Eduku “Uzuu Oghaghae”

“Uvie odhiwu họ ute nọ ahwo a be ya kẹ, yọ ahwo nọ a ya gaga a bi woi te obọ.”—MATIU 11:12, NW.

1, 2. (a) Okwakwa-aghae vẹ nọ a rẹ kake ruẹ hẹ Jesu ta ẹme te evaọ ọtadhesẹ riẹ jọ kpahe Uvie na? (b) Eme Jesu ta evaọ ọtadhesẹ ọrọ uzuu oghaghae na?

KỌ OWARE jọ o riẹ nọ who rri ghare gaga te epanọ whọ sai ro si obọ no eware kpobi nọ who wo re whọ ruẹsi woi tobọ? Dede nọ ahwo rẹ ta ẹme kpahe omarọkẹ ilale eware wọhọ igho, okpodẹ, ogaga, hayo ọkwa—o kẹle otọ họ re ohwo ọ nya ku omamọ oware jọ nọ u siuru gaga nọ o rẹ lẹliẹe si obọ no eware kpobi nọ o wo re ọ ruẹsi le ei tobọ. Jesu Kristi ta ẹme kpahe okwakwa-aghae nana nọ a rẹ kake ruẹ hẹ na evaọ ọtadhesẹ riẹ jọ kpahe Uvie Ọghẹnẹ.

² O jọ ọtadhesẹ nọ Jesu ọ kẹ ilele riẹ oke nọ ae ọvo a gbẹ jọ, onọ a riẹ wọhọ ohare uzuu oghaghae na. Enẹ Jesu ọ ta: “Uvie odhiwu o wọhọ ọthueki nọ ọ be guọlọ izuu iwoma, nọ, ọ ruẹ uzuu oghaghae, jọ, o te kpo e zẹ eware nọ o wo kpobi ọ tẹ dẹe.” (Matiu 13:36, 45, 46) Eme Jesu ọ gwọlọ nọ ahwo nọ a jẹ gaviezọ kẹe a wuhrẹ no ọtadhesẹ nana ze? Kọ ẹvẹ ma sai ro wo erere no ẹme Jesu na ze?

Epanọ Izuu E Ghare Ga Te

3. Fikieme emamọ izuu e rọ jọ ghaghae gaga evaọ oke anwae?

³ No anwae ze, a rri izuu ghaghae wọhọ ekwakwa erru nọ a rẹ rọ gẹgọ. Obe jọ o ta nọ, wọhọ epanọ ọwena-isukulu ọrọ ohwo Rom na Pliny ọrọ Ọkpako ọ ta, izuu họ “oware nọ o mae ghare kparobọ eva udevie ekwakwa eghaghae kpobi.” Wo ohẹriẹ no igoru, isiliva, hayo itho buobu nọ e rẹ ghaghae, oghẹrẹ emerae jọ nọ e rrọ uzuazọ i re ru izuu. O rrọ oware nọ a riẹ ziezi inọ oghẹrẹ isekpe-ame jọ e rẹ sai zihe ehẹhẹ ibitho jọ ruọ izuu enwranwra ẹkwoma ọ ame nọ o bi no oma rai ze nọ i re ro ruru ibitho na bẹsenọ i re zihe ruọ izuu. Evaọ oke anwae, oria nọ a jẹ hae jọ ruẹ emamọ izuu tọlọ họ Abade Ọwawae na, Ukiekpotọ Pasia, gbe Abade India—nọ u thabọ gaga no ẹkwotọ Izrẹl. Avro ọ riẹ hẹ, fiki onana Jesu rọ ta kpahe “ọthueki nọ ọ be guọlọ izuu iwoma” na. Re a sai gine duku izuu eghaghae, o rẹ gwọlọ oma-olahiẹ gaga mi ohwo.

