Oware nọ O jẹ Roja re Emaha na A Hai Se Obe—Abọ 2: Ọrọ Ifonu Hayo Ọnọ A Printi, Ovẹ O Mai Woma?

Ifonu o be hae were ọmọ ra jọ se obe manikọ obe nọ a printi?

O rẹ mae were izoge buobu re a jọ ifonu se obe. Ọzae jọ nọ a re se Dr. Jean M. Twenge ọ ta nọ: “Re emọ ọgbọna a wọ obe se u re fo rai eho, rekọ o lọhọ wo umuo ho re a jọ ifonu hayo itanẹte se obe.”a

Ifonu nọ a rẹ jọ se obe o rrọ ziezi. John nọ ọ rrọ ikpe udhe ọ ta nọ: “Ebe nọ e rrọ itanẹte ma jẹ hai ro wuhrẹ evaọ isukulu nọ mẹ nya.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Oware nọ a ru fihọ ifonu hayo itanẹte nọ whọ rẹ rọ gwọlọ evuẹ efa na u fiobọhọ kẹ omẹ gaga. U ru nọ mẹ jẹ hae rrọ ruẹ evuẹ nọ i re fiobọhọ kẹ omẹ vẹrẹ vẹrẹ.”

Erere ọfa ọ riẹ nọ ohwo ọ tẹ be jọ ifonu hayo ekọmputa se obe. Wọhọ oriruo, nọ ohwo ọ tẹ be gwọlọ otofa ẹme, oria jọ ọvo ọ rẹ nẹ, otofa riẹ o vẹ lahwe. A sae jẹ jọ ifonu gaviezọ kẹ ebe nọ a se lahwe hayo rri ividio nọ e ta kpahe oware nọ ohwo o bi se na gbe emamọ eware efa buobu. Dede na, kọ onana o nwani dhesẹ nọ obe nọ a rẹ jọ ifonu se u woma vi onọ a printi?

Ahwo jọ a tẹ gwọlọ wuhrẹ oware ziezi, obe a re se. Fikieme?

• Iroro ohwo e rẹ jọ oware nọ o bi se. Uzoge jọ nọ a re se Nathan ọ ta nọ: “Mẹ tẹ be jọ ifonu hayo ekọmputa se obe, ẹsibuobu iwou nọ ahwo a bi vi se omẹ gbe eware efa nọ i re mu romavia, i re ru nọ mẹ gbẹ rọ tẹrovi oware nọ me bi se he.”

  Karen nọ ọ rrọ ikpe udhe ọ ta oghẹrẹ ẹme otiọye na re. Ọ ta nọ: “Mẹ tẹ rrọ ifonu hayo ekọmputa se obe, iroro mẹ e rẹ gwọlọ kpohọ eware efa nọ e rọ ifonu hayo ekọmputa na. Ẹsejọ dede, oma u re ru omẹ nọ mẹ fa igemu.”

  Ohrẹ Ebaibol: “Wha hae rehọ oke rai ruiruo ziezi.”—Ahwo Kọlọsi 4:5.

  Roro kpahe enọ nana: Nọ ọmọ ra ọ tẹ be jọ ifonu hayo ekọmputa se obe, kọ ọ te sae gba oma riẹ, nọ iroro riẹ i gbe ti ro kpohọ eware efa nọ e rrọ eva riẹ hẹ? Otẹrọnọ ọ sae gba oma riẹ hẹ, ẹvẹ whọ sai ro fiobọhọ kẹe tẹrovi oware nọ o bi se?

  Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Ru re ọmọ ra ọ riẹ nọ ọ tẹ kuvẹ re eware efa e rehọ iroro riẹ, oke nọ ọ hai ti ro ru ihomwhọko riẹ gbe eware efa ọ be raha kufiẹ na.

• O rẹ lẹliẹ ohwo riẹ oware nọ o bi se ziezi: Obe na Be the Parent, Please o ta nọ: “Ekiakiẹ buobu nọ a ru no i dhesẹ nọ ohwo o te bi se obe nọ a printi, oware nọ o bi se o rẹ ruẹe uzou vi ẹsenọ ọ jọ ifonu hayo ekọmputa sei.”

