Oghẹrẹ nọ Ẹmo gbe Ozighi E be rọ Wha Uye Se Omai Kpobi
“Anwẹnọ Ẹmo Akpọ Avivẹ o ro kuhọ, emo gbe ozighi nọ e rrọ akpọ na enẹna i ri bu te enẹ ẹdẹvo ho. Ahwo nọ a bu te ima-idu ivẹ (2 billion), koyehọ abọvo abane ahwo nọ a rrọ akpọ na a be rria eria nọ a be jọ fi ẹmo.”
United Nations Deputy Secretary-General Amina J. Mohammed, Ọvo 26, 2023.
Ẹmo gbe ozighi e sai du lahwe idudhe evaọ eria nọ udhedhẹ o rrọ. Makọ ahwo nọ a be rria eria nọ i thabọ no oria nọ a be jọ fi ẹmo a sae ruẹ uye fiki ẹmo na keme usi u be nya vẹrẹ gaga enẹna. Nọ ẹmo ọ tẹ maki kuhọ no, ahwo a rẹ gbẹ ruẹ uye ebẹbẹ nọ ẹmo na ọ wha ze oke lelehie. Joma ta kpahe iriruo jọ:
Ohọo u re mu. Ukoko nọ a re se World Food Programme o ta nọ, “ẹmo họ oware nọ o be mae wha ohọo ze. Eria nọ a be jọ fi ẹmo je ru ozighi eye ahwo nọ ohọo u bi kpe a mae rrọ.”
Ahwo a rẹ nwoma jẹ jọ awawa. Nọ ahwo a tẹ riẹ nọ ẹmo o bi ti du lawhe evaọ oria nọ a be rria, a rẹ ruawa gaga je roro iroro. Ahwo nọ a be rria eria nọ a bi jo fi ẹmo a rẹ sae nwoma, jẹ mọ ẹyao iroro. Rekọ mai tube yoma na, ahwo otiọnana a sai kpohọ ọspito ho fiki ẹmo na.
Ahwo a rẹ dhẹ no iwou rai. Ukoko nọ a re se United Nations High Commissioner for Refugees o ta nọ no anwọ Azie 2023 ze, ahwo nọ a dhẹ no iwou rai no a bu vi ima udhusoi gbe ikpegbene (114 million). Ugogo oware nọ o be wha onana ze họ ẹmo gbe ozighi.
Eware e rẹ jọ gaga. Ẹmo ọ rẹ whae ze nọ eware e rẹ rọ jọ gaga kẹ ahwo. Wọhọ oriruo, eware e rẹ ghare gaga. Uye o rẹ bẹ ahwo gaga keme igho nọ egọmeti a hae raha fihọ usiwo-imu gbe isukulu, a vẹ rehọ ae dẹ ekwakwa ẹmo. Ofariẹ, nọ ẹmo o te kuhọ no, igho nọ a rẹ rọ ruẹrẹ eware jẹ bọ iwou nọ ẹmo ọ raha, okolo ho.
Ẹmo ọ rẹ raha okegbe. Uye o rẹ bẹ ahwo nọ a tẹ jọ okegbe rai raha eware nọ a bi ro yeri uzuazọ no evaọ etoke ẹmo. Nọ a tẹ nua ame, ofou, gbe otọ, o rẹ sae wha ẹyao se ahwo oke lelehie. Yọ ebọmbo nọ a tọ fihọ otọ i re kpe ahwo hayo nwa ahwo oma oke krẹkri nọ ẹmo na ọ tẹ maki kuhọ no.
Ẹmo ọ rẹ ginẹ wha ọraha ze jẹ lẹliẹ ahwo raha igho kufiẹ.