4. Ugogo oware vẹ Jesu wo họ iroro evaọ ọtadhesẹ riẹ ọrọ ọthueki na?

⁴ Dede nọ emamọ izuu e ghare gaga notọ ze, o rrọ vevẹ inọ orọnikọ aghare rai eva abọ ugho Jesu ọ mai wo họ iroro evaọ ọtadhesẹ riẹ na ha. Orọnikọ uzuu nọ o rẹ ghaghae ọvo Jesu o kele Uvie Ọghẹnẹ dhe evaọ ọtadhesẹ nana ha; o si iroro kpohọ “ọthueki nọ ọ be guọlọ izuu iwoma,” gbe oware nọ o ru okenọ ọ ruẹ ọjọ. Wo ohẹriẹ no ohwo nọ ọ be zẹ eware evaọ uwou-eki, ọhreki ologbo yọ ohwo nọ a rẹ sae ta nọ ọ riẹ kpahe eki-ọthuọ ziezi, ọnọ ọ rẹ fiọfiọ ẹro hayo nọ ọ rẹ sae ginẹ riẹ epanọ a re ro vuhu emamọ uzuu. Ọ rẹ riẹ obọdẹ uzuu nọ ọ tẹ rue riẹ yọ ehreki a rẹ sae rehọ ikpehre fi iei iwhayo ho.

5, 6. (a) Oware vẹ ma muẹrohọ kpahe ọthueki ọrọ ọtadhesẹ Jesu na? (b) Eme ọtadhesẹ efe nọ a si no na o dhesẹ via kpahe ọthueki na?

⁵ U wo oware ofa jọ nọ u te ẹro-omuhọ evaọ oma ọthueki nana. Ọhreki izuu ọ rẹ gwọlọ kake riẹ unuigho nọ a be zẹ uzuu, re ọ ruẹse riẹ unuigho nọ ọ te dẹe ọ vẹ jẹ sae jariẹ wo erere okenọ ọ tẹ zẹe nobọ. Ọ rẹ sai je roro sọ uzuu yena o te nya eki re ọ sae te zẹe vẹrẹ. Koyehọ isiuru riẹ e te jọ epanọ ọ rẹ rọ zẹe je wo erere vẹrẹ, orọnikọ re o wo izuu na kẹ oma riẹ hẹ. Rekọ orọnọ ere o rrọ kẹ ọthueki nọ Jesu ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ riẹ na ha. Orọnikọ erere ugho o jọ isiuru riẹ hẹ. Evaọ uzẹme, u no rie eva ze inọ o re si obọ no “eware nọ o wo kpobi”—ẹsejọhọ ekwakwa uwou riẹ kpobi tọkọ toni—re ọ ruẹsi wo oware nọ ọ be gwọlọ na tobọ.

⁶ Rọkẹ ethueki buobu, o sae jọ nọ oware ugheghẹ ọzae nọ Jesu ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ riẹ na o ru na. Ọthueki nọ o wo areghẹ ọ rẹ jowọ utioye nọ u re fi igho ekiọthuọ riẹ kpobi họ ọza ha. Rekọ oware nọ ọthueki ọrọ ọtadhesẹ Jesu na o rri ghare u wo ohẹriẹ no oyena. Orọnikọ erere jọ nọ o ti tei họ osohwa riẹ hẹ rekọ oghọghọ gbe evevọwẹ nọ o ti ro wo oware jọ nọ o ghare thesiwa, etẹe osohwa riẹ o rrọ. Jesu o ru onana vẹ evaọ ọtadhesẹ ọfa jọ nọ o tho onana. Ọ ta nọ: “Uvie odhiwu o wọhọ efe nọ a si no họ eva udhu, nọ ohwo ọ rue riẹ; o ve si ei no; fiki oghọghọ riẹ o re kpo e zẹ eware nọ o woi kpobi ọ vẹ dẹ udhu na.” (Matiu 13:44) Ẹhẹ, oghọghọ nọ u re noi ze inọ ọ ruẹ je wo efe na u te epanọ o rọ wọ ọzae na zẹ eware kpobi nọ o wo. Kọ ahwo jọ riẹ nọ a wọhọ ọzae yena nẹnẹ? Kọ efe jọ riẹ nọ ọ ghare te epanọ ohwo o re ro si obọ no eware kpobi nọ o wo?

Ahwo nọ A Vuhu Aghare Ologbo Uvie na Mu

7. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ o vuhu aghare ologbo ọrọ Uvie na?

