Ẹthọ Emọ Ra no E ro Ruiruo Thọthọ Azẹ
1 ‘Rri! Emọ yọ ukuoriọ no obọ Jihova ze.’ (Ol. 127:3) Otẹrọnọ who wo ukuoriọ ọghaghae otiọye no obọ Jihova ze, koyehọ whẹ, wọhọ ọsẹ gbe oni, who wo owha-iruo evawere, rekọ ologbo nọ who re ro wuhrẹ, rẹro te, jẹ thọ emọ ra. Wọhọ oriruo, kọ whọ jẹ owọ nọ u fo kpobi no re whọ thọ emọ eboba ra no azẹ nọ a re sefihọ oma no? Didi uruemu emọ ra a ti dhesẹ otẹrọnọ azẹ sefihọ oma o rẹriẹ ova ku ai? Wha t’ẹme kugbe no wọhọ uviuwou kpahe oware areghẹ nọ wha re ru nọ eyero idudhe o tẹ roma via onọ o wọhọ nọ o te gwọlọ azẹ sefihọ oma?
2 Re whọ ruẹrẹ uviuwou ra họ kẹ eyero otiọye na u du gwọlọ nọ wha rẹ jọ awawa hayo brudu hu. Whọ rẹ sae rẹro jẹ ruẹrẹ oma họ kẹ eware kpobi nọ e sae jọ uzuazọ via ha, rekọ eware buobu e riẹ nọ whai, wọhọ esẹ gbe ini, wha rẹ sae kake ruẹrẹ họ re wha sae thọ emọ rai no azẹ sefihọ oma. Abọgbekẹ ewha-iruo enana e rẹ sae whae ze nọ a je se azẹ fihọ ọmọ ra oma nọ ọ tẹ rọ ẹsipito. Kọ eme a rẹ sai ru?
3 Imuẹro Ọgaga U Wuzou: Who re roro gaga kpahe epanọ imuẹro ra e ga te rọ kẹ uzi Ọghẹnẹ kpahe azẹ. Kọ who bi wuhrẹ emọ ra re a yoẹme kẹ Jihova evaọ ẹme ọnana, wọhọ epanọ who bi wuhrẹ ai uzi riẹ kpahe uruemu oruọzewọ, ẹfuọ, seomabaedhehọ, gbe abọ uzuazọ efa? Kọ o ghinẹ rọ omai iroro wọhọ epanọ uzi Ọghẹnẹ o jie eva Iziewariẹ 12:23 na: “Wha [wo ọtamuo ọgaga na inọ] wha rẹ re azẹ na ha”? Owọ avọ 25 o te fibae nọ: “Wha rẹ re iẹe [vievie he]; re o ruẹse woma kẹ owhai jegbe emọ rai nọ u [te] no owhai no, [keme] wha ti ru oware nọ ukiete evaọ aro ỌNOWO.” Edọkita ọ rẹ sae ta nọ azẹ ‘o ti ru eware nya malẹ’ kẹ ọmọ ra nọ ọ be mọ na, rekọ whọ rẹ tae mu ziezi taure oware idudhe o tẹ te via re whọ se azẹ kẹ oma ra gbe emọ ra, who ve rri aghare usu ra kugbe Jihova kpehru vi uzuazọ ra nọ a re ru theri avọ ẹraha uzi Ọghẹnẹ. Aruoriwo kugbe Ọghẹnẹ gbe uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ obaro u kugbei!
4 Ẹhẹ, Isẹri Jihova a gwọlọ uzuazọ. A gwọlọ uwhu hu. A gwọlọ rria re a sai jiri Jihova je ru oreva riẹ. Oyejabọ nọ a je kpohọ ẹsipito jẹ rehọ emọ rai kpohọ usiwo na. A rẹ yare nọ ebo-imu a siwi ai, yọ nọ a tẹ ta kẹ ai nọ azẹ họ oware nọ a ti kugbe ro siwi ai, a rẹ yare usiwo ọfa nọ o kare azẹ. Usiwo efa e riẹ nọ e rẹ gwọlọ azẹ hẹ. Ebo-imu nọ e riẹ iruo ziezi e riẹ nọ i bi fi enana họ iruo. Idhere eyena e rọ imu iwhayo ho rekọ i no edhere usiwo nọ a kere fihọ otọ evaọ ebe imu nọ e viodẹ ze. Ebo-imu idu buobu evaọ akpọ na kpobi a bi fiobọhọ k’omai evaọ ẹkẹ usiwo nọ o kare azẹ, dede nọ o gbẹ rọ ẹbẹbẹ ẹsejọ re a ruẹ ebo-imu nọ i re siwi emọ Isẹri na ababọ efihiruo azẹ.