  Oware jọ nọ o rọ rrọ ere họ, ahwo a rẹ gwọlọ se ovovẹrẹ nọ a tẹ be jọ ifonu hayo ekọmputa se obe. A re roro didi kpahe oware nọ a bi se na ha. Ọzae jọ nọ o re kere ebe nọ a re se Nicholas Carr ọ ta nọ: “Nọ ohwo o te bi se obe evaọ ifonu hayo ekọmputa, ọ rẹ ruẹ evuẹ buobu, yọ ọ rẹ gwọlọ rri eware na kpobi re ọ ruẹ oware nọ e be ta.”b

  Dede na, orọnikọ ma be nwane ta nọ o thọ họ re a se obe ovovẹrẹ. Carr nọ ma fodẹ ẹsiẹ na ọ ta nọ ẹbẹbẹ na họ, “oghẹrẹ obe-use nana u bi zihe ruọ ẹkẹ uruemu mai no.” Otẹrọnọ enẹ ọmọ ọ be hai ro se obe, ọ te sae riẹ otọ oware nọ o bi se ziezi hi.

  Ohrẹ Ebaibol: “Evaọ usu eware kpobi nọ whọ rẹ daoma wo, daoma wo otoriẹ.”—Itẹ 4:7.

  Roro kpahe onọ nana: Ẹvẹ whọ sai ro fiobọhọ kẹ ọmọ ra re ọ hai ru ekiakiẹ ziezi, o tẹ make rọnọ ifonu hayo obe nọ a printi o bi jo se?

  Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Whọ nwane talamu ojọ ọvo ho. Te ifonu hayo ekọmputa gbe obe nọ a printi nọ ohwo o bi jo se, aikpobi na e rrọ ziezi. Eware nọ a ru fihọ ifonu hayo ekọmputa, e sai fiobọhọ kẹ ohwo riẹ otọ oware ziezi. Fikiere, whọ nwane ta kẹ ọmọ ra nọ onana ọ mai woma, hayo onana o mai yoma ha. Kareghẹhọ re nọ emọ kpobi e rrọ oghẹrẹ ovo ho.

• Ohwo ọ rẹ kareghẹhọ oware nọ o se. Ọzae nọ a re se Ferris Jabr ọ jọ obe na, Scientific American ta nọ ma tẹ be hae jọ ifonu hayo ekọmputa se obe, o sae “lẹliẹ omai roro kpahe eware efa gaga . . . je ru ei jọ bẹbẹ kẹ omai re ma kareghẹhọ oware nọ ma se.”

  Otẹrọnọ obe nọ a printi ohwo ọ be jọ se oware, ọ sae kareghẹhọ oware nọ o se nọ ọ tẹ make gba obe na di no keme ọ rẹ jọ iroro riẹ ruẹ oria nọ oware nọ o se na o rrọ evaọ obe na. Yọ ọ rẹ sai rovie kpohọ iẹe oke ofa.

  U te no ere no, ahwo nọ a kiẹ otọ kpahe ẹme nana no a ruẹ nọ, ahwo nọ a re se ebe nọ a printi, ae a rẹ mai roro kpahe oware nọ a se jẹ kareghẹhọ iẹe. O wọhọ nọ obe nọ a printi u re fiobọhọ kẹ ai wuhrẹ oware ziezi.

  Ohrẹ Ebaibol: “Wo uvi areghẹ re whọ jẹ riẹ epanọ a re roro oware te ziezi.”—Itẹ 3:21.

  Roro kpahe enọ nana: Kọ o be hae jọ bẹbẹ kẹ ọmọ ra re ọ kareghẹhọ oware nọ o se? O tẹ rrọ ere, ẹvẹ whọ sai ro fiobọhọ kẹ ọmọ ra? Kọ o sae jọ nọ ọ tẹ be hai se ebe nọ a printi, ẹsiẹe ọ te mae kareghẹhọ oware nọ o se?

  Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Ajọ onọ o were ọmọ ra nọ o re ro se obe o jọ owhẹ oja vi onọ whọ riẹ nọ o te mai fiobọhọ kẹe he. Uzẹme riẹ họ, ahwo buobu a re roro nọ a tẹ be jọ ifonu hayo ekọmputa se obe, ẹsiẹe oware nọ a bi wuhrẹ o rẹ rọ ruẹ ai uzou ziezi. Rekọ o nwane rrọ ere he.