⁷ “Uvie odhiwu” Jesu jẹ ta ẹme kpahe evaọ ọtadhesẹ riẹ na. Ọye omariẹ o gine vuhu epanọ Uvie na o ghare te. Ikere Usiuwoma na i se isẹri gaga kpahe onana. Nọ ọ họ ame no evaọ 29 C.E., Jesu ‘te mu ovuẹ họ ẹvuẹ, be ta nọ, “Wha kuevarẹriẹ, keme uvie odhiwu o kẹle ino.” ’ Jesu o wuhrẹ ogbotu ahwo kpahe Uvie na ikpe esa gbe ubro. Ọ nya okẹkẹe gbe uthethe ẹkwotọ na duwu, je ‘kpohọ ewho gbe iwhre, yọ ọ be vuẹ je whowho usiuwoma uvie Ọghẹnẹ.’—Matiu 4:17; Luk 8:1.

8. Eme Jesu ru ro dhesẹ oware nọ Uvie na u ti rugba?

⁸ Jesu o te je dhesẹ oware nọ Uvie Ọghẹnẹ u ti rugba ẹkwoma iruo igbunu buobu nọ o ru wariẹ ẹkwotọ na họ—onọ o kẹre te ahwo nọ o siwi, emu nọ ọ rọ ko ahwo, ofou nọ ọ whọku, jẹ tubẹ kpare iwhuowhu dede. ( Matiu 14:14-21; Mak 4:37-39; Luk 7:11-17) Ukuhọ riẹ o te dhesẹ omarọkẹ riẹ kẹ Ọghẹnẹ gbe Uvie na ẹkwoma uzuazọ riẹ nọ ọ rọ kẹ, nọ o ro whu eva ure oja. Nwane wọhọ epanọ ọthueki yena rọ unevaze si obọ no eware kpobi nọ o wo fiki “uzuu oghaghae” na, epọvo na re, Jesu rria uzuazọ riẹ kẹ Uvie na je whu fiki riẹ.—Jọn 18:37.

9. Okwakwa oghẹrẹ-sa vẹ a jọ oma ilele ọsosuọ Jesu ruẹ?

⁹ U te no uzuazọ riẹ kpobi nọ ọ rọ kẹ Uvie na no, Jesu o koko umutho ahwo jọ họ re a jọ ilele riẹ. Enana e jọ ahwo nọ a vuhu aghare ologbo ọrọ Uvie na mu re. Usu rai họ Andru, ọnọ ọ jọ olele Jọn Ọhọahwo-Ame na vẹre. Nọ a yo isẹri-ise Jọn inọ Jesu họ “Omogodẹ Ọghẹnẹ,” Andru gbe olele Jọn ọfa jọ, ẹsejọhọ ọmọ Zẹbẹdi jọ nọ odẹ riẹ o rrọ Jọn re, a tẹ nwani bikẹle Jesu je zihe ruọ enọ e rọwo. Rekọ u no etẹe kuhọ họ. Ababọ oke oraha Andru ọ tẹ nya bru Saimọn oniọvo riẹ ọ tẹ ta kẹe nọ: “Ma ruẹ Mesaya na.” Ẹsiẹsiẹ na, Saimọn (nọ a riẹ uwhremuna wọhọ Kifas hayo Pita) gbe Filip avọ ogbẹnyusu riẹ Nataniẹl a te vuhu Jesu wọhọ Mesaya na re. Evaọ uzẹme, oma o wọ Nataniẹl ta kẹ Jesu nọ: “Whẹ họ Ọmọ Ọghẹnẹ! Whẹ họ Ovie Izrẹl!”—Jọn 1:35-49.