5 Ẹgwọlọ Edọkita nọ O re Fiobọhọ: Ebo-imu a wo awa buobu evaọ esiwo ohwo nọ ọ be mọ, yọ nọ whọ tẹ ta kẹ ai nọ a siwi ọmọ ra ababọ azẹ, onana u re fiba use-abọ na. Ebo-imu jọ a rẹ rọwo inọ a re siwi ekpako avọ adhẹẹ nọ a rẹ rọ kẹ ẹgwọlọ rai kpahe azẹ thakpinọ a n’obọ họ obe nnọ a si rai ababọ azẹ. Ejọ a rẹ rọwo re a je siwi emaha nọ i dhesẹ uruemu ekpako, keme ekọto buobu a vuhumu no inọ emaha nọ e kpako evaọ iroro a wo udu nọ a rẹ rọ salọ oghẹrẹ usiwo nọ a gwọlọ. (Rri Uwou Eroro Na, June 15, 1991 [ọrọ Oyibo], ewẹ-obe 16-17, kpahe ẹmeọta ọrọ ohwo nọ ọ rọ ọmaha nọ ọ kpako evaọ iroro.) Ghele, u re fou ebo-imu ehoo re a siwi emaha eboba, maero emefofa, ajokpanọ a wo uvẹ nọ a rẹ rọ kẹ azẹ. Evaọ uzẹme, ebo-imu kakao ọvo e rẹ k’owhẹ imuẹro riẹriẹriẹ inọ a te rehọ azẹ ruiruo ho makọ oware nọ o via kpobi nọ a te bi siwi ọmaha. Rọ kẹ ẹjiroro imu gbe uzi, edọkita buobu a roro nọ a rẹ sae kẹ imuẹro otiọye na ha. Ghele, ibuobu rai a gwọlọ rẹro te emọ Isẹri Jihova avọ adhẹẹ nọ a gwọlọ rọ kẹ ẹrọwọ rai kpahe azẹ.
6 Fiki onana, kọ otẹrọnọ, evaọ ẹgwọlọ emamọ edọkita kẹ ọmọ ra, whọ ruẹ ọjọ nọ ọ be hai fiobọhọ kẹ Isẹri Jihova gbe ọnọ ọ rehọ ababọ azẹ siwi Isẹri efa no evaọ oke nọ u kpemu, rekọ o roro nọ fiki uzi ọ sae k’owhẹ imuẹro kpobi hi inọ o ti fi azẹ họ iruo ho? Ghele, ọ k’owhẹ imuẹro inọ o roro nọ ẹbẹbẹ ọvo ọ te jariẹ hẹ. Whọ rẹ sai jiroro na nọ oware nọ o mae woma ona. Evaọ otọ eyero itiena whọ rẹ sai ku ei họ nọ whọ rẹ kuvẹ re o mu iruo họ. Rekọ ru ei vevẹ inọ, uvẹ nọ whọ kẹ nọ o siwi ọmọ ra na orọnikọ whọ be kẹe uvẹ nọ a se azẹ fihọ iẹe oma ha. Owojẹ onana o rẹ jọ owha-iruo nọ whọ rẹ wha ababọ ẹjiroro ra nọ a re rri wọhọ nọ who fi oma họ otọ.
7 Dede, otẹrọnọ whọ rẹ sae ruẹ emamọ usiwo nọ o rẹ whaha hayo tube si ẹbẹbẹ azẹ nọ a re ro ruiruo no riẹriẹriẹ, kiyọ emamọ owọ nọ whọ rẹ jẹ. A re rẹro riẹ inọ whọ rẹ daoma gaga re whọ gwọlọ ọbo-imu hayo ọnọ ọ rẹ bẹre oma ọnọ ọ mae kẹ imuẹro inọ ọ te kẹ azẹ hẹ. Ekpọfia nọ o mai woma họ irẹro ebẹbẹ. Daoma kpobi re whọ kake gwọlọ edọkita nọ ọ rọwo nọ o re fiobọhọ. Daoma sioma no edọkita gbe ẹsipito kpobi nọ e siọ obufihọ.
