẹro te oma rai evaọ odibọgba oke-kpobi na.

14. Makọ isukulu akpọ nọ ma salọ, eme o rẹ mae kobaro evaọ izuazọ mai?

¹⁴ Who te bi le isukulu akpọ nọ u kpehru vi onọ uzi o gwọlọ, roma totọ kiẹ ẹjiroro nọ who bi ro ru ere na riwi. Kọ o rọ re who ru odẹ kẹ oma ra re who je wo efe? (Jerimaya 45:5; 1 Timoti 6:17) Hayo kọ o rọ ute ra re whọ rehọ isukulu akpọ ro wo abọ evaọ iruo Jihova? Lydia, uzoge nọ ọ salọ nọ o re le isukulu haro, ọ fodẹ ẹro nọ o fihọ eware ẹzi, ọ tẹ ta nọ: “Amọfa a re le isukulu ikpehru re a ruẹse fe, Ọghẹnẹ ọ vẹ thọrọ ai ẹro. Rọ k’omẹ, usu mẹ kugbe Ọghẹnẹ họ oware nọ o mae rọ oja k’omẹ.” Ẹvẹ uruemu onana u woma te nọ mai kpobi a rẹ raro kele!

15. Didi isukulu sa-sa Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a kpohọ?

¹⁵ Vevẹ, Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a wo oghoghẹrẹ ewuhrẹ sa-sa. Wọhọ oriruo, Pita avọ Jọn ikọ na a rri rai wọhọ ahwo “nọ a wuhrẹ hẹ” fikinọ a wuhrẹ i rai evaọ isukulu iwuhrẹ na ha. (Iruẹru 4:13) Evaọ abọdekọ riẹ, Pọl ukọ na o kpohọ oghẹrẹ isukulu nọ a sae ro dhesẹ iyunivasiti inẹnẹ. Ghele, Pọl ọ rehọ isukulu yena kẹ omobọ riẹ orro ho; ukpoye, u fiobọhọ kẹe jẹ sae ta usiuwoma kẹ eghẹrẹ ahwo sa-sa evaọ uzuazọ. (Iruẹru 22:3; 1 Ahwo Kọrint 9:19-23; Ahwo Filipai 1:7) Epọvo na re, Manaen, “ohwo unuẹguae Herọd ovie na,” ọ jọ usu ahwo nọ ejọ ekobaro evaọ ukoko Antiọk.—Iruẹru 13:1.

Fikieme Whọ jẹ Raha Igho Ra Avọ Areghẹ?

16. (a) Fikieme o jẹ jọ bẹbẹ re ma kareghẹhọ Ọnọma omai otẹrọnọ ma re esa? (b) Ẹvẹ ohare Jesu jọ u ro dhesẹ epanọ u wuzou te re ma roro taure ma tẹ raha ugho?

¹⁶ Whọ gbẹ rọ areghẹ raha igho ra ha, o sae jọ bẹbẹ re whọ kareghẹhọ Ọnọma ra ẹkwoma eruo oware nọ o rẹ were iẹe. Keme nọ whọ tẹ re esa, a rẹ sae tae nọ who wo olori ọfa no. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ọnọ o re momo ọ rẹ jọ ọrigbo kẹ ọnọ o momo mi na.” (Itẹ 22:7) Ohare Jesu jọ o fodẹ epanọ u wuzou te re ma roro taure ma tẹ te raha. Jesu ọ ta nọ: “Whai ọvẹ, ọ rẹ guọlọ nọ ọ rẹ [bọ] uwou u kpehru, kọ ọ gbẹ keria tao re o kele igho riẹ sọ o wo igho nọ i re te i bọ re [he]? Ogbẹrọ erehe, nọ ọ tọ riẹ họ no, ọ gbẹ be sae bọ e i re he, enọ e rue riẹ kpobi a ve mu ei ẹkoko họ ese.”—Luk 14:28, 29.

17. Fikieme o jẹ jọ bẹbẹ ẹsibuobu re ma kpọ araha mai?

¹⁷ Fikiere, avọ areghẹ whọ rẹ daoma rria lele uzi Ikereakere na nọ “wha riosa ohwo ọvo ho, ajokpa uyoyou nọ whai ohwo oro you ohwo.” (Ahwo Rom 13:8) Rekọ onana o rọ bẹbẹ, maero nọ a te bi ghoro eware ekpokpọ nọ whọ ghinẹ gwọlọ. Ọyewọ jọ, nọ ọ jẹ daoma fiobọhọ kẹ emọ riẹ wo orimuo, o muẹrohọ nọ: “Ma raha oke buobu no t’ẹme kpahe oware nọ o rọ ẹgwọlọ gbe onọ o rọ isiuru gheghe.” Isukulu a be sae wuhrẹ eware itieye na ha, yọ a be kẹ ehrẹ kakao gheghe kpahe oghẹrẹ nọ a rẹ rọ raha ugho. Oruiruo jọ o muẹrohọ nọ: “Ma ruotọ no isukulu ikpehru ma tẹ riẹ kpahe usi nọ o rọ liọliọ vi epanọ a re ro koko ugho.” Kọ eme u re fiobọhọ k’owhẹ riẹ ẹraha ugho?