Ọwhọ Ọ Wọ Rai Ru Iruo

10. Omoke jọ o vrẹ anwọ orọ ọsosuọ nọ a rọ rue riẹ no, didi owọ ilele na jẹ okenọ Jesu nya bru rai je se ai?

¹⁰ A rẹ sai kele oghẹrẹ oma nọ u mu Andru, Pita, Jọn gbe ilele nọ i kiọkọ na okenọ a ruẹ Mesaya na dhe oma nọ u mu ọthueki na okenọ ọ ruẹ uzuu oghaghae na. Kọ eme a re ru enẹna? Ikere Usiuwoma na e vuẹ omai eware buobu hu kpahe oware ofa nọ a ru eva oke ọsosuọ nana nọ a rọ ruẹ Jesu na. O wọhọ nọ ibuobu rai zihe kpohọ iruẹru uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ rai. Dede na, nọ oware wọhọ emerae ezeza hayo enwenọ ukpe ovo o ruọ emu no, Jesu tẹ wariẹ nyaku Andru, Pita, Jọn, gbe Jemis oniọvo riẹ evaọ oria iye-ikpe rai eva abotọ Abade Galili.a Nọ ọ rue rai, Jesu tẹ ta nọ: “Wha nya lele omẹ, me re ru owhai ikuori ahwo.” Kọ didi owọ a jẹ? Okerefihotọ Matiu o ta kpahe Pita avọ Andru nọ: “A tẹ nwane se iwe na ba a te lele iei.” Rọ kpahe Jemis avọ Jọn, ma se nọ: “A tẹ nwane siọ okọ gbe ọsẹ rai ba a te lele ie.” Ikere Luk i fibae nọ a ‘se eware kpobi ba, a te lele iei.’—Matiu 4:18-22; Luk 5:1-11.

11. Eme o wọhọ nọ o wọ ilele na jowọ vẹrẹ vẹrẹ kẹ uzizie Jesu na?

¹¹ Kọ owojẹ ilele na o jọ oware okpakpa? Vievie! Dede nọ a zihe kpohọ okọ iye-ikpe ahwo uviuwou rai nọ a kake ruẹ Jesu no, ababọ avro a roro didi kpahe eware nọ a ruẹ je yo oke oyena. Oware wọhọ ukpe ovo anwẹnọ a rọ nya ku Jesu no na u te epanọ o rẹ rọ kẹ ai oke ziezi nọ a re ro roro kpahe eware nọ a ruẹ je yo na. Whaọ oke nọ a rẹ rọ jẹ iroro kpahe onọ a re ru u te no. Kọ a te jọ wọhọ ọthueki nọ ọwhọ riẹ ọ ga te epanọ Jesu ro dhesẹ iẹe inọ, “o te kpo” vẹrẹ nyai ru oware kpobi nọ o gwọlọ nọ o re ru re ọ ruẹse dẹ uzuu oghaghae na okenọ ọ rue riẹ no? Ee. Eware nọ a ruẹ je yo na e kẹ rai ọwhọ. A vuhumu nọ oke nọ a rẹ rọ jowọ u te no. Fikiere, wọhọ epanọ ikuigbe na e vuẹ omai, a si obọ no eware kpobi ababọ oke oraha a te zihe ruọ ilele Jesu.

12, 13. (a) Oghẹrẹ owọ vẹ ahwo buobu nọ a yo eme Jesu a jẹ? (b) Eme Jesu ta kpahe ilele riẹ nọ i wo ẹrọwọ, kọ eme họ otofa eme riẹ?

¹² Ohẹriẹ nọ o rrọ udevie idibo ẹrọwọ nana gbe amọfa jọ nọ a fodẹ uwhremuna evaọ ikere Usiuwoma na o rro kẹhẹ! Ibuobu e jariẹ nọ Jesu ọ rehọ emu ko je siwi, rekọ a te zihe kpohọ iruẹru uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ rai. (Luk 17:17, 18; Jọn 6:26) Otu rai jọ dede a gu unoma okenọ Jesu o zizie ai nọ a jọ ilele riẹ. (Luk 9:59-62) Ro dhesẹ epanọ a wo ohẹriẹ no enana te, Jesu ta uwhremuna kpahe idibo ẹrọwọ na nọ: “Nọ umuo edẹ Jọn Ọhọahwo-Ame ze rite enẹna, Uvie odhiwu họ ute nọ ahwo a be ya kẹ, yọ ahwo nọ a ya gaga a bi woi te obọ.”—Matiu 11:12, NW.

¹³ Re a “ya” jẹ “ya gaga”—eme họ otofa eme nana? Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words o ta kpahe ubiẹme Griki nọ a rehọ eme enana no ze, inọ: “Eme enana i dhesẹ omodawọ ogaga.” Yọ ọgba eriariẹ Ebaibol na, Heinrich Meyer, ọ ta kpahe owọ ikere nana nọ: “Oghẹrẹ utiona a ro dhesẹ ọwhọ gbe omodawọ nọ a be rọ gwọlọ Uvie Mesaya nọ o be tha na . . . Isiuru nọ a wo kẹ Uvie na o rẹ gaga (orọnikọ onọ a re jo fi oma họ otọ wọhọ oware nọ a gbe bi rẹro riẹ evaọ obaro ho).” Wọhọ ọthueki na, umutho ilele ọsosuọ na a vuhu oware nọ o ginẹ ghare mu ababọ oke oraha, a tẹ rehọ unevaze si obọ no eware kpobi nọ a wo fiki isiuru Uvie na.—Matiu 19:27, 28; Ahwo Filipai 3:8.