8 Evaọ ekuotọ jọ okwakwa ofa nọ u re dhesẹ sọ a rẹ kẹ azẹ họ oghẹrẹ nọ a rẹ rọ hwosa igho ẹsipito na. Oria nọ ọsẹ gbe oni na a jo kere odẹ rai fihọ otọ re egọmeti o fiobọhọ nọ a tẹ be mọ hayo nọ a te wo uketha efa nọ o kẹ rai uvẹ nọ a sae rọ gwọlọ edọkita nọ u je rai, a rẹ sai kru emọ na no obọ ebo-imu gbe ẹsipito nọ e gwọlọ fiobọhọ họ. Ugho nọ u te nọ a rẹ sae hwa u re dhesẹ oghẹrẹ usiwo gbe obufihọ nọ uviuwou na a re wo no obọ edọkita gbe ẹsipito ze. Ofariẹ, sọ ẹsipito hayo ọbo-imu ọ te rọwo inọ a wọ ọmọ na kpohọ oria ọfa o r’oma hwa sọ ọsẹ gbe oni na a wo ugho nọ a rẹ rọ rẹro te ọmọ na. Yọ kpahe iniemọ, u wuzou inọ wha rẹro te oma rai nọ wha te dihọ! Onana u re fiobọhọ whaha eyẹ emọ nọ emera rai e gba ha gbe ebẹbẹ nọ e rẹ wha ze, keme usiwo emọ nọ emera rai e gba ha gbe ebẹbẹ rai ẹsibuobu u re kugbe azẹ.
9 Ẹsejọ ebo-imu a re gu inoma nọ Isẹri Jihova a be kake fodẹ ẹsiọ azẹ rai kẹ ai hi bẹsenọ u re lehie hrọ no. Onana u fo ho. Oware ọsosuọ jọ nọ ọsẹ gbe oni Osẹri a re ru nọ a te kpohọ ẹsipito hayo nọ a tẹ be gwọlọ obufihọ ọbo-imu họ a rẹ fodẹ edikihẹ rai kẹ ai kpahe azẹ. O tẹ gwọlọ oma bẹrọ, yare nọ whọ gwọlọ ruẹ ohwo nọ o re kpe oma na. Ọnọ ọ rẹ bẹre eva na ọ sai fiobọhọ k’owhẹ ru onana. A rẹ nabe roma kpotọ rri obe nọ a re ro fi ohwo họ ẹsipito na. Who wo udu nọ whọ rẹ rọ rehọ ibiro voho oware nọ whọ gwọlọ họ. Re avro ọvo ọ siẹe ba ẹjọ, kere fihọ obe na vevẹ inọ azẹ, fiki ẹjiroro egagọ gbe imu, mẹ gwọlọ azẹ hẹ hayo kuvẹ kẹ eroruiruo riẹ hẹ makọ oware nọ o te via kpobi.
10 Obufihọ no Ukoko Jihova Ze: Didi eruẹrẹfihotọ ukoko Jihova o ru no re i fiobọhọ k’owhẹ thọ emọ ra no azẹ? E rọ buobu. Ukoko-Ulogbo o kporo ebe buobu no re i wuhrẹ omai kpahe azẹ gbe usiwo nọ o kare azẹ. Who wuhrẹ ibroshọ How Can Blood Save Your Life? na no gbe ebe efa kpahe uzoẹme onana. Yọ who wo inievo emezae gbe emetẹ evaọ ukoko na nọ e rẹ sai fiobọhọ k’owhẹ jẹ thọ owhẹ uke. Nọ ẹbẹbẹ ọ tẹ roma via, ekpako na a rẹ sae rueriẹ nọ u fo re ọkpako jọ gbe ọsẹ hayo oni ọnọ ọ be mọ na hayo ahwo kpekpe uviuwou riẹ efa a rẹro te owhẹ evaọ ẹsipito na taso tuvo. A rẹ mai se azẹ fihọ oma nọ a tẹ ruẹ nọ imoni hayo egbẹnyusu ohwo na kpobi a kpo nya i kiẹzẹ no.
11 Evaọ obọ United States, Ogbẹgwae Uruẹme Kugbe Iwou-Imu udhusoi buobu e riẹ evaọ ikpewho ilogbo. Evaọ Nigeria, enẹna ma wo 42. Ikoko kpobi i wo ogbẹguae nọ e be rẹro tei nọ inievo nọ a wuhrẹ ziezi i rugba nọ i re fiobọhọ. Bo bru ai, ẹkwoma ekpako ukoko ra, oke nọ whọ tẹ gwọlọ ai. A re se ai fiki ẹbẹbẹ ọsese he, rekọ whọ raha oke he re who se ai nọ whọ tẹ ruẹ nọ ẹbẹbẹ ologbo ọ sae te roma via. Ẹsibuobu a rẹ sae fodẹ edẹ ebo-imu gbe ẹjiroro kpahe imu nọ e kare azẹ k’owhẹ. Oria nọ u je wuzou jẹ lọhọ, inievo enana a rẹ ruẹrẹ oma họ re a dhẹ ze je fiobọhọ re a rẹro te ẹbẹbẹ na. Iviena kareghẹhọ nọ Ogbẹgwae Uruẹme Kugbe Iwou-Imu a rẹ kẹ obufihọ ugho ho.