18. Eme họ usiavẹ ọ epanọ a rẹ rọ areghẹ raha ugho, kọ fikieme?

¹⁸ Eyo uthubro na, ‘Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ enẹna,’ o rọ usiavẹ kpohọ ugho raha avọ areghẹ. Onana o rọ ere keme nọ whọ tẹ be gaviezọ kẹ ujaje oyena, ute ọsosuọ ra họ re who ru Jihova eva were, yọ uyoyou ra rọ kẹe u re kpomahọ epanọ whọ rẹ raha ugho ra. Fikiere, whọ rẹ daoma re isiuru omobọ ra e siọ ẹkẹ Ọghẹnẹ egagọ eva ra kpobi ba ẹwhaha. (Matiu 16:24-26) Whọ rẹ daoma re who ru ubiẹro ra ‘lọlọhọ,’ koyehọ, whọ rẹ tẹro vi Uvie Ọghẹnẹ gbe eruo oreva riẹ. (Matiu 6:22-24) Who ve ti rri uthubro Ọghẹnẹ na re whọ “rehọ eyero gbe ibi ọsosuọ ra kẹ ỌNOWO na adhẹẹ” wọhọ uvẹ oghọghọ.—Itẹ 3:9.

Izoge nọ I Te nọ A rẹ Raro Kele

19. Ẹvẹ izoge evaọ oke anwae a rọ kareghẹhọ Ọnọma rai?

¹⁹ Avọ evawere, izoge buobu, te oke anwae gbe enẹna, a kareghẹhọ Ọnọma rai no. Samuẹle ọboba na o dikihẹ whawha evaọ iruo uwou-udhu na ghelọ ọfariẹ-ogbe ahwo nọ o je ruiruo kugbe. (1 Samuẹle 2:12-26) Ogbe-ọfariẹ jọ, aye Pọtifa, ọ sae lẹliẹ Josẹf ọmoha na họ re o bru-ẹnwae he. (Emuhọ 39:1-12) Dede nọ “ọmaha” gheghe ọ jọ, Jerimaya ọ jẹ ta usiuwoma evaọ aro ọwọsuọ ologbo. (Jerimaya 1:6-8) Ọmọtẹ ọboba Izrẹl ọ rọ aruọwha kpọ oletu ologbo ọgbaẹmo Siria na re ọ gwọlọ obufihọ evaọ Izrẹl, oria nọ ọ jẹ sai wuhrẹ kpahe Jihova. (2 Ivie 5:1-4) Daniẹl ọmoha na avọ egbẹnyusu riẹ a kru ẹrọwọ rai nọ a dawo ai kpahe izi emuọriọ Ọghẹnẹ. Yọ izoge na, Shedrak, Mishak, gbe Abedinigo a salọ nọ a gbolo ai fihọ ebruerae ukpenọ a re veghe uzou kẹ Ọghẹnẹ ẹkwoma egagọ ẹmema.—Daniẹl 1:8, 17; 3:16-18; Ọnyano 20:5.

20. Ẹvẹ izoge buobu a rọ kareghẹhọ Ọnọma rai no nẹnẹ?

²⁰ Nẹnẹ bu vi izoge 2,000 nọ e rọ udevie ikpe 19 rite 25 a bi ruiruo evaọ oria nọ u wuzou Isẹri Jihova evaọ akpọ na soso evaọ New York State, U.S.A. A rọ amabọ kakao erọ emoha idu buobu nọ e be jọ akpọ na soso kareghẹhọ Ọnọma rai. Wọhọ Josẹf anwae, a se nọ a re kie ruọ egbegbe uruemu. Ibuobu a yoẹme kẹ Ọghẹnẹ no okenọ a tẹ gbae họ re a salọ ohwo nọ a rẹ gọ. (Iruẹru 5:29) Evaọ 1946 evaọ obọ Poland, Henryka Zur nọ ọ jọ ikpe 15 a lahiẹ e riẹ okenọ ọ se nọ o re ru uruemu egagọ ẹdhọgọ họ. Omọvo enọ e jẹ lahiẹe na ọ tẹ ta nọ: “Oware nọ ẹrọwọ ra o rọ kpobi u t’omai hi, thakpinọ ru oka uruhwere Kathọlik na ọvo.” Fiki nọ ọ se, a te si iei kpohọ obọ owhawho a tẹ jọ obei sae kpe, avọ ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ riẹ nọ u muẹro!b

21. Didi uzizie u fo nọ ma rẹ jẹrehọ, kọ eme u ti noi ze?

²¹ Ẹvẹ eva e be were Jihova te fiki emoha nọ e be kareghẹhọ iẹe evaọ ikpe-udhusoi enana kpobi! Kọ who ti dede uzizie riẹ rehọ, ‘Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ enẹna’? Uzẹme, o te ohwo nọ whọ rẹ kareghẹhọ! Roro kẹdẹ kẹdẹ kpahe eware nọ o ru k’owhẹ no gbe enọ o ti gbe ru, re whọ jẹ uzizie riẹ rehọ: “Ọmọzae mẹ, wo areghẹ, re who ru omẹ eva were, re mẹ sae kẹ ọnọ ọ [be] poviẹ omẹ uyo.”—Itẹ 27:11.

[Footnotes]

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

◻ Ẹvẹ a sai ro fiobọhọ kẹ izoge re a rri Ọghẹnẹ wọhọ ohwo?

◻ Eme u dhesẹ re whọ kareghẹhọ Ọnọma ra?

◻ Didi ẹjiroro u fo nọ ewuhrẹ mai u re rugba?

◻ Fikieme o jẹ r’oja re ma raha ugho avọ areghẹ?

◻ Izoge vẹ i te kẹ aruorokele ra?

[Picture on page 27]

Kọ who roro kpahe ẹjiroro nọ who bi ro kpohọ isukulu no?

[Picture on page 28]

Kọ who bi wuhrẹ epanọ a rẹ rọ rehọ areghẹ raha ugho?