Amọfa A Ku Oma Gbe Egwọlagwọlọ Na

14. Ẹvẹ Jesu rọ ruẹrẹ ikọ na họ kẹ iruo usiuwoma ota Uvie na, kọ eme o no rie ze?

¹⁴ Nọ Jesu ọ be ruabọhọ iruo odibọgba riẹ na, o wuhrẹ je fi obọ họ kẹ amọfa wo uvẹ nọ a re ro le Uvie na tobọ. Ọ kake jọ udevie ilele riẹ salọ ahwo 12 je se ai ikọ hayo ahwo nọ o vi uwou. Jesu ta eme buobu kẹ enana kpahe oghẹrẹ nọ a te rọ wha odibọgba rai haro, ọ tẹ jẹ kẹ ai unuovẹvẹ kpahe use-abọ gbe ebẹbẹ nọ a te nya ku. (Matiu 10:1-42; Luk 6:12-16) Oware wọhọ ikpe ivẹ nọ i lele i rie, a jọ kugbe Jesu eva erẹ usiuwoma ota riẹ nya ẹkwotọ na kpobi duwu, jẹ reawere usu okpekpe kugbei. A yo eme nọ ọ jẹ ta, rọ ẹro ruẹ iruo igbunu riẹ gbe oriruo nọ o fihotọ. (Matiu 13:16, 17) Wọhọ ọthueki na, onana u du obọ te ai udu gaga te epanọ a rọ rehọ ọwhọ gbe ẹwẹ kpobi le isiuru Uvie na.

15. Eme Jesu ta nọ o jọ ugogo ẹjiroro nọ ilele riẹ a rẹ rọ ghọghọ?

¹⁵ U te no ikọ 12 na no, Jesu “ọ tẹ jẹ ha udhe ahwo osa gbe imakpe efa ro mu, o te vi ai imimava, karo kpohọ kiwhre kiwhre nọ ọ rẹ te nya.” Ọ vuẹ rai re kpahe edawọ gbe ebẹbẹ nọ a te rẹriẹ ovao ku jẹ ta kẹ ai nọ a vuẹ ahwo inọ: “Uvie Ọghẹnẹ o ze kẹle owhai no.” (Luk 10:1-12) Nọ ahwo 70 na a zihe ze, eva e were rai gaga avọ iyẹrẹ nọ a wha se Jesu inọ: “Olori, makọ ikọ-imuomu dede i yo eme mai fiki odẹ ra!” Rekọ ẹsejọhọ u gbe rai unu nọ Jesu ọ vuẹ ae inọ oghọghọ ulogbo ofa o rrọ obaro be hẹrẹ ai fiki ọwhọ nọ a wo kẹ isiuru Uvie na. Ọ ta kẹ ai nọ: “Wha ghọghọ fiki onana ha, nọ izi na i yo ẹme rai; rekọ wha ghọghọ fiki epanọ a kere edẹ rai họ obọ odhiwu.”—Luk 10:17, 20.

16, 17. (a) Eme Jesu ọ ta kẹ ikọ ẹrọwọ riẹ eva aso urere nọ ọ jọ kugbe ai? (b) Oghọghọ gbe imuẹro vẹ eme Jesu na e wha se ikọ na?

¹⁶ Ukuhọ riẹ, evaọ Nisan 14, 33 C.E., aso urere nọ Jesu jọ kugbe ikọ na, ọ to ehaa jọ họ nọ a riẹ uwhremuna wọhọ Emu Owọwọ Olori na jẹ ta kẹ ai nọ a hai ru ekareghẹhọ onana. Nọ a je ru ehaa na, Jesu ta kẹ ilele 11 riẹ nọ e jọ kugbei nọ: “Whai họ enọ i lele omẹ gbẹ jọ eva ẹdawọ mẹ; epanọ ọsẹ mẹ ọ rehọ uvie mu kẹ omẹ, ere me ro mu kẹ owhai re. Re wha re, jẹ da eva emẹjẹ mẹ eva uvie mẹ, jegbe re wha keria egbara uvie re wha bruoziẹ erua kpegbivẹ Izrẹl.”—Luk 22:19, 20, 28-30.