12 Esẹ gbe ini Isẹri a wo iroro “ekpe” emọ rai hi. Otẹrọnọ a wo iroro yena, fikieme a jẹ rehọ emọ rai kpohọ ẹsipito? Wo ohẹriẹ, esẹ gbe ini Isẹri na a rẹ rehọ unevaze gwọlọ usiwo kẹ emọ rai. A you emọ rai a tẹ jẹ gwọlọ nọ a wo omakpokpọ. Rekọ a rọwo inọ a wo owha-iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai re a salọ oghẹrẹ usiwo nọ o mai woma kẹ emọ rai. A gwọlọ nọ a re siwi emọ rai ababọ azẹ. Orọnikọ usiwo oyena nọ o kare azẹ na o mai woma jẹ mai fo vi azẹ ọvo ho rekọ, maerro, oye o rẹ lẹliẹ emọ rai wo aruoriwo ọ Ọkokẹ Uzuazọ ologbo na, Jihova Ọghẹnẹ.
13 Makọ irere usiwo nọ o kare azẹ, edọkita buobu a rri azẹ nọ a re sefihọ oma na wọhọ usiwo nọ u fo hayo nọ u re tube siwi uzuazọ ẹsejọ dede. Fikiere, nọ esẹ gbe ini Isẹri a tẹ se azẹ osefihọ oma, ebẹbẹ e rẹ sae roma via. Ẹme na họ, edọkita a rẹ sai siwi emọ họ otẹrọnọ ọsẹ gbe oni na a se. Ovuhumuo onana u dhesẹ aghare ẹgwọlọ edọkita obufihọ. Ruiruo kugbe ei, yọ avọ obufihọ no obọ Ogbẹgwae Uruẹme Kugbe Iwou-Imu na ze, fiobọhọ kẹe re ọ gwọlọ usiwo nọ o kare azẹ kẹ ẹbẹbẹ ẹyao ra hayo wọ ọmọ ra kpohọ edọkita hayo ẹsipito ọfa nọ ọ rẹ kẹ usiwo otiọye na.
14 Eme whọ te ta otẹrọnọ edọkita hayo ẹsipito ọ n’owhẹ kpahe ẹjiroro nọ whọ be rọ se azẹ nọ a re sefihọ oma onọ a be ta nọ u re “siwi uzuazọ” ọmọ ra? Dede nọ ẹme nọ o te kaki no owhẹ unu ze họ re whọ fodẹ orọwọ ra kpahe ẹkparomatha na jẹ fodẹ ẹrọwọ ọgaga ra inọ Ọghẹnẹ ọ rẹ te kpare ọmọ ra ze otẹrọnọ o whu, oghẹrẹ uyo otiọye na o te kẹ ai ẹjiroro na nọ whẹ yọ ohwo nọ ọ be wọ egagọ họ uzou.
15 Oware nọ u fo nọ a rẹ riẹ họ, dede nọ whọ be se azẹ fiki egagọ, whọ be se usiwo imu hu. U fo re a ruẹ nọ whai yọ esẹ gbe ini nọ i re gbabọ kẹ emọ rai hi nọ e rọ eva gaga ha rekọ, ukpoye, esẹ gbe ini uyoyou enọ e gwọlọ nọ a siwi ọmọ rai. Ababọ avro, whọ rọwo e riẹ hẹ inọ erere nọ azẹ ọ rẹ wha ze o rro vi okpẹtu nọ u re no azẹ ze, maerro nọ usiwo nọ u wo okpẹtu otiọye he e tẹ riẹ.