¹⁷ A sae ruẹ unu gbiku oghọghọ gbe evevọwẹ nọ ikọ na a wo ho okenọ Jesu ta eme eyena kẹ ai! A kẹ rai uvẹ-ọghọ nọ o mai kpehru nọ ohwo-akpọ ọ rẹ sai wo. (Matiu 7:13, 14; 1 Pita 2:9) Wọhọ ọthueki nọ a fodẹ eva ọtadhesẹ na, a si obọ no eware buobu no re a lele Jesu fiki ele isiuru Uvie na. Enẹna a kẹ rai imuẹro no inọ oma-olahiẹ rai kpobi o rrọ uvrẹvru hu.

18. U te no ikọ 11 na no, amono ọfa a ti wo erere no ọruẹrẹfihotọ Uvie na ze evaọ uwhremu na?

¹⁸ Orọnikọ ikọ nọ e jọ kugbe Jesu eva aso yena ọvo erere Uvie na ọ rrọ kẹ hẹ. Oreva Jihova họ re ahwo 144,000 a ku oma gbe ọvọ Uvie na wọhọ ibe isu kugbe Kristi evaọ Uvie odhiwu nọ o vọ avọ oruaro na. U te no ahwo yena no, Jọn ukọ na ọ jọ eruẹaruẹ ruẹ “otu obuobu jọ, nọ ohwo ọvo ọ sai kele he, . . . nọ i dikihẹ aro akaba uvie jegbe aro Omogodẹ na, . . . [nọ e be ta] nọ, ‘Usiwo orọ Ọghẹnẹ mai nọ ọ keria akaba uvie je te Omogodẹ na!’ ” Enana họ enọ e te jọ otọ Uvie na evaọ otọakpọ.b—Eviavia 7: 9, 10; 14:1, 4.

19, 20. (a) Uvẹ vẹ u rovie fihọ kẹ ahwo erẹwho kpobi? (b) Onọ vẹ ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ obaro na?

¹⁹ Omoke kpẹkpẹe taure Jesu te ti tovrẹ kpohọ odhiwu, ọ kẹ ilele ẹrọwọ riẹ ujaje inọ: “Wha wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi, wha họ ae ame evaọ odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ gbe Ẹzi Ẹri, wha wuhrẹ ai, re a ru eware kpobi nọ mẹ vuẹ owhai: ri, mẹ avọ owhai a gbẹ jọ kẹse kẹse, makọ te urere akpọ na.” (Matiu 28:19, 20) Fikiere, ahwo ti no erẹwho kpobi ze zihe ruọ ilele Jesu Kristi. Enana e te tọ ẹro rai vi Uvie na re—rọkẹ osohwa obọ odhiwu hayo orọ otọakpọ—wọhọ epanọ ọthueki na o ru kpahe uzuu oghaghae na.

²⁰ Eme Jesu na i dhesẹ nọ a ti ru iruo ọ ilele-iruo na rite “urere akpọ na.” Nọ o rrọ ere na, kọ ahwo jọ a gbẹ rrọ oke mai na nọ a wọhọ ọthueki na, nọ a be rehọ unevaze si obọ no eware kpobi nọ a wo fiki ele isiuru Uvie Ọghẹnẹ? Ma te ta ẹme kpahe onọ onana evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?

• Ugogo uwuhrẹ vẹ ma wo no ọtadhesẹ ọthueki na ze?

• Ẹvẹ Jesu ro dhesẹ obọdẹ ovuhumuo nọ o wo kẹ aghare ologbo Uvie na?

• Eme wọ Andru, Pita, Jọn gbe amọfa jowọ ẹsiẹsiẹ nọ Jesu nwani se ai?

• Obọdẹ uvẹ vẹ u rovie fihọ kẹ ahwo erẹwho na kpobi?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 14]

‘A se eware kpobi ba, a te lele Jesu’

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]

Taure o te ti tovrẹ kpohọ odhiwu, Jesu kẹ ilele riẹ ujaje inọ a ru ilele