16 Epanọ eyero na ọ rọ kpobi, who re ru ei vevẹ kẹ ai inọ o rọ iroro edọkita jọ inọ a gwọlọ azẹ, rekọ edọkita a wo iroro sa-sa kpahe ẹyao, yọ whọ gwọlọ uvẹ nọ whọ rẹ rọ gwọlọ edọkita nọ o re siwi ọmọ ra avọ usiwo sa-sa nọ e kare azẹ. Avọ obufihọ Ogbẹgwae Uruẹme Kugbe Iwou-Imu na, ẹsejọhọ whọ te ruẹ edọkita otiọye na ọnọ o ti siwi ọmọ ra ababọ azẹ. Ẹsejọhọ inievo nọ e rọ ogbẹguae na a sai ti dhesẹ ebe imu nọ i dhesẹ epanọ a re ro siwi ọmọ ra ziezi ababọ azẹ k’owhẹ.
17 A riẹ kpahe ọza buobu erọ azẹ, enọ i kugbe AIDS, hepatitis, gbe ebẹbẹ efa. Whọ rẹ sae kareghẹhọ ai enana, yọ whọ rẹ sai je ru ei vevẹ kẹ ai nọ whẹ, wọhọ ọyewọ Oleleikristi, who riwi azẹ omọfa osefihoma evaọ omodawọ re a siwi uzuazọ wọhọ uzi Ọghẹnẹ ologbo nọ a thọ yọ re a gba azẹ họ ọmọ ra oma o rọ epọvo na wọhọ ọgbaduo. T’owhẹ t’ọmọ ra (otẹrọnọ ọ rro te epanọ ọ rẹ rọ ta ẹkẹ unu riẹ no) wha sae fodẹ epanọ wha rri azẹ osefihoma tọtọ te wha vẹ jẹ lẹ ai nọ a se azẹ họ ọmọ rai oma ha rekọ a gwọlọ usiwo ọfa kẹ ọmọ rai.
18 Evaọ eyero kugbe ahwo nọ e be gwọlọ gba azẹ homa, u fo re whọ kẹ ai imuẹro nọ ghelọ oware kpobi nọ a ti ru who dikihẹ ẹme ra na. Ẹsejọ ahwo ẹsipito a rẹ nọ sọ ọsẹ gbe oni a ti wo ẹbẹbẹ jọ otẹrọnọ a rẹ “kpọ” ẹjiroro nọ a re ro se azẹ homa fihọ uzou rai, bi roro nọ onana u re ti ru ei lọhọ kẹ ọsẹ gbe oni na re a wo iroro ivevẹ. Rekọ a re ru ei vevẹ kẹ ahwo na kpobi nọ whai, ọsẹ gbe oni na, o rọ owhai uzou re wha ru utho ẹgba rai kpobi re wha whaha azẹ. Onana yọ owha-iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ owhẹ. Who re goi n’uzou hu.
19 Fikiere, evaọ ẹmeọta kugbe edọkita, u fo re whọ ruẹrẹ oma kpahe re who dhesẹ edikihẹ ra vevẹ avọ imuẹro. Gbẹ hẹ lẹ ọbo-imu na inọ o se azẹ họ ọmọ rai oma ha rekọ ọ gwọlọ usiwo ọfa. Gbẹ hẹ gwọlọ unevaze riẹ re o roro kpahe ebe imu gbe ohrẹ edọkita efa nọ e k’uvẹ re a nya bru rai fiki ẹbẹbẹ ẹyao na re a ruẹse whaha azẹ. Evaọ ẹsibuobu, edọkita nọ o je veghe uzou o no ubrukpẹ nọ a rẹ jọ bẹre oma ze no bi whowho avọ ududu inọ ọ rehọ azẹ ruiruo ho. Fikiere, jọ o bẹ owhẹ hẹ, oghẹrẹ kpobi nọ o rọ!—Rri Uwou Eroro Na, June 15, 1991 (ọrọ Oyibo), evaọ uzoẹme na “Enọ Ahwo nọ A s’Ebe.”
20 “Ọnọ ọ kezọ ẹme na u re woma kẹ ẹe, ọnọ o fievahọ ỌNOWO na o re wo evawere.” (Itẹ 16:20) Esẹ gbe ini, ruẹrẹ oma kpahe ziezi re wha thọ emọ rai no azẹ nọ a re sefihọ oma nọ u re zue oma na evaọ ẹzi. (Itẹ 22:3) Emọ, wha yoẹme kẹ uwuhrẹ esẹ gbe ini rai evaọ omaruẹrẹhọ enana je fi ai họ udu rai. Wọhọ uviuwou, “wha [wo ọtamuo ọgaga na inọ] wha rẹ re azẹ na ha . . . re o ruẹse woma kẹ owhai” fiki oghale Jihova nọ wha re ti wo gbe ọjẹrehọ riẹ.—Izie. 12:23-25.